Zawodoznawstwo jako istotny obszar problemowy doradztwa zawodowego

1. Zawodoznawstwo jako istotny obszar problemowy doradztwa zawodowego dr Marian Piekarski Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

2. Zawodoznawstwo - ??? • Charakterystyka zawodowa, • Charakterystyka zawodu, • Opis zawodu, • Profil zawodowy, • Zawód, • Nomenklatura zawodów, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

3. Zawodoznawstwo - definicje Dwa znaczenia: • wąskie, • szerokie, Szajek S., System orientacji i poradnictwa zawodowego, Warszawa 1989 Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

4. Zawodoznawstwo – znaczenie wąskie • Wiedza o zawodach – czyli znajomość zawodu, • Wyniki badań w odniesieniu do poszczególnych zawodów, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

5. Zawodoznawstwo – odbiorcy • Osoby podejmujące decyzje o wyborze szkoły, zawodu lub poszukujące pracy, do których należą: • Uczniowie różnych typów szkół, podejmujący decyzje edukacyjno zawodowe, • Wchodzący na rynek pracy absolwenci tych szkół, • Bezrobotni poszukujący pracy, • Osoby pragnący zmienić pracę, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

6. Zawodoznawstwo – odbiorcy • Pracodawcy poszukujący kandydatów do pracy, • Osoby zatrudnione w różnych instytucjach świadczących pomoc w podejmowaniu decyzji dotyczących wyboru szkoły, zawodu i pracy: • Doradcy zawodowi, • Pośrednicy pracy Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

7. Zawodoznawstwo – wiedza o zawodach • Podstawa do budowania charakterystyk i profilów zawodowych występujących w gospodarce narodowej, • Umożliwia klasyfikację zawodów i specjalności, • Określa kierunki i programy kształcenia zawodowego, • Tworzy podwaliny poradnictwa zawodowego, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

8. Zawodoznawstwo – znaczenie szerokie • Interdyscyplinarny obszar wiedzy na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych i technicznych, • Ogół badań nad właściwościami i warunkami wykonywania zawodów w ich historycznym, społecznym i kulturowym znaczeniu, ich klasyfikacją i statystyką zawodową, wyborem zawodu, przydatności zawodowej Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

9. Zawodoznawstwo – znaczenie szerokie • Definiowanie pojęć i terminów związanych z zawodami i pracą zawodową, • Tworzenie i weryfikowanie teorii opisujących rozwój zawodowy człowieka, wybór zawodu, zachowania w procesie pracy, • Klasyfikacja zawodów wg. różnych kryteriów Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

10. Zawodoznawstwo – znaczenie szerokie • Analizowanie zawodów ze względu na treść pracy oraz wymagania stawiane kandydatom, • Opisywanie zawodów w różnych zakresach i dla różnych odbiorców, • Ustalanie podstaw koniecznych do zdobycia kwalifikacji zawodowych, • Badanie tendencji rozwojowych w zawodach, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

11. Zawodoznawstwo – znaczenie szerokie • Badanie hierarchii prestiżu zawodów (poważanie społeczne), • Gromadzenie wiedzy o uczestnikach rynku pracy: pracodawcach oraz osobach poszukujących pracy, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

12. Zawodoznawstwo – A. Bańka • zawodach i związanych z nimi pracach, • metodach i strategiach badania rynku pracy, • wykonawcach jako podmiotach pracy i zawodu, • pracodawcach jako podmiotach kreujących miejsca pracy, • pracownikach jako podmiotach pracy, • zmianach cywilizacyjnych odnoszących się do zawodów, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

13. Zawodoznawstwo – A. Bańka • zmianach w mentalności ludzi jako podmiotów pracy, • zmianach w metodologii zbierania informacji o rynku pracy, prognozowania zapotrzebowania na pracę i zawody, • innych podmiotach rynku pracy. Bańka A., Zawodoznawstwo, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy, Poznań 1995 Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

14. Kształcenie przedzawodowe • Rodzaj oddziaływania pedagogicznego w okresie przedszkolnym i szkolnym, poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe. • Głównym celem jest zbliżenie dzieci i młodzieży do pracy człowieka, kształtowanie wiedzy o pracy oraz pozytywnego stosunku do niej, informacja o zawodach, zbliżenie do świata nauki i techniki. Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005 Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

