NIESTABILNOŚĆ SYSTEMÓW BANKOWYCH

1. NIESTABILNOŚĆ SYSTEMÓW BANKOWYCH Grupa 424

2. KRYZYSY BANKOWE

3. Kryzys bankowy to sytuacja, w której znaczna część sektora bankowego traci bezpieczeństwo. Można to odnosić zarówno do liczby upadłości, jak i udziału poszczególnych banków w rynku. Symptomem kryzysu jest wzrost należności zagrożonych oraz powstanie strat w sektorze bankowym. Bezpieczeństwo banku jest zaś równoznaczne z jego wypłacalnością.

4. Występuje ono wtedy, gdy wartość rynkowa aktywów banku przekracza wartość jego zobowiązań. Do definicji tej nie włączono jako kryterium bezpieczeństwa płynności banku, ponieważ jej utrata ma charakter wtórny do utraty wypłacalności.

5. W literaturze występują zróżnicowane definicje kryzysu bankowego, np. • Mianem kryzysu bankowego określa się rzeczywisty i potencjalny run na banki bądź ich upadłości, które powodują zawieszenie regulowania zobowiązań przez banki względnie wymagają od rządu udzielenia pomocy na dużą skalę, aby tego uniknąć.

6. Kryzys bankowy to sytuacja cechująca się runem na banki, upadkami instytucji finansowych bądź masową interwencją rządu, a także szerokim zachwianiem bezpieczeństwa innych instytucji.

7. Zakres działań na rzecz bezpieczeństwa systemów bankowych

8. Międzynarodowy Fundusz Walutowy- kodeksy dobrej praktyki dotyczące wielu aspektów związanych z funkcjonowaniem sektora finansowego • Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego- promuje dobrą praktykę w zakresie sprawowania nadzoru nad bankami i kształtowania regulacji ostrożnościowych • banki centralne- rola pożyczkodawcy ostatniej instancji, systemy nadzoru bankowego, systemy gwarantowania depozytów

9. Działania na rzecz stabilności systemów finansowych

10. Regulacje ostrożnościowe

11. Rozwiązania Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego w celu zwiększenia bezpieczeństwa banków: • przepływ informacji między nadzorami bankowymi różnych krajów, • nadzorowanie międzynarodowych grup bankowych oraz holdingów finansowych, • włączenie do pomiaru adekwatności kapitałowej ryzyka rynkowego, • oparcie pomiaru adekwatności kapitałowej na trzech filarach, tzw. Nowa Umowa Kapitałowa,

12. c.d.: • Określenie zasad i metodologii efektywnego nadzoru bankowego, • Określenie wymogów w zakresie informacji przekazywanych przez banki w celu zwiększenia przejerzystości, • Określenie dobrej praktyki w zakresie zarządzania ryzykiem, • Określenie dobrej praktyki dla prowadzenia przez banki kontroli wewnętrznej

13. 4 podstawowe standardy właściwego nadzoru wg. Komitetu Bazylejskiego • Wszystkie banki działające w skali międzynarodowej powinny być objęte nadzorem bankowym kraju macierzystego, • Rozpoczynanie działalności w danym kraju powinno być poprzedzone otrzymaniem zgody nadzoru bankowego kraju przyjmującego oraz macierzystego, • Nadzór bankowy kraju macierzystego ma prawo pozyskiwania informacji na temat działalności banku za granicą, • Gdy kraj przyjmujący stwierdzi, że powyższe standardy nie są przestrzegane, może podjąć działania restrykcyjne bądź zakazać prowadzenia działalności na terenie danego kraju.

