Adaptatiemaatregelen Kusttoerisme

1. AdaptatiemaatregelenKusttoerisme • Workshop “Hoe dynamisch is ons kusttoerisme in tijden van klimaatverandering ?” • Blankenberge, 14 oktober 2010 • A. Volckaert (Arcadis) & R. De Sutter (Ugent)

2. Overzicht • Inleiding tot CLIMAR • Klimaatsveranderingen voor onze kust • Toeristische waarden onder druk • Aanpassingsmaatregelen • Toelichting werksessie (namiddag)

3. Wat is CLIMAR ? • SSD – onderzoeksproject Belspo • Doelstelling • In kaart brengen van CC effecten op zee en kust • Ontwikkelen van een duurzame aanpassingsstrategie • Eigenschappen • Multi-disciplinair • Beleidsrelevant • Gevalstudies kustverdediging, visserij, kusttoerisme • Klimaatverandering & autonome verandering www.arcadisbelgium.be/climar

4. Wat is CLIMAR ?

5. Klimaatsveranderingen voor onze kust • Gevolgen van klimaatverandering voor onze kust: • Algemene (Primaire) effecten • Potentiële effecten aan de kust

6. Algemene effecten Algemene effecten intussen bekend maar onzekerheid over kwantitatieve effecten: • Evoluties van gemiddelden: • stijging van de temperatuur • stijging van de zeewaterspiegel • neerslagtoename in winter • neerslagdaling in zomer • meer verdamping • Toename in extreme omstandigheden • uitzonderlijke neerslagbuien • meer hittegolven • minder koudegolven

7. Potentiële effecten aan de kust • De kust is een “ climate hot spot “ • Stijging zeewaterspiegel + verandering van de stormen (wind, golven)  meer kans op overstroming ? • Stijging van de zeewatertemperatuur en de luchttemperatuur  meer toeristen ? • Verandering in stroming (en sedimentatie)  impact naar de havens ? • …

8. Zeespiegelstijging

9. Gemiddelde Temperatuur CCI-HYDR

10. Scenario’s in CLIMAR

11. Overstromingsscenario CLIMAR

12. Toeristische waarden onder druk • Belang van kusttoerisme • Toeristische waarden onder druk

13. Belang van kusttoerisme • Strategisch Beleidsplan Kust • Westtoer & Toerisme Vlaanderen • Intens gebruik van de kust • Dagtoerisme: 18,1 M (2009) • Verblijfstoerisme (2007): • Commercieel: 16,8 M overnachtingen • 2° verblijven: 17,2 M overnachtingen • Jachthavens: 0,15 M overnachtingen • Economisch belang kusttoerisme (KT)

14. Belang van kusttoerisme • Economisch belang kusttoerisme (KT) Dagtoerisme - 2009 (Westtoer, 2010) Verblijfstoerisme - 2007 (Westtoer, 2009) • Geen recente data voor 2009 • Enkel data voor Reca (restaurant – café) • Reca: • Commercieel: 15,51 €/pers • 2° Verblijf: 9,47 €/pers • Bevindingen • Reca belangrijkste aandeel • Bij crisis, geen besparing op Reca, wel bv. op shopping

15. Toeristische waarden onder druk - Algemeen • Secundaire effecten • Ecologische • Water kwaliteit • Habitat kwaliteit • Habitat wijziging • Productiviteit • Geografische veranderingen • Introductie niet-inheemse soorten • Biodiversiteit • Economische • Veranderingen in productie • Productie waarde • Exploitatie kosten • Schadekosten • Nieuwe opportuniteiten • Economisch resultaat • Sociale • Aantrekkingskracht • Tewerkstelling • Vestiging • Veiligheid • Bereikbaarheid • Gezondheid • Culturele waarde • Welzijn

16. Toeristische waarden onder druk - Indicatoren • CLIMAR indicatoren kusttoerisme • Verlies van strandoppervlakte • Potentiële toename van aantal zeezoogdieren • Toename aantal topdagen door betere weersverwachtingen • Toename reistijd voor dagtoerisme • Verhoogd risico schade aan jachthavens • Stijging toegevoegde waarde kusttoerisme

17. Verlies van strandoppervlakte • Definitie • % recreatief strand dat erodeert per jaar • Verantwoordelijke instantie • MDK, Afdeling Kust • Methodologie • Def. recreatief strand = 100% droog + 10 % nat • Bepaling droog & nat strand voor CLIMAR scenario’s (erosiemodel WL) • Koppeling van erosiemodellen (WL) aan het recreatief strand • Koppeling aan aantal toeristen/m²

