Kariyer Planlama ve Değerlendirme

1. KariyerPlanlamaveDeğerlendirme Doç.Dr. OyaYerinGüneri

2. Amaçlar • Bireysel kariyer planlamanın aşamalarını kavrama • Bireysel kariyer planlamanın aşamalarını uygulama

3. Kariyer Planlamanın Basamakları • Kariyer konusunda karar verme ihtiyacının farkına varma • Kendini tanıma, mesleki benliğini tanımlama • Mesleki seçenekleri belirleme • Belirlenen seçenekler hakkında bilgi toplama • Olası seçenekler üzerinden kesin olmayan kararlar verme • Gerekli olabilecek eğitim ile ilgili kararlar verme • Meslek seçimini uygulamaya koyma (Niles, 2012)

4. KariyerPlanlama 1. Meslek ya da iş konusunda karar verme ihtiyacının farkına varma: • İstekliolma, değişimihtiyacınıhissetme, ihtiyaçlarınınfarkındaolma

5. 2. Kendini tanıma, mesleki benliğini tanımlama: • İlgi, yetenek ve değerlerinin farkında olma • Ben kimim? Ne tür işler benim ilgimi çeker? • Nasıl bir iş ortamında mutlu olurum? • Kullanılabilecek değerlendirme yöntemleri: Kariyer hayali, Değerler listesi, Holland KKÖ, Erken Çocukluk anıları, Kariyer Yaşam Çizgisi...

6. 2. Kendini tanıma, mesleki benliğini tanımlama Değerlendirmearaçlarınıuygularken, • amacını, süreciaçıklamak • sonucuyorumlamak, meslekseçimiileilişkilendirmek • uygulamadansonra neleröğrendiğinisormak • geçerli ve güvenilir araçlar kullanmak

10. KariyerPlanlama 3. Mesleki seçeneklerin belirlenmesi Mesleki benliğin uygulanabileceği meslekleri belirleme, listeleme (iş kur sitesi, http://esube.iskur.gov.tr/Meslek/meslek.aspx 4. Belirlenen seçenekler hakkında bilgi toplama Staj ya da iş ortamında çalışanın gözlenmesi, bilgi mülakatları, web siteleri, basılı dokümanlar...

12. 2. Kendinitanıma, meslekibenliğinitanımlama: Güçlüyönler

13. 2. Kendinitanıma, meslekibenliğinitanımlama: Tutumlar • İş ve hizmetverilecek kişilereyöneliktutumlar • Örn. Yaşlılarla, ergenlerle, çocuklarla, risk altındakigruplarla, farklıkültürlerle, kadınlar-erkeklerle, engellilerleçalışmakonusunda kendinizi ne derecerahathissediyorsunuz? • Hangigruplarlaçalışmayıtercihedersiniz?

14. 2. Kendinitanıma, meslekibenliğinitanımlama: Değerler-önemverdikleriniz Değerler Egzersizi (Niles ve Harris-Bolwsbey, 2005): • Sevdiğiminsanlarlavakitgeçirme • Başarı • Boşzaman • Macera • Diniinanç • Sağlık • Çocuksahibiolma • Güzelbirev • Bağımsızlık • İstediğimyerdeyaşamak • Farklıdeneyimler İyiaileilişkileri Maddigüvence İş güvencesi Yaratıcılık Kendimeaitzaman Fizikselolarakaktifolma Güç Tanınırlık Prestij Tanınma Dünyabarışı Stressizbiryaşam

15. 2. Kendinitanıma, meslekibenlik: Aile-kültür • Ailenizmeslekseçiminizi, kariyerplanlarınızı ne ölçüdeetkiliyor • Işyaşamı, mesleklerileilgiliailenizden ne gibibilgileraldınız? • Ailenizdehangimesleklertercihedilir? Hangibeceriler, kişiliközeliklerivurgulanır? • İçindeyaşadığınızkültürdemesleklereilişkindeğerler, beklentilernelerdir?

