1 / 35

Uyku Nörofizyolojisi

Uyku Nörofizyolojisi. Dr.İbrahim Öztura DEÜTF Nöroloji AD & DEÜH Uyku bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi. uyku. Kompleks davranışsal bir durum Modern nörolojik bilimlerin en önemli gizemlerinden biri Geleneksel düşünce Beyinsapı ve talamus 1998 sonrası Hipotalamus. Tarihçe.

eamon
Download Presentation

Uyku Nörofizyolojisi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Uyku Nörofizyolojisi Dr.İbrahim Öztura DEÜTF Nöroloji AD & DEÜH Uyku bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi

  2. uyku • Kompleks davranışsal bir durum • Modern nörolojik bilimlerin en önemli gizemlerinden biri • Geleneksel düşünce • Beyinsapı ve talamus • 1998 sonrası • Hipotalamus

  3. Tarihçe • Baron Von Economo • I.Dünya savaşı, ansefalitis letarjika • Hans Berger • 1929, EEG kayıtlaması • Moruzzi ve Magoun • 1949, ARAS, uyku-uyanıklık ve beyin sapı • Aserinsky ve Kleitman • 1953, REM uykunun • De Lecea ve ark. ile Sakurai ve ark. • 1998, Hypocretin 1-2/Orexin A-B

  4. Kolinerjik-Monoaminerjik sistem • Normal uyku • NREM ve REM arasındaki değişimler • NREM-REM ve Uyanıklık • EEG dalgalarının senkronizasyonu ve desenkronizasyonu • Beyin sapı kolinerjik ve monoaminerjik nukleuslarından köken alan talamokortikal döngülerdeki nöral aktivitenin sonucu • Talamokortikal döngüler • Talamusun retiküler hücreleri ve serebral korteks

  5. ARA’nın Monoaminerjik sistemi • Seratoninerjik sistem • Dorsal Rafhe Nukleusu(DRN) • Noradrenerjik sistem • Beyin sapı Lokus seroleus(LC) • Histaminerjik sistem • Posterior hipotalamus Tuberromamiller nukleus(TMN) Monoaminerjik sistem serebral kortekse talamusun retiküler nukleusuna Anterior hipotalamus(VLPO) yaygın olarak projekte olur

  6. uyanıklık

  7. Kolinerjik nukleuslar 1-Pontin(LTD-PPT) 2-Önbeyin nukleus bazalis DRN-LC’un inhibitör kontrolü altında Eksitatör etkili projeksiyonları Talamik retiküler nukleuslara Talamo-limbik sisteme(amigdala) Serebral kortekse

  8. Talamokortikal döngü ve aminerjik kolinerjik projeksiyonlar • Aminerjik aktivite • Aktif uyanıklıkta yüksek • NREM uykuda aminerjik aktivite azalır • REM uyku süresince kaybolur • Serebral kortekste REM uyku esansında aminerjik demodülasyon(hipokretin kaybına bağlı) • Aminerjik nöronlar(wake-on ve sleep-off hücreler)

  9. uyanıklık

  10. Uyanıklık-REM-NREM(nöronal özellikler) UyanıklıkNREMREM REM ve wake-on hücreler+ -++ Wake-on ve sleep-off hücreler+++-

  11. EEG desenkronizasyonu • Uyanıklık ve REM uykuda • Talamokortikal kolinerjik ve limbik projeksiyonlar aracılığıyla • Kolinerjik hücreler( REM ve wake-on hücreler) • Uyanıklık-REM uyku arasındaki farklılık • REM uykuda aminerjik sistem inaktif • Uyanıklıkta kolinerjik sistem yanında aminerjik sistemle birlikte dopaminerjik, hipokretinerjik sistem de aktif

  12. Dopaminerjik sistem • Dopaminerjik nöronlar • S.nigraya yakın mezesefalik VTA’da yerleşik • Mezokortikal limbik yolak ile kortekse projekte • LC ve limbik talamik nukleuslara eksitatör bağlantılar ve uyanıklık için ARAS’a bağlantılar • Talamus aracılı spinal kord bağlantıları(RLS?) • D1 ve D2 temel reseptörleri, dopa agonistleri • Psikomotor stimulanların temel etki mekanizması

  13. Anterior hipotalamus(VLPO) • GABAerjik ve galaninerjik nöronlar • İnhinbitör etkili • NREM ve REM uyku esnasında aktif iken hipokretinerjik, aminerjik ve kolinerjik sistem inhibedir • VLPO’nun bağlantıları • TMN, DRN, LC ve SKN’dan inhibitör bağlantılar alır • (Hipokretinerjik sistemden inhibitör bağlantı almaz) VLPO ve aminerjik sistem arasında resiprokal etkileşim Saper ve ark. önerisi

