Prof.Dr.İrfan Devranoğlu

1. Prof.Dr.İrfan Devranoğlu

2. Ses: İşitme organını uyarıp, beyinde ses duyumu oluşturabilen nitelik ve nicelikteki fizik etkenlere “ ses enerjisi-akustik enerji” denir. Ses enerjisi bir enerji kaynağından üretilen, maddeden oluşan bir ortamda (katı-sıvı-gaz) yayılan, mekanik bir titreşim dalgasıdır.

3. Ses dalgasıSes dalgasının en basit şeklinin, sabit bir yüksekliği (amplitüd) ve tek birfrekansı vardır. Bu dalgaya “sinüs dalgası” adı verilir.

4. Frekans Bir saniyede oluşan siklusların sayısı olarak ifade edilir.Birimi Hertz (Hz)dirFrekans arttıkça ses tizleşir, frekans düştükçe ses pesleşir.

5. İnsan kulağı 16 ile 20.000 Hz. arası frekansları işitir. Frekansı 16 Hz.’dendüşük olan seslere subsonik sesler, 20.000 Hz.’den yukarı olan seslere de ultrasonik sesler denir.Konuşma sesleri 500-2000 Hz. arasındadır.

6. Ses Hızı: Ses titreşimlerinin bir ortamda ilerleme hızına “ses hızı” denir. Birimi m/sn. Ses farklı ortamlarda (katı-sıvı-gaz) farklı hızlarla hareket eder. 21° havada 344m/sn, suda 1480m/sn sesin hızı, ses kaynağına olan uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak azalır. Ses

7. Ses dalgasının ilerlemesi sırasında karşısına çıkan engellerin özelliklerine bağlı olarak;bir kısmı yansır, bir kısmı emilir, bir kısmı da iletilir. Bu ilerde göreceğimiz impedans-metrenin çalışma prensiplerinden biridir..

8. Şiddet Sesle ilgili bir başka kavram da, şiddet-yeğinlik’dir. Şiddet ses enerjisinin sayısal bir çokluğudur, ölçülebilir. Ses enerjisinin sıkışma ve gevşemeler sırasında birim yüzeye yaptığı basınç,nesnel olarak ölçülebilir ve bir birimle ,dyn/cm² ile belirlenebilir.

9. Ses şiddeti karşılaştırmaları için sıklıkla kullanılan temel kılavuz değerlerden biri 0.0002din/cm² basıncındaki ses enerjisidir. Bu değer 1000 Hz’de normal insan kulağının işitmeeşiğine çok yakındır; birim olarak alınıp başka frekanslardaki ses basınçlarının, buna bağlı olarak, hesaplanmasıyla “(SPL) Sound Pressure Level-Ses Basıncı Düzeyi (SBD)”göstergeleri elde edilir. Böyle bir göstergede 60dB (SPL), temel kılavuz değerden (0.0002 din/cm² ) 60 dB daha şiddetli duyulacak bir akustik enerjidir.

10. Desibel: Db İnsan kulağının işitebildiği en düşük ses şiddeti olarak tanımlanabilir. Klinik olarak 1 bell’in 1/10’u olan dB kullanılır. Fısıltı sesi 30 dBKonuşma sesi 40-60 dB Bağırma sesi 80-90 dB Uçak kalkış sesi 120-140 dBTüfek sesi 130 dB civarındadır.

11. Gürültü Subjektif olarak istenmeyen rahatsız edici sesler olarak tarif edilir.

12. Kulak AnatomisiI- Dış 1- Aurikula 2) Dış Kulak YoluII- Orta 1- T.M.2-Östaki3) Orta Kulak BoşluğuIII- İç 1- Koklea

13. Orta Kulak1- Dış Duvar – TM: 8-9 mm çapında annulus- Fibröz Parça pars tensa- gergin pars flaccida- gevşek manibrium mallei 3 tabaka -çift epitel sirküler -fibröz tabaka pars tensa -mukoza tabakası radyal İnenvasyonu V. VII. ve X dış yüz IX iç yüz

