1 / 34

Psychologiczna analiza sposobów radzenia sobie z sytuacją bezrobocia

Psychologiczna analiza sposobów radzenia sobie z sytuacją bezrobocia. mgr Longina Woszczek – Stach A4e Ltd Oddział w Polsce. Wczesne koncepcje stresu. TEORIA HANSA SELYEGO różne bodźce wywołują identyczne zmiany fizjologiczne OGÓLNY ZESPÓŁ ADAPTACYJNY (GAS): TEORIA W. CANNONA

chavi
Download Presentation

Psychologiczna analiza sposobów radzenia sobie z sytuacją bezrobocia

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Psychologiczna analiza sposobów radzenia sobie z sytuacją bezrobocia mgr Longina Woszczek – Stach A4e Ltd Oddział w Polsce

  2. Wczesne koncepcje stresu TEORIA HANSA SELYEGO • różne bodźce wywołują identyczne zmiany fizjologiczne • OGÓLNY ZESPÓŁ ADAPTACYJNY (GAS): TEORIA W. CANNONA • konkretny stresor wywołuje swoiste pobudzenie fizjologiczne TEORIA J. MASONA • przed zmianami fizjologicznymi występuje tzw. STRES PSYCHOLOGICZNY

  3. Psychologiczny wymiar stresu Trzy nurty w określaniu stresu: • bodziec, sytuacja zewnętrzna o określonych właściwościach • reakcje wewnętrzne, emocjonalne człowieka (np. strach, lęk, złość, wrogość) • relacja między czynnikami zewnętrznymi a właściwościami jednostki (ujęcie relacyjne)

  4. Transakcyjna koncepcja stresu R. S. Lazarusa i S. Folkman STRES to „określona relacja między osobą a otoczeniem, która jest oceniania przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi” OCENA POZNAWCZA - proces wartościowania znaczenia transakcji z otoczeniem • Ocena poznawcza pierwotna – ocena danej relacji jako: krzywda/strata, zagrożenie, wyzwanie • Ocena poznawcza wtórna – ocena własnych możliwości radzenia sobie

  5. Klasyfikacja stresorów (przyczyn stresu) SIŁA I ZAKRES STRESORA: • Katastrofy obejmujące całe grupy (np. klęski żywiołowe) • Zagrożenia dotyczące jednostek (zmiany życiowe np. rozwód) • Drobne codzienne utrapienia (np. zgubienie potrzebnej rzeczy) CHARAKTERYSTYKA CZASOWA STRESORA: • Jednorazowy (np. nieprzyjemne spotkanie) • Cykliczny (np. badania kontrolne) • Chroniczny (np. nieudane małżeństwo) • Sekwencja wydarzeń stresowych (jeden czynnik wywołuje kolejne obciążenia) KONTROLOWALNOŚĆ STRESORA: • Niekontrolowane • Kontrolowane częściowo • Kontrolowane

  6. Radzenie sobie ze stresem • PROCES • Stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu opanowanie określonych zewnętrznych i wewnętrznych wymagań ocenianych przez jednostkę jako obciążające • STYL • Posiadany przez jednostkę, charakterystyczny dla niej repertuar strategii radzenia sobie z sytuacjami stresowymi • STRATEGIA • „Ogniwo” procesu radzenia sobie, konkretny sposób stosowany w obliczu danej sytuacji stresowej

  7. Utrata pracy oraz bezrobocie jako sytuacje trudne • Utrata pracy jako zmiana życiowa oceniona na 47 punktów w 100 - punktowej Skali Wydarzeń Życiowych (LCU – Life Change Units) T. Holmesa i R. H. Rahe’a • Utrata pracy jako „zdarzenie dnia codziennego”, które prowadzi do rozległych konsekwencji (Z. Ratajczak, 2000) • Bezrobocie stres chroniczny