18. Verlies van strandoppervlakte • Prognoses 2040 & 2100

19. Verlies van strandoppervlakte • Methodologie • Koppeling aan aantal toeristen/m² • Geen data over max. verzadiging strand • Aannames: • Topdag = verzadiging • Toeristen op topdag (bron Westtoer) • Dagtoeristen: 250.000 • Verblijfstoeristen: 300.000 (factor x1,2) • Belang van strandbreedte • Decisio (2009): NL stranden • Minimaal: 50 m droog strand • Optimaal: 70 à 90 m droog strand • Maximale grens: 170 m droog strand

20. Potentiële toename van aantal zeezoog-dieren • Definitie • Potentiële toename aantal zeezoogdieren (ZZD) • Verantwoordelijke instantie monitoring • BMM – Strandingen, luchtobservaties & PoDs • Methodologie • Expert kennis J. Haelters (Haelters et al., 2010)

21. Potentiële toename van aantal zeezoog-dieren • Prognoses 2040 & 2100 • Ondanks bewijzen van CC op zeezoogdieren, onzekerheid rond prognoses door natuurlijke variatie en andere externe factoren • 2040: • verder zetting huidige trends • 2100: • bij creatie onverstoord habitat toename zeehonden • bij toename t° mogelijk herstel van tuimelaar of gewone dolfijn, maar mogelijks verdwijnen van bruinvis en witsnuitdolfijn • vertaling naar toeristisch potentieel?

22. Toename aantal topdagen door betere weersver-wachtingen • Definitie • Toename aantal topdagen • Verantwoordelijke instantie • Westtoer – dagtoerisme & weer • Methodologie • Definiëring types (top)dag i.f.v. weerparameters • Bepaling # (top)dagen voor CLIMAR scenario’s • Koppeling aan aantal dagtoeristen • Alternatieve methode op basis van directe koppeling toeristen en weerparameters

23. Toename aantal topdagen door betere weersver-wachtingen • Methodologie • Definitie topdag (>200.000 toeristen): • Temperatuur: 23° C • Neerslag: 0 mm • Uren zonneschijn: 8 hr • Bepaling aantal topdagen voor CLIMAR scenario’s • Aanname: topdagen ~ 50% dagtoerisme (dus factor x2) • Aanname: verblijfstoeristen ~ dagtoerisme +20% (dus factor x1,2) • Aanname: kustbevolking (215.000 inwoners) wordt niet in rekening gebracht • Prognoses 2040 & 2100: ?

24. Alternatief topdag • Alternatief • op basis van reeds uitgevoerde berekeningen Westtoer (2003)

25. Toename reistijd voor dagtoerisme • Definitie • Toename reistijd uitgedrukt als de combinatie van verkeersintensiteit en schade aan de transportinfrastructuur • Verantwoordelijke instantie monitoring • Agentschap Wegen en Verkeer • Statistics Belgium FOD economie • Methodologie • Gemiddeldaantal auto’s op de kustwegen (~ 88% dagtoeristen) • Gemiddeldaantaltoeristen per trein (~2,3 miljoen; 12% dagtoeristen) • Schadetransportinfrastructuur (WL) • Reistijd van toeristen (gem. 1u30’)

26. Toename reistijd voor dagtoerisme • Prognoses 2040 & 2100 • Nog in uitvoering • Still to do: • Max. reisduurbereidheid toeristen • Verzadigingsgraad kustwegen (max. aantal auto’s) • …

27. Verhoogd risico schade aan jachthavens • Definitie • Schade aan infrastructuur in jachthavens (aanlegplaatsen, boten, …) ~ zeespiegelstijging, toename van stormen • Verantwoordelijke instantie • MDK, afdeling Kust • Methodologie • Kosten voor herstel van schade (in Euros); op basis van cijfers uit het verleden en/of prognoses met hydraulische schademodellen • Prognoses 2040 & 2100 ? • Nog geen indicatie van toenemende schade

28. Stijging toegevoegde waarde kusttoerisme • Definitie • Toegevoegde waarde = omzet – ingekochte goederen • Verantwoordelijke instantie • ? • Methodologie • Bepaling toeristen (dag- verblijfstoeristen) • Bestedingspatroon • Omzet /toegevoegde waarde van de verschillende activiteiten • Prognoses 2040 & 2100 • a.d.h.v. prognoses dag/verblijfstoeristen gekoppeld aan indicatoren * bestedingspatroon • a.d.h.v. toegevoegde waarde/omzet van verschillende activiteiten binnen sector

