Lidwoorden in vertaling

1. Lidwoorden in vertaling Maandag: - Inleiding: Determinatoren - Het definiete lidwoord en zijn vertaling - Het indefiniete lidwoord en zijn vertaling Vandaag: - Stvan - Baldwin et al.

2. Inleiding

3. Het weak referentiality project Joost en ik werken samen met Henriëtte de Swart aan een analyse van kale nomina in PPs. Vandaag vertel ik over onze zoektocht en probeer ik jullie te overtuigen dat we net iets verder geraakt zijn dan Stvan en Baldwin et al. Dit werk maakt deel uit van het grotere Weak Referentiality project. (http://www.hum.uu.nl/medewerkers/b.s.w.lebruyn/weakreferentiality/)

4. Het weak referentiality project Naast Joost, Henriëtte en ikzelf hebben er ook heel wat studenten aan dit onderzoek bijgedragen: - Ingmar van de Beld (internship taalkunde) - Marlies Paenen (bachelorscriptie CKI) - Tilly van Paassen (bachelorscriptie Frans) - Marten Postma (bachelorscriptie Frans) - Martijn van der Klis (masterscriptie CKI) - Emiel van Miltenburg (bachelorscriptie CKI)

5. Onze fascinatie

6. Wo kanjian xiong le. ik zie beer ASP Ik heb een beer gezien. Ik heb de beer gezien. Ik heb beren gezien. Ik heb de beren gezien.

7. V komnate byli malcik i devocka. in kamer waren jongen en meisje Ja obratilsja k malciky. ik wendde tot jongen ‘In de kamer waren een jongen en een meisje. Ik wendde me tot de jongen.’

8. Dan ra/a namer. Dan zag tijger ‘Dan zag een tijger.’

9. tecwp-min-lhkan ti pukw-a lhkunsa kopen.APPL.1enk.SUB DET boek DET vandaag Ik heb vandaag een boek gekocht. Ik heb vandaag het boek gekocht.

10. *Ik heb boek gekocht. • Ik heb boeken gekocht.

11. *J’ai acheté livre. • *J’ai acheté livres.

12. Van macro- naar micro-variatie Ondanks het feit dat West-Europese talen als het Frans en het Nederlands in principe geen kale enkelvouden toelaten, krijgen we deze toch in PPs: op kantoor, per trein, een schip zonder kapitein, ... Hoe komt het dat we hier wel kale enkelvouden krijgen en wat is hun interpretatie?

13. Stvan

14. Stvan ‘convenience corpus’ - elke keer zij een kale PP tegenkwam heeft zij die opgeschreven - op deze manier heeft zij om en bij de 900 kale PPs verzameld

15. Stvan Social/geographical Spaces Recording Expressions Framing Expressions Temporal Interruptions Metaphors

16. Paenen • Is op basis van Stvan aan de analyse van een Nederlands corpus begonnen. • Meer bepaald het Eindhoven-corpus. • Heeft net zoals Stvan geprobeerd om de nomina die kaal in PPs kunnen voorkomen onder te verdelen in lexicale klassen.

17. Plaatsaanduidingen boven, naar, op aarde in bad in, naar, op, uit bed aan, van boord aan, op dek aan, bij, in, naar, uit, van huis naar, op kantoor aan land naar, op school op stal op, over straat aan, op, van tafel in vergadering aan wal op weg aan, in, naar, op, over, uit zee op zolder mix van Social/Geographical spaces en Metaphors

18. Plaatsaanduidingen Wat valt hier op? Geen of weinig gemeenschappen ‘municipalities’ (campus, district, site, theater, ...) Geen religieuze gebouwen (church, chapel, synagogue, ...) Slechts 1 onderwijseenheid (school wel maar niet college, kindergarten, universiteit, class, ...)

19. Plaatsaanduidingen Wat valt hier op? ‘Op kantoor’ bestaat in het Engels niet met de betekenis ‘aan het werk’. ‘Aan land’ wordt in het Engels vertaald met ‘on shore’ en niet ‘on land’ ‘Op straat’, ‘Aan tafel’ en ‘ Op weg’ hebben in het Engels geen overeenkomstige kale variant.

20. Media in beeld uit fokus met, op, van radio op, van, voor tv Wat valt hier op? Geen informatiedragers (cassette, CD, ...) Blijkbaar een speciaal soort gebruik van ‘radio’ dat kaal kan voorkomen. Een heel klein aantal framing expressions (on camera, in frame, on screen, in shot)

21. Media Het feit dat er geen informatiedragers tussen zitten ligt n.a.w. aan het corpus (en de ouderdom ervan). op cassette, op CD, op plaat, op USB-stick, ... Het feit dat ‘radio’ wel kaal in PPs voorkomt heeft te maken met het feit dat alle voorbeelden hiervan verwijzen naar eigennamen van radiostations (Radio Veronica, Radio 1, ...)

22. Media Het kleine aantal framing expressions ligt mogelijk ook aan het corpus. Het is echter ook mogelijk dat we in het Nederlands voor alle mogelijke varianten in het Engels enkel ‘in beeld’ en ‘uit beeld’ gebruiken.

23. Tijdsaanduidingen in oorlogstijd in overgangstijd op reis buiten, na schooltijd bij terugkeer bij terugkomst met, tijdens, van vakantie in vredestijd

24. Tijdsaanduidingen Wat valt hier op? Geen maaltijden (at breakfast, lunch, dinner, ...)

25. Kleding in bikini in pyjama in rok in smoking in uniform in zwempak in mantelpak Deze categorie komt niet voor in Stvan maar is wel productief in het Engels.

