1 / 35

E DREJTA FINANCIARE DHE TREGTARE

E DREJTA FINANCIARE DHE TREGTARE. Shkenca mbi financat. Termi “e drejte financiare ”

Download Presentation

E DREJTA FINANCIARE DHE TREGTARE

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. E DREJTA FINANCIARE DHE TREGTARE

  2. Shkencambifinancat • Termi “e drejtefinanciare” • 1. kuptojme teresine e dispozitavejuridike, me ane te te cilaverregullohenmarredhenietfinanciaro-juridikeqekrijohengjatembledhjes, ndarjesdheshpenzimit te mjeteve me te cilatplotesohennevojatmbareshoqerore. • 2. perdoretgjithashtu per te treguardisiplinenshkencore, e cilastudjonmarredhenietshoqeroreqezhvillohengjateveprimtarisefinanciare te shtetitdheinstitucioneve te tjerajuridiko-publike. • Studimi i plote i aspekteve te veprimtarisefinanciare te shtetit, kerkonedhenjohjen e marredhenieve te caktuarafinanciaro-juridikeqekrijohengjatembledhjes, ndarjesdheshpenzimit te mjeteve te destinuara per financimin e nevojaveshoqerore.

  3. Shkenca per financat ka per detyre te zgjidheketoprobleme: • 1. Si, sa dheprejkujtduhet te mblidhenmjetetfinanciare. • 2. Si te behetndarja e tyremidissubjektevetendryshem, ose per nevoja te ndryshme. (p.shorganeqendroredhelokale) • 3. Si te shpenzohenketomjete, qe te realizohen sa me mire detyrat e shtetitdheinstitucionevejuridiko-publike. • Shkencambifinancatstudionefektet e mbledhjes, ndarjesdheshpenzimit te mjetevenga ana e shtetitdheinstitucionevepublike, ndermjetpers. fizikedhepers. juridike si dhe ne ekonomine ne teresi.

  4. Veprimtariafinanciare e shtetit eshte e ndryshmengaajo e personavefizikedhejuridike private, sepse: • a) Shtetinuk ka si qellimmeveteperfitimin, sepse ai kerkonvetem te plotesojenevojatmbareshoqerore. • b) Veprimtarite e shtetit, qeplotesojnenevoja te caktuarashoqerore, kryesishtjane te natyresjomateriale. P.sh, mbrojtja e rendit te brendshem, arsimi, etj. • c) Per plotesimin e nevojave te shoqerise, shtetishfrytezon te hyratqekanekarakter te detyrueshem. Ndryshenga te hyrat e sektoritprivat, qenuk e kane kete karakter. • d) Parimithemelor i veprimtarisefinanciare te shtetiteshteplotesimi i nevojave te mbareshoqerise. • e) Organi qevendos per te hyratdheshpenzimet e shtetit, eshteKuvendi. • Pavaresishtnga sa thame me larte, parimiqeudheheqveprimtarinefinanciare te shtetitdhe te privatiteshte ai i kursimitdheefikasitetit.

  5. Ceshtjetqe do te perbejneobjektstudimi ne kuadrin e shkences se financavejane: • Te hyratpublike (shteteroredhe private), ne kuadrin e te cilavestudjohentatimet, taksat, doganatdheinstrumentat e tjere te mbledhjes se ketyre te hyrave. • Spenzimetpublike, vellimi i tyre, kriteret e harxhimit te te hyrave per realizimin e qellimeve te politikes se shtetit ne fusha te ndryshme te veprimtarise se tij. • Buxheti, si dheinstrumenta te tjere te financimit te shpenzimevepublike, ne kuadrin e te cilavestudiohetaprovimidherealizimi i tyre, efektet e aplikimit, kontrolli i shpenzimit te mjeteve me ane te ketyreinstrumentave. • Huatepublike, format e tyre, efektet tek individetdhe ne ekonominekombetare.

  6. E DREJTA FINANCIARE • Percaktimi i termit “e drejtafinanciare”, faqe. 2. • E drejtafinanciareperbehet, nga e drejtafinanciarekombetaredhenderkombetare. Kjo e dytanenkupton, teresine e normave me ane te te cilaverregullohenmarredhenietfinanciaro-juridikendershteterore. • Disipliniminkushtetues i te drejtesfinanciare e gjejme ne percaktimin e burimevedhellojeve te tatimeve, aprovimindherealizimin e buxhetit, kontrollin e te hyravepublike, huatepublikedhe te tjeraceshtje.