29. Aanpassingsmaatregelen • Waarom adaptatie • Evaluatiecriteria aanpassingsmaatregelen • Aanpassingsmaatregelen voor kusttoerisme

30. Waarom adaptatie • Definitie • Actie ondernemen om: • De kans dat klimaatseffecten zullen plaatsvinden te reduceren; of • Om de gevolgen ervan te reduceren

31. Evaluatie-criteria adaptatie • CLIMAR evaluatiecriteria • Adaptatie typologie • Belangrijkheid (~effect vermindering) • Haalbaarheid • No-regret maatregel • Ecosysteembenadering • Multi-sectoraal karakter • Dringendheid • Institutionele complexiteit

32. Aanpassingsmaatregelen voor kusttoerisme • CLIMAR adaptatiemaatregelen • Klimaattaks (~verblijfstaks) • Strandophoging toeristisch strand • All-year-round accommodatie • Klimaatsbestendige bouwvoorwaarden • (Klimaat)noodplan jachthavens • Online kustweerbericht • Artificiële eilanden (toerisme & natuur) • Tol t.b.v. verkeersspreiding

33. Klimaattaks (~verblijfstaks) • Definitie • Een vast bedrag of bepaald % van de totaleverblijfskost die bijkomstigaangerekendwordt en die gebruiktkanwordenomklimaatonderzoek of bepaaldetoeristischeadaptatiemaatregelentefinanciëren. • Bestaande praktijkervaring • Analoog als aan de verblijfstaks of toeristentaks • Monitoring fonds (vb. Zandwinning, windenergie) • Input voor berekening • basiskost = admin. kost • max. kost ~ draagvlak ?

34. Strandophoging toeristisch strand • Definitie • Strandsuppleties nodig voor behoud of uitbreiding toeristisch strand • Bestaande praktijkervaring • Huidig strandbeleid & GKVP (tot 2050) • Input voor berekening • Nood aan uitbreiding strand voor recreatie? • Huidig en toekomstig beleid suppleties • Koppeling met definitie recreatief strand • Kostprijs 1m³ zand: 10-15€ excl. BTW (afhankelijk van vaarafstand, beschikbaarheid, brandstofprijs, …)

35. Definitie Multi-purpose accommodatie (business, cultuur, ecologisch, families, ….)  meer toeristen verspreid over het jaar Bestaande praktijkervaring • Strategisch Beleidsplan Breskens Input voor berekening • investeringskost voor aanpassing • hogere gemiddelde uitbatingskost ? • individuele initiatieven ? • hoog “no-regret” gehalte (diversificatie altijd positief voor omzet ?) All yearroundaccomodatie

36. Definitie Door regelgeving zorgen voor “climateproof buildings (isolatie, ventilatie, eigen watervoorziening, ….) Bestaande praktijkervaring In de sector ? Input voor berekening • indien voorwaarden verplicht, worden kosten doorgerekend • stijging van kost voor toerist ? Klimaats-bestendigebouwvoor-waarden

37. Definitie Opstellen en implementeren van een plan dat in werking treedt bij extreme stormen in jachthavens Bestaande praktijkervaring • Hoog Input voor berekening • link met on-line kustweerbericht • ~ plan voor havens, voor windparken, … • investeringen voor materiaal & mensen Noodplan voor jachthavens

38. Definitie Gebruik van een kustgebonden weerbericht om beter voorbereid te zijn op klimaatverandering en/of beter gedrag te kunnen afstemmen Bestaande praktijkervaring www.kustweerbericht.be (Afdeling Kust) Raadpleging: > 1/3 van dagtoeristen Input voor berekening • operationele kost (aanpassingen, publiciteit, etc.) • aanpassingen nodig voor meer klimaatgebonden relatie gebruik Online kustweer-bericht

39. Artificiële eilanden (2100) • Definitie • De ontwikkeling van nieuwe toeristische ontwikkelingen op artificiële eilanden • Bestaande praktijkervaring • Binnen Europa? • Input voor berekening • Inschattingen zandsuppleties afhankelijk van hoogte eilanden • Kostprijs 1m³ zand: 10-15€ excl. BTW • Haalbaarheid: afhankelijk van vaarafstand, beschikbaarheid, brandstofprijs, juridische mogelijkheid, …

40. Definitie Economische maatregel die een herverdeling in ruimte en tijd van de autowegen moet bevorderen of een gedragsverandering moet teweeg brengen in transportkeuze. (~ reductie reistijd naar de kust) Bestaande praktijkervaring Scandinavische landen Verschillende steden Input voor berekening • Link verkeersspreiding en reistijd voor dagtoerisme • Kosten Tol t.b.v. verkeers-spreiding