Hoe ziet de buitenwacht de veranderingen in de sector?

1. Hoe ziet de buitenwacht de veranderingen in de sector? Rapportage Amsterdam Mei 2011 Projectnummer M7627 Auteurs Lonneke Gijsbers Marcel Voorn

2. Achtergrond In opdracht van Nefarma, in naam van Michel Dutrée en Paul Wouters heeft Motivaction International B.V. een onderzoek uitgevoerd naar het effect van activiteiten of gebeurtenissen door farmaceutische bedrijven of Nefarma geïnitieerd op het imago en het functioneren van de farmaceutische sector. De doelstelling van het onderzoek Inzicht verschaffen in de activiteiten dan wel gebeurtenissen die hebben geleid tot veranderingen in het imago en/of functioneren van de innovatieve farmaceutische industrie zodanig dat Nefarma het (communicatie)beleid verder kan optimaliseren Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

3. Methode en opzet • Fase 1 • Kwantitatief online onderzoek onder externe stakeholders • Vragenlijst van 30 vragen • Responspercentage 23% (N=49) • Fase 2 • Kwalitatief onderzoek onder externe stakeholders • N=6 Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

4. Conclusies Innovatieve farmaceutische industrie • De innovatieve farmaceutische industrie wordt door stakeholders de volgende eigenschappen toegedicht: aanwezig in het publieke debat, innovatief en toegankelijk. De eigenschappen transparant en betrouwbaar vinden stakeholders echter minder passen bij de sector terwijl men deze wel belangrijk vindt (naast innovatie). In de afgelopen 3 jaar heeft de sector wel stappen gemaakt. Een meerderheid van de stakeholders vindt dat de innovatieve farmaceutische industrie in de afgelopen drie jaar meer aanwezig is in het publieke debat, vaker/meer een visie heeft op maatschappelijk verantwoord ondernemen en toegankelijker is geworden. Men is daarentegen van mening dat de sector het minst gegroeid is op het gebied van dynamiek, innovatie en betrouwbaarheid. • Stakeholders zijn per saldo redelijk positief over de ontwikkelingen met betrekking tot een aantal activiteiten met een in de perceptie negatieve invloed op het imago van de innovatieve farmaceutische industrie. Men ziet een sterke afname in het gunstbetoon aan het adres van huisartsen en medisch specialisten. En een afname in de organisatie van quasi-wetenschappelijke bijeenkomsten en verzoeken aan artsen om mee te werken aan niet-wetenschappelijk onderzoek. Daarentegen zien stakeholders een toename in activiteiten die erop gericht zijn om geneesmiddelen onder de aandacht te brengen van het grote publiek en zo verkoop te stimuleren. Dit wordt gezien als een negatieve ontwikkeling. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

5. Conclusies • Stakeholders vinden het gedrag van de innovatieve farmaceutische industrie het meest veranderd in de openheid over relaties met patiëntenverenigingen. Ook vindt een ruime meerderheid de samenwerking met universiteiten en wetenschappers op het vlak van onderzoek verbeterd. Dit is positief aangezien openheid over bovenstaande onderwerpen wordt gezien als een belangrijke positieve factor als het gaat om het imago. • De stakeholders zijn ook positief over de bijdrage van de bedrijven in de sector aan de gezondheidszorg. Een ruime meerderheid is van mening dat de innovatieve farmaceutische bedrijven een inhoudelijke bijdrage leveren aan de gezondheidszorg in Nederland, dat de bedrijven in de sector rekening houden met huidige maatschappelijke trends en opvattingen en dat de bedrijven de meerwaarde van nieuwe innovatieve geneesmiddelen voldoende voor het voetlicht brengen. Stakeholders zijn echter minder positief over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die de bedrijven nemen in de kostenbeheersing van geneesmiddelen. Daarnaast is men van mening dat een heldere visie over de rol van de sector in de Nederlandse gezondheidszorg ontbreekt of te weinig naar buiten wordt gebracht. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