  7. Marredhenietfinanciaro-juridike; janemarredhenieshoqeroreqekrijohen, ekzistojnedhepushojnebrendaveprimtarisefinanciare te shtetitdheorganevepublike, dhejane te rregulluarajuridikisht. • Objekt i marredhenievefinanciaro-juridikeeshteparaja, gjithashtu, nqsepercaktohet ne dispozita, edhte te mira te tjeraqemund te kthehen ne para. • Subjekte te marredhenievefinanciaro-juridikejaneshtetidhepersonatfizikedhejuridik. (ketosubjekteqendrojne ne pozitajo te njejta, sepseshtetidispononnjepozite me te privilegjuar). • Marredheniafinanciaro-juridikepushonateherekursubjektipasivpermbushdetyrimet, dhegjithashtukursubjektiaktiv (shteti) e heqdetyrimin, nuk ka mundesiose te drejte te perdoriforcen apo masa te tjera per kryerjen e detyrimit, si dhe ne rastinkurnuk ka mundesitaushtrojeaktivitetinfinanciar ne menyre te normuar.

  8. E drejtafinanciarenderkombetareperbehetngateresia e normave me te cilatrregullohenmarredhenietfinanciaro-juridikendershteterore. • Burimet e se drejtesfinanciarenderkombetarejane: • a) Zakonetnderkombetare. • b) Kontratatnderkombetare. • c) Vendimet e gjykatave te arbitrazhevenderkombetaredhekombetareqekane te bejne me bashkepuniminnderkombetar. • d) Ligjet e brendshmeqerregullojneceshtjengabashkpuniminderkombetar. • e) Dispozita te caktuara te organizatavenderkombetare, qenukjane ne kundershtim me parimet e se drejtesnderkombetare.

  9. PasuritePublike. • Burimikryesor i te ardhurave te njeshtetieshteshfrytezimi i pasurise se tijnatyroredhe i potencialitnjerezor. • PasuriaKombetarepercaktohet si bashkesia e te gjithallojeve te pasurive ne njeshtet. Prangapasuria private e cdoshtetasi, si dhepasuriashteterore, e cilazoterohetngashteti.(orientim i doktrinesshqiptare). • Per doktrinennderkombetare ka disandarje: • 1. PasuriaShteterore. Eshteajopasurikupronesiadhekontrollimbiperdoriminmbeten ne doren e shtetit.(rruge, shkollat, spitaletetj.) • 2. Pasurita Private. Eshtepronesiasipaspercaktimitqe i ben KodiCivil. • 3. Pasuria e Perbashket. Eshterastikukeminjeshumeindivedesh te ciletushtrojne te drejten e pronesise.(pylli, kullotatetj.) • 4. Jo-pasuria. Nuk ka njepronar te vecant, mund te shfytezohetngacdokush. (ajri, deti, rrezet e diellitetj.)

  10. Te hyratpublike • Te hyrapublikequhenmjetet me ane te te cilaveshtetiplotesonnevojat e veta, pra, realizimin e detyravedhemasaveqe ka per detyre te permbushe ne baze te kushtetutesdheligjeve. • Sistemet e te hyrave te shtetevendryshojnenganjerishtet ne tjetrin per nje sere arsyesh, qejane te lidhura me sisteminshoqeror, ekonomik, politiketj. Ne vendet e zhvilluarapergjithesishtp.sh , sistemet e te hyravendryshojnemidistyre ne varesingafaktinesejaneshtetekapitaliste apo sociale etj. • Ketosistemebashkohen ne disa pika: • 1. Te hyratpublikesherbejne per plotesimin e nevojavepublike, shoqerore. Plotesimi i ketyrenevojaveshoqerorepercaktohetngaroli i shtetit ne jetenekonomike e sociale, zhvilliminekonomiketj. • 2. Te hyratshteteroremblidhen ne para. • Te hyrat e shtetimblidhenngaburimeqeperterihenekonomikisht. Ne raste te vecantamblidhenngapasuria. (tatimet reale mbipasurine)

  11. Klasifikimi i te HyravePublike • Te hyraburimoredhe te prejardhura(derivative): Te hyraburimore te shtetitjaneato te cilatshteti i realizon me aktivitetin e tijekonomik, ngandermarrjetshteterore. Te hyrat derivative jane te prejardhuranga forca ekonomike e personavefizikedhejurifike. • Te hyra ne para dhe te hyranatyre: Te hyrane para, janeatongataksat, tatimet, huate. Te hyra ne natyrejanedhuratatqe i lihenshtetit, p.shkoleksionepikturash, skulpturaetj, qemund te lihen me testament apo duke i dhuruar. • Te hyra te paracaktuaradhetapaparacaktuara: Kjondarje ka te beje me programimin e te hyra. • Te hyra te rreulltadhejo te rregullta: Kjondarje ka parasyshmomentin e mbledhjes se mjetevefinanciare, qemund te jeteperiodike ose ne momentejo te rregullta. • Te hyrangapersonatfizikedhe te hyrangapersonatjuridike: Kjo ka te beje me subjektetqe i derdhin te ardhurat.

