Ogólnoświatowy kryzys środowiska - pierwsze reakcje

1. Ogólnoświatowy kryzys środowiska - pierwsze reakcje Procesy przemian dokonywane przez człowieka w środowisku zaczęły się potęgować od czasów rewolucji przemysłowej, a w ciągu ostatnich 100 lat nakładają się na siebie potęgując efekt końcowy, dwa zjawiska: • postęp techniczny • wzrost liczby ludności. Zainteresowanie wpływem zanieczyszczenia na ludzi – po wystąpieniu smogu w Donora (Pensylwania)-1948, Londynie (1952). • 1962 -Rachel Carson –”Cicha wiosna” (Silent spring) przedstawiała czarny scenariusz świata pozbawionego śpiewu ptaków i odgłosów zwierząt na skutek powszechnego użycia pestycydów.

2. Ogólnoświatowy kryzys środowiska XXIII Sesja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, 3 grudnia 1968 r. • Było to pierwsze światowe forum narodów, na którym problemy relacji “człowiek i środowisko" znalazły się w centrum zainteresowania. Zwrócono m.in. uwagę na to, że: • 1) po raz pierwszy w historii ludzkości pojawił się kryzys środowiska o zasięgu ogólnoświatowym; • 2) przyczyny tego kryzysu, widoczne od dawna, są następujące: eksplozja demograficzna, uprzemysłowienie, wyniszczenie ziem uprawnych, bezplanowy rozwój stref miejskich, zmniejszanie się terenów wolnych, ginięcie wielu form życia roślinnych i zwierzęcych oraz ekosystemów naturalnych; • 3) kontynuacja negatywnych procesów zachodzących w środowisku zagrażaprzyszłemu życiu na Ziemi; • 4) konieczne jest rozpatrzenie problemów ochrony środowiska i zapobieżenia niebezpieczeństwu; • 5) uświadomiono sobie, że przestrzeń i zasoby Ziemi są ograniczone. Rok 1968 przyjmuje się jako datę narodzin światowego prawa ochrony środowiska

3. Sithu U Thant(1909 -1974 ) - polityk birmański, trzeci sekretarz generalny ONZ, w latach 1961-1971. Autor raportu "Człowiek i jego środowisko" (The problems of human environment) - 26 maja 1968

4. Ogólnoświatowy kryzys środowiska Raport Sekretarza Generalnego ONZ Sithu U Thanta, wyrażony w rezolucji nr 2390 Zgromadzenia Ogólnego ONZ, "Człowiek i jego środowisko" - 26 maja 1968 Najważniejsze zagadnienia poruszane w tym raporcie, to: • zwięzłe informacje na temat najpoważniejszych zagrożeń dla środowiska naturalnego, • klasyfikację problemów ochrony środowiska (lokalne, regionalne, krajowe i międzynarodowe), • omówienie problemów globalnych, które można rozwiązać jedynie na drodze współpracy i porozumień międzynarodowych. Podawał termin i miejsce oraz cele pierwszej światowej konferencjint. problemów ochrony środowiska - czerwiec 1972, Szwecja Raport wstrząsnął opinią publiczną świata, przez wiele lat był nieomal codziennie cytowany przez prasę i inne środki przekazu. Przyczynił się do poważnego potraktowania ochrony środowiska przez rządy, parlamenty i przez zwyczajnych ludzi.

5. Ogólnoświatowy kryzys środowiska- kolejne raporty RAPORTY Klubu Rzymskiego • Granice wzrostu - 1972 - ostrzegał przed konsekwencjami wykładniczego wzrostu populacji i konsumpcji ekonomicznej. Pokazał przekonujące efekty wzrastających trendów w zapotrzebowaniu, zużywaniu i skażeniach doprowadzających do wyczerpania zasobów naturalnych i poważnych skażeń w następnych dziesięcioleciach. • Ludność w punkcie zwrotnym - 1974 • O nowy ład międzynarodowy - 1976 i inne - łączy przesłanie - tak dalej być nie może! „Nakazem chwili jest konieczność dokonania zmiany koncepcji rozwoju, opierającej się dotychczas na bezlitosnej i nieograniczonej eksploatacji przez człowieka środowiska naturalnego”.

