TÜRKÇEMİZİN DOĞRU VE ETKİLİ KULLANILMASI

1. TÜRKÇEMİZİN DOĞRU VE ETKİLİ KULLANILMASI 24 Haziran 2009 Prof. Dr. Recep TOPARLI Türk Dil Kurumu

2. Bu etkinliği düzenleyenANKARA VALİLİĞİİL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNEteşekkür ederim.

3. Prof. Dr. Recep TOPARLI • Sivas’ta doğdu (1955) • İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı. • Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne girdi (1972) • Aynı bölümde asistan oldu (1977) • Doktorasını tamamladı (1981) • Doçent oldu (1988) • Profesör oldu (1993) • Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesine atandı (1993) • Rektör yardımcılığı da dâhil çeşitli idari görevlerde bulundu. • 1996 yılında Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu Üyeliğine atandı. • 2002 Ağustos ayından beri Türk Dil Kurumunda görev yapmakta.

5. DİL NEDİR? • KONUŞMA • ANLAŞMA • İLETİŞİM • DÜŞÜNME • KÜLTÜRÜ OLUŞTURMA, YAŞATMA, AKTARMA • BİLİM VE UYGARLIĞI YARATMA, AKTARMA

6. DİL OLMASAYDI, İNSANLIK BUGÜNKÜ TOPLUM HAYATINA SAHİP OLABİLİR MİYDİ?

7. BUGÜNKÜ UYGARLIK DÜZEYİNE ULAŞILABİLİR MİYDİ? DİL OLMASAYDI,

8. DİL OLMADAN • İNSAN OLMAZ, • AİLE OLMAZ, • TOPLUM OLMAZ, • ULUS OLMAZ, • KÜLTÜR OLMAZ, • TEKNOLOJİ OLMAZ, • UYGARLIK OLMAZ…

9. Türk demek, Türkçe demektir…Gazi M. Kemal Atatürk

10. Türkçenin gücü: Tarihi…

11. Bugünkü dillerin büyük bir bölümü yokken TÜRKÇE VARDI…

12. DÜNYANIN EN ESKİ BEŞ DİLİ ARAPÇA FARSÇA HİNTÇE TÜRKÇE ÇİNCE

13. Konuşma dili olarak ise Türkçenin tarihi çok daha eskilere gitmektedir. Çin kaynaklarında, Türklerin diline ait eski bilgiler yer almaktadır. Sümercede kökeni açıklanamayan yaklaşık 160 sözün Türkçeden geçtiği ortaya konulmuştur. Konuşma dili olarak Türkçenin en az 5.000 yıllık bir geçmişi vardır.

14. Türkçenin gücü: Yaygınlığı…

15. EN ÇOK KONUŞULAN DİLLER ÇİNCE HİNTÇE İSPANYOLCA İNGİLİZCE TÜRKÇE

16. İki yüz milyonu aşkın insan Türk dilinin kollarını konuşuyor...

17. 12 milyon km2’lik bir alanda Türk dilinin çeşitli lehçeleri konuşulmaktadır.

18. Türkçenin gücü: Söz varlığı…

19. Divanü Lügat-it-Türk’ün söz varlığı 8.500 civarındadır.

20. TDK’nin Güncel Türkçe Sözlük’ünde 118.000’i aşan söz varlığı bulunmaktadır.

21. Derleme Sözlüğü’ndeki yaklaşık 232.000 söz varlığı, 170.000’i aşan bilim ve sanat terimimiz Deyimlerimiz, atasözlerimiz, zenginliklerimizdir…

22. Akrabalık adlarımız, Renk adlarımız, Yemek adlarımız, son derece zengindir.

23. Anne, baba, kız, oğul, kardeş, amca, hala, dayı, teyze, baldız, elti, görümce, enişte, kayın, bacanak, yenge, gelin, yeğen Koca, kuma, karı, kayınço, babaanne, anneanne, dede, kaynana, kaynata, dünür, nine, torun, evlatlık, hısım akraba, cici anne… 

24. kuzen isim Fransızca cousin kuzin isim Fransızca cousine

25. Türkçe Baldız Fransızca İngilizce Elti Almanca Schwägerin Sister-in-law Belle-soeur Görümce Yenge

26. Doğadaki bütün renkler Türkçede karşılığını bulmuştur…. deve tüyü duman rengi bakır çalığı bakır kırı bakır rengi bakla çiçeği bal rengi balköpüğü barut rengi ateş kırmızısı böcek kabuğu buğday rengi camgöbeği çivit mavisi demir kırı demir pası deniz mavisi

