Natura 2000-netwerk

1. Natura 2000-netwerk Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat

2. Vleermuizen... kleine natuurpracht! • 17 soorten • Elke soort heeft een complexe leefwereld • zomer • winter • Kwetsbaar? • netwerk van habitats • nodige rust • Vlaamse en Europese bescherming • Habitatrichtlijn (1992) • soortenbesluit Vlaamse Regering (mei 2009)

5. Vleermuizen en forten Specifieke ecologische en klimatologische omstandigheden > 50% in forten in nagenoeg alle forten ‘aanzuig’effect1 + 1 = meer! SBZ19 forten + 1 schans

6. Vleermuizen in een monument Inrichting: tocht beperken luchtvochtigheid (ca. 90%) rust garanderen(half september – half mei) hanggelegenheid Met aandacht voor: stabilisatie van de gebouwen waardevollehistorische aspecten ruimen stortafval voorkomen vandalisme en verstoring omkeerbaar houden van niet-historische aanpassingen herstel van historisch uitzicht of functies Elk is fort is uniek, dus maatwerk!

7. Fort van Steendorp Eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos Beheer ifv natuur en monument >1000 vleermuizen Stabiliseringsprojectmet Europese steun: toegangsbrug binnenplein officierslokalen kruitkamer liftkokers LHC en RHC reduit ...

8. Fort van Schoten Eigendom van militaire overheid Overeenkomst voor gebruik door de militaire overheid,het belang als monument, en inrichting voor vleermuizen. Omkeerbare, zonder schade Afsluiten door herkenbare baksteen Plaatsing deuren, bevestiging zonder gaten Herstel toegangen, verwijderen betonstenen Herstel toegang afwateringskanaal rechtse escarpe keelfront Herstel muur RHC

9. Fort van Bornem privé-eigendom Hoofdfrontgedeelte ingericht voor vleermuizen (2000) 3 containers afval legerkachel,onderstel kipwagentje terugplaatsen ramen waar mogelijk knelpunten veiligheid opgelost te bezichtigen op aanvraag en tijdens activiteiten medegebruik visserij, café, monumentenvereniging, bungalows

10. Voor... ... na

11. Fort van Bornem kolonie watervleermuizen Origineel onderstel wagen inrichting ramen, hergebruik originele kozijnen

12. Steendorp, Schoten, Bornem, ... Habitatrichtlijngebied: Speciale Beschermingszone (SBZ)‘Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat’ voor bijlage II-soorten: ingekorven vleermuis & meervleermuis Verslechtering van het leefgebied voorkomen en verstoring vermijden Gunstige staat van instandhouding van de soorten

13. Fort van Brasschaat Eigendom van militaire overheid medegebruik als vleermuizenbestemming Inrichting voor vleermuizen (2003): ruimen gracht tochtgaten en scheuren dichten uitgraven van verzand afwateringskanaal herstel van afwateringskanaal holle bakstenen Toegankelijk bij evenementen rondleidingen over vleermuizen en historiek

14. Fort van Brasschaat

15. Fort van Brasschaat

20. Fort van Brasschaat

21. Fort van Oelegem Privé-eigendom Vleermuizenbestemming, natuurgebied Toegankelijk bij evenementen Rondleidingen over vleermuizen en historiek

22. Fort 4 - Mortsel Eigendom van Stad Mortsel Bezoekerscentrum, technische & groendienst,cultuurdienst, verenigingen,... Vleermuizen aanwezig Geen Speciale Beschermingszone Interactie bij uitvoering van renovatiewerken

23. Brasschaat, Oelegem, Fort 4,... ... behoren niet tot de SBZ ‘historische fortengordels als habitat’: Brasschaat  SBZ ‘Klein en Groot Schietveld’ Oelegem  SBZ ‘Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen’ Fort 4  geen SBZ Toch gerichte bescherming: Habitatrichtlijn, bijlage IV-soorten watervleermuis, baardvleermuis, Brandt’s vleermuis, franjestaart, ingekorven vleermuis, gewone grootoorvleermuis, grijze grootoorvleermuis, gewone dwergvleermuis, meervleermuis, Bechsteins vleermuis, enz. inclusief rust- en voortplantingsplaatsen te allen tijde en overal strikte bescherming Soortenbesluit van de Vlaamse Regering (mei 2009) alle vleermuizensoorten te allen tijde en overal in Vlaanderen verboden te bejagen, te vangen, in gevangenschap te houden of te doden, de woon- of schuilplaatsen van vleermuizen te beschadigen of met opzet te verstoren, de dieren te vervoeren, te verhandelen of kosteloos af te staan.

24. Het verschil tussen SBZ en géén SBZ? Het fort behoort niet tot de Speciale Beschermingszone: Passieve bescherming:strikte bescherming van de aanwezige vleermuizen en hun verblijfplaatsen Overal: forten, bunkers, (kerk)zolders, ijskelders, huizen,... Kan randvoorwaarde vormen bij plannen, activiteiten, werken. Het fort behoort wel tot de Speciale Beschermingszone: Actieve bescherming:goede staat van instandhouding van de soorten primeert Geen reservaat, wel belangrijke resultaatgebonden voorwaarden Passende beoordeling Dialoog – beheerplan – overeenkomst Samenspraak vanaf het niveau van conceptvorming is aanbevolen.

25. Vleermuizen in een monument Vleermuizen én monument én verenigingen én recreatie én .... Co-existentie In tijd overwintering (half september – half mei) zomerkolonies (mei – augustus) jachtgebied (april – oktober) zwerm- en paargedrag (augustus – september) In ruimte Voorbeelden van bestaande co-existentie in forten: opslagplaats, gemeentediensten, parkfunctie, educatieve ruimten of bezoekerscentra, verenigingsruimte, natuurgebied, erfgoed, musea, sportaccommodatie, militair gebruik, publieke evenementen, bungalowpark, schietclub, motorsporten, dancing, airsoft, mountainbike, café, visserij, enz.

26. Fort 5 - Edegem Initiatief gemeente,ism: natuurgidsen, Natuurpunt,ANB, historische gidsenwerkgroep Afstemming historisch/natuur: Welke delen Bemiddeling inrichting gebouw:vocht/geen vocht Renovatiewerken dak

28. Fort van Kessel

29. Fort van Kessel Samenwerking: gemeente Nijlen, Gidsenwerking Fort Kessel, Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos Hoofdfuncties natuur en monument Inrichting en educatie Beperkt recreatief medegebruik LIFE-project BatAction

30. Fort van Kessel

31. Fort van Kessel