6. Konferencja ONZ, Sztokholm, czerwiec 1972 rok

7. Ogólnoświatowy kryzys środowiska i działania na rzecz jego powstrzymania Konferencja Sztokholmska ONZ, czerwiec 1972 rok Na konferencji tej zapadły ważne postanowienia, m.in. • ochrona środowiska została podniesiona do rangi podstawowej funkcji państwa; pojawił się nowy termin “polityka ochrony środowiska" - jako integralna część polityki państwowej; • został opracowany zbiór zasad służący celom polityki ochrony środowiska pt. “Deklaracja Konferencji ONZ w sprawie Ochrony Środowiska" (Deklaracja Sztokholmska) - • został powołany Program Ochrony ŚrodowiskaNarodów Zjednoczonych -UNEP (United Nations Environmental Programme) - w postaci wyspecjalizowanej agencji ONZ (Rada Zarządzająca w Genewie, Sekretariat Rady w Nairobi); • wprowadzono hasło “Mamy tylko jedną Ziemię"; • 5 czerwca stał się Światowym Dniem Ochrony Środowiska.

8. Ogólnoświatowy kryzys środowiska i działania na rzecz jego powstrzymania Deklaracja Sztokholmska, zwana też Deklaracją Zasad, adresowana była do rządów i narodów. Przewodnia myśl: kontynuacja dotychczasowego sposobu rozwoju doprowadzi do katastrofy w postaci zużycia zasobów przyrody Zawierała zbiór 26 zasad, dotyczących zagadnień takich jak: • prawo człowieka do odpowiednich warunków życia w środowisku, • zachowanie naturalnych zasobów ziemi dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń poprzez staranne planowanie i zarządzanie, • użytkowanie nieodnawialnych zasobów ziemi w taki sposób, aby uchronić je przed wyczerpaniem, • przeciwdziałanie zanieczyszczeniom środowiska, powodującym poważne zmiany w ekosystemach, • zapobieganie zanieczyszczeniom mórz, • racjonalne planowanie (planowanie przestrzenne) - podstawowym instrumentem godzenia wszelkich konfliktów między rozwojem a ochroną środowiska, • upowszechnianie wiedzy z zakresu ochrony środowiska, • popieranie badań naukowych związanych z ochroną środowiska, • suwerenne prawo państw do wykorzystywania swych zasobów i ponoszenie odpowiedzialności za ewentualne szkody wyrządzone innym państwom lub obszarom.

9. Ogólnoświatowy kryzys środowiska i działania na rzecz jego powstrzymania „Światowa strategia ochrony przyrody", 1980 rok (World Conservation Strategy) Była kolejnym bardzo istotnym dokumentem zaadresowanym do rządów i społeczeństw. Została wydana z inicjatywy Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), z pomocą Programu Środowiskowego Narodów Zjednoczonych (UNEP) i Światowego Funduszu Ochrony Przyrody (WWF), przy współpracy Organizacji do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) i Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO). W “Światowej strategii" podano wiele danych liczbowych, wskazujących na konieczność natychmiastowego podjęcia skutecznych działań, mających powstrzymać wymieranie gatunków i degradację środowiska Ziemi. Głównym celem “Światowej strategii" jest ochrona żywych zasobów środowiska.

10. Ogólnoświatowy kryzys środowiska i działania na rzecz jego powstrzymania Światowa strategia ochrony przyrody", 1980 rok (World Conservation Strategy) Głównym celem “Światowej strategii" jest ochrona żywych zasobów, który zostanie zrealizowany poprzez takie działania, jak: • utrzymanie jak największej powierzchni i jak najlepszej kondycji ekosystemów słodkowodnych, leśnych, torfowiskowych oraz muraw o charakterze naturalnym (stepy, hale i sawanny), • utrzymanie jak największej różnorodności gatunkowej i genetycznej roślin i zwierząt, • zwiększenie skuteczności ochrony mórz, oceanów i stref przybrzeżnych, • użytkowanie zasobów w sposób zapewniający ich systematyczne odtwarzanie i regenerację - ciągłość procesów ekologicznych, • opracowanie spójnych strategii krajowych i regionalnych.