16. KariyerPlanlama 5. Olası seçenekler üzerinden kesin olmayan kararlar verme Olası seçenekleri karşılaştırma; değerleri, ilgileri, kişilik özeliklerini dikkate alarak her bir seçeneği değerlendirme 6. Meslek için gerekli olan, eğitim seçeneklerini belirleme Çalışılmak istenilen meslek için gerekli olan eğitime sahip midir? Ne gibi ek eğitimler alması gerekir?

17. 2. Kendinitanıma, meslekibenliğinitanımlama: Amaçlar KariyerHayaliEgzersizi • Gelecekkariyerinizihayaledin • İştebirgününüznasılgeçer,neleryaparsınız? • Çalışmasaatleriniz nasıldır? • Ne türkıyafetlergiyersiniz? • Çalıştığınızkişilernasılolur? • Ne kadarparakazanırsınız? • Nasılbirevdeyaşarsınız? • Boşzamanlarınızda neleryaparsınız? • Hangi marka arabakullanırsınız? • Tatillerdenereyegidersiniz? • Çocuğunuz olmasını ister misiniz? • Çocuğunuza kimbakar? • Çocuğunuzla neleryaparsınız?

18. 2. Kendinitanıma, meslekibenliğinitanımlama: Amaçlar • Kiminyerindeolmayıistersiniz? Neden? • Bu kişigeldiğinoktayanasılulaşmıştır? • Ne gibikişiliközelikleri, becerileri, yeteneklerivardır? • Sizinbukişiilebenzerözeliklerinizneler? Bu kişigibiolmakiçingeliştirmenizgerekenözeliklerneler?

19. 3. Mesleki seçeneklerin belirlenmesi: Bilgi edinme

20. 3. Meslek + gerekli eğitim seçeneklerinin belirlenmesi: Bilgi edinme İşkur’unsitesi, http://esube.iskur.gov.tr/Meslek/meslek.aspx İnsan kaynakları siteleri Sertifika programları Gazetelerin insan kaynakları ekleri, iş ilanları Staj, Meslekli Bilgi Edinme Mülakatı, gözlem (bir iş günü boyunca çalışanı takip etme)

21. Mesleki bilgi edinme mülakatı

22. 4. Olası seçenekler üzerinden karar verme • Olası seçenekleri listeleme, • Değerleri, ilgileri, kişilik özeliklerine göre her bir seçeneği değerlendirme • Her bir seçeneğin avantaj ve dezavantajlarını sıralama

23. 4. Olası seçenekler üzerinden karar verme Karar vermedeki güçlükler • Çok fazla ya da çok az seçenek olması • Hangi değerin daha önemli olduğundan emin olamama • Yanlış inançlar (örn. sadece bir doğru karar olduğu inancı) • Risk alma, bir karara bağlanma ve karar verme korkusu

24. 4. Olası seçenekler üzerinden karar verme Karar verme= kendini tanıma + meslekleri ve olanakları tanıma+ çevresel etkenler (politika, aile, doğal afetler, şans...)

25. 5. Plan yapma ve uygulamaya koyma: • Amaç koyma, eyleme geçme örn: • İş başvurusu yapma (gerekli hazırlıkları yapma: CV yazımı, ilanları takip etme, seçenekleri belirleme, iş mülakatlarına hazırlanma, iş yaşamına hazırlanma vb.) • Eğitim programına başvuru yapma, (girilecek sınavları belirleme, girme, başvuru belgelerini hazırlama vb.) 6. Takip etme: Kararı değerlendirme

26. Uygulama: • Üçkişilikbir grupoluşturunuz • Görevdağılımıyapınız: Birkişidanışan, birkişigözlemci vebirkişidanışman olmalı • Danışanrolünüüstlenengrupüyesikendisineverilenrolüokumalı ve burolügenişleterekyerinegetirmeli, • Danışmanrolündekikişiyardımbecerilerini ve kariyerplanlamasürecininbasamaklarınıuygulamalı, • Gözlemciolankişiisekariyerplanlamabasamaklarınınuygulanışını ve kullanılanbecerilerideğerlendirerekdanışmanageribildirimvermeli.