NA CO DYBIE W WIELORYBIE CZUBEK NOSA ESKIMOSA – CZYLI KRÓTKO O SZKODLIWOŚCI PALENIA

1. NA CO DYBIE W WIELORYBIE CZUBEK NOSA ESKIMOSA – CZYLI KRÓTKO O SZKODLIWOŚCI PALENIA Patryk Gacek kl. Id

2. Jak to z papierosem było czyli krótka historia tytoniu Kiedy Krzysztof Kolumb wylądował ze swymi marynarzami na nieznanym lądzie, dnia 11 października Roku Pańskiego 1492, został zaproszony do domów Indian Arawaków i poczęstowany suszonymi liśćmi tytoniu. Niektórzy utrzymują jednak, iż to Chińczycy jako pierwsi znali i uprawiali tytoń i to jeszcze daleko przed odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Brak jednak potwierdzających ten fakt dowodów. Patryk Gacek kl. Id

3. Jak to z papierosem było czyli krótka historia tytoniu Tytoniowi nadawano rozmaite nazwy, jak np. "nikotyna". Nazwę tę zaproponował książę de Giuse, a pochodziła ona od nazwiska francuskiego ambasadora w Lizbonie Jeana Nicot, który jako pierwszy rozwinął uprawę tytoniu w Portugaliii był w dużej mierze odpowiedzialny za wprowadzenie tej używki na dwór królewski w Paryżu. I jakkolwiek określenie "tytoń" przyjęło się do powszechnego użytku i zdominowało wszystkie pozostałe, tak nazwa "Nicotiana" pozostała jako nazwa rodzajowa samej rośliny (z rodziny Solanaceae). Patryk Gacek kl. Id

4. Jak to z papierosem było czyli krótka historia tytoniu Tytoń rosnący na plantacjach we Francji i Hiszpanii to Nicotiana tabacum, pochodząca z nasion z Brazylii i Meksyku. Pierwszą odmianą rosnącą na plantacjach w Portugalii i Anglii była natomiast Nicotiana rustica, wyhodowana z nasion przywiezionych z Florydy.    Pierwotnie tytoń był palony w fajkach. Później bardziej popularne stało się palenie go w papierosach i cygarach. Pierwszym rodzajem papierosów był tytoń nabijany do wydrążonych lasek z trzciny lub kawałki liści tytoniowych zwijane w kukurydziane łuski lub inne "opakowania" z warzyw. Palenie tytoniu pod postacią papierosów stało się bardzo rozpowszechnione w XVIII wieku, a pierwsza fabryka papierosów została założona w Hawanie na Kubie w 1853. Patryk Gacek kl. Id

5. Jak to z papierosem było czyli krótka historia tytoniu Dzisiejsze określenie "cygaro" (ang. cigar- cygaro, cigarette- papierosy) prawdopodobnie pochodzi z języka Majów od słowa "sik'ar", określającego właśnie palenie tytoniu. Pierwotną postacią cygara było długie, grube zawiniątko, składające się z liści tytoniu, zwiniętych w wysuszone palmowe lub kukurydziane duże liście. Taką to postać dzisiejszych cygar i papierosów zobaczył Krzysztof Kolumb u Indian Amerykańskich w 1492 roku.    Obecnie tytoń jest palony przez miliony ludzi na całym świecie pod rozmaitymi postaciami. Najczęściej” są to papierosy, cygara i fajki na tytoń. Patryk Gacek kl. Id

6. Ważne daty tytoniowe • 1492[11.X.] Krzysztof Kolumb odwiedził w czasie swej podróży domy Indian Arawaków i został poczęstowany wysuszonymi liśćmi tytoniowymi, zawiniętymi w większe palmowe liście. • 1499 Amerigo Vespucci odnotował żucie liści tytoniowych na jednej z wysp w pobliżu Wenezueli. • 1545 Ślady palenia tytoniu przez Indian Iroquois, zamieszkujących okolice w pobliżu dzisiejszego miasta Montreal w Kanadzie. • 1556 Tytoń po raz pierwszy staje się znany we Francji. • 1558 Tytoń dociera do Brazylii i Portugalii. • 1559 Tytoń trafia do Hiszpanii. • 1560 Plantacje Nicotiana rustica w Afryce Centralnej. • 1565 Tytoń trafia do Anglii. Patryk Gacek kl. Id

7. Ważne daty tytoniowe • 1600 Palenie i żucie tytoniu poznają mieszkańcy Włoch, Niemiec, Norwegii, Szwecji, Rosji, Persji, Indii, Indochin, Japonii, Chin i zachodniego wybrzeża Afryki. • 1612 W Jamestown w Virginii, John Rolfe jako pierwszy znany człowiek zakłada plantacje tytoniu w celach produkcji eksportowej. • 1631 Plantacje i produkcja tytoniu docierają do stanu Maryland a stamtąd błyskawicznie na inne tereny. • ok. 1650 Portugalczycy przenoszą plantacje tytoniu do Afryki Południowej i innych krajów, a Hiszpanie przyczyniają się do rozpowszechnienia go do Filipin, Gwatemali, innych państw Ameryki Środkowej i Południowej oraz do Indii Zachodnich; plantacje tytoniu powstają w Indonezji oraz obejmują nowe obszary w Europie. • 1900 Początek uprawy i produkcji tytoniu w Nowej Zelandii. Patryk Gacek kl. Id

8. O co w dymie tytoniowym chodzi, czyli jego skład • Aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów. • Amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych. • Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie. • Benzopiren - związek o właściwościach rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle chemicznym. • Butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny. • Chlorek winylu - związek używany np. do produkcji plastiku. Posiada właściwości rakotwórcze. • Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka. • Cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa. Patryk Gacek kl. Id

