Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

2. Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: • Gimnazjum w Gołuchowie • ID grupy: 98/81_p_g1 • Opiekun: Monika Osuch • Kompetencja: • Przedsiębiorczość • Temat projektowy: • Środowisko naturalne w Polsce .Stan obecny-ochrona-prewencja • Semestr/rok szkolny: 2010/11

3. Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia • Nazwa szkoły: • Gimnazjum im. Jana Pawła II w Żychlinie • ID grupy: 98/37_P_G1 • Kompetencja: przedsiębiorczość • Temat projektowy: • Środowisko naturalne w Polsce. Stan obecny – ochrona – prewencja. • Semestr/rok szkolny: II / 2010 - 2011

4. ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKNATURALNYCH • Rozwój przemysłu oraz duży wzrost liczby ludności na obszarze Polski w XIX i XX wieku są głównymi przyczynami ogromnego przekształcenia środowiska naturalnego. W dążeniu do poprawy bytu niejednokrotnie zapominano o możliwościach adaptacyjnych środowiska. Prowadziło to często do nieodwracalnych zniszczeń. Każdy element środowiska naturalnego na obszarze Polski uległ przekształceniu.

5. Zdecydowanie największa degradacja środowiska naturalnego ma miejsce na Górnym Śląsku. Związana jest z wieloletnią eksploatacją węgla kamiennego i rozwojem ciężkiego przemysłu energetycznego oraz hutniczego. Eksploatacja węgla doprowadziła do dużych zmian krajobrazu. Charakterystycznym widokiem na Górnym Śląsku są hałdy skał płonych. Zapadanie się wyrobisk prowadzi do tąpnięć. Elektrownie oraz huty emitują do atmosfery ogromne ilości pyłów i gazów.

6. Głównymi zanieczyszczeniami powietrza są: dwutlenek siarki, tlenki azotu i węgla, węglowodory aromatyczne, freony, pyły. Ich źródłem są spaliny przemysłowe i komunikacyjne oraz gospodarstwa domowe, a także różne wyroby przemysłowe. Są one odpowiedzialne za takie zjawiska jak smog, kwaśne deszcze, dziura ozonowa oraz efekt cieplarniany.

7. Do głównych zanieczyszczeń chemicznych wód należą: detergenty, fenole, węglowodory, środki ochrony roślin i nawozy /zwłaszcza azotany, fosforany i chlorki/, związki metali ciężkich. Ich źródłem jest przemysł, rolnictwo, transport samochodowy, ścieki komunalne, awarie tankowców. Oprócz zatrucia wód substancjami szkodliwymi groźnym zjawiskiem dla ekosystemów wodnych jest eutrofizacja wód.

8. Ochrona przyrody obejmuje różnorodne działania, które mają na celu zachowanie, przywrócenie oraz właściwe użytkowanie zasobów przyrody. Polega na prowadzeniu ochrony zasobów przyrody, racjonalnym ich użytkowaniu oraz ochronie konserwatorskiej, która umożliwia zachowanie różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, gatunkowym i siedliskowym.

10. Obiektami chronionymi mogą być pojedyncze gatunki oraz określone obszary.

11. Rośliny chronione w polsce.

12. Konwencja ramsarska • potoczna nazwa układu międzynarodowego dotyczącego ochrony przyrody, który został podpisany 2 lutego 1971 roku podczas konferencji w irańskim kurorcie Ramsar nad brzegiem Morza Kaspijskiego. Konwencja weszła w życie 21 grudnia 1975 roku. Celem porozumienia jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów określanych jako "wodno-błotne". Szczególnie chodzi o populacje ptaków wodnych zamieszkujących te tereny lub okresowo w nich przebywające.

13. Do obszarów konwencji ramsarskiej należą m.in.: • - Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno • - Rezerwat przyrody Jezioro Karaś • - Rezerwat przyrody Świdwie • - Poleski Park Narodowy • - Narwiański Park Narodowy • - Wigierski Park Narodowy • - Rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu Wysp

16. Natura 2000 • program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizację kosztów i spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów.

17. Do obszarów natura 2000 należą m.in.: • Dolina Baryczy • - Bory Dolnośląskie • - Dolina Dolnej Wisły • - Ujście Warty • - Tatry • - Pieniny • - Babia Góra • - Puszcza Biała

21. Występowanie i eksploatacja surowców naturalnych w Polsce

22. Surowce energetyczne • Węgiel kamienny: • Ogólna charakterystyka: • skała osadowa pochodzenia roślinnego, • zawartość 75-97% pierwiastka węgla, • czarna barwa, • zwarta struktura, • stosowany jest powszechnie jako paliwo, • przy spalaniu daje długi, błyszczący płomień.

23. Złoża węgla kamiennego w Polsce • występowanie w trzech zagłębiach dwa: Górnośląskie Zagłębie Węglowe, Lubelskie Zagłębie Węglowe, Dolnośląskie Zagłębie Węglowe; • złoża eksploatowane: Górnośląskie Zagłębie Węglowe oraz w Lubelskie Zagłębie Węglowe; • zasoby bilansowe złóż węgla kamiennego wynoszą 44 229 mln ton (¾ zasobów, to węgle energetyczne, ¼ to węgle koksujące); • zasoby złóż zagospodarowanych stanowią 38,3 % zasobów bilansowych i wynoszą 16 948 mln ton.