  12. Kuptimidhekarakteristikat e tatimeve • Tatimetjanemjetetthemelorefinanciare per mbledhjen e te hyrave, me ane te te cilaveshtetimbulonshpenzimet e tije per plotesimin e nevojavembareshoqerore. • Qe te hyratpublike te konsiderohen si tatime, duhet te keneketokarakteristika: a) Detyrueshmeria e tatimeve. Ka te beje me aspektinpenalizues ne rastin e mospageses se tatimit. Praperdorimi i forces per mbledhjen e tatimeve. b) Tatimetmblidhen ne interesin e pergjithshem. Pramblidhen per plotesimi e nevojaveshoqerore. c) Tatimetmblidhenpakundershperblim te drejtperdrejt. Kjo do te thoteqetatimpaguesinuk ka njekundershperblim te percaktuar. d) Tatimetmblidhen ne para. e) Tatimetjane te hyrapadestinacion. Te hyrat e mbledhura me tatimesherbejne per financimin e te gjithaveshpenzimeve te shtetitdhejo per destinacione te paracaktuara, edhepse ne ditet e sotmeshikojmegjithmone e me teper se preferohetparacaktimiveprimevetatimore. f) Territorialiteti ne pagimin e tatimeve(shtetesiatatimore). Tatimepaguajneedheshtetasit e huajqejetojne ne territorin e shtetit, i cili e caktondetyrimintatimormbi te hyratdhepasuriteqeatarealizojne ose kanebrendaterritorit te tij, por ka dheperjashtime.

  13. Klasifikimi i Tatimeve • Tatimedirektedheindirekte(te drejtperdrejtadhe te terthorta). Sipasteorise se bartjesquhendirekteatoqenukmund te barten te te tjeretdheindirekteatoqemund te traferohen tek te tjeret. Diektequhen ne rastinkurligjijungarkondetyrimintatimor, ndersakur barra e tatimevejukalonpersonave te trete, ateherjaneindirekte. • Tatimesubjektive(personale) dheobjektive(reale). Ne rastin e tatimevesubjektivemerrenparasyshcilesite personale te tatimpaguesit(kushikohetgjendjamartesore, personat ne ngarkimetj).Ndersa reale janete gjitha te tjeratkunukmerrenparasyshascilesiteekonomike, asato personale te tatimpaguesit. • Tatimesintetikedheanalitike. Ne tatimetsinetikeperfshihentatimet me te cilattatohetfuqia e pergjithshmeekonomike e detyruesittatimor. Te hyrat e obliguesittatimornga te gjithaburimetmblidhendhe, dukepaturparasyshcilesite personale te tij, percaktohetedhelartesia e ngarkimittatimor. Ndersaanalitikejaneatollojtatimesh me te cilattatohetndonje e ardhur apo pasuri, pavaresisht se kush e ka realizuar apo kusheshtepronardhepavaresishtneseobliguesitatimorrealizon apo ka te ardhuratetjera.

  14. Tatime te pergjithshmedhe te destinuara. Perkatesishtjaneatotatimeqedestinacioni i tyreeshtepercaktuarqe me pare, dhetatimeqesherbejne per financimin e te gjithanevojaveshteterore. • Tatimekadastraledhetarifore. Kadastralequhenato per te cilatobligimitatimorpercaktohetnga te dhenat e kadastres. Ndersaatotariforellogaritenmbibazen e elemnteve te caktuarqepermbantarifa. P.shtarifatdoganore. • Tatimet e supozuaradhefaktike. Tek tatimet e supozuardetyrimitatimorpercaktohetmbibazen e supozimit se subjekti ka realizuar ose ka mundesi te realizoje te hyra ne njemase te caktuar…Ndersaatofaktikebazohenmbi te ardhura reale. • Tatimisipasvleresdhespecifike. Ne rastin e pare, tatimipercaktohetduke u nisurngavlera e vertete e objektittatimor. Ndersa per atospecifike per te caktuardetyrimintatimorperdorendisanjesimatese, si pesha, kilogrami, kuajtfuqietj. • Tatimetproporcionaledheprogresive. Kyklasifikimbazohet ne ndryshimin e perqindjesmbi te cilenllogaritetdetyrimitatimor. Tek tatimetproporcionaleperqindjambetet e pandryshuar, pavaresisht se ndryshonbazatatimore, p.shTvsh 20%. Ndersa tek tatimetprogresivendryshon ne baze te variacionit te bazestatimore.