6. Conclusies Nefarma • Nefarma wordt geassocieerd met eigenschappen als aanwezigheid in het publieke debat, toegankelijkheid en betrouwbaarheid. Betrouwbaarheid is volgens de stakeholders het belangrijkste kenmerk voor de sector, dus een hoge score op dit kenmerk is zeer positief. Nefarma wordt niet geassocieerd met dynamisch of innovatief. Daarnaast is men niet overtuigd van de visie van Nefarma op bijvoorbeeld een thema als maatschappelijk verantwoord ondernemen. Overigens zijn dezelfde stakeholders van mening dat Nefarma in de afgelopen jaren meer aanwezig is geweest in het politieke debat, transparanter en/of toegankelijker is geworden en een visie heeft ontwikkeld op maatschappelijk verantwoord ondernemen. Eigenschappen die volgens stakeholders bij Nefarma het minst zijn toegenomen zijn: dynamisch, innovatief en heldere visie. Met name innovatie en een heldere visie behoeven meer aandacht, omdat deze kenmerken zeer belangrijk worden gevonden voor de sector maar in mindere mate aan Nefarma worden toegeschreven. Nefarma is volgens stakeholders het meest gegroeid in de relatie met haar stakeholders. Men is van mening dat Nefarma de dialoog aangaat met stakeholders, naar hen luistert en hen voldoende ruimte biedt om hun visie voor het voetlicht te brengen. In dit kader wordt het Glazen Zaaldebat positief beoordeeld. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

7. Conclusies • De stakeholders zijn het erover eens dat Nefarma de pleitbezorger is van de innovatieve farmaceutische sector in Nederland. Nefarma wordt gezien als een betrouwbare organisatie die controversiële onderwerpen aan de orde durft te stellen. Een grote minderheid (40%) vindt echter dat Nefarma het belang van geneesmiddelen meer en beter moet uitdragen. Weliswaar is de meerderheid hier positief over, de omvang van de minderheid vraagt toch om aandacht. De overgrote meerderheid vindt het overigens een goed initiatief dat Nefarma samenwerkt met overheid en patiëntenorganisaties aan een betere ontsluiting van geneesmiddeleninformatie. Men vindt dit in het belang van de consument. Er is niemand van mening dat samenwerking met overheid en patiëntenorganisaties op zichzelf ongewenst is. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

8. Aanbevelingen • Op veel punten hebben de innovatieve farmaceutische industrie en Nefarma een positieve gedragsontwikkeling doorgemaakt. Minder klassiek vijanddenken maar meer de samenwerking zoekend. In de perceptie is men transparanter en betrouwbaarder geworden en wordt criticasters de ruimte geboden om hun visie te verkondigen. Er is meer vertrouwen van de kant van stakeholders in de wetenschap dat de eigen belangen vaak niet overeenkomen met die van de farmaceutische industrie. • De positie van de innovatieve farmaceutische industrie binnen de gezondheidszorg in Nederland vraagt om aandacht. Daarnaast worden begrippen als transparantie en betrouwbaarheid nog niet makkelijk geassocieerd met de innovatieve farmaceutische industrie. Motivaction heeft op de volgende sheets aanbevelingen geformuleerd met betrekking tot de positie van de innovatieve farmaceutische industrie en met betrekking tot het begrip transparantie. Het duiden van de gepercipieerde lage betrouwbaarheid vraagt vooralsnog om een nadere analyse van de onderzoeksgegevens en wellicht een aanvullend onderzoek. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

