Elektroniczne instrumenty płatnicze

1. Elektroniczne instrumenty płatnicze • Przedstawienie pojęcia pieniądza i innych środków płatniczych • Przedstawienie pojęcia elektronicznych instrumentów płatniczych • Charakterystyka poszczególnych eip

2. Pojęcie pieniądza

3. Inne podziały

4. Inne podziały

5. Pieniądz gotówkowy • banknoty i monety emitowane przez NBP, będące na podstawie ustawy prawnym środkiem płatniczym w Polsce i którym państwo nadało moc umarzania zobowiązań pieniężnych.

6. Pieniądz gotówkowy- podstawa prawna emisji • Konstytucja RP, art. 227: • Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

7. Pieniądz gotówkowy- podstawa prawna emisji • Ustawa o Narodowym Banku Polskim: • Art. 31. Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. • Art. 32. Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

8. Pieniądz gotówkowy- podstawa prawna emisji • Ustawa o denominacji złotego: • Art. 1. 1. Poczynając od dnia 1 stycznia 1995 r. Narodowy Bank Polski dokona ekwiwalentnej denominacji złotego, wprowadzając do obrotu pieniężnego nową polską jednostkę pieniężną. • 2. Nowa jednostka pieniężna o nazwie złoty będzie dzieliła się na 100 groszy.

9. Pieniądz gotówkowy

10. Pieniądz bankowy • Zapis na rachunku prowadzonym przez bank. • Brak definicji ustawowej

11. Pieniądz elektroniczny • Pojęcie pieniądze elektronicznego definiowane jest w wielu aktach prawnych, z których największe znaczenia ma Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000\46\EC w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnościąoraz ustawa Prawo bankowe

12. Dyrektywa • wartość pieniężna stanowiącą prawo do roszczenia wobec emitenta która jest: • przechowana na urządzeniu elektronicznym • wyemitowana w zamian za środki płatnicze o wartości nie mniejszej niż wartość wyemitowana • środkiem płatniczym akceptowanym przez podmioty inne niż instytucja emitująca.

13. Ustawa prawo bankowe Wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, która spełnia łącznie następujące warunki: • jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji, • jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość, • jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji, • na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne, • jest wyrażony w znakach pieniężnych.

14. Instytucja pieniądza elektronicznego • Instytucją pieniądza elektronicznego jest osoba prawna nie będąca bankiem, działająca w formie spółki akcyjnej utworzonej i działającej na podstawie zezwolenia właściwych władz lub przepisów prawa, której przedmiotem działania jest prowadzenie we własnym imieniu i na własny rachunek działalności polegającej na wydawaniu do dyspozycji i wykupie pieniądza elektronicznego oraz rozliczanie transakcji dokonywanych przy użyciu instrumentów pieniądza elektronicznego- art. 2 pkt 5 UoEIP

15. Pieniądz gotówkowy jest prawnym środkiem płatniczym zapłata ma charakter prawnorzeczowy zwolnienie z zobowiązania z chwilą zapłaty powszechność akceptacji anonimowość stron Pieniądz bezgotówkowy nie jest prawnym srodkiem płatniczym zapłata ma charakter obligacyjny zwolnienie z zobowiązania z chwilą dokonania rozliczenia konieczne istnienie dodatkowego porozumienia brak anonimowości (z wyjątkiem pieniądza elektronicznego) Różnice między pieniądzem gotówkowym a bezgotówkowym

16. Środki pieniężne • Pieniądze (banknoty i monety) oraz jednostki pieniężne (rozrachunkowe) krajowe i zagraniczne, tak w gotówce, jak i na rachunku bankowym lub w formie lokaty pieniężnej, czeki i weksle obce, jeżeli są one płatne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia, oraz metale szlachetne, jeżeli nie są zaliczane do rzeczowych składników majątku obrotowego- ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, art. 3 ust. 1 pkt. 1.