  15. Tatime te rregulltadhejo te rregullta. Tatime te rregulltajaneatollojtatimeshqecaktohendhemblidhenrregullishtvitpas viti dhemjetet e mbledhura me to, mbulojneshpenzime te rregulltashteterore. Tatimetjo te rregulltambulojneshpenzimetpublike me karakter te perkohshem. • Tatimetthemeloredheplotesuese. Themelorequhentatimetqesigurojenpjesen me te madhe te te hyravepublike. Plotesuesequhenatoqezenenjevend fare te vogel ne keto te hyra. • Tatimeqendroredhelokale. Tatimetklasifikohen ne qendroredhelokale ne varesi te faktit se kush e caktonobligimintatimordhecilesnjesi i takojnemjetet e grumbulluarangatatimet.

  16. Elementet e Tatimit • Subjektitatimor (obliguesitatimor). Kytermtregonpersoninfizik apo juridikqe ka per detyre te paguajtatimin. Ligji 9920. date 19/05/2008 “Per procedurattatimore ne RSH” • Paguesitatimor. Eshtepersoniqekontakton me administratentatimore, pra, qe ben pagesat ose llogaritjen. • Paguesidefinitiv i tatimit. Eshte ai personqeperfundimishtbartbarrentatimore, pavaresishtngaqellimi i dispozitavetatimore. • Garanti tatimor. Eshterasti i pergjegjesise solidale. • Pushtetitatimor. Administratatatimore, me organet e saj. • Aftesiatatimore. Eshteaftesia per te paguartatimin. Kjovaretngafakte te ndyshme, sic janecilesite personale, burimet e te ardhurave, detyrimet e tjera te tij, etj. • Burimitatimor. Perbehetnga te gjithaato te mira qe i perkasinobliguesittatimordheprej te cilavekypaguantatimin.

  17. Objektitatimor. Objekti i tatimitjanefakte te caktuara, sende, shumat e te hollave, transaksionetfinanciareetj. • Bazatatimore. Bazatatimoreperbehetngakonkretizimicilesordhesasior i objektittatimor. • Njesiatatimore. Eshtepjese e bazestatimore e shprehur ne para ose ne ndonjenjesimase, sipas se cilespercaktohetdetyrimitatimor. • Perqindjatatimore. Perqindjatatimoretregonmadhesine e barrestatimore ne raport me bazentatimore. Kemi tre llojeperqindjesh; proporcionale, progresiveregresive. Proporcionaleeshteatehereedhepsendryshonbazatatimore, nukkemindryshim te lartesise te perqindjestatimore. Progresiveeshteateherekurkemirritje te bazestatimore, kemidherritje te perqindjestatimore, p.shtatimimbi te ardhurat personale. Regresivejaneatollojperqindjeshqezvogelohen me rritjen e bazestatimore.

  18. Borxhitatimor. Eshteshumaqeobliguesitatimor e ka per detyretapaguaje per te plotesuardetyrimin e tijtatimor. • Tarifatatimore. Eshtepasqyrasistematike e objekteve te tatimit, e njesivetatimoredhe e perqindjevetatimore. • Vertetimi i tatimit. Eshte procedura e percaktuarqekryejneorganetkompetentefinanciare per percaktimin e lartesise se bazestatimore, qe, me aplikimin e perqindjesperkatesetatimore te mund te caktohetdetyrimi i obliguesvetatimore. • Verejtjatatimore. Eshteakti ne baze te te cilit do te veprohetforcerishte, ne qofte se obliguesinuk e permbushdetyriminbrendaafatit te percaktuarpo ne akt. Ky i funditpermbandhelartesine e tatimit te papaguar.