24. Zasoby i wydobycie węgla kamiennego w Polsce w latach 1989 - 2009

25. Węgiel brunatny • Ogólna charakterystyka: • skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w neogenie, • zawartość 62-75% pierwiastka węgla, • barwa jasnobrunatna, brązowa do czarnej, • wartość opałowa waha się od 7,5 do 21 MJ/kg, • stosowany jest głównie jako opał (ze względu na dużą zawartość siarki - 3-4% i wysoką popielność - do 40%, jego spalanie ma ujemny wpływ na środowisko),

26. Złoża węgla brunatnego w Polsce • największe i najważniejsze złoże węgla brunatnego występuje w Bełchatowie koło Piotrkowa Trybunalskiego (ponad 55,7 % krajowego wydobycia), • ze złoża Turów koło Bogatyni, • złóż rejonu konińskiego: Pątnów i Adamów, • zasoby bilansowe węgla brunatnego w Polsce wynoszą ok. 14 858,96 mln ton (2009 r.), • wydobycie 57 061 tys. ton (2009 r.)

27. Zasoby i wydobycie węgla brunatnego w Polsce w latach 1989 - 2009

28. Ropa naftowa • Ogólna charakterystyka: • ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych (bituminów), z niewielkimi domieszkami azotu, tlenu, siarki i zanieczyszczeń, • gęstość 0,73 - 0,99 g/cm3, • barwa brązowa lub czarna, rzadziej żółtobrunatna, czerwonawa i zielonkawa, • odznacza się silnym, specyficznym zapachem (prawdopodobnie powstała wskutek beztlenowych procesów gnilnych ze szczątków roślin i zwierząt zachodzących pod wysokim ciśnieniem).

29. Złoża ropy naftowej w Polsce • Udokumentowane 84 złoża ropy naftowej: • Karpaty – 29 złóż, • przedgórze (zapadlisko) przedkarpackie - 11, • na Niżu Polskim - 42 złoża, • w obszarze polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku - 2 złoża, • wydobycie ropy naftowej i kondensatu w 2009 r. ze złóż na lądowym obszarze kraju oraz z polskiej strefy ekonomicznej Bałtyku wyniosło 661,96 tys. ton;

30. Zasoby i wydobycie ropy naftowej w Polsce w latach 1989 - 2009

31. Gaz ziemny • Ogólna charakterystyka: • mieszanina węglowodorów (głównie metanu - powyżej 75% i etanu), • towarzyszy złożom ropy naftowej, • rozróżnia się gaz ziemny suchy (powyżej 95% metanu) i gaz ziemny mokry (ok. 80% metanu), • zastosowanie do celów grzewczych, jako paliwo w silnikach oraz do syntez chemicznych. • wartość opałowa 35200-62800 kJ/m3

32. Złoża gazu ziemnego w Polsce • Występowanie złóż gazu ziemnego: • Niż Polski, • przedgórze Karpat, • niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku, • stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosi 149 057 mln m3 (2009 r.)

33. Zasoby i wydobycie gazu ziemnego w Polsce w latach 1989 - 2009

34. Surowce metaliczne:Rudy miedzi • złoża rud miedzi: złoża porfirowe, złoża osadowe (tzw. stratoidalne) i złoża ekshalacyjno-osadowe (masywnych pirytów), złoża magmowe, • polskie złoża rud miedzi należą do złóż osadowych i występują na Dolnym Śląsku na monoklinie przedsudeckiej i w niecce północnosudeckiej, • główne złoża, o dużym znaczeniu gospodarczym, występują w okolicach Lubina na monoklinie przedsudeckiej,

35. Zasoby i wydobycie rud miedzi w Polsce w latach 1989 - 2009

36. Rudy żelaza • W Polsce w XX wieku prowadzono wydobycie rud żelaza w rejonach: częstochowskim, kieleckim i łęczyckim. Były to rudy żelaza występujące w skałach osadowych w postaci syderytów lub piasków żelazistych. Zasoby osadowych rud żelaza zostały skreślone z krajowego bilansu zasobów kopalin decyzją Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w 1994 roku, gdyż parametry tych złóż nie spełniają warunków dla rud bilansowych. Od tego czasu w Polsce brak jest opłacalnych do eksploatacji złóż rud żelaza.