9. Aanbevelingen Transparantie • Het begrip transparantie wordt nog niet gemakkelijk geassocieerd met de innovatieve farmaceutische industrie. In essentie gaat het om meer openheid en toegankelijkheid. Enerzijds openheid over de doelstellingen en activiteiten van de industrie en anderzijds de mate waarin externe partijen in algemene zin in contact kunnen treden met de industrie. • Motivaction beveelt aan het Glazen Zaaldebat en Nefarma& in de huidige vorm voort te zetten. Daarnaast beveelt Motivaction aan (veel) meer aandacht te besteden aan de communicatie rondom de samenwerking met externe stakeholders (patiëntenverenigingen, universiteiten et cetera). Stakeholders vinden het gedrag van de innovatieve farmaceutische industrie het meest veranderd in de openheid over relaties met patiëntenverenigingen. Ook vindt een ruime meerderheid de samenwerking met universiteiten en wetenschappers op het vlak van onderzoek verbeterd. Dit is positief aangezien openheid over bovenstaande onderwerpen wordt gezien als een belangrijke positieve factor als het gaat om het imago. Het verdient dan ook aanbeveling deze aspecten publicitair meer aandacht te geven. “Laat maar zien dat je die dialoog echt bereid bent te voeren met open vizier. Ik denk dat dat hetgeen is waar nog verder aan gewerkt moet worden”. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

10. Aanbevelingen De positie van de innovatieve farmaceutische industrie • De positie van de innovatieve farmaceutische industrie in de Nederlandse zorgsector vraagt speciale aandacht. Welke plaats neemt zij in, hoe geeft de industrie vorm aan deze maatschappelijke positie, welke bijdrage wil zij leveren ook gegeven de eigen belangen? • Motivaction beveelt Nefarma aan een heldere maar vooral ook eenduidige visie op de gezondheidszorg in Nederland te formuleren. Proactiviteit is hierbij essentieel. Niet alleen het bieden van een discussiepodium en open staan voor dialoog maar ook actief naar buiten treden. Hierbij is een duidelijke rol weggelegd voor Nefarma als vertegenwoordiger van de sector, maar ook voor de individuele leden om te komen tot een eenduidige visie. Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

11. Resultaten • In de volgende sheets worden de resultaten van het kwantitatieve onderzoek per vraag beschreven. Daar waar relevant zijn de antwoorden toegelicht met behulp van inzichten uit de kwalitatieve interviews. • In de bespreking van de resultaten is de volgorde van de vragenlijst aangehouden. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan bod: • Imago en ontwikkelingen van de innovatieve farmaceutische industrie • Maatschappelijke verantwoordelijkheid van de sector • Imago en ontwikkelingen van Nefarma Achtergrond Conclusies en aanbevelingen Resultaten

12. Farmaceutische industrie weinig transparant en betrouwbaar • In onderstaande figuur is weergegeven in hoeverre de stakeholders van Nefarma de genoemde kenmerken vinden passen bij de innovatieve farmaceutische industrie. • De drie kenmerken die men het meest vindt passen zijn: aanwezig in het publieke debat, innovatief en toegankelijk. • De drie kenmerken die men het minst vindt passen zijn: transparant, heldere visie en betrouwbaar. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

13. Betrouwbaar en transparant juist van groot belang voor sector • In onderstaande figuur is weergegeven hoe belangrijk de stakeholders de genoemde eigenschappen vinden voor de innovatieve farmaceutische industrie. • De drie kenmerken die men het meest belangrijk vindt zijn: betrouwbaar, innovatief en heldere visie. Op de vorige sheet is te zien dat men het kenmerk innovatief ook relatief vaak van toepassing vindt op de sector. Wat opvalt is echter dat het kenmerk betrouwbaar juist weinig van toepassing wordt gevonden, terwijl we zien dat dit kenmerk door stakeholders het meest belangrijk wordt geacht. Ook vindt men een heldere visie belangrijk, terwijl dit weinig van toepassing wordt gevonden en vindt men transparantie vaak zeer belangrijk, terwijl de sector hier van alle kenmerken het laagst op scoort. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

14. Minder verbetering op belangrijkste kenmerken • Een meerderheid van de stakeholders vindt dat de farmaceutische industrie in de afgelopen drie jaar meer aanwezig is in het publieke debat, vaker/meer een visie heeft op maatschappelijk verantwoord ondernemen en toegankelijker is geworden. De andere kenmerken zijn volgens een minderheid toegenomen. • Men vindt de sector het minst gegroeid in dynamiek, innovatie en betrouwbaarheid. Innovatie en betrouwbaarheid worden als meest belangrijke kenmerken beschouwd, dus (meer) groei op deze eigenschappen zou wenselijk zijn. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