  8. Fazy bezrobocia wg M. Jahody, P. Lazarsfelda

  9. Psychologiczne konsekwencje bezrobocia • Spadek samooceny • Poczucie naznaczenia i wstydu • Obniżenie poziomu ogólnej aktywności życiowej • Izolacja społeczna • Destabilizacja życia rodzinnego • Dezorganizacja rytmu życia • Obniżenie sprawności psychofizycznej • Pogorszenie kondycji psychicznej (poczucie beznadziejności, apatia, w niektórych przypadkach depresja i próby samobójcze) • Syndrom wyuczonej bezradności • Niezaspokojone potrzeby: samorealizacji, uznania, prestiżu, przynależności, wiedzy • Utrudniony powrót na rynek pracy • Wzrost liczby zachowań agresywnych • Uzależnienia jako destrukcyjne sposoby radzenia sobie z sytuacją

  10. Sytuacja bezrobocia w znaczny sposób ogranicza możliwości zaspokojenia w zasadzie wszystkich potrzeb człowieka:

  11. Czynniki decydujące o sposobie radzenia sobie z utratą pracy Determinanty społeczno – demograficzne: • Wiek (poczucie dyskryminacji i „bezużyteczności” u osób po 45 roku życia) • Płeć (utrata poczucia autorytetu u mężczyzn) • Wykształcenie (im wyższe wykształcenie tym silniejsze tendencje do pokonywania trudności; osoby z wyższym wykształceniem czują się bardziej naznaczone „stygmatem” bezrobotnego) • Sytuacja życiowa w okresie utraty pracy (status społeczno – ekonomiczny, dotychczasowa historia życia, struktura życia, sytuacja rodzinna itd.)

  12. Czynniki decydujące o sposobie radzenia sobie z utratą pracy c. d. • Wartość przypisywana pracy • Stopień identyfikacji z rolą zawodową • Bezrobocie traktowane jako zagrożenie/szansa • Wewnętrzna/zewnętrzna percepcja przyczyn bezrobocia

  13. Strategie postępowania w sytuacji bezrobocia (A. Marcinkowski, J. Sobczak) 1. Strategia „konserwatywna” - jednostka woli pobierać zasiłek i oczekiwać na otrzymanie propozycji zatrudnienia. 2. Strategia „poszukiwania uzupełniających dochodów” - oparta o pracę „na czarno” w prywatnym zakładzie i jednoczesne pobieranie zasiłku. 3. Strategia „przedsiębiorcza” - wystąpienie o dofinansowanie i rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. 4. Strategia „zmiany kwalifikacji” - podjęcie starań o nabycie nowych lub podniesienie posiadanych kwalifikacji zawodowych. 5. Strategia „biernej adaptacji” - akceptacja statusu bezrobotnego i pobieranie zasiłku. Strategia podobna do „konserwatywnej”, jednak nie taka sama. Poprzednia preferowała bierność, zakładała oczekiwanie na rozwiązanie zaistniałej sytuacji. Ta strategia zakłada pogodzenie się z losem (…tak już musi być...).

  14. Strategie zaradcze w sytuacji bezrobocia (K. Popiołek) • Praktyczne niereligijne (np. planowanie zmiany kwalifikacji, praca tymczasowa, kredyt); • Praktyczne religijne (czynności rytualne w intencji poprawy sytuacji – np. modlitwa, pielgrzymka); • „Psychologiczne” niereligijne (racjonalizacja, unikanie myślenia o problemie, myślenie irracjonalne); • „Psychologiczne” religijne (wiara w opiekę Opatrzności w uzyskaniu pracy, religia jako zasób).

  15. Większość badań wskazuje, iż bezrobotni: • zdają sobie sprawę ze skutków bezrobocia, przyczyn i następstw braku aktywności zawodowej (K. Skarżyńska, 1992) • posiadają nieco niższe umiejętności bezpośredniego rozwiązywania problemów niż osoby pracujące (J. Kirenko, E. Szarzyńska, 2010) • starają się przejawiać aktywne postawy wobec własnej sytuacji (M. Goszczyńska, 1995; B. Makselon – Kowalska, 2004; L. Dyczewski, D. Wadowski, 2001) • w pewnym momencie wykazują mniejszą aktywność z powodu dotychczasowych negatywnych doświadczeń (A. Bańka, 1992; R. Nawrat, 2001)