26. Balans • Ondanks overeenkomsten in lexicale klassen is er wel heel veel variatie tussen het Engels en het Nederlands. • Het lijkt wel alsof er niet veel generalisaties in de data zitten.

27. Baldwin et al.

28. De analyse Baldwin et al. onderscheiden vier soorten kale PPs. 1. Versteende uitdrukkingen Hier kan je weinig over zeggen en die moet je dus ook gewoon opslaan in je lexicon. Denk hierbij aan at large, on track, ex cathedra.

29. De analyse 3. PPs met een idiosyncratische NP Er zijn naamwoorden die kaal in PPs kunnen voorkomen maar die bovendien een beperkte set modifiers toelaten. op vreemde, Nederlandse bodem Voor dit soort voorbeelden slaan we niet alle mogelijke combinaties van P+A+N op maar wel P+N met een aparte lijst van adjectieven die hiermee kunnen voorkomen.

30. De analyse 2. PPs met een defectief nomen Er zijn naamwoorden die ook zonder lidwoord kunnen voorkomen in normale argumentpositie. I hate school (He’s at school). Prison is not the best solution for this person (He’s in prison). Wat de analyse van deze naamwoorden in normale argumentpositie ook moge zijn, deze kunnen we overnemen voor PPs.

31. De analyse 4. Preposities die kale nomina selecteren Er zijn preposities die in minstens 1 van hun betekenissen productief combineren met kale nomina. by train/plane/bike/hat Deze preposities kunnen we als dusdanig opslaan in het lexicon.

32. De analyse 1. Versteende uitdrukkingen 2. PPs met een defectief nomen 3. PPs met een idiosyncratische NP 4. Preposities die kale nomina selecteren Categorieën 1 en 3 betreffen gevallen die we als dusdanig in het lexicon opslaan. Categorieën 2 en 4 zijn interessanter. Ze suggereren dat wat Stvan op 1 stapel gooide (nl. de rol van de prepositie en de rol van het naamwoord) opgesplitst moet worden.

33. Op zoek naar de rol van preposities

34. Observatie • Er zijn in elke taal preposities die productief kale nomina toelaten. • De specifieke semantiek van (op z’n minst) sommige van deze preposities is dezelfde in verschillende talen.

35. Noors (Oslo Multilingual Corpus)

36. Noors (E) "One per family," said Jack. (N) “En per familie" sa Jack. (D) "Eén per gezin," zei Jack. (G) “Einer pro Familie", sagte Jack (E) all of this has been arranged by phone and mail (N) alt er blitt ordnet per brev og telefon (D) alles is telefonisch en per brief geregeld (G) alles am Telefon und per Post geregelt worden ist UNIT TRANSPORT

37. Noors (N) — Ja, til neste gang hun kommer ridende som en stallkar, overskrevs og uten sal gjennom hele bygda og tar seg til rette som om hun eier hele lensmannsgarden! (G) "Ja, bis sie das nächste Mal wieder durch die ganze Gemeinde angeritten kommt, wie ein Stallknecht rittlings und ohne Sattel, und so eigenmächtig handelt, als ob der Lehnsmannshof ihr gehörte! (F) "Oui jusqu'à la prochaine fois où elle s'amènera à cheval comme un palefrenier, à califourchon et sans selle, à travers tout le pays, et s'installera comme si elle était la propriétaire! (E) Yes, until the next time she rides through the parish like a stableboy, astride her horse without a saddle, and acts as if she owns Fagerness!

38. Nederlands (Eindhovencorpus)

39. Nederlands per TRANSPORT: per brief, per ballon, per auto per UNIT: per produktief manuur, per regio zonder hoed, zonder resultaat, zonder raam, zonder directe aansluiting, zonder grote tegenslag

40. Frans (Frantext)

41. Frans sans rêve (‘droom’), sans témoin (‘getuige’), sans nom (‘naam’), sans gant (‘handschoen’), sans lien légal (‘wettelijke link’), sans autorisation (‘autorisatie’), sans fenêtre (‘raam’) en TRANSPORT : en voiture (‘per auto’), en transsibérien (‘per transsiberische trein’) par UNIT: par heure (‘per uur’), par enfant (‘per kind’)

42. Spaans (Corpus del Español)

43. Spaans sin tregua (wapenstilstand), sin rival (rivaal), sin seguro (verzekering)

44. Spaans por MIDDEL: teléfono (telefoon), correo (post), televisión (televisie), carretera (weg), ley (weg) por UNIT: kilo (kilo), metro (meter), persona (persoon), año (jaar), invitación (uitnodiging)

45. Engels (Brown Corpus)

46. Engels (Brown Corpus) per UNIT: per cent, per day, per pound, per mile, per acre, per head, per person, per patient, per student without: without analysis, without captain, without argument, without song by TRANSPORT: by car, by bus, by taxi, ...

47. Observatie • Er zijn in elke taal preposities die productief kale nomina toelaten. • De specifieke semantiek van (op z’n minst) sommige van deze preposities is dezelfde in verschillende talen.

48. Op zoek naar de rol van naamwoorden

49. De intuïtie van Baldwin et al. Als we per taal deze ‘defectieve nomina’ bepalen, kunnen we ook alle PPs waarin deze voorkomen analyseren. Één manier om hier naar op zoek te gaan is te zoeken naar naamwoorden die met meerdere voorzetsels kaal kunnen voorkomen.

50. Engels (Brown Corpus) TIJDSAANDUIDINGEN