  19. Shtyrja e tatimit. Ne rastin e arsyevemadhore, ne rastin e ndryshimeve te papeshtatshme ne treg( inflacioni, nderprerja e import-eksport), ose per shkaqe te tjera te jashtzakonshmeqeobliguesinuk ka qene ne gjendje ti ndalonte, obligimitatimorshtyhet. • Parashkrimi i tatimit. Humbja e se drejtes per caktimindhepagimin e tatimitdhe per kthimin e pjeses se tatmit te paguar, por te llogariturgabim, me kalimin e nje afati te caktuarkohorperbenparashkrim. • Organettatimore. Kane kompetencen per caktimindhembledhjen e tatimeve. • Perjashtimettatimore. Mund te jene te perkohshmedhe te perhershme. Si te tilla mund te permendimpersonat me te hyranenminimuminjetik, trupindiplomatiketj. • Lehtesimettatimore. Jane zvogelime te tatimitnepermjetzvogelimit te bazestatimore ose zvogelimit te shumes se tatimit te caktuar.

  20. Parimet e Tatimit • Ne parimet e tatimevendikojneshumefaktor, si atoekonomike, politike,etj. Parimettatimorevarenngakohadhenga vendi ne te cilenaplikohen. Doktrina ka perpunuardisaparime, por me e rendesishmeeshtekjondarje: • 1. Parimetfinanciaro-politike: MjaftueshmeriadhePershtatshmeriaParimi i mjaftueshmerisenenkupton se me ane te tatimeveduhet te mblidhen te gjithamjetetfinanciareqe se bashku me te hyrat e tjerashteterore do te mundesojnefinancimin e te gjithashpenzimeve te planifikuarate shtetit. Nese kemideficit buxhetor, duhet te vendosetekuilibri. Ndersame pershtatshmeri(elasticitet) nenkuptojmemundesine e sistemittatimor per t’jupershtatur sa me shpejtdhe sa me me suksesndryshimeve te lartesise se shpenzimevepublike. Tatimetprogresivejane me elastike se llojet e tjera.

  21. 2. Parimetekonomiko-politike: Zgjedhja e burimittatimordhe e formestatimore. Duke pasurparasyshfaktin se tatimetjaneinstrumenta te politikesekonomikeduhet marre parasyshedhemenyra e zgjedhjes se burimittatimor. Si burim i tatimitsherbejne si te hyratqerealizonobliguesiashtuedhepasuria e tij. Mund te tatohenvetematoburimeqeperterihenvazhdimishtdhejo te gjitha te ardhurat, perndryshe do te konsiderohen si masarepresivedheindividinuk do kishte me interes te zgjerontepasurine e tij. • Eshte e nevojshme te shikohetedhekufiri i ngarkimittatimor. Lindpyetjambiaplikueshmerine e tatimitreal apo nominal? Pagimi i tatimitrealmbipasurine do te thote te mostatohenburimetqeriperterihen, por te zvogelohetpasuria e obliguesittatimor, pra, baza e tatimit. Tatimirealmund te aplikohet ne raste te jashtezakonshme, si fatkeqsinatyrore, luftraetj.

  22. Zgjedhja e formestatimorendikonshume ne masen e realizimit te qellimeveekonomike te tatimit. Organetfinanciareduhet te jeneshume te kujdesshem ne perzgjedhjen e formavetatimore. Sepse, ne rastin e bartjes, (bartje e qellimshme) e cilabehet ne perputhje me interesat e ligjvenesit, atehere do kemidheperputhjen e efektevedheqellimet e tatimit si dhe do te realizohenedheqellimetekonomikeqekerkohen te arrihen. Ndersa ne rastin e bertjes se paqellimshme, kurbarrennuk e bartpersoni i caktuar, por i takonnjepersoni te trete, dihetqeefektetekonomike do te ndryshojnedhenuk do te realizohenqellimet. • Sot ka njenumershume te madhformashtatimore, por jo te gjithavejueshteparacaktuarroli i instrumentit te politikesekonomike. Duhetpaturkujdes, se pavaresishtngafakti se ciliqellimdeshirohet te realizohet me aplikimin e seciles forme te posacmetatimore, ndodhqeedhepsepagesa e tatimiteshte e vogelajoshkaktonzvogelimin e fuqiseekonomike te obliguesittatimor.

