TECHNOLOGIA I ORGANIZACJA ROBÓT BUDOWLANYCH

1. TECHNOLOGIA I ORGANIZACJA ROBÓT BUDOWLANYCH ROBOTY MONTAŻOWE – MONTAŻOWA CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW

2. PREFABRYKATY DO MONTAŻU – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MASĘ I WYMIARY • wielkowymiaroweo powierzchni gabarytowej ponad 2 m2, których masa zwykle przekracza 1000 kg. Są one przeznaczone do montażu ciężkimi maszynami montażowymi, • średniowymiaroweo powierzchni gabarytowej do 2 m2, o masie w granicach 200–1000 kg; można je montować przy użyciu lekkich maszyn montażowych, • drobnowymiarowe, o powierzchni gabarytowej nie przekraczającej 2m2, i masie do 200 kg. Mogą być one montowane również ręcznie.

3. PREFABRYKATY DO MONTAŻU – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT Prefabrykaty płaskie służą do zestawiania przegród ściennych, stropowych i dachowych. Mogą one występować jako: • blokowe(bloki), są to zwykle elementy ścienne, samostateczne, tj ustawiane bez konieczności stosowania dodatkowych podpór i usztywnień; • płytowe, zwane w skrócie płytami są to zwykle płyty ścienne, stropowe i dachowe, • prętowe, których wymiary w przekroju poprzecznym są małe w stosunku do wymiaru długości; są to belki i słupy. Prefabrykaty przestrzenne zamykają w sobie lub budowli pewną określoną przestrzeń i mogą występować jako: dwuścienne, trójścienne, czterościenne, pięciościenne i powłokowe.

4. ZACZEPY MONTAŻOWE W ELEMENTACH PREFABRYKOWANYCH • pętlowe, powstałe w wyniku zabetonowania w elemencie betonowym specjalnie ukształtowanych wkładek wykonanych ze stali zbrojeniowej, których wystająca z powierzchni betonu część w kształcie pętli pozwala na zaczepienie haka zawiesia, • sworzniowe, w których hak zawiesia zaczepia się za sworzeń, końcami zabetonowany w elemencie i umieszczony w specjalnym zagłębieniu wykonanym w elemencie prefabrykowanym, • gwintowane, czyli specjalne kształtki metalowe, zaopatrzone w gwintowany otwór i wbetonowane w element, • tulejowe- powstałe przez zabetonowanie w elemencie tulei metalowej, przechodzącej przez całą grubość (szerokość) elementu; w tuleję tę wsuwa się sworzeń łączący specjalnego (szpilkowego) typu zawiesia.

5. ZACZEPY MONTAŻOWE W ELEMENTACH PREFABRYKOWANYCH Zaczepy montażowe elementów: • pętla • sworzeń • zaczep wkręcany w tuleję wbetonowaną w element

6. RODZAJE POŁĄCZEŃ MIĘDZY ELEMENTAMI PREFABRYKOWANYMI • styki suche, najczęściej stosowane przy opieraniu dźwigarów dachowych na słupach, płyt dachowych i stropowych na belkach i dźwigarach oraz w połączeniach płyt ze słupami w ogrodzeniach prefabrykowanych. Czasami suche styki poziome zapełnia się zaprawą, głównie w przypadkach, kiedy trzeba otrzymać wyrównaną powierzchnię,

7. RODZAJE POŁĄCZEŃ MIĘDZY ELEMENTAMI PREFABRYKOWANYMI • złącza na betonowe trzpienie łączące wykonywane zwykle po zmontowaniu elementów i służące zwiększeniu monolityczności konstrukcji. Betonuje się je w odpowiednich wycięciach stykających się elementów pionowych i poziomych. Czasem trzpienie takie są wzmacniane zbrojeniem,

8. RODZAJE POŁĄCZEŃ MIĘDZY ELEMENTAMI PREFABRYKOWANYMI • złącza z wiązaniem lub spawaniem zbrojenia, stosowane zazwyczaj do łączenia elementów zginanych; w specjalnie ukształtowanych zakończeniach prefabrykatów wiąże się lub spawa wystające zbrojenie, betonując następnie wolne przestrzenie, Złącza zginane: a) z dodatkowym zbrojeniem podporowym b) ze spawanym zbrojeniem łączonych elementów c) ze zbrojeniem tworzącym węzeł

9. RODZAJE POŁĄCZEŃ MIĘDZY ELEMENTAMI PREFABRYKOWANYMI • złącza spawane to najczęściej obecnie stosowany rodzaj złącz w elementach pionowych i poziomych; polegają one na zespawaniu bezpośrednim lub pośrednim specjalnych wypustów lub blach (marek), właściwie zakotwionych w elemencie, zaletą jest prędkość i łatwość wykonania, a wadą lokalne przegrzewanie betonu w miejscu spawania, 1 - słup 2 - kołpak stalowy 3 - spoina 4 - rygiel 5 - wstawki 6 -siatka 7 - blacha

10. RODZAJE POŁĄCZEŃ MIĘDZY ELEMENTAMI PREFABRYKOWANYMI • złącza klejone stosowane do łączenia elementów pionowych lub scalania elementów poziomych; wymagają bardzo starannego wyrównania powierzchni styków, wykonuje się je zazwyczaj wykorzystując kleje epoksydowe.