17. Środki płatnicze • środkami płatniczymi wymienianymi w ustawach, poza środkami pieniężnymi są weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walucie polskiej oraz dewizy - pełniące funkcję płatniczą weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walutach obcych

18. Środek płatniczy to środek, którym dokonujemy zapłaty Środek zapłaty to środek, przy pomocy którego dokonujemy zapłaty. Środki płatnicze a środki zapłaty

19. Elektroniczne instrumenty płatnicze- definicja • Każdy instrument płatniczy, w tym z dostępem do środków pieniężnych na odległość, umożliwiający posiadaczowi dokonywanie operacji przy użyciu elektronicznych nośników informacji lub elektroniczną identyfikację posiadacza niezbędną do dokonania operacji, w szczególności karta płatnicza lub instrument pieniądza elektronicznego- art. 2 ust. 4 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych

20. Posiadacz • osoba fizyczna, osoba prawna lub inny podmiot, który na podstawie umowy o elektroniczny instrument płatniczy dokonuje w swoim imieniu i na swoją rzecz operacji określonych w umowie.

21. Użytkownik karty płatniczej • osoba fizyczna upoważniona przez posiadacza do dokonywania w imieniu i na rzecz posiadacza operacji określonych w umowie, której dane identyfikacyjne są umieszczone na karcie płatniczej

22. Operacja • wypłata gotówki, wydanie polecenia przelewu lub polecenia zapłaty albo dokonanie zapłaty przy użyciu elektronicznego instrumentu płatniczego

23. Podział elektronicznych instrumentów płatniczych

24. Karta płatnicza- definicja • Ustawa prawo bankowe, art. 4 ust. 1 pkt 4 : • Karta identyfikująca wydawcę i uprawnionego posiadacza, uprawniająca do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu- także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu

25. Karta płatnicza • Z fizycznego punktu widzenia karta płatnicza to płytka laminowanego PCV o standardowych wymiarach 54 x 86 x 0,76 mm., określonych przez ISO (International Organization for Standarization). Standardy międzynarodowych systemów kart płatniczych regulują jej wygląd zewnętrzny oraz charakterystyczne cechy zewnętrzne. Na karcie znajdują się cechy określające przynależność do któregoś z systemów, a także wiele elementów służących do weryfikacji okaziciela, sprawdzenia ważności karty oraz zabezpieczających kartę przed użyciem przez osoby niepowołane.

26. Karty płatnicze- podział

27. Karta kredytowa • Karta płatnicza umożliwiająca posiadaczowi korzystanie z przyznanego mu kredytu odnawialnego, z uwzględnieniem limitu do wysokości którego można płacić kartą nie posiadając środków na koncie, sposobu spłaty oraz wysokość odsetek należnych wydawcy karty, który udziela kredytu.

28. Karta debetowa • Karta funkcjonująca na zasadzie rozliczania wykonanych transakcji natychmiast po otrzymaniu przez bank informacji o ich przeprowadzeniu. Najczęściej kartą debetową można posługiwać się do wysokości aktualnego stanu rachunku powiększonego czasami o dostępny limit zadłużenia.

29. Karta obciążeniowa • Karta pozwalająca na dokonywanie płatności oraz pobieranie gotówki, nie znajdującej się na rachunku jej posiadacza. Moment płatności jest odroczony w stosunku do momentu zakupu. Dzień rozliczenia karty z reguły ustalany jest w umowie.

30. Fizyczny podział kart

31. Podział ze względu na ilość podmiotów biorących udział w transakcji

32. Podmioty biorące udział w transakcji • Wydawca • Posiadacz/użytkownik • agent rozliczeniowy • akceptant

33. Wydawca • Brak definicji ustawowej • Nie określono katalogu form organizacyjno-prawnych, wiec wydawca może być każdy przedsiębiorca (z wyjątkiem kart kredytowych, gdzie wydawca musi mieć uprawnienie do udzielania kredytów)

34. Organizacje wydawców kart • Jest właścicielem symbolu karty i wszystkich praw do niej. Udziela ona prawa do emisji i czuwa nad całością polityki i wizerunku danej karty, ustala wewnętrzne regulacje dotyczące działania systemu oraz świadczy usługi autoryzacyjne i rozliczeniowe, sama nie wydając kart płatniczych i nie zawierając umów z akceptantami

35. Organizacje wydawców kart Obecnie na świecie wydawcy kart płatniczych są skupieni w dwóch międzynarodowych systemach. Jednym z nich jest zdecentralizowany system bankowy, do którego należą Visa International, Europay, MasterCard, Japan Credit Bureau. Drugim jest zcentralizowany system klubowy: American Express oraz Diners Club.