14. 2- Alt Duvar -Hypotimpanum parçasının tabanı-N. tympanius (Jacobsansinüs) -Bulbus vena jugulare ince kortikal bir kemikle ayrılır   3- Ön Duvar -Tuba Östaki - M. tensor tymp. Kanalı 4- Üst Duvar -Tegmen tympani -Orta kafa çukuru

15. 5- İç Duvar -promontoryum kabarıklık, koklea basal kıvrımı-promontoryum arka alt ve üstte iki delik Oval ve Yuvarlakpencere Oval pencere üstünde Fasial sinir 6- Arka DuvarAditus ad antrum vasıtası ile mastoid sellülaregeçilir

16. Orta Kulak Kemikçikleri - malleus- inkus - stapes

18. Malleus - 7,5- 9 mm - manibrium mallei - capitulum mallei inkusla- inkudo malleolar eklem

19. İnkus 6 mm uzunluğunda-gövde (corpus) -uzun kol – crus longus - kısa kol – crus brevis stapesle- inkudostapedial eklem

20. Stapes- 3-3,5 mm. – baş (capitulum) - iki bacak (cruslar) - taban (fooplate) oval pencere anular ligaman

21. M. Tensor tympani 22 mm maileus mallei kısmına yapışır. processus cochleoriformis’eve sfenoid büyük kanadına yapışıriç ve arkaya çekerek TM. tespit eder.V.SinirM. Stapediusstapes boynu ile eminentia pyramidarium N. stapedius – VII sinir stapesi arkaya çekerek tabanı tesbit eder. Yüksek seslerin iç kulağa girişini önler.Koruyucu görev

22. İç Kulak - Koklea: İç kulağın ön kısmında bulunan ve şekli salyangoza benzeyen bir organdır.30 mm uzunluğunda 2 ¾ tur yapar. apikal , medial, basal  

24. VIII. SinirN.StatoakustikusN.KoklearisN..Vestibularis

25. İşitme FizyolojisiİşitmeKulak kepçesinin topladığı ses enerjisinin çeşitli bölümlerinde değişikliğe uğradıktan sonra aksiyon potansiyelleri halinde beyne gönderilip burada ses halinde alğılanması olayınaişitmediyoruz.

26. 1-Orta kulakta ses titreşimleri iç kulak sıvılarına iletilmekte2-İç kulakta frekansların periferik analizi yapılmakta (pesler apikal – tizler bazal kıvrım)3- Mekanik enerji-silialı hücreler tarafından elektrik enerjisine dönüştürülmekte.

27. Orta Kulak FizyolojisiOrta kulak 1. fazda görev almakta ses enerjisi auriculada toplanıp dış kulak yoluna yönlendirilir. Dış kulak yolundan gelen ses enerjisi kulak zarını titreştirir, zara yapışıkolan malleusa buradan inkusa iletilir. Malleus ve inkus lineer bir aks üzerinde hareket ederler,bu hareket inkusun uzun kolu vasıtasıyla inkudosstapedial ekleme ve stapeseoradan da oval pencereye buradan da iç kulak sıvılarına iletilir.

28. Orta kulak gaz ortamdır, iç kulak sıvı ortamdır. Gaz ortamdan sıvı ortama geçerken ses enerjisinin bir kısmı yansır, bir kısmı absorbe olur.Böylece ses enerjisinde dB cinsinden yaklaşık 30 dB’lik kayıp ortaya çıkar

30. 1- malleus ve inkus bir manivela gibi hareket eder ve sesi1/1.3 oranında yaklaşık 2.5 dB arttırır. 2- Kulak zarının titreşen yüzeyi ile oval pencerenin titreşen yüzeyi arasındaki oran farkıdır. TM titreşen bölümü 55 mm²’dir. Stapes tabanı 3.2-3.5 mm²’dir. 55/3.2= 17 kat arttırılarak geçer bu da yaklaşık 25 dB kazanç demektir.Toplam27.5 dB kazanç sağlanır.

31. Pencerelerin rolü Oval ve yuvarlak pencere arasındaki faz farkı koklea içindeki potansiyellerin optimum olması işitmeyi arttırır.