  16. Badania własne Cel badań Organizacja badań Metoda badawcza Wyniki badań

  17. Celem badań jest odpowiedź na następujące pytania badawcze: • Jakie strategie radzenia sobie ze stresem stosują osoby krótkotrwale bezrobotne? • Jakie strategie radzenia sobie ze stresem stosują osoby długotrwale bezrobotne? • Czy różnice pomiędzy strategiami stosowanymi przez osoby krótkotrwale i długotrwale bezrobotne są istotne statystycznie? • Czy płeć ma wpływ na rodzaj stosowanych strategii radzenia sobie z sytuacją bezrobocia? • Czy wykształcenie ma wpływ na rodzaj stosowanych strategii radzenia sobie z sytuacją bezrobocia?

  18. Organizacja badań • Badania zostały przeprowadzone w Centrum Pracy A4e realizującym projekt „Droga do zatrudnienia”. Projekt ten skierowany jest do osób po 45 roku życia pozostających bez zatrudnienia i zamieszkałych na terenie powiatu olkuskiegoi chrzanowskiego. • Próbka badawcza składała się z 55 osób bezrobotnych będących beneficjentami projektu. • Wyłoniono dwie grupy: 1. „Długotrwale bezrobotni” (30 osób pozostających bez pracy co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy) 2. „Krótkotrwale bezrobotni” (25 osób pozostających bez pracy do 6 miesięcy)

  19. Metoda badań • Materiał poddany analizie stanowiły ankiety wypełnione przez osoby badane. Dokonano charakterystyki demograficznej osób krótkotrwale i długotrwale bezrobotnych. • Badani wypełniali Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem – COPE (Ch. Carver, M. Scheier, J. Weintraub). • Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej Testem U Manna-Whitneya.

  20. Strategie radzenia sobie ze stresem badane Kwestionariuszem COPE • Aktywne Radzenie Sobie (działania zmierzające do usunięcia, zmniejszenia stresora lub jego skutków) • Planowanie (rozważania na temat poradzenia sobie ze stresorem) • Poszukiwanie Wsparcia Instrumentalnego (poszukiwanie rady, pomocy, czy informacji) • Poszukiwanie Wsparcia Emocjonalnego (szukanie wsparcia moralnego, sympatii, zrozumienia) • Unikanie Konkurencyjnych Działań (unikanie działań nie związanych z problemem) • Zwrot ku Religii (źródło wsparcia emocjonalnego) • Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój (spostrzeganie sytuacji w bardziej pozytywnym świetle) • Powstrzymywanie się od Działania (wyczekiwanie na właściwy moment)

  21. Strategie radzenia sobie ze stresem badane Kwestionariuszem COPE c. d. • Akceptacja(przyjęcie zaistniałej sytuacji jako nieodwracalnej) • Koncentracja na Emocjach i ich Wyładowanie (zaniepokojenie własnymi emocjami) • Zaprzeczanie(odrzucanie faktu zaistniałej sytuacji) • Odwracanie uwagi (angażowanie się w czynności zastępcze) • Zaprzestanie działań (bezradność, rezygnacja) • Zażywanie Alkoholu lub Innych Środków Psychoaktywnych (doraźne łagodzenie przykrych emocji) • Poczucie humoru (sposób łagodzenia przykrych emocji)

  22. Czynniki wyodrębnione w analizie czynnikowej (badania normalizacyjne) • Aktywne radzenie sobie (skale: 1,2,5,7,8) • Zachowania unikowe (skale: 9,11,12,13,14,15) • Poszukiwanie wsparcia i koncentracja na emocjach (skale: 3,4,6,10)

  23. Strategie radzenia sobie ze stresem osób długotrwale i krótkotrwale bezrobotnych

  24. Wnioski: • Zarówno osoby krótkotrwale, jak i długotrwale bezrobotne najczęściej stosują aktywne strategie radzenia sobie (Planowanie, Aktywne Radzenie Sobie, Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój, Unikanie Konkurencyjnych Działań). • Reprezentanci obu grup najrzadziej stosują zachowania unikowe obejmujące: Zaprzestanie Działań, Zażywanie Alkoholu lub Innych Środków Psychoaktywnych, Zaprzeczanie, Poczucie Humoru. • Osoby krótkotrwale bezrobotne statystycznie częściej stosują strategię Zaprzeczania. Brak istotnych statystycznie różnic w odniesieniu do pozostałych strategii. • Osoby krótkotrwale bezrobotne wykazują większą skłonność do aktywnego radzenia sobie, ale nie jest to różnica statystycznie istotna.