15. Toelichting • Voor de innovatieve farmaceutische industrie worden ‘transparant’, ‘betrouwbaar’, ‘innovatief’ en ‘het hebben van een heldere visie’ genoemd als de belangrijkste imagokenmerken. Met name op het gebied van betrouwbaarheid en een heldere visie heeft de sector nog slagen te maken. Dit blijkt gedeeltelijk ook uit de resultaten van de kwalitatieve interviews. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat dé sector niet bestaat in de perceptie van de geïnterviewden. Afhankelijk van het bedrijf is er volgens hen sprake van betrouwbare en minder betrouwbare partners. Waarbij ook gesteld wordt dat echte onbetrouwbaarheid niet meer voorkomt. Betrouwbaarheid wordt als volgt omschreven “Doen wat je belooft’ “Niet het een zeggen en het ander doen” “Als we iets afspreken moet ik er van op aan kunnen” “ik wil niet verrast worden” • Een andere term die raakt aan betrouwbaarheid en die alleen aan de geïnterviewden is voorgelegd is ‘oprechtheid’. Dit is een term die men niet vindt passen bij de sector. “Ze hebben hun eigen belangen en dat is prima want die heb ik ook. Het gaat erom dat je transparant bent over het feit dat je eigen belangen hebt” “Zo’n Glazen Zaal debat is geen window dressing. Ze bieden voor iedere belanghebbende een podium. En iedereen weet wie welke belangen heeft” • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

16. Toelichting • Het innovatieve karakter van de sector wordt benoemd maar ook genuanceerd in de interviews. Eigenlijk vindt men dat het innovatieve karakter van de innovatieve farmaceutische industrie aan het afnemen is. De discussie draait dan om de vraag, wat is een echte innovatie? “De hoogtijdagen zijn voorbij” “Is een me too product een innovatie?” • Een heldere visie van de sector op hun rol in de zorgsector in Nederland ontbreekt volgens de interviewden. De sector maar in zekere mate ook Nefarma is weliswaar meer aanwezig in het publieke debat maar is daarin nog te defensief en opereert nog te weinig vanuit een gedeelde en zichtbare visie over hun plaats en rol binnen de zorgsector. “Ze moeten van buiten naar binnen redeneren, waar heeft de maatschappij behoefte aan en hoe kunnen wij dat invullen?En daar mag best een commercieel belang aan ten grondslag liggen” • De sector wordt gezien als transparanter dan voorheen. Dit wordt vooral toegeschreven aan de toegenomen maatschappelijke roep om transparantie en niet zozeer aan eigen initiatieven van de sector. “Onder druk wordt alles vloeibaar” “Ze zijn opener geworden, dat zie je aan initiatieven als het Glazen Zaaldebat maar ook het Apollo netwerk moet worden genoemd als een initiatief met een positieve uitwerking op de samenwerking en het imago van de sector” • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

17. Sector meer gericht op promotie geneesmiddelen bij grote publiek • In onderstaande figuur is te zien in hoeverre stakeholders veranderingen hebben gezien op de genoemde activiteiten. • Stakeholders zien de meeste toename in activiteiten die erop gericht zijn om geneesmiddelen onder de aandacht te brengen van het grote publiek en zo verkoop te stimuleren (een negatieve ontwikkeling). • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

18. Afname gunstbetoon • De sterkste afname is te zien in het gunstbetoon aan het adres van huisartsen en medisch specialisten (een positieve ontwikkeling). • Daarnaast ziet men ook vaker een afname dan een toename in de organisatie van quasi-wetenschappelijke bijeenkomsten en verzoeken aan artsen om mee te werken aan niet-wetenschappelijk onderzoek (eveneens een positieve ontwikkeling). • Al met al is men dus redelijk positief over de ontwikkelingen met betrekking tot de voorgelegde activiteiten in de innovatieve farmaceutische industrie. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