11. SPRZĘT MONTAŻOWY • maszyny główne montażowe (podstawowe) służące do unoszenia i opuszczania elementów; są to z reguły: • dźwignice • żurawie budowlane • sprzęt pomocniczy, który ułatwia wykonanie wyżej wymienionych operacji.

12. SPRZĘT MONTAŻOWY • Haki- znormalizowane elementy stanowiące integralną część maszyn montażowych. • Haki są montowane na wysięgnikach żurawi montażowych, wózkach suwnic lub w zawiesiach linowych. Wielkością charakterystyczną haków jest ich udźwig, czyli masa jaką można na nich zawiesić. Udźwig haków jednorożnych wynosi od 0,3 do 100t, a haków dwurożnych od 5,0 do 100t.

13. SPRZĘT MONTAŻOWY • Haki: jedno- i dwurożny

14. SPRZĘT MONTAŻOWY • Krążkiwykonane zwykle z żeliwa, rzadziej ze staliwa, są to najprostsze urządzenia podnośne. Służą do kierowania ruchem lin w wielu maszynach montażowych. Krążek wraz z osią nazywa się zbloczem. Jeżeli zblocze połączy się z hakiem za pomocą obejm otrzymamy zblocze hakowe. • Wielokrążekotrzymuje się łącząc co najmniej dwa krążki nieruchome z dwoma krążkami ruchomymi.

15. SPRZĘT MONTAŻOWY Krążki Wielokrążek

16. SPRZĘT MONTAŻOWY • Zblocze hakowe

17. SPRZĘT MONTAŻOWY • Liny stalowe to podstawowy element większości maszyn stosowanych do transportu pionowego. Liny stalowe wykonuje się z drutów o średnicy 0,5–2,0 mm, wykonanych ze stali węglowej o wytrzymałości Rs= 1300 – 1800MPa.

18. SPRZĘT MONTAŻOWY Liny według rodzaju splotu dzieli się na: • jednozwite, wykonywane z drutów o jednakowej grubości, splecionych spiralnie jedno lub wielowarstwowo, dookoła drutu centralnego; mają one dużą sztywność i nie mogą być nawijane na bębny, stosuje się je więc na odciągi do kotwieniamasztów lub innych stałych urządzeń, • dwuzwite, wykonane ze splotów złożonych z pojedynczych drutów; Sploty są ułożone spiralnie w jednej lub kilku warstwach dookoła rdzenia (duszy). Rdzeń może być stalowy lub wykonany z liny jutowej, konopnej lub manilowej. W przypadku skręcenia drutu w splocie i w całej linie w tym samym kierunku linę nazywamy współzwitą; jeżeli kierunki te są przeciwne linę nazywamy przeciwzwitą.

19. SPRZĘT MONTAŻOWY Liny współzwite obciążone swobodnie zawieszonym ładunkiem rozkręcają się - nie mogą mieć zastosowania w robotach montażowych

20. URZĄDZENIA PODNOŚNE - ŻURAWIE Podstawowymi parametrami pracy żurawi budowlanych są: • udźwig, tj. największa masa ładunku, jaką przy danym wysięgu może podnieść żuraw, pracując z zachowaniem wszystkich niezbędnych warunków bezpiecznej pracy, • wysięg, tj. odległość między osią obrotu żurawia a pionową osią zblocza hakowego, • wysokość podnoszenia, tj. mierzona w pionie odległość podłoża (posadzki hali, nawierzchni drogi lub główki szyny) do poziomej osi haka umieszczonego w najwyższym punkcie możliwym do osiągnięcia przy danym wysięgu.

21. UDŹWIG MASZYNY MONTAŻOWEJ Wymagane parametry maszyny montażowej dobiera się wychodząc z przyjętej ogólnej koncepcji wykonania montażu, która musi określić rozkład stanowisk roboczych maszyny montażowej lub drogę jej poruszania się w czasie pracy. Wymagany udźwig maszyny montażowej Q oblicza się ze wzoru: • [t] gdzie: • Gcmax– maksymalna masa elementu montażowego (masa + tolerancje montażowe i ewentualne zawilgocenie elementu) • GKS – masa konstrukcji usztywniającej element w czasie montażu • Gz – masa zawiesia montażowego • n – liczba maszyn współpracujących przy podnoszeniu elementu • s – współczynnik niejednorodności obciążenia maszyny (w zależności od typu stosowanych maszyn i zawiesi wartość jego waha się od 1,0 do 1,8).

