TÜRKİYE’NİN MADENLERİ VE ENERJİ KAYNAKLARI

1. TÜRKİYE’NİN MADENLERİ VE ENERJİ KAYNAKLARI

2. Madenler ve enerji kaynakları; insanların çok önemli ihtiyaçlarını karşılamakla birlikte, bulunduğu ülkenin temel ekonomi dinamiğidir.

3. Türkiye maden çeşitliliği bakımından dünyada ilk 5 ülke arasında yer alır.Ancak maden yataklarımızın çoğu; düşük rezervli – düşük tenörlü ve küçük parçalar halinde dağılmış durumdadır. Bu durum Türkiye’de madenciliği olumsuz etkilemiştir.

4. BİLGİ NOTU: • Anadolu’da madencilik binlerce yıl önce başlamıştır. • MÖ 7000 yıllarında saf BAKIR. • MÖ 3000-1200 yılları arasında ise Bakır + Kalay dan elde edilen TUNÇ kullanılmıştır. • Roma, Bizans ve Selçuklu Dönemlerinde giderek gelişen madencilik, Osmanlı İmparatorluğunun ilk dönemlerinde devlet tarafından desteklenmiştir.

5. BİLGİ NOTU: • Cumhuriyet döneminde de madencilik konusunda gelişmeler hızla devam etmiştir. • 1935 Yılında MTA ( Maden Tetkik Arama Enstitüsü)ve ETİBANK kuruldu. • 1954 Yılında TPAO ( Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ) kurularak, devlet adına petrol arama – üretim ve arıtma görevlerine başladı. • 1957 Yılında TKİ ( Türkiye Kömür İşletmeleri ) kuruldu. • 1963 Yılında enerji ve madencilikle ilgili politikalar üretmek, uygulamaları denetlemek ve yönlendirmek amacıyla Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı kuruldu.

6. BAŞLICA MADEN ÇEŞİTLERİMİZ

7. DEMİR • Metal( Ağır Sanayi )sanayinin hammaddesidir. • Ülkemizin her bölgesinde rezervi olan bir madendir. • Türkiye demir madeni bakımından dünyada 8. sırada yeralır. • 9,5 milyon ton olan yıllık demir tüketimimizin yaklaşık 5 milyon tonu ülkemiz yataklarından elde edilmektedir. • Demir-Çelik Fabrikalarımız: Zonguldak ( Ereğli), Karabük, Hatay ( İskenderun ), Kırıkkale, Sivas ve İzmir’de dir.

10. BOR • Tuz bileşiği halde bulunan bir madendir. • 250 farklı alanda kullanılan bir madendir. • Örnek: Plastik, cam, deterjan, boya, fotoğraf filmi, emaye, porselen, ilaç, jet ve roket yakıtı vb. • Türkiye Bor madeni bakımından dünyada ilk sırada yer alır. ( Rezerv olarak ) • Ham haldeyken tonu 600 YTL dir. İşlendiğinde ise değeri kat kat artar. • Başlıca Bor Yataklarımız: Eskişehir – Balıkesir,Kütahya ve Bursa arasındaki bölgededir. • Borasit- Boraks Fabrikalarımız: Balıkesir ( Bandırma ) ve Eskişehir ( Kırka ) dadır.

12. KROM • Krom, çeliğe sertlik verir ve paslanmaya karşı korur. • Mermi, uçak ve top sanayisi ile ev aletleri, ulaşım araçları, deniz petrol platformları gibi alanlarda kullanılır. • Türkiye Krom üretiminde dünya 5. si dir. Önemli ihraç ürünlerimizdendir. • Önemli Krom Yataklarımız: Muğla ( Fethiye-Köyceğiz) , Elazığ ( Guleman ),Bursa, Adana ve Kayseri’de dir. • Ferro Krom Fabrikalarımız: Elazığ ve Antalya’dadır.

15. BAKIR • İnsanlık tarihinde bakırın kullanılması çok eski çağlara dayanır. ( Kalkolitik Çağ ) • Günümüzde en çok kullanılan metallerden biridir. • İletkenliğinin yüksek olması nedeniyle genellikle elektrik-elektronik sanayide kullanılmaktadır. • Başlıca Bakır Yataklarımız: Kastamonu ( Küre ) . Artvin ( Murgul ) , Elazığ ( Maden ) ve Rize ( Çayeli) dedir. • Bakır Fabrikalarımız: Murgul – Maden ve Samsun dadır.

18. BOXİT • Alüminyumun ham maddesidir. • Stratejik önemi olan metallerden biridir. • Çok hafif bir metaldir. • İzolasyonlarda, Ambalajlarda, İnşaat sektöründe, Motorlu taşıtlar, ev aletleri ve uçak sanayi gibi çok değişik alanlarda kullanılmaktadır. • Başlıca Boxit Yataklarımız: Konya ( Seydişehir), Antalya ( Akseki ), Muğla ( Milas ) ve Adana ( Saimbeyli) dedir. • Bu bölgelerden elde edilen boksit Seydişehir’deki alüminyum fabrikasında işlenir.

21. BARİT • Petrol – Doğalgaz aramalarında derin sondaj kuyularının açılmasında yararlanılan sondaj çamurunun yoğunluk artırıcı olarak kullanılır. • ( % 90 Bu amaçla kullanılır.) • Isıyı emme ve soğutma özelliği vardır. • Barit spor malzemeleri ( golf-tenis ve bovling topları), boya, cam ve kaymayı önleyici malzemelerin yapımında da kullanılır. • Başlıca Barit Yataklarımız: Antalya, K.Maraş, Muş ve Eskişehir dir. • Barit İşleme Tesislerimiz: Eskişehir, Antalya, İzmir, İzmit ve Elazığ dadır. • Türkiye barit ihracatında %3 ile dünya 7. sidir.