27. ÖLMEK: Göçmek, can vermek, kaybedilmek, hayatını kaybetmek, yaşamını yitirmek, hayatı sona ermek, gözlerini hayata kapamak, hayata gözlerini yummak, son nefesini vermek, canı çekilmek, ömrü vefa etmemek, nefesi bitmek, Allah’ın rahmetine kavuşmak, ebediyete intikal etmek, öbür dünyaya göç etmek, ruhunu teslim etmek, vadesi dolmak, Hakk’a yürümek, şehit olmak,

28. şehadet mertebesine ermek, dünyasını değiştirmek, eceli gelmek, vakti gelmek, vadesi dolmak, vadesi gelmek, emrihak vaki olmak, ahiret yolcusu olmak, başını vermek, maktul düşmek, kurban gitmek, canı çıkmak, canı çekilmek, yüreğine inmek, çatlamak, duvağına doymamak, alı yeşili üstüne dökülmek, gözü açık gitmek, eceline (canına, kanına) susamak, kanıyla ödemek…

29. Argoda: Zıbarmak, gümlemek, gebermek, kakırdamak, yuvarlanmak, cavlağı çekmek, kalıbı değiştirmek, cartayı çekmek, zartayı çekmek, kuyruğu titretmek, nalları dikmek, başını yemek, iki kolu yanına gelmek, teneşire gelmek, sabaha çıkmamak, postu vermek, dört kolluya binmek, imamın salına binmek…

30. KOLAY GELSİN !... • I hope it is going smoothly (said to some one who is either doing or planning to do a job) • Möge leicht werden (feste Höfl. Angesichts fremder Arbeit) • Bonne succès (vaeu qu’on adresse á qn qu’an voit s’occuper de qch.)

31. "Bir Türkçe kelime 17 İngiliz kelimesine bedeldir." ---- lılaştırmadıklarımızdan mısınız ? • Aren't you one of those people whom we tried - unsuccessfully - to make resemble the citizens of --- ?

32. TÜRKÇENİN GÜCÜ:ETKİSİ

33. Binlerce Türkçe söz yabancı dillerde… • Rumencede 3.000 • Bulgarcada 3.500 • Sırpçada 9.000 • Çekçede 248 • İtalyancada 146 • Arnavutçada 3.000 • Yunancada 3.000 • İngilizcede 470 • Almancada 166 • …. • Çincede 300 • Farsçada 3.000 • Urducada 227 • Arapçada 2.000 • Rusçada 2.500 • Ukraynacada 800 • Ermenicede 4.262 • Macarcada 2.000 • Fincede 118

34. Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki bu dil şuurla işlensin…Gazi M. Kemal Atatürk

35. Türkçenin gücü: Yapısı…

36. Yabancı sözlerin kullanılması, iş yeri adlarında yabancılaşma gibi olumsuzluklar, asla Türkçenin yapısından veya yetersizliğinden kaynaklanmamaktadır. Türkçeye karşı kayıtsızlıktan, Türkçenin kullanılışında özensizlikten, başta ana dilimiz Türkçe olmak üzere kültürel değerlerimize olan ilgisizliğimizden kaynaklanan sorunlar bulunmaktadır.

37. Zaman,bazı dillerin aleyhine işliyor… 21. yüzyılın sonunda, yeryüzündeki dillerin yarısına yakınının yok olacağı ön görüsünde bulunulmaktadır.

38. Türkçe için yok olma tehlikesi söz konusu değil ama…TÜRKÇEDE • Kirlenme • Yozlaşma • Yabancılaşma yaşıyoruz.

39. Söz varlığında yabancılaşma: Sıhhi İmdat Cankurtaran Ambulans Ambulance İtibar Saygınlık Prestij Prestige

40. Dil kirlenmesi, yozlaşması, yabancılaşması nedir ?

41. İş yeri adlarınız yabancılaşmışsa...

46. Hayatın her alanında yabancılaşma varsa...

48. Yazı geleneğiniz bozuluyorsa...

49. Oksit Oxid