36. Posiadacz • Posiadaczem karty płatniczej może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, mogąca jednak być podmiotem praw i obowiązków.

37. Akceptant • Przedsiębiorca, który zawarł z agentem rozliczeniowym umowę o przyjmowanie zapłaty przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych

38. Agent rozliczeniowy • bank bądź inna osoba prawna zawierające z akceptantami umowy o przyjmowanie zapłaty przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych

39. Umowa o kartę płatniczą • Przez umowę o kartę płatniczą wydawca karty płatniczej zobowiązuje się wobec posiadacza karty płatniczej do rozliczania operacji dokonanych przy użyciu karty płatniczej, a posiadacz zobowiązuje się do zapłaty kwot operacji wraz z należnymi wydawcy kwotami opłat i prowizji lub do spłaty swoich zobowiązań na rachunek wskazany przez wydawcę

40. Obowiązki posiadacza • Posiadacz jest obowiązany do: • przechowywania karty płatniczej i ochrony kodu identyfikacyjnego, z zachowaniem należytej staranności, • nieprzechowywania karty płatniczej razem z kodem identyfikacyjnym, • niezwłocznego zgłoszenia wydawcy utraty lub zniszczenia karty płatniczej, • nieudostępniania karty płatniczej i kodu identyfikacyjnego osobom nieuprawnionym. • zgłosić wydawcy niezgodności w zestawieniu operacji

41. Obowiązki wydawcy Wydawca obowiązany jest • wydać kartę płatniczą • przyjmować przez całą dobę zgłoszenia posiadaczy lub użytkowników kart płatniczych o utracie lub zniszczeniu karty płatniczej, dokonywane przy wykorzystaniu dostępnych środków komunikowania. • prowadzić rejestr zgłoszeń utraty lub zniszczenia karty • udostępnić posiadaczowi zestawienia operacji dokonanych z użyciem karty

42. Ograniczenie odpowiedzialności posiadacza • posiadacza obciążają operacje dokonane z użyciem utraconej karty płatniczej do czasu zgłoszenia wydawcy jej utraty, do kwoty stanowiącej równowartość w złotych 150 euro. Postanowienia umowne mniej korzystne dla posiadacza są nieważne

43. Zapłata kartą płatniczą- model prawny Umowa o kartę płatniczą jest umową nienazwaną. Prawa i obowiązki stron nie pozwalają na jednoznaczne zakwalifikowanie jej do którejkolwiek z umów uregulowanych w kodeksie cywilnym. Ma ona charakter kauzalny, odpłatny i dwustronnie zobowiązujący. Jest ona konsensualna, o wyłącznie obligacyjnych skutkach. Nie posiada ona cech umowy wzajemnej, ewentualna opłata za wydanie i korzystanie z karty nie stanowi odpowiednika świadczenia wydawcy, jest jedynie opłatą manipulacyjną.

44. Zapłata kartą płatniczą jako przekaz • Przekazującego i przekazanego łączy wewnętrzny stosunek pokrycia, w ramach którego, jeśli przekazany jest dłużnikiem przekazującego, to ma obowiązek honorować przekaz, a jego świadczenie, które czyni odbiorcy przekazu jest zarachowane na jego dług u przekazującego (tzw. przekaz w dług). Jeżeli przekazujący nie jest dłużnikiem przekazanego a spełni przekazane świadczenie, staje się wierzycielem przekazującego w rozmiarze odpowiadającym temu świadczeniu (tzw. przekaz w kredyt).

45. wydawca akceptant posiadacz

46. Umowa o przyjmowanie zapłaty kartą płatniczą Umowa o kartę płatniczą Zapłata kartą płatniczą

47. przekazany Przedmiot przekazu- świadczenie pieniężne Proszę zapłacić z mojego rachunku Odbiorca przekazu Upoważniam do przyjęcia zapłaty od wydawcy Skutek- umorzenie zobowiązania Przekazujący

48. Instrument pieniądza elektronicznego • urządzenie elektroniczne, na którym jest przechowywany pieniądz elektroniczny, w szczególności karta elektroniczna zasilana do określonej wartości- art. 2 ust. 6 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych.

49. Elektroniczna portmonetka Instrument programowy Instrument pieniądza elektronicznego

50. Podmioty biorące udział w zapłacie pieniądzem elektronicznym • wydawca • posiadacz • akceptant