9. O co w dymie tytoniowym chodzi, czyli jego skład • DDT - insektycyd polichorowy. • Dibenzoakrydyna - używana przy produkcji barwników. Posiada właściwości rakotwórcze. • Dimetylonitrozoamina - związek wykorzystywany w przemyśle chemicznym. • Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów. Patryk Gacek kl. Id

10. O co w dymie tytoniowym chodzi, czyli jego skład • Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych, np. żab. • Kadm - silnie trujący metal o właściwościach rakotwórczych. • Metanol - silne trujący związek chemiczny, używany do produkcji benzyn silnikowych. • Naftyloamina - wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle drukarskim. Posiada właściwości rakotwórcze. Patryk Gacek kl. Id

11. O co w dymie tytoniowym chodzi, czyli jego skład • Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń kwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów. • Piren - związek używany w syntezie organicznej. • Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie. Posiada właściwości rakotwórcze. Patryk Gacek kl. Id

12. O co w dymie tytoniowym chodzi, czyli jego skład • Tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów. • Toluidyna - stosowana w syntezie chemicznej. Posiada właściwości rakotwórcze. • Uretan - związek o właściwościach rakotwórczych. Patryk Gacek kl. Id

13. Przyczyny „małego dymka” Pierwsza grupa obejmuje przyczyny psychosocjologiczne, gdzie palenie tytoniu jest postrzegane jako rodzaj czynności ułatwiającej nawiązywanie kontaktu z innymi osobami i pomagającej w przezwyciężeniu dystansu oraz uznawane jako wspólna towarzyska rozrywka. Patryk Gacek kl. Id

14. Przyczyny „małego dymka” Druga grupa to przyczyny farmakologiczne. Tytoń bowiem, w zależności od okoliczności i predyspozycji osobniczych może oddziaływać na nasz układ nerwowy w sposób stymulujący bądź sedatywny, tzn. uspokajający. Zdaniem wielu osób zapalenie np. papierosa pozwala im bardziej się skoncentrować, inni zaś uważają, że nałóg ten wyzwala u nich uczucie relaksu i odprężenia. Patryk Gacek kl. Id

15. Palenie – przerażające fakty • 9 mln Polaków to nałogowi palacze. • 57 proc. palaczy to mężczyźni. • 54 proc. palaczy wypala 11-20 papierosów dziennie • Co drugi palacz uważa, że bardzo trudno jest rzucić palenie bez pomocy lekarza lub produktu wspomagającego. • Ponad 70 proc. palaczy chce rzucić palenie, a 68 proc. zrobiłoby to od jutra - gdyby wierzyło w powodzenie. • 80 proc. palaczy uważa, że nie powinno się palić przy dzieciach ale robi to 15 proc. • Przeciętny palacz rzucał palenie 7 razy. • 90 proc. palaczy rzuca palenie za pomocą "silnej woli" - bez wsparcia farmakologicznego. Patryk Gacek kl. Id

16. Ile to kosztuje palacza Wydatki na papierosy: • W sumie Polacy wypalają 4,5 miliarda opakowań rocznie za 16 miliardów zł. • Rocznie statystyczny palacz wypala 3000-3600 sztuk papierosów.Przeciętny palacz traci: • Po 6 miesiącach - 900 PLN - wieża hi-fi. • Po roku - 1.825 PLN - telewizor. • Po 2 latach - 3.650 PLN - wczasy zagraniczne. • Po 3 latach - 5.475 PLN - nowe meble. • Po 10 latach - 18.250 - samochód miejski. • Po 20 latach - 36.500 PLN - domek letniskowy Patryk Gacek kl. Id

17. A co zdrowie na to? • Co roku na świecie z powodu chorób odtytoniowych umiera 4 miliony palaczy. • Codziennie na świecie umiera 11 tys. palaczy. • W Polsce 70 tys. palaczy umiera rocznie z powodu chorób odtytoniowych. • 50 proc. zgonów dotyczy osób w wieku 35-69. • 60 proc. populacji palących zapadnie w ciągu 20 lat na choroby odtytoniowe. Patryk Gacek kl. Id

18. Niemożliwe, a jednak - choroby odtytoniowe w liczbach • Przewlekłe Obturacyjne Choroby Płuc - 1,5 mln chorych • Choroba wieńcowa – 300 tys. chorych • Astma oskrzelowa – 200 tys. chorych • Udary mózgu - 150 tys. chorych • Rak płuca - 32 tys. chorych • Wcześniactwo - 30 tys. dzieci Patryk Gacek kl. Id

19. Korzyści z niepalenia • Po 20 minutachTętno obniża się oraz ciśnienie tętnicze krwi powraca do normy. • Po 8 godzinachPoziom tlenu we krwi wzrośnie, a tlenek węgla znika. • Po 24 godzinachRyzyko ostrego zawału mięśnia sercowego znacznie się zmniejsza. • Po 48 godzinachZmysły smaku i węchu zaczynają działać normalnie. • Po 2 - 12 tygodniachUkład krążenia ulega wzmocnieniu, polepsza się kondycja fizyczna. • Po 1 - 9 miesiącachWydolność układu oddechowego poprawia się, ustępuje kaszel, duszności, zmęczenie. Patryk Gacek kl. Id

20. Korzyści z niepalenia • Po rokuRyzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego zmniejsza się o połowę. • Po 5 latachRyzyko zachorowania na raka płuca, jamy ustnej i krtani, przełyku zmniejsza się o połowę; obniża się ryzyko wystąpienia udaru mózgu. • Po 10 latachRyzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca będzie podobne, jak u osoby która nigdy nie paliła. • Po 15 latachRyzyko zachorowania na raka płuca będzie podobne, jak u osoby która nigdy nie paliła. Patryk Gacek kl. Id

21. Dziękuję za uwagę Patryk Gacek kl. Id