Erkan Tokatlı

1. MUHASEBE 1 – MODÜL 1 Ticari Defter ve Belgeler Erkan Tokatlı

2. 1 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Ürünlerin üretimden tüketimine kadar geçen zamanda ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile değiştirilmesi Ticaret Ticarin Tarihçesi Avcı-Toplayıcı Dönem Tarım Dönemi Sanayi Dönemi Teknoloji ve Bilgi Dönemi

3. 2 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Günümüz Ticareti Ticaret, çeşitli malların sunulduğu sürüm ve satış pazarı ile mal ve hizmet talebini karşılayan tedarik pazarının devamlı ve eşzamanlı işleyişidir. Ana Üretim Planı Ne üretilecek? (Ürün ağacı ) Ne kadar üretilecek? (Envanter) Ne zaman üretilecek? Üretim için ne kadar malzeme gerekiyor? 2.000 1 Hafta Nasıl ve neyle üretilecek? 2.000 x

4. 3 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Finansal işlemlerin kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenmesi ve raporlanmasıdır. Muhasebe Ticari işlemler ve ilişkiler sonucunda ortaya çıkan ticari belgeler muhasebe sistemine dahil edilir. VERİ Ticari belgeler, öncelikle yevmiye defteri adındaki günlük deftere kaydedilir, daha sonra büyük defter adındaki defterlere aktarılarak sınıflandırılır. Sınıflandırılan tutarlar dönem sonlarında veya ihtiyaç halinde mizanlar aracılığı ile özetlenir. (Kaydetme-Sınıflandırma-Özetleme) İŞLEM Özetler kullanılarak bilanço ve gelir tablosu gibi finansal raporlar elde edilir. BİLGİ

5. 4 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Muhasebe Tarihi X. yy. Arap Uygarlığı’nda Risale-i Felekiyye’nin yazılması. İlk muhasebe kitabı ve çift taraflı kayıt sistemine ait ilk örnektir. XII.yy. İtalya’da LucaPacioli tarafından SummaArithmatica’nın yazılması ile çift taraflı kayıt sisteminin Avrupa’da yaygınlaşması. Basılmış ilk muhasebe kitabıdır. M.Ö. 2200 Babilliler’de Hammurabi kanunları ile ilk muhasebe kurallarının oluşması. M.Ö. 300 Eski Yunan’da sikke paranın ve muhasebe hesap adlarının ilk kez kullanılması M.Ö. 3400 Eski Mısır’da Kil tabletler üzerine hesap kayıtları yazılmıştır VII. yy. İslam Devleti’nde cebirin gelişmesi ile ticari hayatta cebirsel hesaplamaların kullanılmaya başlaması 1960 Amerika’da geliştirilen internet muhasebe süreçlerini ve uygulamalarını derinden etkilemiştir. 1970 Küresel çapta bir girişim ile Uluslararası Muhasebe Standartları oluşturulmaya başlandı. 2010 1990’da Microsoft’un geliştirdiği tablet bilgisayarın 2010 yılında Apple tarafından piyasaya sürülmesi ile muhasebe alanında da etkin olarak kullanılmaya başlamıştır. Ayrıca akıllı telefonlarda da üst düzey muhasebe uygulamaları mevcuttur. 1890 Bir IBM çalışanı ilk bilgisayarlardan olan hesap makinesini, muhasebe hesaplamaları için geliştirdi.

6. 5 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Muhasebe Meslek Mensubu Alıcı (Müşteriler) İşçiler Satıcı (Tedarikçi) SMMM YMM Yöneticiler Muhasebe Uzmanı veya SMMM Devlet Banka Şirket Sahibi

7. 6 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Para Para, borç demektir. Para bankalar tarafından müşterilerin borçlanmasıyla üretilir.

8. 7 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Tacir / Tüccar Bir ticari faaliyeti kısmen veya tamamen yapan gerçek ya da tüzel kişilerdir.