  23. Parimet social-politike te tatimit: a) Karakteriuniversal i tatimitdhe, b) baraziatatimore. • Karakteriuniversal i tatimit ka te beje me faktinqe te gjithenjerezitjanenjesojdhe si e tille dheaplikimi i tatimitduhet te jetenjesoj per te gjithe. Gjithesesibejneperjashtimngakjoteori te gjithepersonat me te ardhuranenminimuminjetik. Ka te beje me shume me dallimetqe me pare beheshin per kleriketdhe per kategori te tjera. • Baraziatatimoreka te beje me ndarjen e barrestatimore. Ketu rendesi te vecante i kushtohettatimeveprogresive. Debatinga ana e doktrines ne lidhje me barazinetatimorevlonprejshekujshtashme.

  24. Parimetadministrativo-teknike te tatimit: Realizimi i parimeveadministrativo-teknikevaretngaorganetfinanciare, te cilatkanekompetencen per caktimindhembledhjen e tetimeve si dhekontrollindhearketimin e tyre.Kemiketoparime; 1. Parimi i percaktueshmerise se tatimeve. Duke pasurparasyshqe me pagimin e tatimeve do prekenshumeinteresa te obliguesittatimor, dukendikuarderiedhe te standarti i jeteses, eshte me se logjikedhe e drejtekerkesaqeobligimitatimor te jete i percaktuar, qe te mosmosngelethapesire per arbitraritet. Kyparimkerkongjithashtuqeobligimitatimor te jete i caktuarqe me pare ngaligji. Nenkuptohetgjithashtuqetatimiduhet te jete sa me i kuptueshem per te gjitheobliguesit. • Pelqyeshmeria e pagimit te tatimeveeshtenjetjeterparim, dhe ka te beje me faktinqemenyra e pageses se tatimit te jete e pershtatshmeedhe me menyren e perfitimit te te ardhurave. Gjithashtulidhetdhemenyratburokratike per derdhjen e tyre.

  25. Liresia e mbledhjes se tatimeeshtenjetjeterparimqe ka te beje me shpenzimetqeshteti ka per mbledhjen e tatimeve, pra, duhetqeaktiviteti i mbledhjes se tatimeve te karakterizohetngaveprimepakosto te larteekonomike. Zvogelimi i shpenzimeve per mbledhjen e tatimevebehetedhenepermjetzvogelimit te numrit te formavetatimore, gjithashtunepermjetzvogelimit te numrit te lehtesivedheprivilegjevetatimore. Zakonishtshpenzimet per mbledhjen e tatimeluhatennga 3-6% te gjitheshumes se mbledhur.

  26. Bartja e Tatimeve • Per bartje te tatimeveflitetateherekurobliguesitatimoreshte i ndryshemngapersoniqebartrealishtbarrentatimore, pra, ngapaguesidefinitiv i tatimit. Bartja e tatimevendodh; 1. Kurobliguesitatimor ben perpjekjeqe t’jakalojebarrentatimorenjepersonitjeter, me qellimqe te shmangengavetjaefektet e padeshiruara te tatimit. 2. Kurveteligjiparashikonbartje e barrestatimorengaobliguesi te njepersontjeter. Kemi disallojebartjeje: • Bartja e qellimshmedhe e paqellimshme. Eshte e qellimshmekurveteligji e parashikonmundesine e bartjes se barrestatimorengaobliguesi tek njepersontjeter, p.sh TVSH. Ndersakurnukeshte e parashikuarngaligji, kemibartje te paqellimshme. • Bartjaperparadhebartjambrapa. Per bartjembrapaflitetateherekurobliguesitatimor, dukerriturcmimin e produkteve apo sherbimeve, arrin te bartebarren e tatimit tek bleresit e ketyreprodukteve ose sherbimeve. Pra, e llogarittatimin ne cmimin e prodhimit. Ndersa per bartje para flitetateherekurprodhuesiarrinetabartebarrentetimore tek furnizuesi i lendeve te para. • Bartja e njefishte, dyfishtedhe e shumefishte. Flitet per bartje te njefishtekurobliguesitatimor e barttatimin tek njepersontjeterqeeshtepaguesidefinitiv. E dyfishtekurpersoni tek i ciliobliguesitatimor ka kryerbartjenarrinetabarte te njepersontjeter, p.shprodhuesi e bart te bleresi me shumicedheky i fundit e barte te konsumatori. Eshte e shumefishtene rastin e bartjes te disa persona.