32. İç Kulak FizyolojisiKoklea içinde sesiniletiminde birçok teori vardır:1- Helmotz’un yer teorisi:Her Hz için basiller membran üzerinde özel bir nokta vardır orası titreşir2- Rutherford’un telefon teorisi: Basiller membrantümüyle titreşir. İşitme sinirindeher frekans için aynı sayıda deşarj alır ve sesler beyinde ayırt edilir.3- Von Bekesy’nin ilerleyen dalga teorisi:Bu teoriyle 1943 yılında Nobel almıştır.Ses enerjisi basiller membranı tabandan apekse doğru hareketlendirir. İletim dalgası B.M. üzerinde taşıdığı frekansa uyan bölgede maksimum amplütüde çıkar fibrilleri uyarır.

33. Ses enerjisi B.M. titreşirken,siliali hücreler tektorial membrana çarpıp ayrılırlar böylecemekanik enerji elektro-kimyasal enerjiye dönüşür. Bu enerjide sinir impulsları doğurur ve VIII. sinirin akustik dalı tarafından beyinde tmporal lobun Heschl girusunda sonlanır ve ses olarak algılanır.

34. Yeni doğmuş bir çocukta işitme yolları kortekse kadar gelişmiş durumdadır

35. Çocuğun ses deneyimleri ilealışmış bir belleği olmadığından seslerianımsayamaz. Çocuğun 2.5 yaşına kadar işittiği sesler kortekste depolanır, assosiye olur ve anımsayıp yorumlayabilecek duruma gelir. Bundan sonra çocuk işittiklerini taklit etmeye başlar ve konuşur.

36. Doğumda var olan işitmeyerefleks işitme,sonradan kazanılan işitmeye bilinçli işitme denir.

37. Çocuk - ilk 3 ayda ağlarken başını sese doğru döndürür. Anne-babası konuşunca- onların sesini duyunca susar. Onlara gülümser.

38. 4-6 ay – Yeni sesleri anlamaya başlar-Telefon sesi gibi. Müziğe dikkat kesilir.Oynarken bazı sesler çıkarır.

39. 7-12 ay – Çocuk ismini tanır. Konuşulurken dinler.Belirli sesleri tanımaya başlar. “Buraya gel”, “bardak”, “anne” , “baba” gibi sesler çıkarır.

40. 1-2 yaş – kısa hikayeleri dinler.Kitap ismi söylenice onu gösterir.2-3 kelimelik cümlelerkurar

41. 2-3 yaş – Kelimelerin anlamlarınıanlamaya başlar.”İçeri-dışarı”, “küçük-büyük”.

42. 3-4 yaş – 4-5 kelimelik cümleler kurarak konuşur.

43. 4-5 yaş – Kısa hikayelere dikkat kesilir. Onlar hakkında kısa cevaplar verir. Büyükler gibi grammer kullanır.

44. İşitmenin Fonksiyonel Muayenesi2 şekilde olur. 1- Hava yolu (Air Conduction)2- Kemik yolu (Bone Conduction)

45. Havayolu anlattığımız kulak kepçesinden başlayıp Temporal lobda sonlanan bölümdür.

46. Kemik yolu iletimi koklea çevresindeki kortikal kemik yapının ilettiği ses enerjisi ileolmaktadır. Kişi konuşurken boğaz ve burun boşluğundan resonans yaparak kranium kemiklerine ulaşmasıdır. Buradan ses enerjisi direkt olarak kokleayı uyarır ve ses sinir yoluyla temporal loba iletilir.

47. İnsan kendi sesini teypten dinlerse değişik duyar bunun nedeni kemik kompenentin olmasıdır.

48. İşitme Muayenesi1- İnsan sesi 2- Diyapozon 3- Odyometri kullanılarak

49. 1. İnsan sesi ile muayene:Normal insan 6-7 m’den fısıltı sesini duyar Fısıltı sesi 30-40 dB Konuşma sesi 50-60 dB Konuşma 20 m’den Bağırma 50 m’den duyulur.

50. 2. Diapozon Testleri:Weber TestiRinne Testi