14. Efektywny nadzór bankowy to 25 zasad, które dotyczą kwestii: • Warunków wstępnych efektywnego nadzoru bankowego • Licencjonowania i struktury • Regulacji i wymogów ostrożnościowych • Metod ciągłego nadzoru bankowego • Wymogów informacyjnych • Formalnych uprawnień nadzorców • Bankowości transgranicznej

15. Przejrzysta informacja powinna dawać możliwość oceny: • Wyników finansowych banku • Pozycji finansowej (kapitał, wypłacalność, płynność) • Strategii i metod zarządzania ryzykiem • Ekspozycji na różne rodzaje ryzyka • Zasad ewidencji księgowej • Działalności podstawowej, zarządu i nadzoru właścicielskiego

16. Kryzysy bankowe w krajach skandynawskich Norwegia/Szwecja

17. Norwegia Czynniki zewnętrzne: • Spadek realnego PKB (lata1970-1999) • Rosnąca inflacja • Utrata części tradycyjnych rynków zbytu (wyjątek: rynek stoczniowy, ropa naftowa) • Załamanie cen ropy naftowej na świecie- 1985r. (doprowadziło do pogłębienia deficytu budżetowego)

18. Czynniki wewnętrzne: • 80’- liberalizacja- deregulacja • 83’- wzrost gospodarczy: • Zwiększenie eksportu • Wzrost inwestycji/konsumpcji • Poprawa sytuacji gospodarczej na świecie • 85’-88’- zwiększony popyt na nieruchomości (rynek budowlany i mieszkaniowy) • 87’- początek tendencji spadkowej w usługach, przemyśle, budownictwie: • Ujemna stopa oszczędności (popyt konsumpcyjny) • Zadłużanie gospodarstw domowych • Wzrost stóp procentowych- większe obciążenie odsetkami

19. Kryzys w Norwegii: • 1987- pierwsze banki ponoszą straty • 1990- załamanie całego sektora bankowego • 1991-1992- rozwiązywanie sytuacji kryzysowej • 1993- koniec kryzysu

20. Dotychczasowe regulacje • Wysokości stóp procentowych dla depozytów i kredytów • Przepływy kapitału z zagranicą (kontrola podaży pieniądza) • Rezerwy obowiązkowe i dodatkowe • Pułapy przyrostu akcji kredytowej SKUTEK: popyt na kredyty > podaż kredytów racjonowanie kredytów + słaby nadzór bankowy.

21. Polityka banków

22. Każda z branż intensywnie finansowanych przez banki po okresie boomu przeżyła załamanie • Wzmożony popyt na kredyty • Ujemna stopa oszczędności • Pozyskiwanie przez banki innych źródeł niż operacje z klientami → pożyczki: • Na rynkach zagranicznych • Od banku centralnego (polityka niskich stóp % prowadzona przez BC)

23. Zyskowność sektora bankowego w latach 1986-1993 (% aktywów)

24. Działania interwencyjne i zarządzanie sytuacją kryzysową

25. Pomoc (bez gwarancji) dla banków komercyjnych i oszczędnościowych w latach 88-93 (mln NOK)

26. Pomoc dla 3 największych banków komercyjnych (mln NOK)

27. Koszty restrukturyzacji sektora bankowego w Norwegii (mln NOK)

28. SZWECJA • Deregulacja rynku finansowego w okresie dobrej koniunktury • Rosnąca inflacja, słaby wzrost gospodarczy • Osłabienie popytu na towary eksportowane (recesja na świecie) • Bezrobocie • Przegrzanie budownictwa i rynku nieruchomości ->transakcje spekulacyjne (zadłużanie firm z rynku nieruchomości)

29. Kryzys w Szwecji • Faza początkowa: 1990-1991 • Faza kulminacyjna: 1991-1993 • Faza uzdrowienia: 1994-1995

30. Polityka banków

31. Czynniki polityki banków, które doprowadziły do pogorszenia ich kondycji • Brak informacji dla zarządu o standingu banku, w tym jakości portfela kredytowego • Niedokładna analiza decyzji o udzieleniu wysokich kwotowo kredytów • Brak przejrzystości struktur organizacyjnych banków • Skupienie na ocenie wartości zabezpieczenia zamiast na ocenie realnej zdolności do regulowania płatności • Obniżanie wymogów kredytowych na rzecz większego udziału w rynku • Brak kontroli wew. oraz zarządzania ryzykiem