11. Punkty zwrotne na drodze do zrównoważonego rozwoju • 1983 – powołanie przy ONZ Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju (WCED) Narodów Zjednoczonych, tzw. komisja Brundtland

12. Gro Brundtland - polityk norweski, lekarz. W latach 1974–1979 minister ochrony środowiska. W latach 1981, 1986–1989 i 1990–1996 premier - pierwsza kobieta w Norwegii na tym stanowisku.W latach 1984-1987 przewodnicząca komisji Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju (tzw. Komisja Brundtland), a od 1998 dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

13. Punkty zwrotne na drodze do zrównoważonego rozwoju • Światowa Komisja ds. Środowiska i Rozwoju została powołana w 1983 roku przez Gro Harlem Brundtland na zaproszenie ówczesnego Sekretarza Generalnego ONZ. • Komisja jest najbardziej znana z wypracowania szerokiej politycznej koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz opublikowania w kwietniu 1987 roku raportu "Nasza Wspólna Przyszłość” (Our common future) • Działalność Komisji przyczyniła się do zwołania Szczytu Ziemi w 1992 w Rio de Janeiro.

14. „Szczyt Ziemi” - konferencja ONZ „Środowisko i rozwój”, Rio de Janeiro, 1992 rok

15. Konferencja ONZ “Środowisko i rozwój", zwana Szczytem Ziemi, Rio de Janeiro, 1992 rok • Było to największe w historii forum poświęcone międzynarodowej współpracy w ochronie środowiska. Wzięło w nim udział 179 państw. Konferencja ta nawiązywała do postanowień Konferencji Sztokholmskiej ONZ, z 1972 roku. • W Rio przyjęto stanowisko, że sprawy ochrony środowiska należy łączyć z rozwojem społecznym i gospodarczym, gdyż są one ze sobą ściśle powiązane.

16. Konferencja ONZ “Środowisko i rozwój", zwana Szczytem Ziemi, Rio de Janeiro, 1992 rok • Na konferencji Szczyt Ziemi zostały sporządzone trzy doniosłe dokumenty : 1) Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju - „Karta Ziemi” (27 zasad, dążenie do zrównoważonego rozwoju, nawiązanie do Deklaracji Sztokholmskiej z 1972 r.); 2) Deklaracja o rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania, 3) Globalny program działań “Agenda 21" - kompleksowy program wprowadzający zasadę zrównoważonego rozwoju. • Na konferencji tej zostały również wyłożone do podpisu dwie bardzo ważne konwencje: Konwencja o różnorodności biologicznej i Konwencja w sprawie zmian klimatu.

17. Karta Ziemi nazwana po Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro Deklaracją z Rio • Zawiera zbiór 27 podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju, wśród których prawa i obowiązki państw oraz obywateli wobec środowiska naturalnego i minimalizacji sfer ubóstwa odgrywają rolę podstawową. • http://www.vilp.de/Plpdf/p061.pdf • Zapisy Deklaracji, nawiązują do przyjętej w 1982 roku Światowej Karty Przyrody i Raportu Brundland z 1987 roku. • Zostały one uwzględnione w wielu dokumentach o zasięgu narodowym lub ponad narodowym m.in. w zasadach sześciu Programów Działań Unii Europejskiej oraz europejskich sieci miast zrównoważonego rozwoju, a w Polsce w nowej Konstytucji (art. 5), w ustawowej definicji zrównoważonego rozwoju oraz w podstawowych dokumentach strategicznych, a w szczególności w pierwszej (z 1991 roku) i drugiej polityce ekologicznej państwa (II PEP z 2000 roku).

