1 / 43

Fonologie 2

Fonologie 2. Inleiding: Structuren. Fonologische structuren en elementen Drie niveaus: Fonemen Daaronder: distinctieve kenmerken Daarboven: syllaben (met noties als onset, nucleus, coda, rijm). Inleiding: Processen. Klanken ondergaan soms veranderingen, alternanties : krab – krabben

palila
Download Presentation

Fonologie 2

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Fonologie 2

  2. Inleiding: Structuren • Fonologische structuren en elementen • Drie niveaus: • Fonemen • Daaronder: distinctieve kenmerken • Daarboven: syllaben (met noties als onset, nucleus, coda, rijm)

  3. Inleiding: Processen • Klanken ondergaan soms veranderingen, alternanties: • krab – krabben • bed – bedden • baas – bazen • wolf – wolven • Over zulke alternanties gaat dit hoorcollege.

  4. Inleiding: Klanken en letters • Fonologie bestudeert het klanksysteem en structuren en processen in klankvormen. • De spelling is hier niet altijd een goede weerspiegeling van: bed melk lopen matje

  5. Inleiding: Literatuur • Hoofdstuk 1: 1.1, 1.2, 1.4 • 1.3 en 1.5 is leeswerk • Hoofdstuk 2: 2.6, 2.8.1 • 2.1 – 2.5 komen volgende week • rest is leeswerk • Zie H8 en H18 voor achtergrond • Zie H10, 11, 16, 17 voor toepassingen

  6. Inleiding: Morfologie • Morfologie: de studie van woordbouw, hoe woorden zijn opgebouwd uit morfemen. • Morfemen zijn de kleinste betekenisvolle eenheden van een woord • let.ter.gre.pen vs. letter-greep-en • ar.beids.ver.de.ling vs. arbeid-s-ver-deel-ing

  7. Inleiding: Morfonologie • De term morfonologie wordt soms wel gebruikt voor de klankprocessen die leiden tot verschillende allomorfen van een morfeem. • Voorbeeld: kammetje, raampje, koninkje, laatje, laarsje • Verplicht, sterk gebonden aan bepaalde woorden, weerspiegeld in spelling.

  8. Inleiding: Dit college • Kenmerken (Over van Fonologie 1) • Processen • Regels • Syllaben 2 • Automaten 2

  9. Kenmerken: Inleiding • Fonemen onderscheiden woorden. • Maar hoe zijn fonemen en klanken in het algemeen van elkaar onderscheiden? • Bijvoorbeeld: l en r, of p en t? • Antwoord: distinctieve fonetische kenmerken (distinctive features)

  10. Kenmerken: C Chart

  11. Kenmerken: V Chart

  12. t -voiced -nasal +anterior +coronal … m +voiced +nasal +anterior -coronal … Kenmerken: Medeklinkers

  13. i +high -back -round o -high +back +round Kenmerken: Klinkers

  14. Kenmerken: Klassen • Natuurlijke klasse: een groepje klanken die zich in een bepaald opzicht op dezelfde manier gedraagt door één of meer gemeenschappelijke kenmerken • Bijvoorbeeld: stemloze plosieven of stemhebbende plosieven

  15. Kenmerken: Klassen • De logica achter kenmerken en natuurlijke klassen: • [+nasal] = { n, m, ñ, ŋ } • [+anterior] = { p, b, t, d, n, m, l, r, s, z, f, v } • [+nasal,+anterior] = {n,m}

  16. Stemloze plosieven cup hit pack Meervoud? Stemhebbende plosieven cub fad rag Meervoud? Kenmerken: Klassen

  17. Processen: Assimilatie • Assimilatie is de aanpassing van een klank aan een naburige klank. • Wat gebeurt hieronder? • inactive • impossible • incomplete • infeasible • irregular • illogical

  18. Processen: Assimilatie • Wat is er aan de hand met ‘t kofschip (of ‘t fokschaap)? • Wat zijn dit voor klanken? • Wat voor rol spelen ze?

  19. Processen: Assimilatie • Andere bekende gevallen met stem: • zakdoek  za[gd]oek • scheepvaart  schee[pf]aart • ik zie  i[k s]ie

  20. son – sonun ‘end’s’ pul – pulun ‘stamp’s’ köy – köyün ‘village’s’ yüz – yüzün ‘face’s’ kız – kızın ‘girl’s’ çan – çanın ‘bell’s’ el – elin ‘hand’s’ ip – ipin ‘rope’s’ Processen: Vocaalharmonie

  21. son – sonun ‘end’s’ pul – pulun ‘stamp’s’ köy – köyün ‘village’s’ yüz – yüzün ‘face’s’ kız – kızın ‘girl’s’ çan – çanın ‘bell’s’ el – elin ‘hand’s’ ip – ipin ‘rope’s’ Processen: Vocaalharmonie [+back] [-back] [-round] [+round]

  22. Processen: Vocaalharmonie • Het suffix -Vn is zelf alleen gespecificeerd als [+high]. • Het neemt de waarden voor de kenmerken [back] en [round] over van de vocaal die in de laatste lettergreep ervoor staat.

