Mertkan ERDEMLİ Daire Başkanı Haziran 2013

1. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzleme Dairesi Başkanlığı SU VE TOPLUM Mertkan ERDEMLİ Daire Başkanı Haziran 2013

2. İÇERiK • GİRİŞ • SUYUN ÖNEMİ • SUYUN VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ • SU KAYNAKLARI • TOPLUMDA SU MÜCADELELERİ • SUYUN GELECEĞİ • SONUÇLAR

3. GİRİŞ • Su canlıların yaşaması için gerekli en temel unsurdur. • “Yerine bir başka şeyin ikame edilemeyeceği bir doğal kaynak” olarak tanımlanmaktadır. • Canlı organizmayı oluşturan hücrelerin yaşam faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için suya gereksinimleri vardır. • Yemek yemeden bitkin vaziyette 30 gün dayanılabilinir ama su içmeden (bu süre ortama bağlı olarak) 7- 10 gün dayanılabilinir.

4. SUYUN ÖNEMİ • Tarih boyunca tüm yerleşim yerleri su kaynakları kenarlarında kurulmuş ve çatışmaların çoğu da “su” için olmuştur. • Su çatışmaları yalnızca devletler arasında değil, geniş toplumsal katmanlar arasında da olmuştur.

5. SUYUN ÖNEMİ • Günümüzde suyla ilgili kaygılar tarım yapan çiftçiler ile evsel kullanım suyuna erişimi tehlikeye düşen düşük gelirli emekçi kesimler içinde artmaktadır. • Su kullanımı, özellikle sanayi devriminden sonra tarımdan endüstriye doğru kaymaya başlamış ve tarım ile evsel kullanıma tahsis edilecek suyun azalmasına neden olmuştur.

6. SUYUN ÖNEMİ Toprak için; Kayaçların fiziksel parçalanma ve kimyasal ayrışması için su gereklidir.

7. SUYUN ÖNEMİ Bitkiler için; Topraktaki besin maddelerinin bitki kökleriyle alınması ve yaprağa taşınmasını sağlar.

8. Su fotosentezin temel öğelerinden biridir Güneş Enerjisi

9. SUYUN ÖNEMİ Hayvanlar için; İçilebilir su kaynaklarının ve suda yaşayan canlılar için sağlıklı yaşam ortamının devamını sağlar.

10. SUYUN ÖNEMİ Biyoçeşitlilik için; • Türler için yaşam ortamı oluşturarak, tür çeşitliliğinin devamını sağlar. • Oksijen döngüsü, karbon döngüsü ve azot döngüsünün devamını sağlar. Su döngüsü olmazsa dünya ekosistemi ve diğer ekosistemlerin varlığından da söz edemeyiz.

11. Su canlıların yapı taşıdır % 65 su % 50 Su (Odun Kısım) % 65 - 85 Su (Yapraklar) İnsan Vücudu Kan Dolaşımı (Kanın % 80-90’ı sudur.) Su Dolaşımı

12. SUYUN VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ • Günde en az 1.5 lt su içilmelidir. • Sadece %2’lik su kaybı vücutta %20’lik performans kaybına neden olmaktadır.

13. SUYUN VÜCUTTAKİ GÖREVLERİ • Hücrelerin ihtiyacı olan maddeleri hücreye taşımak, • Hücrelerin fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için gerekli olan katı maddelerin çözünmesini sağlamak, • Hücrelerde metabolik faaliyetler sonucu oluşan atık maddeleri boşaltım organlarına (böbrek, akciğer, deri, sindirim kanalı) taşıyarak vücut dışına atılımını sağlamak, • Vücut ısısını dengede tutmak, • Kanın hacmini dengelemek, • Besinlerin sindirimine yardımcı olmak, • Beyin, omurilik gibi bazı organları dış etkenlerden korumak, suyun görevleridir.