  14. NREM uyku başlangıcı

  15. Resiprokal interaksiyon modeli 1- Uyanıklıkta aminerjik sistem baskın 2- REM uykuda kolinerjik sistem baskın 3- NREM uyku ara durum • (kolinerjik)REM-on hücreler • (aminerjik)REM-off hücreler • Seratoninerjik ve noradrenerjik hücreler temelinde (histaminerjik ve dopaminerjik hücrelerinde katkısı ile) Uyanıklıkta aminerjik tonik aktivasyon ile kolinerjik aktivasyon REM supresyonu REM uyku evresinde aminerjik inhibisyon kaybı ile kolinerjik aktivitenin baskın hale gelmesi

  16. REM uyku kontrolü • McCarley ve Hobson • REM-off nöronlar 1-NE içeren nöronlar 2-Seratonin içeren nöronlar 3-Histamin İçeren nöronlar • REM-on nöronlar 1-LDT 2-PPT

  17. Suprakiazmatik Nukleus(SKN) • Işığa duyarlı sirkadiyen pacemaker • Doğrudan ve dolaylı retinal projeksiyonlar alır • SKN hücre kültür bulguları • Single-ünit aktivitesi ile bir sirkadiyen ritim oluştururlar • Ritim jeneratörü nükleus yapılarına sahip • Sirkadiyan saat ritmini kendisini oluşturur

  18. SKN’un afferentleri Üç temel afferent projeksiyona sahip • Retinohipotalamik yol ile retinadan SKN’a gelen çevresel gece-gündüz siklusuna ait fotik uyarım bilgileri • Genikülohipotalamik yol ile lateral genikülat nükleus gelen indirekt retinal projeksiyonlar • Rafe nükleusundan (seratoninerjik), lateral hipotalamustan(hipokretinerjik), bazal ön beyinden(kolinerjik) afferentler

  19. SKN’un efferentleri • Dorsalden a- Hipotalamusa subparaventriküler ve paraventriküler bölgesine b- Talamusa • Dorso-kaudalden a- Dorsomedial hipotalamik nukleusla b- Daha zayıf olarak diğer hipotalamik nükleuslara

  20. Pineal Melatonin ritmi • SKN efferentleri içinde en iyi bilineni • SKN efferentleri • Hipotalamusun paraventriküler nukleusuna (PVN) • Spinal kord intermediolateral (İML) kolona SKN’dan İML kolona gelen bu projeksiyonlar süperior servikal ganglion yoluyla Pineal beze sempatik input sağlar

  21. Uykunun homeostatik kontroluAdenozin • Adenozin • Hücresel düzeyde nöronal enerji metabolizması sonucunda ortaya çıkar • Uyanıklıkta sinaptik aralıkta birikir • Lokal inhibitör etki gösterir • Mikrodializ çalışmalarında uyku deprivasyonu ve uyanıklıkta bazal ön beyinde yoğun olarak birikmekte • İnhibitör etkisi bazal önbeyindeki kolinerjik hücrelerin adenozin-1 reseptörü üzerinden

  22. NREM uyku başlangıcı • Bazal ön beyindeki kolinerjik aktivitenin azalması ile; • VLPO’daki GABA’erjik inhibisyonun blokajı • Hipokretin sisteminin stimulasyonun blokajı • Uyku başlangıcı için ikili etki Uyanıklığın sonlanması ve NREM uykunun başlaması Kafein, teofilin adenozin-1 reseptörlerine antagonistik etkili

  23. NREM uyku başlangıcı

  24. Posterior hipotalamus TMN • SSS’nin tek histaminerjik nukleusu • Posterior hipotalamusta lokalize • VLPO’nun inhibisyonunu ve uyanıklığın sürdürülmesini sağlar • NREM ve REM uyku esnasında VLPO tarafından inhibe edilir

  25. oreksin/hipokretin sistemi • 1998-Sakurai ‘Oreksin A ve B’ • 1998-Lecea ‘Hipokretinler’ • Hipokretinler(orexinler) • Moleküler yapıları ve fonksiyonları tüm memelilerde benzer • İkisi de(I ve II yada A ve B) eksitatör etkili • Posterior hipotalamus perifornical bölgede lokalize yaklaşık 1100 nöron

  26. Exitatör efferentler • Kortekse, beyin sapına ve medulla spinalise • Uyku-uyanıklık, enerji dengesi, beslenme, otonom SS, nöroendokrin ve lokomotor sisteme etkili • Eksitatör afferentleri • Limbik sistemden • Bazal önbeyinden(kolinerjik-adenozinerjik) • SKN’den VLPO dışında uyku ile ilişkili tüm merkezlerle bağlatılı

  27. Hipokretin sistemi • Uyku-uyanıklık döngüsündeki aminerjik-kolinerjik sistem stabilizasyonunda anahtar rol • Uyanıklıkta en yüksek etki • NREM ve REM uykuda etki minimal • Hipokretinler monoaminerjik tonusu arttırarak VLPO inhibisyonunun devam etmesini ve uykunun başlamasının önlenmesini sağlar

More Related