Diagnostiek, preventie en behandeling van dysgrafie bij slechtziende kinderen

1. Diagnostiek, preventie en behandeling van dysgrafie bij slechtziende kinderen Parmentier Laurien1Ba0 b 2010-2011

2. Over wat gaat het artikel? • Wat zijn de problemen bij het behandelen van schrijfstoornissen bij kinderen met een visuele beperking? • Inleiding (uitleg van de termen) • Het verband tussen slechtziendheid en dysgrafie • Diagnostiek • Onderzoek • Uitwerking • Resultaten • Algemene behandeling • Specifieke behandeling • Pedagogische aanbevelingen

3. Inleiding: Wat is dysgrafie? • Stoornis in de ontwikkeling van het produceren van een (leesbaar) handschrift, die gebaseerd is op een onvermogen om bepaalde voor het schrijven noodzakelijke bewegingen in een behoorlijk tempo te volbrengen. • Bepaald a.d.h. van de specifieke schrijfvoorwaarden

4. Inleiding: Wat is slechtziendheid? • Kan drie oorzaken hebben: • Optische systeem (oorzaak ligt bij de zintuig) • Pereceptiesysteem (oorzaak ligt bij de waarneming) • Neurale systeem (oorzaak ligt bij het doorgeven van de visuele zenuwprikkels) • Slechtziendheid wordt aangegeven door de visus

5. Verband tussen Dysgrafie en slechtziendheid: • Tekort aan visuele informatieverwerking, is noodzakelijk in ons schoolse leven.Zorgt voor moeilijke verwerking van leerstof en communicatie via schrift • Dysgrafie wordt vaak veroorzaakt door de beperkte visus, achterstand in de motorische ontwikkeling en de afwijkende houding. M.a.w., Ze missen veel visuele informatie waardoor er schrijfproblemen ontstaan

6. Verband :vervolg • Deze kinderen hebben vaak ook een vertraging in de ontwikkeling doordat de samenwerking van verschillende zintuigen in gebrek is. • Psychomotorisch ontwikkelen ze zich ook trager doordat ze: • Angst hebben om te bewegen • Minder gelegenheid hebben om te leren uit bewegingservaringen • Worden thuis ook vaker minder gestimuleerd in het uitvoeren van motorische activiteiten

7. Diagnostiek • Gebeurt door het Visio Onderwijsinstelling Noord • Uitvoering van een Visueel Functie Onderzoek (VFO) • Orthoptist • Inzicht op de dysgrafie: • Dysgrafieschaal • Schrijfvoorwaarden • Perceptueel –motorische voorwaarden • Cognitieve voorwaarden (=de taalontwikkeling) • Didactische voorwaarden • Schrijfspoor • Grove motoriek • Fijne motoriek • Kritisch onderscheiden • Oog-handcoördinatie • De ruimtelijke oriëntatie

8. Diagnostiek: vervolg • Observatie • Moet de vaardigheid in een behandeling geoefend worden? • Kijkgedrag van het kind • Op welke manier maakt het gebruik van de eigen visuele en motorische mogelijkheden • Wat heeft een invloed op de leesbaarheid van het handschrift (hulpmiddelen) • Liniatuur • Lichtinval en- sterkte • Aanpassingen in de proef: • Fel gekleurd materiaal • Vergroting van testmateriaal • Aangepast meubilair Deze informatie en het medisch verslag vormen het individueel handelingsplan!

9. De Onderzoeksgroep • 54 slechtzienden • 12 verschillende soorten oogaandoeningen • Jongens en meisjes • 7-12 jaar • Regulier en speciaal onderwijs • Gemeenschappelijk punt: • Zitten allemaal in verschillende stadia van schrijven maar hebben nog geen extra begeleiding gehad • Gebruiken hun handschrift als communicatiemiddel

10. Uitwerking van de gegevens • Algemene problemen in het schrijfproces: • Pengreep • Kijkafstand • Schrijfhouding • Algemene problemen in het schrijfproduct; • Maken van goede lettervormen • Verbindingen • Ruimteverdeling • Automatisering

11. Resultaten • Conclusie: Er zijn overeenkomsten in enkele symptomen in het schrijfproces waaruit men algemene richtlijnen kan vinden voor de preventieve of curatieve behandeling van een slecht leesbaar handschrift. • Maar! De symptomen van de dysgrafie bij verschillende oogaandoeningen kunnen verschillen (d.w.z. dat deze kinderen in verschillende stadia zitten van het leesbaar leren schrijven) Wat nu? De behandeling moet individueel gebeuren en niet gericht zijn op de algemene problemen  Zorg op maat!

12. Algemene behandeling • Langer doorgaan met de voorbereidende oefeningen ter preventie van dysgrafie • Voor het echte schrijven, in te gaan op de schrijfvoorwaarden • Aandacht besteden aan schrijfafstand, schrijfhouding en pengreep • Aandacht bij schriftbeeld: • Handhaving van lettervorm • Maken van goede verbindingen • Automatiseren • Aanpassingen bij het schrijfproces (aangepaste liniatuur en verlichting)

13. Specifieke Behandeling • Schrijfhouding • Wordt samen naar gezocht met behulp van de fysiotherapeut en/of ergotherapeut • Ruimteverdeling • Met behulp van liniatuur • Hellingshoek • Gebruik maken van een hellingsblad onder het schrijfblad • Automatisering • Frequente oefening in het schrijven

14. Pedagogische aanbevelingen • Extra stimulatie bij motorische bewegingen • Ouders moeten het slechtziende kind motiveren zoveel mogelijk zelf te laten doen en het laten oefenen in dagelijks leven, dit is goed voor de motorische beweging en het ontwikkelen van zelfvertrouwen

15. BronnenLijst • van Peer,D.R., Ferweda,W. & Wassenberg,C. (1998) Diagnostiek, preventie en behandeling van dysgrafie bij slechtziende kinderen, Tijdschrift voor orthopedagogiek, 37 (4), 151-162 • Internet, Stichting Schrijfontwikkeling. Dysgrafie bestaat niet. Geraadpleegd op 22/12/2010 van http://www.schriftontwikkeling.nl/?page_id=30