  23. Processen: Epenthesis • elf, melk, Harm • vergrotende trap van zwaar, dor, … • /changaa-ik/  /changaayik/ bier-DF ‘het bier’ (Endo) • epenthesis = insertie

  24. Processen: Deletie • lopen, trekken, gaan, staan • Chebet, Cheboror, Chelanga, Chepchumba, Chepkemei, Chepkurui, Cherigat, Cheruyiot, Kibiwott, Kipkoech, Kiplagat, Kiplitan, Kiprono, Kiprop, Kipsang, Kisang, Kiptanui • deletie = elisie

  25. Processen: Neutralisatie • Neutralisatie = het opheffen van een contrast in een bepaalde positie • Bekendste voorbeeld: final devoicing • Aan woordeinde wordt het contrast tussen stemhebbende en stemloze obstruenten opgeheven. • wad – wat, tob – top

  26. Regel: Introductie • Een fonologische regel is een precieze beschrijving van een fonologisch proces. • Bekend ‘format’ uit de generatieve fonologie (Chomsky & Halle 1968) A  B / X __ Y ‘A wordt B tussen X en Y’

  27. Regels: Voorbeeld • Final devoicing • wolf – wolven, krab – krabben, mees – mezen, bed – bedden • [ +obstruent ]  [ -voiced ] / ___ # • Een obstruent wordt stemloos op woordeinde. • [+obstruent] = { p, b, t, d, k, g, s, z, f, v }

  28. Regels: Twee niveaus • Onderliggende of lexicale niveauOppervlakte of fonetische niveau • /#wolv#/ /#wolv+en#/FD wolf wolv+en [wolf] [wolven]

  29. Regels: Interactie /#bon#/ ‘goed’ Nasalizatie #bõn# Fin. Nasaal deletie #bõ# [bõ] • [V]  [+nasal] / __ [+nasal] • C +nasal  Ø / __ #

  30. Regels: Interactie /#bon#/ ‘goed’ Fin. Nasaal deletie #bo# Nasalizatie #bo# [bo] Regels moeten in dit model in een bepaalde volgorde staan om het juiste effect te bereiken.

  31. Syllaben: Ulwa • Zie boek p14 • Nederlands heeft suffixen en prefixenklompje, ex-priester, • Ulwa heeft een infix, een morfeem dat in een woord wordt gestoken

  32. Syllaben: Ulwa • Infixatie lijkt plaats te vinden na de eerste lettergreep van het woord:baa.ka dii.ka.muih ii.ka.li.lihii.ka.bin kah.ka.ma mis.ka.tulii.ka.ma on.ka.yan pau.ka.maksik.ka.bilh tai.ka.tai taim.kawai.ka.ku gaad.ka uu.ka.mak

  33. Syllaben: Ulwa • Maar er lijken uitzonderingen te zijn:bi.lam.kaka.pak.kawa.sa.ka.la • Waarom komt het infix -ka- hier pas na de tweede syllabe?

  34. Syllaben: Zwaar • Deze eerste syllaben zijn zwaar • Ze zijn (C)VV, (C)VC, of CVVC baa.ka dii.ka.muih ii.ka.li.lihii.ka.bin kah.ka.ma mis.ka.tulii.ka.ma on.ka.yan pau.ka.maktai.ka.tai sik.ka.bilh taim.kawai.ka.ku gaad.ka uu.ka.mak

  35. Syllaben: Licht • Deze eerste syllaben zijn licht. • Ze zijn CVbi.lam.kaka.pak.kawa.sa.ka.la

  36. Syllaben: Infixpositie • Regel voor Ulwa: Plaats de infix -ka- achter de eerste syllabe van het woord. • kah.ma > kah.ka.ma (-ka- achter de eerste syllabe)bi.lam > bi.lam.ka (de eerste syllabe is licht, wordt overgeslagen, lam telt als eerste syllabe) • Die eerste lichte syllabe is als het ware onzichtbaar voor allerlei processen (extrametrisch).

  37. Syllaben: Morae • Morae: een manier om het gewicht van een lettergreep te representeren. • Een alternatief voor de onset/rhyme verdeling. • Een mora  is een eenheid van fonologisch gewicht.

  38. Syllaben: Morae • kah.ma ka.pak    • Vergelijking: muziekstuk met verschillende partijen (tiers): segmenten, gewicht, klemtoon, toon.

  39. Automaten: Motivatie • Veel verschijnselen uit de fonologie kunnen beschreven worden door finite-state machines (transducers). • De onderliggende vorm is de input tape en de fonetische vorm is de output tape. • Een fonologische regel is een reguliere relatie of transducer.

  40. Automaten: Shelves • Input tape: #shelf+s# • Relatie: ||||||||| • Output tape: 0shelves0 • Twee regels:1) voor het verschijnen van de e3) voor de verandering van f in v

  41. Automaten: Regel 1 • Input tape: #shelf+s# • Relatie: ||||||1|| • Output tape: 0shelves0 • 1) +:e  :v _ s

  42. Automaten: Regel 3 • Input tape: #shelf+s# • Relatie: |||||3||| • Output tape: 0shelves0 • 3) f:v  l _ +: s

  43. Automaten: Samen • Input tape: #shelf+s# • Relatie: |||||31|| • Output tape: 0shelves0 • 1) +:e  :v _ s • 3) f:v  l _ +: s • Zie p40-42 van het boek voor meer

More Related