Aktualne regulacje prawne i proceduralne w dziedzinie gospodarki odpadami

1. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Gminny Lider Recyklingu” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Aktualne regulacje prawne i proceduralne w dziedzinie gospodarki odpadami

2. Gospodarka odpadami w UE Decoupling= zwiększanie wydajności zasobowej, wyrażonej rozłączeniem wskaźników wykorzystania zasobów naturalnych, emisji i wytwarzania odpadów od wskaźników wzrostu gospodarczego Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dziennik Urzędowy L 312, 22/11/2008 P. 0003 – 0030) – Dyrektywa Ramowa. Dyrektywa ramowa ustanawia środki służące ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie i zmniejszanie negatywnego wpływu wynikającego z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi oraz przez zmniejszenie ogólnych skutków użytkowania zasobów i poprawę efektywności takiego użytkowania. Cel – społeczeństwo recyklingu

3. Zasady gospodarowania odpadami • Segregacja odpadów „u źródła” • Selektywna zbiórka odpadów • Recykling priorytetowych strumieni odpadów • Jako podstawowa zasada gospodarki zasobami wprowadzone zostało w UE podejście w kategoriach: cyklu życia (life cycle of products)

4. Schemat cyklu życia produktów i odpadów Źródło: Środowisko Europy 2010, Stan i prognozy, Synteza, Europejska Agencja Środowiska, Kopenhaga 2010

5. Podstawowe terminy z zakresu gospodarki odpadami Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. Są to jedynie substancje lub przedmioty należące do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy o odpadach. W załączniku tym wyszczególnione zostało 16 kategorii odpadów. Odpady komunalne- to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych, Bioodpady – to ulegające biodegradacji odpady z terenów zieleni, odpady spożywcze i kuchenne z gospodarstw domowych, zakładów gastronomii, zakładów żywienia zbiorowego i jednostek handlu detalicznego, a także podobne ze względu na swój charakter lub skład odpady z zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność.

6. Hierarchia postępowania z odpadami Gospodarowanie odpadamito zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. Hierarchia postępowania z odpadami: • zapobieganie; • przygotowywanie do ponownego użycia; • recykling; • inne metody odzysku, np. odzysk energii; • unieszkodliwianie.

7. Zapobieganie powstawaniu odpadów • ilość odpadów, w tym również przez ponowne użycie produktów lub wydłużenie okresu żywotności produktów; b) niekorzystne oddziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko i zdrowie ludzkie; c) zawartość substancji szkodliwych w materiałach i produktach. Zgodnie z dyrektywą ramową zapobieganie oznacza środki zastosowane zanim dana substancja, materiał lub produkt staną się odpadami, które zmniejszają:

8. Przetwarzanie i odzysk odpadów • Odzysk odpadów komunalnych – to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu, poprzez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym wypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub w szerszej gospodarce (załącznik II do dyrektywy ramowej zawiera niewyczerpujący wykaz procesów odzysku). • Recykling – to wszelki proces odzysku, w ramach którego materiały odpadowe są ponownie przetwarzane w produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach. Obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego, ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk. • Unieszkodliwianie zgodnie z definicją umieszczoną w dyrektywie oznacza jakikolwiek proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii.

9. Podstawowe akty prawne w zakresie gospodarki odpadami • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. 2001 r. Nr 62 poz. 628 z późn. zm.) określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. • Uchwałę Nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2014", M.P. 2010 nr 101 poz. 1183, • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów, Dz.U. 2001 nr 112 poz. 1206 – dzielący odpady w zależności od źródła ich powstawania na 20 grup. • Istotna część kwestii dotyczących odpadów komunalnych regulujeustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach(Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z późn. zm. , dalej jako ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach),znowelizowana ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw(Dz. U. z 2011 nr 152 poz. 897).

10. DECYZJA ZAKŁAD LUB PRZEDSIĘBIORCA UMOWA ZAKŁAD LUB PRZEDSIĘBIORCA GMINA DECYZJA OPŁATA GMINA WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI OPŁATA Obecny system gospodarowania odpadami WARIANT PODSTAWOWYWARIANT REFERENDALNY

11. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (1) Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gmina powinna,samodzielnie lub z innymi jednostkami samorządu terytorialnego – na podstawie planu gospodarki odpadami i regulaminu utrzymania porządku i czystości w gminie – zapewniać i nadzorować tworzenie i rozwój rynku, tak aby zapewnić: • objęcie wszystkich mieszkańców gminy i podmiotów gospodarczych na jej terenie zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych; warunki funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: • ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, osiągnięcie wyznaczonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych; • budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeniami do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo warunki do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców.

12. UMOWA ZAKŁAD LUB PRZEDSIĘBIORCA REJESTR ZAKŁAD LUB PRZEDSIĘBIORCA REJESTR OPŁATA GMINA GMINA WŁAŚCICIELE NIERUCHOMOŚCI ZAMIESZKANYCH I W GMINACH, KTÓRE PODJĘŁY UCHWAŁĘ O PRZEJĘCIU - NIERUCHOMOŚCI NIEZAMIESZKANYCH WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI NIEZAMIESZKANEJ OPŁATA Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (2) WARIANT PODSTAWOWY PODWARIANT BEZ UCHWAŁY DLA NIERUCHOMOŚCI NIEZAMIESZKANYCH

13. Podstawowe regulacje dotyczące składowania odpadów (1) W krajach UE kwestię składowania odpadów reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów. Najważniejszym nałożonym przez nią obowiązkiem jest redukcja masy składowanych biodegradowalnych odpadów komunalnych. Obowiązki zapisane w dyrektywie składowiskowej przeniesiono do nowelizacji z 1 lipca 2011 r., podobnie jak te wynikające z dyrektywy odpadowej. Składowanie jest najmniej pożądanym sposobem unieszkodliwiania odpadów. Obecnie coraz częściej mówi się o możliwości osiągnięcia w przyszłości przez gospodarki państw rozwiniętych wariantu „zero składowiskowego”.

14. Podstawowe regulacje dotyczące składowania odpadów (2) Dyrektywa składowiskowa wprowadziła terminy i poziomy redukcji odpadów biodegradowalnych trafiających na składowiska. Na składowiska mogło i może trafiać w porównaniu z ilością tego typu odpadów wytworzonych w 1995 r.: do 16 lipca 2006 r. – do 75% odpadów do 16 lipca 2009 r. – do 50% odpadów do 16 lipca 2016 r. – do 35% odpadów Dopuszczono przy tym możliwość wydłużenia terminów o cztery lata dla tych państw, które w 1995 r. składowały ponad 80% odpadów komunalnych.

15. Podstawowe regulacje dotyczące składowania odpadów (3) Dyrektywa składowiskowa określa warunki, jakie muszą spełniać istniejące składowiska odpadów, jeśli mają pozostać czynne: • wprowadza obowiązek przeprowadzania przeglądu składowisk, • wprowadza obowiązek przygotowania planów zagospodarowania składowisk, • nakłada obowiązek modernizacji składowisk, które nie spełniają wymogów technicznych - dotyczy to kontroli odcieków i emisji gazu, ochrony wód i gleby, ograniczenia uciążliwości i zagrożeń; bądź zamknięcie składowisk, -- wprowadza wymóg, by w cenie za składowanie odpadów liczone były nie tylko koszty bieżącej eksploatacji, lecz także szacunkowe koszty zamknięcia składowiska, nadzoru nad składowiskiem po zakończeniu jego eksploatacji przez co najmniej 30 lat

16. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Gminny Lider Recyklingu” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zapraszamy do zadawania pytań autorowi wykładu!