19. Afname gunstbetoon en seeding trials positief voor imago • In onderstaande figuur is te zien in welke mate de afname van genoemde activiteiten een positief of negatief effect op de sector heeft. Omdat deze vraag aan een kleine groep is voorgelegd, zijn de resultaten indicatief. • Degenen die vinden dat gunstbetoon (aan huisartsen en medisch specialisten) is afgenomen, vinden voor het overgrote deel dat dit een positief effect heeft op het imago van de sector. • De afname van activiteiten richting het grote publiek heeft een minder grote invloed op het imago van de sector. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen Indicatief

20. Quasi-wetenschappelijke bijeenkomsten niet perse negatief • In onderstaande figuur is te zien in welke mate de toename van genoemde activiteiten een positief of negatief effect op de sector heeft. Omdat deze vraag aan een kleine groep is voorgelegd, zijn de resultaten indicatief. • Het valt op dat de toename (of het gelijkblijvend) van de organisatie van quasi-wetenschappelijke bijeenkomsten en promotionele informatie over receptgeneesmiddelen richting groot publiek volgens een minderheid een negatieve invloed heeft op het imago van de sector. Eerder zagen we dat een afname door velen gezien werd als een verbetering. Blijkbaar verschillen de meningen hierover. • Als het publiek echter wordt beïnvloed om verkoop van geneesmiddelen te bevorderen, heeft dit volgens een meerderheid wel een negatieve invloed op het imago. Gunstbetoon wordt door iedereen als een negatieve invloed gezien. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen Indicatief

21. Openheid over relaties met patiëntenverenigingen meest verbeterd • Stakeholders vinden de innovatieve farmaceutische industrie het meest veranderd in de openheid over relaties met patiëntenverenigingen. Ook vindt een ruime meerderheid de samenwerking met universiteiten en wetenschappers op het vlak van onderzoek verbeterd. • Een minderheid vindt dat de sector is verbeterd in haar openheid over onderzoeksresultaten en betalingen aan artsen voor het leveren van diensten. • Stakeholders hebben weinig inzicht in de kwaliteit van informatie die verschaft wordt door artsen bezoekers. Velen van hen kunnen niet aangeven of deze in de afgelopen drie jaar is verbeterd of verslechterd. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen

22. Openheid heeft meeste invloed op imago • In onderstaande figuur is te zien in welke mate verbetering van genoemde aspecten een positief of negatief effect op de sector heeft. Omdat deze vraag aan een kleine groep is voorgelegd, zijn de resultaten indicatief. • Verbetering van elk van de voorgelegde aspecten heeft volgens de stakeholders (ten minste een beetje) invloed op het imago van de sector. • Openheid over onderzoeksresultaten heeft volgens stakeholders de meeste invloed op het imago van de sector, gevolgd door toename van openheid over relaties met patiëntenverenigingen. Het lijkt erop dat openheid (in het algemeen) dus het meeste effect heeft. Dit geldt echter niet volgens iedereen voor openheid over betaling aan artsen voor het leveren van diensten. Een aantal stakeholders denken dat dit geen invloed heeft. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma Imago & • ontwikkelingen Indicatief

23. Sector te streng aangestuurd door buitenlandse hoofdkantoren • 59% van de stakeholders vindt dat Nederlandse innovatieve farmaceutische bedrijven te streng worden aangestuurd door buitenlandse hoofdkantoren. Ook vindt slechts een kwart dat bedrijven voldoende eigen invulling kunnen geven aan een beleid dat past bij de Nederlandse situatie. Bedrijven in de sector staan volgens de stakeholders dus onder druk. • Kritiek is niet alleen te wijten aan de buitenlandse hoofdkantoren. Een minderheid vindt dat de Nederlandse sector op een volwassen manier omgaat met kritiek op hun werkwijzen. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