22. WYSIĘG MASZYNY MONTAŻOWEJ • Niezbędny wysięg maszyny montażowej lzmin oblicza się wg wzoru: [m] w którym: • lo – minimalna odległość między skrajem maszyny a obrysem wznoszonej konstrukcji (w odniesieniu do żurawi wieżowych: promień obrotu przeciwwagi powiększonej o 0,7 m, tj. szerokość strefy bezpieczeństwa między konstrukcją a maszyną, • lb – szerokość fragmentu konstrukcji przewidziana do montowania ze stanowiska lub drogi przemieszczania maszyny • lc – szerokość najdalej od maszyny odsuniętego elementu montowanego z danej drogi przemieszczania lub stanowiska • 0,2 m – wielkość rezerwowa wysięgu, przeznaczona na pokrycie niedokładności w ustawieniu maszyny, określona obowiązującymi przepisami

23. WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA Niezbędną wysokość podnoszenia maszyny montażowej hmin oblicza się ze wzoru: [m] w którym • ho – wysokość położenia górnej krawędzi elementu po zmontowaniu (w odniesieniu do poziomu ustawienia maszyny) • hc – wysokość elementu • hbm – wysokość bezpiecznego manewrowania, przy której możliwe jest bezpieczne przeniesienie elementu nad istniejącą konstrukcję (słupy i płyty ścienne mają hbm = 0,7 m, belki, płyty stropowe i dachowe – hbm = 2,0 m) • hz – wysokość konstrukcji zawiesia, tj. jego wysokość w czasie przemieszczania elementu mierzona od haka maszyny do górnej krawędzi elementu

24. DROGI I TORY POD ŻURAWIE DROGI: Na ogół żurawie kołowe wymagają utwardzonej powierzchni dróg, po których poruszają się i pracują. Budowa takich dróg odpowiada budowie dróg tymczasowych na placu budowy przeznaczonych dla prowadzenia ruchu ciężkiego. TORY: Żurawie torowe wymagają dla właściwej pracy ułożenia odpowiednich torów. Stosuje się dwa typy torowisk: • uformowanych z użyciem podkładów drewnianych • wykonanych z użyciem żelbetowych pojedynczych poduszek

25. WYMAGANIA DLA BUDOWY TOROWISK • Podłoże pod torowisko powinno być oczyszczone ziemi roślinnej i wyrównane. Przy czym: • podłoże piaszczyste powinno być wzmocnione warstwą żwiru, • podłoża gliniaste i ilaste powinny być wymieniane na żwirowo – piaszczyste (w górnej warstwie grubości ok. 30 cm). • podłoże powinno też być wyprofilowane w sposób zapewniający szybkie odprowadzenie wód opadowych. • Podkłady powinny być układane na podsypce z tłucznia o grubości warstwy 50 cm przy gruntach słabych, 20 cm przy gruntach zwartych.

26. WYMAGANIA DLA BUDOWY TOROWISK • Odchyłka prześwitu pomiędzy szynami toru nie może przekraczać +/- mm na długości 5 m, różnica wysokości poziomu główek szyn nie może przekraczać 10 mm, a spadek toru w jego kierunku podłużnym 0,3 %. • Przed końcami każdej z szyn toru należy zainstalować zabezpieczające ograniczniki jazdy, wyłączającymi automatycznie mechanizm jazdy po dojściu poprzednich kół maszyny na odległość 1 m od końca toru. Końce torowiska powinny być zaopatrzone również w kozły oporowe mocowane do szyn. • Wzdłuż torowiska należy ułożyć i zamocować koryto dla ochrony kabla elektrycznego zasilającego żuraw w energię. • Tor musi być uziemiony a poszczególne odcinki szyn łączone ze sobą przewodami metalowymi.

27. SPRZĘT POMOCNICZY DO MONTAŻU • zawiesia • rusztowania, pomosty, drabiny • sprzęt do prowizorycznego zamocowania elementów i ich rektyfikacji • urządzenia i sprzęt pomiarowy • drobne narzędzia

28. ZAWIESIA Zawiesie - urządzenie umożliwiające połączenie haka maszyny montażowej z zaczepami elementu prefabrykowanego. Ze względu na sposób przenoszenia obciążenia zawiesia dzieli się na: • mechaniczne (haki, łańcuchy, liny itp.), • elektromagnetyczne, • pneumatyczne. W budownictwie prawie wyłącznie mają zastosowanie zawiesia mechaniczne.

