1 / 38

Gearfetting

De ûntjouwing fan meartaligens yn it Fryske ûnderwiis yn Europeesk perspektyf Fryske Akademy – lêzing Alex Riemersma 27 febrewaris 2009. Gearfetting. Europa & Mercator Untjouwing Frysk yn it ûnderwiis - twataligens en meartaligens Fan Fryskprater ta meartalige Europeaan. Ynlieding.

aaron-simpson
Download Presentation

Gearfetting

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. De ûntjouwing fan meartaligens yn it Fryske ûnderwiis yn Europeesk perspektyfFryske Akademy – lêzingAlex Riemersma 27 febrewaris 2009

  2. Gearfetting • Europa & Mercator • Untjouwing Frysk yn it ûnderwiis- twataligens en meartaligens • Fan Fryskprater ta meartalige Europeaan

  3. Ynlieding • Posysje Frysk yn Europa • Trijetalich ûnderwiis • Mercator Education / Fryske Akademy • Europeesk Hânfest foar Regionale en Minderheidstalen

  4. Europa - 1 • Europeeske Uny (1957)27 lidsteaten480 miljoen EU-boargers10% praters fan minderheidstaal60 minderheidstalen

  5. Europa - 2 • Ried fan Europa (1949)47 lidsteaten800 miljoen Europeanen • Europeesk Hânfest foar Regionale of Minderheidstalen (1998):48 konkrete maatregels • Kaderferdrach Beskerming Nasjonale Minderheden (2005):Friezen erkend as nasjonale minderheid

  6. Posysje Frysk yn Europa • Middenmoater yn:- getal: 350.000 memmetaalsprekkers- taalhâlding: “Frysk is fan ús allegearre”- posysje: unike autochtoane minderheidstaal yn homogeen gebiet- status: erkend as twadde rykstaal- ambysje: útbou sterke kultuertaal

  7. Mercator yn Europa • Netwurk fan 5 kennissintra:Ljouwert (Fryslân, Nederlân)Aberystwyth (Wales, Feriene Keninkryk)Barcelona (Kataloanje, Spanje)Budapest (Hongarije)Eskilstuna (Sweden) • Netwurk fan 82 twatalige skoallen • Netwurk fan learaarsopliedings

  8. Mercator yn Europa • Undersyk:Modellen en it funksjonearjen fan it ûnderwiis • Trochgeande learline meartalich ûnderwiis • Tafoege wearde fan meartaligens

  9. Regionale Dossiers • Serie fan mear as 40 • Update eltse 5 jier • Online beskikber

  10. Taalplenning Frysk • Frysk is net bedrige mei útstjerren, mar taaloerdracht stiet wol ûnder druk. • Taalplenning is bewust belied • Trije kearnbegripen:- Kapasiteit / Ynfrastruktuer- Mooglikheid / Gelegenheid- Taalwil / Taalhâlding

  11. Fragen en twifels • Twatalige opfieding is (te) yngewikkeld. • Meartalich ûnderwiis is (te) dreech. • Kinderen kunnen beter alleen Nederlands leren, ‘daar kom je verder mee’. • ‘Twee- of meertalig opgeleide kinderen krijgen een taalachterstand in het Nederlands’.

  12. Wêrom Frysk yn it ûnderwiis • Pedagogysk argumint / rjocht op ûnderwiis yn de memmetaal • Kultuerpartisipaasje • Maatskiplik nut • Taalbehâld

  13. Wêrom meartalich ûnderwiis • Kognitive ûntwikkeling • Emoasjonele ûntjouwing • Sosjale ûntjouwing • Funksjonearjen yn de meartalige maatskippij

  14. Untjouwing argumintaasje • Skopstien: bestride fan twataligens • Stapstien: foarbygeande twataligens • Hoekstien: bliuwende twataligens, tawurkje op meartaligens

  15. Taaloerdracht Frysk • Skoalle:fan pjutten & beukers oant learlingen & studinten • Kursussen foar folwoeksenen: Afûk-lessen yn winterskoft;Edufrysk: ôfstân en digi-learen;Literatuer (ek: toaniel, lieten)Skiednis

  16. Frysk yn it ûnderwiis • 1907: bûten skoaltiid • 1937: fakultatyf fak yn leger ûnderwiis • 1955: fakultatyf fiertaal yn ûnderbou • 1980: ferplichte fak yn basisûnderwiis • 1988: omtinken yn spesjaal ûnderwiis • 1993: ferplichte fak yn fuortset ûnderwiis