18. Karta Ziemi - przykłady Deklaracja z Rio de Janeiro w sprawie środowiska i rozwoju Preambuła Konferencja Narodów Zjednoczonych ”Środowisko i Rozwój” spotykając się w Rio de Janeiro od 3 do 14 czerwca 1992 r., potwierdzając Deklarację Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie środowiska człowíeka, przyjętą w Sztokholmie w dniu 16 czerwca 1972 r., oraz dążąc do jej rozszerzenia, mając na celu ustanowienie nowego i sprawiedliwego światowego partnerstwa poprzez stworzenie nowych form współpracy między państwami, podstawowymi grupami społecznymi i narodami, pracując w celu osiągnięcia międzynarodowych porozumień, korzystnych dla wszystkich i chroniących integralność światowego systemu środowiska i rozwoju, uznając niepodzielną i powiązaną współzależnościami istotę Ziemi, naszego domu, oglasza, że: Zasada 1 Istoty ludzkie są w centrum zainteresowania w procesie zrównoważonego rozwoju. Mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą. Zasada 2 Państwa, w zgodzie z Kartą Narodów Zjednoczonych i zasadami prawa międzynarodowego, mają suwerenne prawo do korzystania ze swych zasobów naturalnych stosownie do ich własnej polityki dotyczącej środowiska i rozwoju oraz są odpowiedzialne za zapewnienie, że działalność prowadzona w ramach ich prawa lub kontroli, nie spowoduje zniszczeń środowiska naturalnego innych państw lub obszarów znajdujących się poza granicami narodowych uregulowań prawnych. Zasada 3 Prawo do rozwoju musi być wypełnione tak, ażeby sprawiedliwie połączyć rozwojowe i środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych generacji. Zasada 4 Aby osiągnąć zrównoważony rozwój, ochrona środowiska powinna stanowić nierozłączną część procesu rozwoju i nie moze być rozpatrywana oddzielnie od niego.

19. Agenda 21- jak rozszyfrować to tajemnicze pojęcie? • Agenda - to program, 21 - to XXI wiek, czyli Agenda 21 to program działań na rzecz osiągnięcia rozwoju zrównowazonego w perspektywie XXI wieku. • Globalny Program Działań, nazywany popularnie Agendą 21 wzywa społeczność międzynarodową do wspierania wszelkich działań służących wprowadzaniu w życie trwałego i ekologicznie zrównoważonego rozwoju i zawiera zbiór skonkretyzowanych rekomendacji dla krajów członkowskich ONZ i organizacji międzynarodowych. Dokument składa się z preambuły oraz 4 części merytorycznych: • Zagadnienia socjalne i ekonomiczne • Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi • Wzmacnianie roli głównych grup społecznych i organizacji • Możliwości realizacyjne

20. Agenda 21- jak rozszyfrować to tajemnicze pojęcie? Działania na rzecz rozwoju zrównowazonego powinny być podejmowane równocześnie w skali: • globalnej globalna i międzynarodowe Agendy 21, • krajowej narodowe Agendy 21, • regionalnej regionalne Agendy 21, • lokalnej lokalne Agendy 21.

21. Punkty zwrotne na drodze do zrównoważonego rozwoju • 1997 – Konferencja w Nowym Jorku – Rio+5 • 2002 -Światowy 'Szczyt Zrównoważonego Rozwoju” w Johannesburgu (Republika Południowej Afryki)- Rio +10

22. „Światowy szczyt w sprawie zrównoważonego rozwoju”- konferencja ONZ, Johannesburg 2002