9. 8 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Gerçek Kişi Gerçek kişi, sağ ve tam doğmak şartı ile kişinin anne karnına düşmesinden ölümüne kadar geçen süreçte hukuken kişiler için kullanılan terimdir. Tacir Tüzel Kişi Gerçekte kişilik sahibi olmayan ancak varsayımsal olarak kişilik sahibi olduğu kabul edilen kişi veya mal topluluklarıdır.

10. 9 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Tacir Olmanın Sonuçları • Borçlarından dolayı iflasa tabidir. • Bir ticaret unvanı seçmek ve kullanmak zorundadır. • İşletmelerini ticaret siciline kaydettirmek zorundadır. • Ticari defter tutmak zorundadır. • Basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek zorundadır. • Haksız rekabet (ekonomik rekabetin kötüye kullanılması) yapamaz. • Ücret ve faiz istemek, • Fatura ve teyit mektubu kullanmak, • Ücret ve cezai şartın azaltılmasını isteyememek, • Ticari örf ve âdetin tacirlere uygulanacağını bilmek zorundadır.

11. 10 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / a)Temel Kavramlar Tacir Türleri 1.Sınıf Tacir a- Yıllık; - Alış tutarı ¨150.000 - Satış tutarı ¨200.000b- Yıllık gayrisafi iş hasılatı ¨80.000c- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı ¨150.000 d- Her çeşit ticaret şirketlerie- Kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişilerf- Kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutanlar. 2.Sınıf Tacir Birinci sınıf tacirlerle ilgili şartları taşımayanlar, ikinci sınıf tacir sayılırlar ve işletme hesabına göre defter tutarlar.

12. 11 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / b) Defter Tutma Sorumluluğu Defter Tutmanın Amaçları • İşletmesinin kâr-zarar durumunu öğrenir, • Satacağı malların maliyet fiyatını, dolayısıyla satış fiyatını bilir, • İşletmesi ile ilişkisi olan kişilerle, arasındaki borç alacak tutarlarını öğrenir, • Devletine ödeyeceği vergi tutarını bilir, • İstatistiksel bilgi elde eder, • Önceki dönemlerle içinde bulunduğu dönemi karşılaştırma imkânı bulur • Anlaşmazlık durumunda bu defter ve belgelerini ispat aracı olarak gerekli kurumlara sunar.

13. 12 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / b) Defter Tutma Sorumluluğu Defter Tutma Zorunluluğu Defter Tutacaklar • Ticaret ve sanat erbabı: Ticari kazanç elde eden gerçek kişi tacirlerdir. • Ticaret şirketleri • İktisadi kamu müesseseleri (İşletmeleri) • Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler • Serbest meslek sahipleri: Ticari mahiyette olmayan işleri, bir işverene bağlı olmadan, kendi nam ve hesabına yapan, ilmi, mesleki bilgisi ile para kazanan kişilerdir. • Çiftçiler: Zirai faaliyetle uğraşanlar. • Defter Tutmayacaklar • Gelir vergisinden muaf olan esnaf • Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler • Kazançları basit usulde tespit edilenler • Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri ve dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler

14. 13 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / b) Defter Tutma Sorumluluğu Tutulması Zorunlu Defterler a)Birinci sınıf tacirler bilanço esasına göre: (Yevmiye, Büyük defter, Envanter) 1-Yevmiye defteri (Günlük defter): İşlemlerin defter-i kebirde yer alan hesaplara kaydedilmeden önce tarih sırasıyla ve maddeler halinde kaydedildiği defterdir. 2-Büyük Defter (Defter-i Kebir): Yevmiye defterine kaydedilmiş işlemleri sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve sınıflandırılmış bir şekilde bu hesaplarda toplayan defterdir. 3-Envanter defteri: İşe başlama tarihinde ve izleyen her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanter ve bilançoların kaydedildiği defterdir. Bu tarihe “bilanço günü” denir. • b) İkinci sınıf tacirler: işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Yeni işe başlayan tüccarlar iş hacimleri, yani alım satım ölçüleri belli oluncaya kadar işletme hesabı defteri tutabilirler. • c) Serbest meslek erbabı, Serbest Meslek Kazanç Defteri tutar. (Kendi adına bir iş yeri açmış doktor, avukat, muhasebeci, mühendis, mimar) • d) Çiftçiler: • “İşletme büyüklüğünü aşan, bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olan, on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçiler” Bu şartları taşımayanların defter tutmasına ve beyanname vermelerine gerek yoktur. • Defter tutması gereken çiftçi önceden bildirmek kaydıyla isterse bilanço esasına, isterse işletme hesabı esasına göre defter tutar. Bilanço usulünü seçenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler.