15. Działalność zawodznawcza • Środowisko rodzinne, • Przedszkole, • Szkoły ogólnokształcące (podstawowa, gimnazjum, liceum), • Placówki opiekuńczo-wychowawcze, • Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne, • Organizacje młodzieżowe, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

16. Działalność zawodznawcza • Kształcenie zawodowe: • Zasadnicza Szkoła Zawodowa, • Technikum, • Uczelnia wyższa, • Aktywność zawodowa człowieka, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

17. Kategorie analizy zawodu • Psychologiczne – analiza zadań i czynności zawodowych, wymagań psychofizycznych, cech osobowościowych, • Pedagogiczne – analiza wiadomości, umiejętności i sprawności zawodowych, • Socjologiczne – analiza systemu współdziałania w pracy zawodowej, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

18. Opis zawodu • Zadania i czynności, • Środowisko pracy, • Uwarunkowania społeczne, • Warunki organizacyjne, • Wymagania procesu pracy, • Wymagania fizyczne i zdrowotne, • Przeciwwskazania zdrowotne, Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

19. Opis zawodu • Wymagania psychologiczne, • Kształcenie w zawodzie, • Możliwości zatrudnienia, • Możliwości awansu w hierarchii zawodowej, • Czas pracy, • Zawody pokrewne. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

20. Metody badania zawodu • Analiza dokumentacji – czynności zawodowe, opis stanowiska pracy, wytwór pracy, • Obserwacja – proces pracy i jego przebieg, • Badanie opinii – informacja zwrotna na temat przebiegu pracy. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

21. Zawód jako kategoria poznawcza Zawód jest definiowany jako: • zespół czynności wymagających określonych kwalifikacji, wykonywanych poza gospodarstwem domowym będących podstawą utrzymania pracownika i jego rodziny oraz pozycji w społeczeństwie, • samo wykonywanie czynności oparte na kwalifikacjach, wykazywanie ich w celach zarobkowych wynikających z podziału pracy, Nowacki T., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B., Nowy słownik pedagogiki pracy, Warszawa 2000. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

22. Zawód jako kategoria poznawcza Według Zygmunta Wiatrowskiego zawód stanowi nie tylko kategorii głównie ekonomiczno socjologicznej, ale także pedagogiczną, która ma 4 dopełniające się cechy: • jest układem wyodrębnionych i powtarzających się czynności, • określa pozycję społeczno – zawodową pracownika, • stanowi źródło utrzymania, • wymaga specjalnego przygotowania zawodowego, Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Bydgoszcz 2005 Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

23. Zmiany w istocie pracy ludzkiej Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

24. Zawód jako kategoria poznawcza Tadeusz Nowacki wyróżnia 4 czynniki, które mają wpływ na wybór zawodu: • genetyczne; • środowiskowe; • edukacyjne; • dążenia własne jednostki; Nowacki T., Zawodoznawstwo, Radom 1999. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

25. Współczesny model zawodoznawstwa Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

26. Praca człowieka • Działalność, której wynikiem są produkty materialne, usługi lub wytwory kultury. Nowacki T., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B., Nowy słownik pedagogiki pracy, Warszawa 2000. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

27. Rodzaje pracy ludzkiej Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

28. Narzędzia zawodowej pracy człowieka • Przedmioty i urządzenia proste lub złożone umożliwiające wykonanie czynności w procesie pracy. Czarnecki K., Podstawowe pojęcia zawodoznawstwa, Sosnowiec, 2008. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

29. Podział narzędzi pracy Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

30. Materiały pracy człowieka • To z czego są wytworzone lub z czego się składają przedmioty albo powstają rzeczy lub obiekty w toku pracy człowieka. Bralczyk J., Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa, 2005. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

31. Materiały pracy człowieka Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

32. Wytwory pracy człowieka • To, co zostało wytworzone, dzieło, produkt materialny i niematerialny powstały w efekcie pracy zawodowej człowieka, wynik procesu produkcyjnego. Czarnecki K., Podstawowe pojęcia zawodoznawstwa, Sosnowiec Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

33. Wytwory pracy człowieka Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

34. Zawodoznawstwo Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

35. Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej

36. Dziękuję za uwagę mp.krakow@interia.pl Centrum Pedagogiki i Psychologii Politechniki Krakowskiej