29. ZAWIESIA Podstawowymi parametrami zawiesi są: • udźwig, czyli maksymalna masa jaką może unieść, • wysokość zawiesia, • rozstaw zaczepów montażowych w podanym elemencie.

30. ZAWIESIA zawiesiedwulinowe – składa się z dwóch odcinków liny stalowej połączonych ze stalowym uchem, które umieszcza się w gardzieli haku maszyny montażowej oraz haków (najczęściej jednorożnych). Zawiesia tego typu są przeważnie używane do montażu belek. Do montażu płyt stosuje się zwiesia czterolinowe.

31. ZAWIESIA • Zawiesie belkowo – linowe

32. RUSZTOWANIA, POMOSTY I DRABINY Służą do: • odpinania zawiesi od ustawionych i prowizorycznie zamocowanych elementów wysokich, • wykonywania złączy

33. POMOSTY MECHANICZNE I PODNOŚNIKI TELESKOPOWE

34. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW • odciągi • rozpory montażowe • łączniki imadłowe • opaski centrujące i konduktory

35. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW • Odciągi i rozpory montażowe

36. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW Rozpory łączy się z uchwytami. Najczęściej stosowane uchwyty to: • kotewawkręcona do mocowania wkrętu w gruncie, • uchwyt rozprężny do mocowania rozpory w otworach 30 wierconych w płytach stropowych, • uchwyt szczelinowy do mocowania rozpór w szczelinach między płytami stropowymi, • uchwyt do mocowania rozpór w elementach kanałowych.

37. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW Najczęściej stosowane uchwyty górne to: • uchwyt imadłowy, • uchwyt rozprężny do mocowania uchwytów w otworach wierconych w ścianach. Łącznik imadłowy

38. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW • W zależności od typu masa rozpory z uchwytami dochodzi do 20 kg. • Do prowizorycznego zamocowania płyt ściennych służą zazwyczaj rozpory sztywne. Obowiązuje tu zasada, że płyty ścienne o szerokości do 1,5 m można usztywniać jedną rozporą. Usztywnienie płyt szerszych wymaga użycia dwóch rozpór.

39. URZĄDZENIA DO PROWIZORYCZNEGO ZAMOCOWANIA I REKTYFIKACJI ELEMENTÓW Specjalną grupą urządzeń do prowizorycznego zamocowania stanowią: konduktory, opaski centrujące.

40. SPRZĘT POMIAROWY I NARZĘDZIA ROBOCZE Sprzęt pomiarowy stosowany przy montażu można podzielić na dwie grupy: • ogólnego stosowania, • sprzęt specjalizowany. Sprzęt pomiarowy ogólnego stosowania wykorzystywany przy robotach montażowych to: • poziomice zwykłe do ustawiania elementów w poziomie, • poziomice wodne do przenoszenia poziomów, • pion ciesielski do sprawdzania pionowości elementów, • taśmy miernicze i miarki składane do ustalenia odległości.

41. SPRZĘT POMIAROWY I NARZĘDZIA ROBOCZE Sprzęt pomiarowy specjalizowany: • pion montażowy przystosowany specjalnie do robót montażowych i pozwalający znacznie szybciej (nie z pomocą zwykłego pionu ciesielskiego) ustawić element w pionie • odchyłomierzoptyczny spełniający analogiczną rolę, • pochyłościomierz, pomocny przy sprawdzaniu położenia płyt dachowych itp.

42. NARZĘDZIA UŻYWANE DO MONTAŻU Z narzędzi używanych do innych robót budowlanych przy montażu wykorzystuje się: młotki murarskie, pucki, przecinaki, kielnie, czerpaki, łopaty i szufle i łupki ciesielskie. Narzędzia stosowanych wyłącznie do montażu: • drążek do naprowadzania elementów w końcowej fazie ich opuszczania na miejsce wbudowania, wykonany z prętu stalowego o średnicy ok. 30 mm i długości 1200 – 1500 mm. Może on być prosty lub z zakrzywionym końcem, • łopatkę do podbijania mieszanki betonowej w czasie wypełniania spoin poziomych; może ona być z twardego drewna lub metalowa,

43. NARZĘDZIA UŻYWANE DO MONTAŻU • konewkę o pojemności ok. 4,8 l służącą do przenoszenia zaprawy i wypełniania nią pionowych kanałów między elementami, • lej płaskodenny do ułatwienia wypełnienia spoin pionowych, • kliny stalowe do regulacji ustawienia prefabrykatów, • kliny z twardego drewna, służące do stabilizacji słupów w stropach kielichowych.