15. 14 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / b) Defter Tutma Sorumluluğu Defter-Belge Temini • Ticari kayıtlara esas olan ticari belgeler Maliye Bakanlığının anlaşma yaptığı matbaalardan temin edilebildiği gibi noter tasdiki sureti ile de temin edilebilir. • VUK’ta belirtilen ve tutulması zorunlu olan ticari defterler, elektronik ortamda tutulacak ise yapraklı defter şeklinde, elle tutulacak ise normal ticari defter şeklinde piyasadan temin edilebilir. Kullanılabilmeleri için ise noter tasdik işlemi yapılır. ÇEK-SENET BORDRO DEVLET Ticari Defterler Ve Raporlar ORTAKLAR ALICI ve SATICILAR FATURA-İRSALİYE DİĞER Kaydetme Sınıflandırma Özetleme MAKBUZ

16. 15 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / c) Defterlerin Tasdiki 1-Tasdik Edilecek Defterler 2-Tasdik Zamanı • Öteden beri işe devam edenler: Aralık ayında • Yeniden işe başlayanlar: İşe başlamadan • Defterin bitenler: Yeni defteri kullanmaya başlamadan • Defteri bitmeyenler: Ocak ayı içinde tasdik edilir • Kullanılmaya • başlamadan • önce tasdik • edilir 3-Tasdik Yeri 4-Saklanması TTK VUK 10 yıl 5 yıl • İşletme hesabı defteri • Serbest meslek kazanç defteri • Karar defteri • Yevmiye defteri • Çiftçi işletme defteri • Defter-i Kebir • Envanter defteri • İmalat ve üretim defteri • Yabancı nakliyat kur. has. def.

17. 16 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / c) Defterlerin Tasdiki 5-Defterlerin Kayıt Kuralları • Yanlış Kayıtların Düzeltilmesi: Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. Diğer defterlerdeki yanlış yazı ve rakamlar, üzeri okunacak şekilde çizilir. Doğrusu üst, yan tarafına veya ilgili bulunduğu hesaba yazılır. Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hâle getirmek yasaktır. • Türkçe Tutma ve Türk Parası Kullanma Zorunludur Sayfalar Yok Edilemez. Boş Satır Bırakılmaz İşlemlerin ticari defterlere 10 gün içinde kaydedilmesi gerekir. İşletme muhasebe fişleri ya da imzalı evraklar kullanıyorsa, kayıtların esas defterlere aktarılması 45 günü aşmamalıdır. • Defterlerin Mürekkeple Yazılır

18. 17 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / c) Defterlerin Tasdiki Defter tutmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişiler saklamak zorunda oldukları her türlü defter ve belgelerini, kayıtlarını başka bir ortamda tutuyorlarsa o ortamla ilgili araçlarını ve kayıtlara ulaşmak için gerekli şifreleri saklama süresi içinde yetkili makam ve memurların isteği üzerine inceleme için vermek zorundadırlar. Defter ve belgelerin yetkili kişilere 15 gün içinde teslim edilmesi gerekmektedir. 6-Defterlerin İbrazı

19. 18 Modül 1: Ticari Defter ve Belgeler / c) Defterlerin Tasdiki 7-Defterlerin Kaybolması Saklanılması zorunlu olan defter ve belgelerin yangın, deprem, su baskını ya da tacirin elinde olmayan diğer nedenlerden dolayı kaybolması durumunda, tacirin 15 gün içinde işletmesinin bulunduğu yerin yetkili mahkemesine başvurup zayi belgesi verilmesini istemesi gerekir.