  27. Shmangiangapagimi i tatimeve • Evazionitatimor i paligjshem. a) Fshehja e plote e tatimit. b) Fshehja e pjesshme e tatimit • Kemi fshehje te plote te tatimitkurobliguesitatimornuk e paraqet te tereshumen e te hyrave te realizuara, ne rastinkurnukdeklaron te gjithepasurine, ne rastinkurkurfshehfakte te caktuara, ngjarje ose veprimtariqesherbejne si shkak per tatim. • Ndersakemifshehje te pjesshme te tatimitkurobliguesijep te dhenajo te plotambi te ardhurat e realizuara, mbipasurine, mbifaktet, ngjarje ose veprimtariteqemerrenparasysh per tatim. • Pervecfshehjes se tatimitkemiedherastin e spekullimit (kontrabanda), e ciladallonngafshehjasepsekemi te bejme me ruajtjen e renditpublik, mbrojtjes se shendetit te njerezveetj.

  28. Evazionitatimor i ligjshem. Kemi dherastetkurpersoninderronvenbanim ose veprimtari me qellim te zvogelimit te detyrimittatimor. Gjithashtueshterastikurzvogelohetkonsumidukehequrdorengablerja e produkteve te caktuara te tatuara. Gjithashtueshterastikurbehetperqendrimivertikal ne ekonominenndikimin e tatimit, p.shkooperativat e bleresve. Kemi dherastinkur ka vakumeligjore.

  29. Sistemi tatimor ne RSH • Ligji 9920 date 19.05.2008 “Per procedurattatimore ne Republiken e Shqiperise”, dhe UMF nr.24 date 02.09.2008 “Per procedurattatimore” • Tatimetkombetarejane: Tatimimbivleren e shtuar, Tatimimbi te ardhurat, Akciza, Tatimet per lojrat e fatit, kazinotedhehipodromet. Tatimetvendorejane te percaktuara me ligjte vecante. • Ligji ne fjale ben dhepercaktiminteknik te termave “tatim” dhe “takse” • Detyrimitatimorlindkurpersonirealizon te ardhura, perfitonnjepasuri apo kryenpagesa, qe ne baze te legjislacionittatimorjaneobjekttatimi. Detyrimitatimorlindedhekur te ardhurat apo pronesiambipasurinekrijohen ne menyre te paligjshme. Detyrimitatimorperfshine: tatimin, kamatvonesat, gjobat. Ne rastin e vdekjesdetyrimitatimor i kalontrashegimtareve. • Rezidencatatimore, personifizikdhepersonijuridik,neni 8.

  30. Periudhat e deklarimittatimor • Per detyrimettatimore, per te cilatsipasligjevevetedeklarohenkemiketoperiudhadeklarimi: • Deklarohencdomuaj; tatimimbivleren e shtuar, tatimimbi te ardhurat personale ngapunesimi, akcizen, lojrat e fatit. • Deklarohetnjehere ne vit, tatimimbifitimin. • Per personat e tatueshemqejanesubjekte te taksesvendorembibiznesin e vogeldhe te tatimitmbi te ardhurat personale, periudhattatimorejanetremujore per te gjithallojet e detyrimevetatimore, dhevjetore per tatiminmbi te ardhuratngabiznesi. • Vleresimi i detyrimittatimormund te behet: ngavetetatimpaguesi, ngaadministratatatimore, ngaagjenti i mbajtjes se tatimit ne burim.

  31. Ligji i njehadministratestatimore te drejten per e kontrollittatimor; kontrolltatimor i plote ne vend, vizitafiskale, verifikime ne vend. • E drejta e administratestatimore per te mbledhur me force detyrimettatimore te papaguara. Nepermjet; leshimit te urdhjrit per bllokim te llogarivebankare, sigurimit te detyrimittatimor, sekuestrimin e pasurise. E drejta e administratestatimore per fillimin e procedurave te ekzekutimit te forceruar, parashkruhetbrenda 5 vjetevenga momenti kurdetyrimiduhej te ishtepaguar. Nderpritetekzekutimikur, paguhetdetyrimi, kureshteshpallur i pambledhshem, eshteparashkruar, eshtefalurngaKuvendi. Nenet 100, 103, 107…