23. Konferencja ONZ Johannesburg, 2002 rok Była to kolejna wielka konferencja poświęcona powstrzymaniu globalnego kryzysu środowiska, zorganizowana 30 lat po Konferencji Sztokholmskiej (1972) i 10 lat po Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro (1992). Wzięło w niej udział ponad 100 państw. Obrady były poświęcone problemom ekologicznym, społecznym, zdrowotnym i ekonomicznym. Przyjęto dwa ważne dokumenty końcowe: “Plan działań" i “Deklarację polityczną". Podjęto liczne zobowiązania, m.in.: • do 2005 roku mają zostać opracowane zintegrowane plany gospodarki wodnej w układzie zlewniowym, • do 2010 roku należy doprowadzić do znacznego osłabienia tempa wymierania rzadkich gatunków fauny i flory, • do 2015 roku mają zostać odnowione w morzach i oceanach zasoby ryb, obecnie znacznie przetrzebione na skutek nadmiernych połowów, • do 2020 roku deklaruje się zaprzestania wytwarzania i stosowania środków chemicznych w sposób szkodliwy dla ludzi i środowiska, • ułatwienie dostępu do tanich odnawialnych źródeł energii (wiatr, słońce).

24. Konferencja ONZ Johannesburg, 2002 rok Jej głównym celem było dokonanie przeglądu realizacji Agendy 21 (światowego programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju) oraz innych ustaleń dokonanych przed dziesięciu laty w czasie konferencji w Rio de Janeiro. W ciągu ostatnich 10 lat stan środowiska w skali globalnej nie uległ poprawie (a wręcz przeciwnie). Oddziaływanie człowieka na przyrodę osiągnęło najwyższy stopień w historii. Tempo tej presji stale rośnie. Postanowienia konwencji i porozumień zawartych w Rio de Janeiro nie są dotrzymywane.

25. Czym rozwój zrównowazony nie jest? Rozwój zrównowazony nie jest: • wąsko rozumianą ochroną środowiska, • przeciwieństwem rozwoju gospodarczego, • rozwojem gospodarczym naruszającym w sposób istotny i nieodwracalny zasoby środowiska (kapitał naturalny).

26. Czym jest zrównoważony rozwój? Rozwój zrównoważony oznacza nową filozofię rozwoju globalnego, regionalnego i lokalnego, przeciwstawiającą się wąsko rozumianemu wzrostowi gospodarczemu. Filozofia ta, powstała w odpowiedzi na globalny charakter zagrożeń środowiska, formułuje wizje oraz sposoby ich łagodzenia lub likwidacji poprzez realizację koncepcjispołeczeństwa poszanowania zasobów Podstawowy sens tej ważnej kategorii oddają następujące określenia. Rozwój zrównowazony to: • rozwój społeczno-gospodarczy zharmonizowany ze środowiskiem, • nieustanny, ograniczony rozwój społeczno -gospodarczy z poszanowaniem i wykorzystaniem dóbr przyrody, • prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej w harmonii z przyrodą w taki sposób, aby nie spowodować w przyrodzie nieodwracalnych zmian.

27. Czym jest rozwój zrównowazony? • Koncepcję zrównoważonego rozwoju rozpatrywać można na trzech płaszczyznach: • 1. Zrównoważony rozwój ekologiczny: Koncepcja najsilniej związana z pierwotnym rozumieniem pojęcia i z ideą unikania gospodarki rabunkowej. • 2. Zrównoważony rozwój ekonomiczny: Społeczeństwo nie powinno żyć powyżej swoich możliwości=odpowiedzialna konsumpcja. • 3. Zrównoważony rozwój społeczny: Państwo i społeczeństwo powinny być zorganizowane w taki sposób, by ograniczać niepokoje społeczne, a konflikty powinny być rozwiązywane na pokojowej drodze.

28. Czym jest rozwój zrównowazony? • Zrownoważony rozwój stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego. • W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną - została zapisana w art. 5 konstytucji RP.

