Embriologia – prowadzący prof. dr hab. Jan Kuryszko

1. Embriologia – prowadzący prof. dr hab. Jan Kuryszko • Literatura podstawowa: • C. Jura, J. Klag - „Podstawy embriologii zwierząt i człowieka.” Wyd. Nauk. PWN, t. I, II, W-wa 2005 • Z. Bielańska – Osuchowska – „Zarys organogenezy. Różnicowanie się komórek w narządach.” Wyd. Nauk. PWN W-wa 2004 • C. Jura, H. Krzanowska, K. Rzehak – „Podstawy embriologii zwierząt.” PWN Warszawa, 1983 • Z. Bielańska – Osuchowska – „Embriologia” PWRiL 1977 i 1978

2. Embriologia – prowadzący prof. dr hab. Jan Kuryszko • Literatura uzupełniająca: • H. Bartel – „Embriologia” PZWL, Warszawa 1995 i 1999 (wyd. I i II). • D. Starck – „Embryologie” G. Thieme Verlag Stuttgart, 1965 • Scott F. Gilbert – „Developmental biology” seventh edition, Sinauer Associates, Inc. 2003

3. Podstawowe procesy rozmnażania i rozwoju osobniczego

4. Cel rozmnażania • zapewnienie ciągłości istnienia gatunku • przekazywanie z pokolenia na pokolenie informacji genetycznej, zgodnie z którą nowe osobniki będą funkcjonować w środowisku.

5. Rozmnażanie bezpłciowe (agamiczne, aseksualne, wegetatywne) płciowe (gamogoniczne, generatywne, seksualne)

6. Rozmnażanie bezpłciowe • bierze udział jeden organizm rodzicielski • powstaje potomstwo jednakowe pod względem genetycznym z organizmem rodzicielskim • występuje u niższych systematycznie grup bezkręgowców

7. Rozmnażanie bezpłciowe • podział (podłużny i poprzeczny) • pączkowanie • wytwarzanie przetrwalników • poliembrionia

8. Podział podłużny • Podziały mitotyczne komórek zachodzą wzdłuż głównej osi ciała organizmu macierzystego, który dzieli się na dwie równe części (gąbki, meduzy, stułbiopławy, koralowce, rozgwiazdy, larwy niektórych tasiemców).

9. Podział poprzeczny • Zachodzi poprzecznie do głównej osi ciała i dzieli ciało na dwie nierównowartościowe części: • górną – morfologicznie bardziej zróżnicowaną • dolną – morfologicznie mniej zróżnicowaną • Występuje u nielicznych meduz stułbiopławów, koralowców, wirków, wieloszczetów, skąposzczetów.

10. Pączkowanie • Mitotyczne dzielenie się komórek w określonej okolicy organizmu macierzystego, ich skupianie się w postaci pączka, oddzielenie i przekształcenie w organizm potomny (gąbki, parzydełkowce, wieloszczety, mszywioły, larwy niektórych tasiemców). • Pączkowanie dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne.

11. Pączkowanie zewnętrzne • Pączki powstają bezpośrednio na ciele organizmu macierzystego lub na stolonach zewnętrznych. U gąbek pączki tworzą się bezpośrednio na ciele. Oddzielenie niezupełne – kolonia. Koralowce – pączki na stolonach zewnętrznych, rzadziej na wewnętrznych. STOLONY – uwypuklenia lub wpuklenia ściany ciała organizmu macierzystego (stolony zewnętrzne lub wewnętrzne).

12. Pączkowanie stułbi

14. Pączkowanie wewnętrzne • Pączki powstają na stolonach wewnętrznych; po oderwaniu wypływają z jamy chłonąco – trawiącej do środowiska zewnętrznego przez otwór gębowy. Pączkowanie wewnętrzne cechuje lejkogębce (Cycliophora). Symbion pandora. (P. Funch and R. M. Kristensen)

15. Przetrwalniki Są wytwarzane przez organizmy rodzicielskie w niesprzyjających warunkach środowiska. • mają krańcowo obniżony metabolizm • charakteryzują się dużą odpornością na szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne • rozwijają się w sprzyjających warunkach w organizmy dojrzałe, aktywne metabolicznie

16. Przetrwalniki wytwarzane przez gąbki • Gemule • Soryty Gemule – zbudowane z kilkudziesięciu niezróżnicowanych archeocytów oraz kilkudziesięciu amebocytów będących pokarmem dla archeocytów. Posiadają 3 osłonki. Gemule są wytwarzane przez gąbki słodkowodne. Soryty – zbudowane z jednego archeocytu i pojedynczej otoczki. Wytwarzane przez gąbki morskie.

17. Gąbki

18. Przetrwalniki wytwarzane przez mszywioły • Statoblasty – mają kształt soczewkowaty, są zbudowane z komórek odżywczych (mezodermalnych) i komórek embrionalnych (ekto – i mezodermalnych), z których powstaje nowy organizm; całość objęta jest grubą otoczką z komórek ektodermalnych.

19. Mszywioły

20. Poliembrionia • Występuje u bezkręgowców i kręgowców, w tym u człowieka. • Jest odmianą podziału. • Polega na powstawaniu z jednego zarodka, w wyniku podziału na dwa, podziału wielokrotnego lub pączkowania, dwu lub więcej zarodków potomnych, a z nich dojrzałych osobników. • Potomstwo powstałe w wyniku poliembrionii jest tej samej płci i jest jednakowe pod względem genetycznym z zarodkiem macierzystym.