  32. QKR • Kryenketofunksione; Mbanrregjistrintregtar, Kryenrregjistrimet ne kete rregjistersipsligjit, Kryenrregjistrimet per qellimetfiskale, sigurimeveshoqeroredheshendetsore si dheinspektimit te marredhenieve te punes, Siguronaksesin e publikut per te dhenat e rregjistritsi dhepublikon te dhenat e rregjistrit,Leshoncertifikatadheakte te tjera, Pranonkerkesat per licencimedheautorizimeadministrative. Mund te delegojesherbimet e sajedhe ne bashkidhekomuna. • Detyrimin per rregjistrim e kane, (ligji per QKR 9723 i dates 3.5.2007); Shoqerite e thjeshta, Shoqeritetregtare, Degetdhezyrat e perfaqesimit te shoqerive te huaja, Shoqeritedheunionet e kursim-kreditit, Shoqerite e kashkpunimit te ndersjellte, Cdosubjekttjeterqeparashikonligji. Rregjistrimikryhetbrendaafatit 15 ditornga data e nisjes se veprimtarise. • Rregjistritregtar, neni 18, eshtenjebaze te dhenashunike e subjekteveqesipaslegjislacionitshqiptarkryejneveprimtariekonomiketregtare.

  33. Akcizat • Kcizatjanetatimembinjenumertacaktuarmallrash, (ligji 8976 date 12.12.2002). Sipasketijligjipersonatqe i nenshtrohentatimit te akcizesjaneata persona fizikedhejuridikeqeprodhojnedheimportojnemallraakcize. • Ne rast se njeperson i tatueshemnuk e ka paguarakcizen per mallrat e tatueshme me akcize, kjo do te paguhetngacdopersontjeter i perfshire ne importimin, prodhimin ose zoterimin e mallrave te akcizez ne cdokohe. Kciza per mallratqe i nenshtrohenakcizes, paguhet ne castin e importimit ose prodhimit te mallrave ne territorin e RSH. • Cdopersonqeprodhon ose importonmallraqejanesubjektakcize per perpunim te miratuar ne nje magazine tatimore te miratuar, duhet te pajiset me autorizimin e organevetatimore. • Organettatimorelejonetransaksionepapagimin e akcizes ne disaraste te vecanta: Kurmallrat e akcizeseksportohen, Jane nenregjimin e pezullimitdoganordhetatimor, Importohenngadiplomatet, Nafta eshteshitur per anijet e peshkimit. • Mallrat e kcizeslejohet te dalinngamagazinatatimorepapagesen e akcizekur; jane per eksport, per tu derguar ne nje magazine tjter te miratuar, per furnizimin e anijevedheavioneve te cilatndalesen e pare e kanejashteshtetit.

  34. Tvsh • Tvsheshteaplikuar per here te pare ne France ne vitin 1954, dhe me vonefilloi te aplikohejdhengavendet e tjera. Ne vendintonefilloi te aplikohetngagjysmen e dyte te vitit 1996. • Ne shkembimintregtarnderkombetaraplikohetparimi i vendit te mbritjes. • Tvsheshtenjetatim i pergjithshem, sepseaplikohet ne te gjithahallkat e prodhimit. Eshteindirekt, sepsenjihen si tatimpaguespersonatqekryejneveprimtarifitimprurese, por barra biembikonsumatorin. Eshtembikonsumin, sepseeshtekosumatori i funditqekurblenmallin apo sherbiminpaguandhetvsh-ne. • Ligjiqerregullon TVSH eshteligji nr. 7928 i dates 27.04.1995 “ Per tatiminmbivleren e shtuar” • Parimetqekyligjpermbanjane: 1. Tatimivepron ne te gjithahallkat e prodhimitdheshperndarjes se veprimtariveekonomike. 2. Tatimizbatohetzbatohetndaj te gjithallojeve te furnizimeve te mallrave, sherbimevedhellojeve te tjera te pasurise, pervectruallitdhendertesave, si edhedisaperjashtime te tjera. 3. Tatimibazohet tek fatura. 4. Tatimieshtebazuar ne parimin e destinacionit, dhezbatohetatjekufurnizimikryhet ose konsumohetdheatjekuprodhohet ose krijohet.

  35. Taksat Klasifikimi i taksave: a) Sipasorganeveqecaktojneobligimintaksor, ndahen ne; 1. Taksaqendrore. 2. Taksalokale. b) Sipasorganeveqekryejneveprimetapo sherbimet; 1. Taksaadministrative. 2. Taksagjyqesore. 3. Taksakonsullore. 4. Taksadoganore. 5. Taksakadastrale. 6. Taksa per mbajtjen e patentave, vulaveetj. c) Sipasmenyres se pageses; 1. Drejtperdejt ne te holla. 2. Nepermjetpullave. d) Sipaskohes se pageses; 1. Taksaqepaguhenperparakryerjes se sherbimit. 2. Taksaqepaguhenmbaskryerjes se sherbimit. Ligji per taksatkombetare Ligji per taksatvendore

More Related