32. Pomoc (bez gwarancji) dla sektora bankowego w latach 91-93 (mln SEK)

33. Portfel kredytowy i straty banków szwedzkich w latach 90-93 (mld SEK)

34. Straty 6 banków szwedzkich z tytułu złych kredytów (mld SEK)

35. Kryzysy bankowe w Ameryce Południowej Meksyk/Argentyna

36. Wstęp Zarówno Meksyk jak i Argentyna doświadczały zjawisk kryzysowych kilkakrotnie. Poniżej zaprezentujemy kryzys meksykański, określany mianem kryzysu tequili, oraz powiązany z nim kryzys argentyński. Argentyna nie była jedynym krajem, który odczuł jego skutki. Można więc mówić o załamaniu regionalnym, którego zarzewiem była dewaluacja waluty meksykańskiej. Oprócz tych dwóch krajów wystąpiły one również w innych krajach Ameryki Łacińskiej : Boliwii, Brazylii, Ekwadorze, Paragwaju oraz Wenezueli.

37. Meksyk Początkiem kryzysu bankowego był (jak zwykle) kryzys finansowy, spowodowany min: • niewłaściwą prywatyzacją sektora bankowego • złymi regulacjami nadzorczymi • niskimi kwalifikacjami kadry zarządzającej • boomem kredytowym • defraudacjami czy osłabieniem gospodarki po poprzednim kryzysie

38. Bodźce „zewnętrzne” kryzysu bankowego • Pierwszą przyczyną był pogłębiający się deficyt obrotów bieżących (głównie 1990-93) • Rozszerzenie przedziału wahań kursu peso oraz spadek rezerw walutowychspowodowało nerwową reakcję inwestorów • To odzwierciedliło się dewaluacją peso, ucieczką inwestorów, znacznym wzrostem stóp procentowych i inflacji

39. Wysokość inflacji i PKB w latach 1970-2000 (żródło MFW)

40. Kurs peso/dolar w latach 1992-1998 (Banco de Mexico)

41. Bodźce „wewnętrzne”- słabość meksykańskiego systemu bankowego Przestarzałe zasady rachunkowości (dot. min księgowania należności zagrożonych) Brak zarządzania ryzykiem płynności (nierównowaga w strukturze Aktywa/Pasywa) Ogólnie- zła liberalizacja rynku finansowego i niedostateczny nadzór bankowy były głównymi przyczynami kryzysu bankowego!

42. Udział należności zagrożonych w należnościach ogółem

43. Rentowność aktywów w meksykańskim sektorze bankowym (1991-99)

44. Działania interwencyjne Doraźne: • Przejęcie kontroli nad bankami z poważnymi problemami finansowymi przez Nadzór • Program wspierania płynności banków w walutach obcych • Program czasowego dokapitalizowania banków Inne: • Wprowadzenie zasad zarządzania ryzykiem • Rachunkowość zgodna z międzynarodowymi standardami • Audyt zewnętrzny, agencje ratingowe • Minimalne standardy przy udzielaniu kredytów

45. Zakończenie Kryzys trwający od XII.1994 przezwyciężono dopiero w roku 2001, koszty choć ogromne, są bardzo trudne do oszacowania( finansowe, społeczne), o 11% wzrosła liczba ludzi żyjących na skraju ubóstwa, płace realne spadły średnio o 50%, a obciążenia podatkowe wzrosły…

46. Argentyna

47. Kryzys bankowy 1994-1995 • Kryzys bankowy w Argentynie miał swe źródło we wstrząsie zewnętrznym jakim był kryzys meksykański, który spowodował odpływ depozytów z banków,transfer z peso do dolara • Czynnikami wewnętrznymi były natomiast: stały deficyt rachunku bieżącego, niski poziom oszczędności krajowych, pogarszająca się sytuacja fiskalna kraju oraz zła sytuacja finansowa banków lokalnych.

50. Zmiany wielkości depozytów i kredytów dla sektora prywatnego