24. FOSFAT • Kaya tuzu şeklinde olan Fosfat , Petro-Kimya, Gübre,Çimento, Cam ve Seramik gibi bir çok alanda kullanılır. • Güneydoğu Anadolu Bölgesi Fosfat yatakları bakımından zengindir. • Adıyaman, Mardin ve Şanlıurfa da fosfat yataklarımız vardır. • Buradaki fosfat, Mardin ( Mazıdağı ) Fosfat Fabrikasında işlenmektedir.

26. TUZ • Tuz , Kimya Sanayi, Dericilik, Konserve Sanayi ve gıda üretimde kullanılır. • Tuz; Denizlerden – Göllerden – Kaynak Sularından ve Kaya tuzu yataklarından elde edilir. • En önemli tuz yatağımız Tuz Gölüdür. • En büyük deniz tuzlamız ise İzmir Körfezindeki Çamaltı Tuzlasıdır. • Kaya Tuzu Yataklarımız: Çankırı, Yozgat, Kars, Nevşehir, Kırşehir,Çanakkale, Iğdır ve Ağrı dadır.

30. MANGANEZ • Manganez çeliğin sertleştirilmesinde kullanılan bir madendir. • Başlıca Manganez Yataklarımız: Adana ( Ceyahan ), Denizli, Kastamonu,Balıkesir, Burdur ve Sivas’tadır.

32. ANTİMON • Antimon demir tozu ile eritilerek , paslanmaz metal yapımında, matbacılıkta, ilaç, cam ve seramik sanayilerinde kullanılır. • Başlıca Antimon yataklarımız, Balıkesir, Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik ve Niğde’dedir.

34. CİVA • Aynaların sırlanmasında, altın ve gümüş üretiminde, termometre , barometre gibi aletlerin sıvılarında, pil, tıpta (diş), böcek ilacı vb alanlarda kullanılır. • Doğada sıvı olarak bulunan tek metaldir. • Konya ve İzmir’de civa yataklarımız vardır.

35. FELDSPAT • Cam, seramik, kaynak elektrotları ve boya yapımında kullanılır. • Türkiye dünya feldspat rezervlerinin %10 una sahiptir. • Ülkemizde elde edilen feldspatın %90 ihraç edilmektedir. • Türkiye Dünya’da Feldspat ihracatı en fazla olan ülkedir.( %36) • Başlıca Yataklarımız: Muğla, Aydın, Kütahya ve Aydın dadır.

37. ASBEST • Isıya, aşınmaya, kimyasal maddelere çok dayanıklı lifli bir mineraldir. • İtfaiye elbiseleri, oto fren balataları, çatı malzemeleri ( eternit) yapımında kullanılır. • Başlıca Asbest Yataklarımız: Bursa, İskenderun, Erzincan, İzmir, Muğla ve Sivas’tadır.

40. Hollanda’dan yola çıkan ve parçalanmak üzere İzmir’e doğru yol alan ‘Otapan’ isimli asbestli gemi, Türkiye’ye yaklaştıkça sivil toplum kuruluşları seslerini yükseltti. • ‘Zehirli gemide açıklanandan 10 kat fazla asbest var, geri gönderilsin’

41. MERMER • Türkiye dünyanın önemli mermer üreticilerindendir. • Yaklaşık 6 milyar m³ mermer rezervine sahip olduğumuz tahmin edilmektedir. • Mermer yataklarımızın önemli bir bölümü Ege ve Marmara Bölgelerinde yer alır. • Önemli ihraç ürünlerimizden biri olan mermer; Balıkesir, Bursa, Bilecik, Muğla, Afyon ve Denizli başta olmak üzere çok sayıda yatağa sahiptir.

43. LÜLE TAŞI • Dünyanın en kaliteli Lüle taşı ülkemizde bulunmaktadır. • Hafif ve parlak yüzeyli bir taştır. • Küçük süs eşyaları, takı ve pipo yapımında kullanılır. • 56 milyon ton rezervimiz vardır. • Lüle taşı Eskişehir’den çıkarılmaktadır.

45. OLTU TAŞI • Küçük süs eşyaları ve tespih yapımında kullanılır. • Erzurum’un Oltu ilçesinden çıkarılmaktadır. • Bölgede 600 civarında Oltu taşı çıkarılan ocak vardır.

47. İHRAÇ ETTİĞİMİZ MADENLERİN ORANI

49. TÜRKİYE’DEKİ ENERJİ KAYNAKLARI Taşkömürü Petrol Linyit Rüzgar gücü Türkiye’deki Enerji Kaynakları Jeotermal Nükleer yakıtlar Doğalgaz Su gücü Güneş Enerjisi Biyokütle E.

50. Türkiye çok çeşitli birincil enerji kaynaklarına sahip bir ülkedir. • Türkiye’de taşkömürü, linyit, asfalsit, ham petrol, doğal gaz, uranyum ve toryum gibi fosil kaynak rezervleri ile, • Hidroelektrik enerji, jeotermal enerji, güneş enerjisi,dalga enerjisi, biyomas (Biyokütle) enerji gibi tükenmez kaynak potansiyelleri bulunmaktadır.