24. Wel inhoudelijke bijdrage, maar geen kostenbeheersing • De stakeholders zijn positief over de bijdrage van de bedrijven in de sector aan de gezondheidszorg. 85% vindt dat innovatieve farmaceutische bedrijven een inhoudelijke bijdrage leveren aan de gezondheidszorg in Nederland. • 61% vindt dat de bedrijven in de sector rekening houden met huidige maatschappelijke trends en opvattingen (12% vindt van niet) en een krappe meerderheid vindt dat de bedrijven de meerwaarde van nieuwe innovatieve geneesmiddelen voldoende voor het voetlicht brengen. • Stakeholders zijn echter minder positief over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die de bedrijven nemen in de kostenbeheersing van geneesmiddelen. 51% vindt niet dat deze verantwoordelijkheid genomen wordt. Slechts 16% vindt van wel. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

25. Sector speelt in op maatschappelijke trends • 80% van de stakeholders vindt dat de innovatieve farmaceutische sector in de afgelopen drie jaar meer rekening is gaan houden met maatschappelijke trends en opvattingen. 4% vindt dat de sector hier minder rekening mee is gaan houden en 10% is neutraal. • Het valt op dat men bij deze vraag positiever is dan bij de soortgelijke stelling op de vorige sheet. Het verschil is waarschijnlijk dat hier gevraagd is naar de sector (als geheel) en in de vorige vraag naar de bedrijven in de sector. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

26. Nefarma is aanwezig, toegankelijk en betrouwbaar • Nefarma wordt door meer dan 80% van de stakeholders gezien als aanwezig in het publieke debat, toegankelijk en betrouwbaar. Betrouwbaar is volgens de stakeholders het belangrijkste kenmerk voor de sector, dus een hoge score op dit kenmerk is zeer positief. • Minder dan de helft vindt Nefarma dynamisch en innovatief. Daarnaast is men niet overtuigd van de visie van Nefarma op maatschappelijk verantwoord ondernemen en/of een heldere visie in het algemeen. Met name innovatief en heldere visie zijn belangrijke aandachtsgebieden, omdat deze kenmerken zeer belangrijk worden gevonden voor deze sector. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

27. Innovatie en heldere visie behoeven aandacht • 82% vindt dat Nefarma in de afgelopen jaren meer aanwezig is geweest in het politieke debat. • Meer dan de helft vindt dat Nefarma in de afgelopen drie jaar (meer) een visie heeft ontwikkeld op maatschappelijk verantwoord ondernemen, transparanter en/of toegankelijker is geworden. • Kenmerken die volgens stakeholders bij Nefarma het minst zijn toegenomen zijn: dynamisch, innovatief en heldere visie. Met name innovatie en een heldere visie behoeven meer aandacht, omdat deze kenmerken zeer belangrijk worden gevonden voor de sector en tevens in mindere mate aan Nefarma worden toegeschreven. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

28. Dialoog met externe stakeholders zeer belangrijk • De stakeholders geven aan dat het (zeer) belangrijk is voor de sector om een dialoog te voeren waarin wordt geluisterd naar argumenten van externe stakeholders. Ook de andere voorgelegde activiteiten worden van belang geacht voor het imago van de sector. • Opvallend is dat men het minder vaak zeer belangrijk vindt dat stakeholders voldoende ruimte wordt gegeven om hun visie voor het voetlicht te brengen. In gesprek gaan en luisteren naar stakeholders wordt dus belangrijker gevonden dan hen een ‘podium’ bieden. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

29. Nefarma heeft haar relatie met stakeholders verbeterd • In onderstaande grafiek is te zien in hoeverre men vindt dat Nefarma is gegroeid op de voorgelegde aandachtsgebieden. • Nefarma is het meest gegroeid in de relatie met haar stakeholders. Meer dan 70% vindt dat Nefarma de dialoog aangaat met stakeholders, naar hen luistert en hen voldoende ruimte biedt om hun visie voor het voetlicht te brengen. • Aandachtsgebieden waarin Nefarma minder is gegroeid zijn: meerwaarde van nieuwe, innovatieve geneesmiddelen voldoende voor het voetlicht brengen en kritiekpunten op de sector benoemen vanuit de visie van buitenstaanders. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