29. Jakie cechy definiują rozwój zrównowazony? Rozwój zrównowazony jest pojęciem, które pojawiło się w języku polskim w końcu lat osiemdziesiątych jako odpowiednik angielskiego sustainable development. Wprowadziło ono do polskiej praktyki językowej trzy - o różnej powszechności stosowania - interpretacje eksponujące następujące cechy: • zrównoważenie- rozwój zrównoważony, ekorozwój • trwałość - rozwój trwały • samopodtrzymywanie się - rozwój samopodtrzymujący się

30. Czy „ekorozwój” i „rozwój zrównoważony” to pojęcia tożsame? W zasadzie zakresy obu pojęć uznaje się za tożsamelub bliskoznaczne, choć zdarzają się próby zawężenia pierwszego z nich do ochrony środowiska przyrodniczego. W praktyce, zwłaszcza w polskim ustawodawstwie dominuje tendencja zastępowania kategorii ekorozwoju pojęciem rozwoju zrównoważonego, podniesionego do rangi zasady konstytucyjnej. Zrównoważoność rozwoju jest wyjaśniana w dużym stopniu przez cechy: trwałość, samopodtrzymywanie i rozumiana jest integralnie, tzn. w sensie ekologicznym, socjalnym, ekonomicznym, przestrzennym i polityczno-instytucjonalnym.

31. Czy „ekorozwój” i „rozwój zrównoważony” to pojęcia tożsame?

32. I co z tego wynika? Przede wszystkim to, że ekorozwój jest zasadniczo synonimem rozwojuzrównoważonego, trwałego i samopodtrzymującego się. Paradygmaty (założenia główne) ekorozwoju: • typ rozwoju społeczno-gospodarczego - realizowany przez człowieka, w technosferze, „dla człowieka” • koncepcja międzypokoleniowa • proces integrujący wszystkie działania człowieka - aby osiągnąc cel musi być stosowany powszechnie i przez wszystkich • powinien prowadzić do maksymalnego wyrównania możliwości zaspokojenia potrzeb wszystkich mieszkańców Ziemi

33. Ekorozwój a ochrona i kształtowanie środowiska Ekorozwój to pojęcie szersze, ochrona i kształtowanie środowiska rozumiane ogólnie jako działania prowadzące do powstrzymania degradacji i poprawy stanu środowiska przyrodniczego jest elementem ekorozwoju.

34. Jakie są cele ekorozwoju? Ekorozwój na wysokim poziomie ogólności definiowany jest jako zbiór celów społecznie nadrzędnych, wśród których wymienia się najczęściej: • dobrobyt (materialny i społeczny), • sprawiedliwość, • bezpieczeństwo. Ich wspólnym mianownikiem jest lepsze zaspokojenie fizycznych i psychicznych potrzeb człowieka poprzez prawidłowe ułożenie jego stosunku do środowiska, a zwłaszcza poprzez utrzymanie funkcji ekologicznych środowiska przyrodniczego. Podstawowym, choć nadal trudnym do ostatecznego rozszyfrowania, nadrzędnym celem ekorozwoju jest wysoka jakość życia.

35. Jakie zasady wyjaśniają pojęcie ekorozwoju? • Zasada respektowania ekorozwoju, nazywana też zasadą ekologizacji gospodarki i jej rozwoju. • Zasada integralnościśrodowiska (integralności ekosystemu); jej istotą jest zalecenie, aby “Myśleć globalnie (całościowo, holistycznie), lecz działać lokalnie”. • Zasada ekonomizacji, nazywana też zasadą efektywności ekonomicznej i ekologicznej ekorozwoju ( w tym ochrony środowiska); postuluje realizację takiej polityki, aby cele ekologiczne były osiągane minimalnym kosztem społecznym. • Zasada prewencji(zapobiegania), nazywana też zasadą aktywnej polityki, lub zasadą likwidacji zanieczyszczeń u źródła. • Zasada reagowaniana istniejące zagrożenia ekologiczne, • Zasada partnerstwa (współdziałania) i partycypacji publicznej (społecznej), zwana też zasadą udziału społeczności w rozwiązywaniu problemów ekologicznychlub zasadą uspołecznienia.