37. Rudy cynku i ołowiu • występowanie złóż rud cynku i ołowiu o znaczeniu przemysłowym na północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, • bilansowe zasoby rud cynku i ołowiu wynoszą 90,42 mln ton rudy zawierającej 3,93 mln ton cynku i 1,53 mln ton ołowiu (2009 r.), • wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w 2009 r. wyniosło 2 349 tys. ton rudy, zawierającej 89 tys. ton cynku i 34 tys. ton ołowiu, • przy przeróbce technologicznej rud cynku i ołowiu powstaje znaczna ilość odpadów. W 2009 r. powstało 1,41 mln ton odpadów poflotacyjnych, które składowano w stawach osadnikowych

38. Zasoby i wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce w latach 1989 - 2009

39. Rudy niklu • złoża rud niklu w Polsce występują na Dolnym Śląsku, są to złoża rud typu wietrzeniowego, • złoża nie eksploatowane z powodu nieopłacalności wydobycia, • bilansowe zasoby geologiczne 14,64 mln ton rudy i 117,0 tys. ton metalu (średnia zawartość 0,8 % Ni). • nikiel jest metalem współwystępującym w złożach rud miedzi monokliny przedsudeckiej (w ilości około 56,4 tys. ton). W 2009 r. odzyskano w procesie technologicznym rud siarczkowych 2 123 ton siarczanu niklu,

40. Surowce chemiczne:siarka • siarka występuje zarówno w stanie rodzimym, jak i w postaci wielu minerałów. Są to zarówno siarczki, jak i siarczany. • występuje w paliwach kopalnych będących pokładami obumarłych tkanek (szczególnie węgiel kamienny i ropa naftowa). • w Polsce złoża siarki w stanie rodzimym występują w okolicach Tarnobrzega, Staszowa oraz koło Lubaczowa. Polskie złoża siarki rodzimej są związane z występowaniem gipsów i wapieni, z których powstały i zalegają na głębokości od 70 do 370 metrów, tworząc pokłady o miąższości dochodzącej do 13 metrów.

41. Polska do niedawna była jednym z głównych światowych producentów siarki. Jednak opracowanie metody odzysku siarki z zasiarczonych złóż gazu ziemnego i ropy naftowej spowodowało radykalny spadek znaczenia złóż siarki rodzimej. • wydobycie siarki rodzimej prowadzone jest obecnie tylko ze złoża Osiek, metodą otworową. Jest to ostatnia na świecie duża kopalnia siarki rodzimej. • w Polsce udokumentowano cztery złoża zasiarczonej ropy naftowej i gazu ziemnego, o łącznych zasobach 822 tys. t siarki.

42. Zasoby i wydobycie siarki w Polsce w latach 1989 - 2009

43. Sól kamienna • Złoża soli kamiennej występują na Kujawach, w Wielkopolsce, na Podkarpaciu (w rejonie Bochni i Wieliczki), w Rybnickim Okręgu Węglowym (rejon Żor i Rybnika) i na wybrzeżu w pasie od Łeby po Wejherowo, ale sól wydobywana jest tylko w pierwszych dwóch okręgach, zaś rejon Podkarpacki cechuje się niewielką produkcją.

44. Wydobycie soli prowadzone jest dwoma metodami: • - głębinową • - hydrauliczną • Dominujące znaczenie ma metoda hydrauliczna, w której wydobywana sól jest, w postaci solanki, transportowana rurociągami do przetwarzających ją zakładów lub jest poddawana warzeniu celem uzyskania soli krystalicznej. Poza przeznaczeniem spożywczym sól znajduje zastosowanie w produkcji sody i chloru.

45. Zasoby i wydobycie soli kamiennej w Polsce w latach 1989 - 2009

46. Fosforyty • głównym użytkownikiem fosforytów jest przemysł nawozów sztucznych (produkcja nawozów fosforowych), • w Polsce fosforyty występują w formie konkrecji zasobnych w fosforany wapnia na północno-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich, • obecnie fosforyty w Polsce nie są eksploatowane z powodu nieopłacalności wydobycia spowodowanego niską zawartością konkrecji fosforytowych oraz złymi warunkami geologiczno-górnicze ich zalegania.

47. Surowce skalne i kruszywa naturalne • Wapienie i margle: • surowce cementowo-wapiennicze występują dość powszechnie w różnych formacjach geologicznych, głównie w południowej i centralnej Polsce. Większość zasobów znajduje się w czterech regionach: opolskim, krakowsko-częstochowsko-wieluńskim, świętokrzyskim i lubelskim. • geologiczne zasoby bilansowe złóż wapieni i margli w 2009 r. wyniosły ogółem 18 265,36 mln t. W 72 złożach udokumentowanych dla przemysłu cementowego znajdowało się 12 601,05 mln t, w 114 złożach dla przemysłu wapienniczego - 5 664,31 mln t.

48. Zasoby i wydobycie wapieni i margli dla przemysłu cementowego i wapienniczego w Polsce w latach 1989 - 2009

49. Piaski i żwiry • kruszywa naturalne wykorzystywane są przede wszystkim w budownictwie m. in. jako materiał wypełniający do betonów oraz w drogownictwie jako materiał konstrukcyjny nasypów drogowych i składnik nawierzchni, • największa ilość zasobów występuje w województwach: dolnośląskim, małopolskim, opolskim, podlaskim i podkarpackim, • szczególnie poszukiwane kruszywo naturalne grube rozmieszczone jest w kraju nierównomiernie. Województwa centralne odczuwają jego niedostatek. Rozmieszczenie złóż piasków na obszarze Polski jest natomiast dość równomierne i jedynie w województwach południowych może zaznaczać się ich niedobór.

50. Zasoby i wydobycie naturalnego kruszywa piaszczysto - żwirowego w Polsce w latach 1989 - 2009