  25. Strategie radzenie sobie ze stresem mężczyzn długotrwale i krótkotrwale bezrobotnych

  26. Wnioski: • Mężczyźni krótkotrwale bezrobotni statystycznie częściej stosują strategię Zaprzeczania. • Mężczyźni długotrwale bezrobotni statystycznie częściej koncentrują się na emocjach i są nimi zaniepokojeni. • W pozostałych przypadkach brak istotnych statystycznie różnic. • Mężczyźni krótkotrwale bezrobotni wykazują większą skłonność do aktywnego radzenia sobie. Tendencja ta widoczna jest w strategiach: • Aktywne Radzenie Sobie • Planowanie • Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój • Unikanie Konkurencyjnych Działań

  27. Strategie radzenie sobie ze stresem kobiet długotrwale i krótkotrwale bezrobotnych

  28. Wnioski: • Brak istotnych statystycznie różnic pomiędzy strategiami stosowanymi przez kobiety krótkotrwale i długotrwale bezrobotne. • Kobiety z obu grup najczęściej stosowały takie aktywne strategie radzenia sobie, jak: Planowanie, Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój, Aktywne Radzenie Sobie, Unikanie Konkurencyjnych Działań. • Kobiety z obu grup najrzadziej stosowały następujące strategie: Zażywanie Alkoholu lub Innych Środków Psychoaktywnych, Zaprzestanie Działań, Poczucie Humoru, Zaprzeczanie.

  29. Płeć a strategie radzenia sobie ze stresem

  30. Wnioski: • Zarówno kobiety, jak i mężczyźni najczęściej posługują się aktywnymi sposobami radzenia sobie (Planowanie, Aktywne Radzenie Sobie, Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój, Unikanie Konkurencyjnych Działań). • Kobiety statystycznie częściej akceptują swoją sytuację. W przypadku pozostałych strategii nie wykazano istotnych statystycznie różnic. • U kobiet zaobserwowano większą tendencję do poszukiwania wsparcia (instrumentalnego, emocjonalnego oraz w religii) i koncentrowania się na emocjach (zależność nieistotna statystycznie)

  31. Wykształcenie a strategie radzenia sobie ze stresem

  32. Wnioski: Ze względu na małą liczebność osób z wykształceniem podstawowym (4 osoby – 7,27%) oraz wyższym (7 osób – 12, 72%) porównano bezrobotnych z wykształceniem średnim i zawodowym. • Bezrobotni z wykształceniem średnim i zawodowym najczęściej stosują aktywne strategie radzenia sobie. • Bezrobotni z wykształceniem zawodowym statystycznie częściej stosują strategie: Zaprzeczania oraz Odwracania Uwagi.

  33. Podsumowanie wyników badań • Osoby bezrobotne niezależnie od czasu pozostawania bez pracy najczęściej stosują aktywne strategie radzenia sobie. Tendencja ta jest nieco silniejsza u krótkotrwale bezrobotnych. • Bezrobotni dosyć rzadko stosują zachowania unikowe. • Osoby krótkotrwale bezrobotne częściej zaprzeczają swoim problemom, nie dopuszczają ich do świadomości. • Kobiety w większym stopniu potrafią zaakceptować swoją sytuację. Wykazują nieco silniejszą skłonność do poszukiwania wsparcia. • Wykształcenie zawodowe wiąże się z częstszym stosowaniem zachowań unikowych: Odwracaniem Uwagi oraz Zaprzeczaniem.

  34. Dziękuję za uwagę

More Related