14. SU KAYNAKLARI Dünya’daki su doğal olarak farklı şekillerde ve yerlerde bulunur. • Havada • Yüzeyde • Yer altında • Okyanuslarda

15. SU KAYNAKLARI

16. Tarım Endüstri Evler Suyu nerelerde kullanıyoruz? Düşük Gelirli Ülkeler Orta Gelirli Ülkeler % 5 % 8 % 12 % 13 Yüksek Gelirli Ülkeler % 11 % 30

18. Toplumda Su HERKESİN SUYA İHTİYACI VARDIR!!

19. Toplumda Su Mücadeleleri Farkındalığı arttırmaya dönük mücadeleler Doğrudan Eylem Örgütleyen Su Mücadeleleri

20. FARKINDALIĞI ARTTIRMAYA DÖNÜK MÜCADELELER Su dağıtımının kamusal denetim alanının dışına çıkarılmasının toplum sağlığı üzerinde yaratacağı tahribatın geniş toplumsal kesimlerce bilinmesi ve içme suyunun metalaşmasına karşı bir bilincin oluşturulmasını hedefleyen bu tarz mücadeleler genellikle basın, yayın ve görsel medya araçları ile yüz yüze toplantılar üzerinden yürütülmektedir.

21. Farkındalığı arttırmaya dönük mücadeleler; G. Afrika:Bilinç ve farkındalığı arttırmayı amaçlayan mücadele örneklerinden ilki, su ve sağlık ilişkisinin en çarpıcı örneklerinden birini oluşturan Güney Afrika Cumhuriyeti Ukhahlamba bölgesinde yaşananlardır. Ülkede su hakkı kampanyaları yürütülmektedir. ABD: Temiz su temini konusunda sorumlu olan kamu kurumlarını zorlamak için çeşitli ülkelerde plastik şişe ve damacanalarla satılan sulara karşı da tepki ve eylemlilikler artmaya başlamıştır. Örneğin ABD’nin Missouri Eyaleti St.Louis şehrindeki bir hastane, şişelenmiş sudan vazgeçerek çeşme suyuna geri dönmeye karar vermiştir. Kanada:Dünyada temiz,nitelikli içme suyunun ve banyo yapılabilecek temizlikte su için sivil Halk Su Konseyleri tarafından görev yapmaktadır. Hindistan: Hindistan’daki demokratik su örgütleri bulunmaktadır.

22. DOĞRUDAN EYLEM ÖRGÜTLEYEN SU MÜCADELELERİ G.Afrika: Ön ödemeli (kontörlü) sayaçlar suyun özelleştirmeye hazırlanmasının en önemli ön adımlarından biri olmaya başladığı ölçüde toplumsal mücadelelerin de hedefleri arasına girmektedir. Hindistan:Su mücadelelerinde dikkat çeken eğilimlerin başında su dağıtımının âdemi merkezileşmiş su yönetim sistemleri üzerinden yapılması gelmektedir. Yerelleşme dinamiklerinin ağır bastığı Hindistan gibi hem topraksal açıdan çok geniş hem nüfus bakımından çok yoğun ülkelerde daha fazla rağbet edildiği görülen bu eğilimler, demokratik ve sol görüşlü bilim insanları ve üniversiteler tarafından da desteklenmektedir. Meksika: Ülkede halkın çıkarları doğrultusunda ve halkın kendisi tarafından tasarlanmış su yasası uygulanmaktadır. Şili:Genellikle insanlığı ve ekosistemi bir bütün olarak etkileyecek metalaştırma projelerine karşı örgütlenmektedir.

23. SUYUN GELECEĞİ • Dünyada; • 1,4 milyar insan yeterli içme suyundan yoksundur. • 2,3 milyar insan sağlıklı suya erişemiyor. • 2.4 milyar insan atıksu hizmetinden yoksundur.

24. SUYUN GELECEĞİ Birleşmiş Milletler 2025 yılında, dünyadaki nüfusun %75’nin güvenilebilir temiz su kaynaklarından yoksun kalacağını tahmin etmektedir.

25. SONUÇLAR • Su ihtiyaç değil hayatın devamı için vazgeçilmez ve temel bir insan hakkıdır, metalaştırılamaz. • Su hayatın vazgeçilmez unsuru olarak önemli bir toplumsal değerdir. • Herkes sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için gerekli sağlıklı, güvenli suya ulaşabilmelidir. • Temel insan hakkı olan suya erişim hakkı ile ilgili bağlayıcı yasalar anayasa metinlerine girmelidir. • Su hizmetinde ve yönetiminde, hizmetin kamusal özü korunmalı, yönetiminde katılımcı modeller geliştirilmelidir. • Yaşam hakkımız olan suyumuz, su şirketlerinin insafına bırakılmamalıdır. Su kamu malı olarak tanımlanmalı ve toplumsal bir değer olarak kabul edilmelidir. • Su kaynaklarının kullanımında öncelik tüm canlılara, insanlara ve ekolojinin korunmasına verilmelidir.

26. TEŞEKKÜR EDERİM…