30. Nefarma& en Glazen Zaaldebat dragen bij aan discussie • Zowel Nefarma& als het Glazen Zaaldebat dragen volgens een grote meerderheid bij aan de dialoog tussen Nefarma en externe stakeholders. Het Glazen Zaaldebat draagt hieraan het sterkst bij volgens de stakeholders. • Hetzelfde zien we in de bijdrage aan het benoemen van kritiekpunten op de sector vanuit de visie van buitenstaanders. Zowel Nefarma& als het Glazen Zaaldebat dragen volgens een grote meerderheid hieraan bij, en men is hierbij het meest positief over het Glazen Zaaldebat. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

31. Overgrote meerderheid voor meer geneesmiddeleninformatie • De overgrote meerderheid vindt het een goed initiatief dat Nefarma samenwerkt met overheid en patiëntenorganisaties aan een betere ontsluiting van geneesmiddeleninformatie. De voornaamste reden hiervoor is dat meer informatie in het belang is van de patiënt (71%). Ook een meerderheid (59%) vindt dat bedrijven belangrijke informatie hebben voor patiënten. • Tegenstanders van dit initiatief (8%) vinden dit geen goed initiatief, omdat bedrijven geen leverancier zijn van onafhankelijke informatie. • Niemand is van mening dat samenwerking met overheid en patiëntenorganisaties op zichzelf ongewenst is. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

32. Nefarma heeft duidelijke rol als pleitbezorger van de sector • De stakeholders zijn het erover eens dat Nefarma pleitbezorger is van de innovatieve farmaceutische sector in Nederland. 88% ziet Nefarma als pleitbezorger en 86% vindt dat Nefarma ook zichtbaar is in haar rol als pleitbezorger. • Ongeveer twee derde vindt de informatie van Nefarma betrouwbaar, vindt dat Nefarma controversiële onderwerpen aan de orde durft te stellen en ziet Nefarma als een betrouwbare onderhandelingspartner. • Een minderheid (40%), vindt dat Nefarma het belang van geneesmiddelen meer en beter moet uitdragen. Dit betekent dat de meerderheid hier tevreden over is. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

33. Een derde heeft minimaal 7 keer contact met Nefarma • 32% van de stakeholders heeft gemiddeld genomen minimaal 7 keer per jaar contact met Nefarma. • 66% heeft minder dan 7 keer contact met Nefarma per jaar, 39% 3 tot 6 keer per jaar en 27% 1 of 2 keer per jaar. • Achtergrond • Conclusies en aanbevelingen • Resultaten • Imago & • veranderingen sector • Maatschappelijke • verantwoordelijkheid • Nefarma imago & • ontwikkelingen

34. Onderzoekstechnische informatie Kwantitatief onderzoek • Veldwerkperiode • Het veldwerk is uitgevoerd in de periode 5 tot en met 15 april 2011. • Methode respondentenselectie • Uit een door Nefarma beschikbaar gesteld adressenbestand. • Incentives • De respondenten hebben voor deelname aan het onderzoek geen vergoeding ontvangen. • Weging • De onderzoeksdata zijn niet gewogen • Responsverantwoording online onderzoek • In de veldwerkperiode is aan 213 personen een uitnodigingsmail verstuurd. 49 personen (23%) hebben gerespondeerd. Op de slotdatum van het veldwerk (zie bij Veldwerkperiode) is in overleg met Nefarma de toegang tot de vragenlijst op internet afgesloten. • Overige onderzoekstechnische informatie • Overige onderzoekstechnische informatie en een exemplaar van de bij dit onderzoek gehanteerde vragenlijst zijn op aanvraag beschikbaar voor de opdrachtgever. Bijlagen

35. Auteursrecht Het auteursrecht op dit rapport ligt bij de opdrachtgever. Voor het vermelden van de naam Motivaction in publicaties op basis van deze rapportage is echter schriftelijke toestemming van Motivaction nodig.

36. Motivaction International B.V. Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam Postadres: Postbus 15262 1001 MG Amsterdam T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 www.motivaction.nl