36. Zasady ekorozwoju cd. • Zasada regionalizacjiprogramowania ekorozwoju (w tym polityki ekologicznej), rozumiana jako postulat dostosowywania wymagań ochronnych do regionalnych i lokalnych warunków oraz umożliwienia regionalnej i lokalnej władzy wyboru narzędzi realizacji idei ekorozwoju. • Zasada praworządności, która oznacza konieczność takiej przebudowy systemu prawa ekologicznego i sposobu jego realizacji, aby każdy przepis był ściśle przestrzegany i niemożliwe było zastępowanie przepisów tak dobrze znaną społeczeństwu argumentacją o “wyższej konieczności”, “interesie społecznym”, “jeszcze nas na ochronę środowiska nie stać” lub „jesteśmy za biedni na ochronę środowiska” itp. • Zasada przestrzeganiamiędzypokoleniowejsprawiedliwości ekologicznej, nazywana zasadą międzygeneracyjnego egalitaryzmu ekologicznego.

37. Która z zasad ekorozwoju jest szczególnie ważna? Zasada sprawiedliwości międzypokoleniowej. W definicji z 1987 roku Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju podkreśla się, że rozwój zrównowazony to rozwój, który zaspokajając dzisiejsze potrzeby nie uniemożliwia zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Nadrzędność tej zasady podkreśla również Konstytucja RP w pkt. 1 art. 74 „Władze Publiczne prowadzą politykę zapewniajacą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom” oraz definicja zrównoważonego rozwoju przyjęta w ustawie o kształtowaniu i ochronie środowiska.

38. Rozwój zrównoważony w Polsce • Art. 5 Konstytucji R.P. „Rzeczpospolita Polska ………zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.” • Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska - rozwój zrównoważony - "rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje integrowanie działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zacho-waniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń" (art. 3).

39. Ekorozwój w Polsce - definicja wg Raportu Polskich ruchów ekologicznych "Ekorozwój w Polsce" 1992 Zrównoważony rozwój zwany także ekorozwojem „… jest tam, gdzie ludzie przewidują ograniczenia, związane ze skończonością Planety i niezależnym od człowieka rytmem przyrody (...). Jest to strategia osiągania godnego życia w ramach tego, co jest fizycznie i biologicznie możliwe. Gwarantuje ona zaspokajanie podstawowych potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń zachowując jednocześnie trwałość funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz naturalną różnorodność, zarówno gatunków jak i ekosystemów".

40. Ekorozwój w Polsce Dokumenty strategiczne i akty prawne: • Strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju Polski do 2025 roku (1999) • II Polityka Ekologiczna Państwa (2001) • Prawo ochrony środowiska (2001) • Ustawa o odpadach (2001) • Prawo wodne (2001)

41. GOSPODARKA I NSTYTUCJE SPOŁECZEŃSTWO ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ INTEGRACJA RÓWNOŚĆ SZANS ŚRODOWISKO

42. Niezrównoważony Brak myślenia o kształtowaniu potrzeb Dominacja samochodu Ograniczanie roli kolei Niedostrzeganie pieszych i rowerzystów Promocja konsumpcji indywidualnej, duże zużycie zasobów, groźne zanieczyszczenia w tym globalne, fragmentacja przyrody, większe zagrożenie życia i zdrowia ludzi, strata czasu w korkach, przenoszenie kosztów na innych, w tym przyszłe pokolenia Zrównoważony Ograniczanie potrzeb w miarę możliwości Dominacja transportu publicznego Wysoka ranga transportu kolejowego Równoprawność dla pieszych i rowerzystów Promocja konsumpcji zbiorowej, mniejsze zużycie zasobów i mniejsza ilość zanieczyszczeń, szansa na mniejsze rozczłonkowanie cennych przyrodniczo terenów, zdrowsze warunki do życia ludzi, mniej korków, ponoszenie pełnych kosztów przez tych, którzy korzystają z transportu Niezrównoważony, zrównoważony na przykładzie rozwoju transportu