  17. Foto fan bern • Leafst bern boartsjend of yn kombinaasje mei heit en memen / of plaatsje mei TOMKE

  18. Taaloerdracht poppen, pjutten & beukers • 1989: Stifting pjutteboartersplakken - 9 • 2007: Sertifisearring fanFrysk- en twatalige berne-opfang – 60 • 2010: Frysk- en twatalige berne-opfang – 100 • Tomke-projekt -150 plakken (= 50%)

  19. Frysk op basisskoalle • Frysk as fak en fiertaal • Kearndoelen: 4 feardichheden • Studio F – differinsjaasje yn doelen • Skoalleradio en skoalletelevyzje

  20. Trijetalich ûnderwiis (1) • Groep 1-6: 50% Fries, 50% Nederlands • Groep 7-8: 40% Fries, 40% Nederlands, 20% Engels • Frysk, Nederlânsk en Ingelsk:fiertaal by oare fakken • Ynteraktyf taalûnderwiis

  21. Trijetalich ûnderwiis (2) • Utkomsten fan ûndersyk: Nederlânsk like goed as oarenFrysk gâns better • Ingelsk aardich flot en selsfertrouwen yn it gebrûk Ingelsk heger, mar net significant

  22. Trijetalige Skoalle - 3 • Untjouwings:- 2008: 20 basisskoallen- 2012: 50 basisskoallen (= 10%)- 2030: 250 basisskoallen (= 50%) • “Early English” (groep 5) • Trijetalich fuortset ûnderwiis • Fersterking relaasje mei de Pabo’s & learaarsopliedings f.û.

  23. Trijetalich perspektyf • Trochgeande learline: • Fan pjutten nei basisûnderwiis • Fan basis- nei fuortset ûnderwiis • Fan f.û. ûnderbou nei eksamenklasse • Fersterking pabo + learaarsoplieding

  24. Frysk yn it fuortset ûnderwiis • 1937 / 1948: fakultatyf • 1968: yn brêgeklasse • 1970: fakultatyf kar-eksamenfak • 1993: ferplichte fak • Fiertaal by oare fakken • Trochgeande learline

  25. Frysk yn heger ûnderwiis • Pabo: fak, fiertaal, didaktyk • Learaarsoplieding f.û.: fak • Universiteit: bachelor / master • Plannen: Frysk as fiertaal krekt asIngelsk as fiertaal

  26. Network of Schools

  27. Network of Schools Basis gegevens : • 82 skoallen ferspraat oer:13 EU lidsteaten 20 taalmienskippen • 28 foarskoalse foarsjennings • 51 basisskoallen • 18 skoallen foar fuortset ûnderwiis

  28. Trijetalige skoallen yn Europa • Vaasa – Finlân • Baskelân – Spanje • Noard-Fryslân – Dútslân • Lúksemboarch • Ladinië – Itaalje • Kataloanje - Spanje • Karintië - Eastenryk

  29. Europeeske Untjouwings • Europeesk Jier fan de Talen 2001Frysk gedicht “Bitterswiet” yn 80 talen • EU – belied: Memmetaal + 2 oare talen • EU – belied: adopsjetaal • Stribjen: 2 memmetalen + 2 oare talen

  30. Takomst • EU-boargers binne allegear meartalich • Wy leare talen op ferskillende nivo’s en foar ferskillende funksjes • Yntegraasje fan taal en kultuer

  31. Mercator: profyl • Meartaligens en Taallearen • Expertise- en dokumintaasjesintrum • Wittenskiplik ûndersyk • Platformfunksje en fasilitearring • Taakstelling: • Kennis ferwerving • Kennis sirkulaasje • Kennis tapassing

  32. Docht Fryske taalplenning derta? • 2007: Wat sûnder dy taalwil & ynfrastruktuer? • Taalhâlding – taalbesef • Taaloerdracht – taallearen • Taalgebrûk - taalgedrach • 2107: Posysje yn Euromosaïc: fan middenmoater ta top-10

  33. Foto fan bern • Leafst bern yn de klasse

  34. Eskerrik asko Tankewol Köszönöm • Grazia • Mercé plan • Dankscheen • Graciis • Kiitos • Diolch • Dz'akuju so • Hvala • Thank you • Mange Takk • Trugarez • Multumesc

More Related