Opole, listopad 2013r.

1. Pomoc ludziom i ochrona środowiska naturalnego w sytuacjach zagrożenia - działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sytuacjach kryzysowych Opole, listopad 2013r.

2. Kryzys Z Wikipedii • Kryzys - termin pochodzi z greckiego "krisis" i oznacza, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. Kryzys poszerza znaczenie o takie cechy, jak nagłość, urazowość i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych.

3. Kryzys to zdarzenie nagłe lub narastające, zagrażające życiu, zdrowiu, mieniu lub środowisku człowieka, przeciwstawienie się któremu wymaga sił i środków przekraczających lokalne możliwości. To inaczej układ wydarzeń powodujący wzrost zagrożenia na określonym obszarze lub uniemożliwiający normalne funkcjonowanie administracji. • Kryzys to sytuacja, w której istnieje zagrożenie dla podstawowych wartości, interesów i celów partii, grup społecznych, organizacji, przedsiębiorstwa lub zagrożone są prawa i swobody obywateli, ich życie i mienie. • Kryzys jest kulminacją konfliktów w różnych dziedzinach życia społecznego. Konflikty te są wszechobecne, nieuniknione, tkwią bowiem w strukturze społeczeństwa.

4. Zarządzanie sytuacją kryzysową Kluczowym momentem jest wczesne rozpoznanie zaistnienia sytuacji kryzysowej. Następnie należy postawić diagnozę, polegającą na znalezieniu odpowiedzi na pytania: • na czym polega sytuacja kryzysowa? • kiedy kryzys się rozpoczął? • z jakich przyczyn powstała sytuacja kryzysowa? • kogo kryzys dotyka? • czy sytuacja kryzysowa nie jest następstwem innej sytuacji kryzysowej? • czy nie wywoła następnej sytuacji kryzysowej? (efekt domina, "lawina" zdarzeń).

5. Zarządzanie sytuacją kryzysową Działania, jakie należy podjąć, to: • powołanie zespołu antykryzysowego • ustanowienie łączności i sposobów informowania (w tym opinii publicznej) • ograniczenie zasięgu • likwidacja zagrożenia • przywrócenie normalnego funkcjonowania • długofalowa likwidacja skutków kryzysu • wnioski na przyszłość.

6. Zarządzanie kryzysowe - Zakres Kompleksowe zarządzanie kryzysowe obejmuje: • Wszystkie trzy rodzaje zagrożeń: • Naturalne • Techniczne • Wojenne • Wszystkie poziomy zarządzania (związane z poziomami władzy) • Lokalny • Wojewódzki • Centralny • Poziom lokalny to poziom wykonawczy. Pozostałe poziomy spełniają przede wszystkim rolę koordynującą. • Sektory: • Publiczny • Prywatny • Ogół ludności

7. Fazy zarządzania kryzysowego Zapobieganie • Analiza zagrożeń i ocena wrażliwości • Wspieranie badań stosowanych i transferu technologii • Uświadamianie społeczeństwa i powszechna edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom • Stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych oraz właściwe wykorzystanie zasobów • Zapewnienie przywództwa i koordynacji • Zapobieganie odnosi się do działań, które eliminują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo ograniczają jej skutki.

8. Fazy zarządzania kryzysowego Przygotowanie • kluczowym elementem przygotowań jest opracowanie planów reagowania kryzysowego, które to plany opisują kto, co i kiedy będzie robił, za pomocą jakich sił i środków i na jakiej podstawie prawnej - przed, w czasie i natychmiast po zdarzeniu kryzysowym. Przygotowanie to także zapewnienie zasobów specjalistycznych sił i środków reagowania, takich jak: stanowisko kierowania, system łączności kryzysowej, system alarmowania oraz personel reagowania kryzysowego, a także ewidencja zasobów sił i środków przydatnych do reagowania kryzysowego.

9. Fazy zarządzania kryzysowego Reagowanie • następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub zdarzenia. Jego celem jest uruchomienie działań prewencyjnych zapobiegających lub minimalizujących możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie akcji ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i ograniczenia wtórnych szkód i strat. • Faza reagowania wymaga: • Przestrzegania dyscypliny obiegu informacji !!!!! • Gromadzenia informacji i dokumentowania działań • Unikania działań nieprzemyślanych • Profesjonalnej informacji (rzecznika) • Prognozowania rozwoju wydarzeń • Przewidywania skutków podejmowanych decyzji • Uwzględniania implikacji prawnych decyzji • Zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych • Dysponowania odpowiednią liczbą ekspertów

10. Fazy zarządzania kryzysowego Odbudowa • jest końcową fazą cyklu zarządzania kryzysowego. Odbudowę kontynuuje się, aż wszystkie systemy wrócą do stanu poprzedniego albo lepszego niż poprzedni. Odbudowę dzieli się na krótkoterminową i długoterminową. Krótkoterminowa polega na przywróceniu systemów niezbędnych do życia do minimalnych standardów operacyjnych. Odbudowa długoterminowa może trwać wiele lat, aż do kompletnej odbudowy całego obszaru dotkniętego katastrofą. Jednocześnie odbudowa ta powinna być realizowana w nowy sposób, tak aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.

11. Państwowa Inspekcja Sanitarna • Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS, zwyczajowa nazwa: Sanepid) - wyspecjalizowana instytucja wykonująca zadania z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia. Inspekcja gromadzi również dane epidemiologiczne dotyczące niektórych chorób.

12. Organizacja Państwowej Inspekcji Sanitarnej • Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia przed wpływem czynników szkodliwych i uciążliwych, a w szczególności w celu zapobiegania powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych. Zajmuje się nadzorem nad warunkami: • higieny środowiska, • higieny pracy w zakładach pracy, • higieny radiacyjnej, • higieny w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku, • zdrowotnymi żywności i żywienia, • higieny wypoczynku i rekreacji. • Ponadto sprawuje nadzór nad stanem sanitarnym zakładów opieki zdrowotnej oraz przestrzeganiem zasad profilaktyki zakażeń szpitalnych.

13. Nadzór zapobiegawczy a nadzór bieżący • Nadzór sprawowany jest przez Inspekcję z mocy ustawy nad wszelkimi podmiotami, których działalność może wywierać skutki dla stanu higieny środowiska, zakładów pracy, szkół i uczelni, ośrodków sportowych lub rekreacyjnych, jednostek organizacyjnych służby zdrowia oraz żywności, żywienia i przedmiotów użytku. • W zależności od zamierzonego celu organy administracji sanitarnej mogą korzystać ze środków nadzoru prewencyjnego lub bieżącego. • Celem tego pierwszego jest niedopuszczenie do powstawania zagrożeń sanitarnych. Drugi zmierza do weryfikacji prawidłowości spełniania norm, likwidacji nieprawidłowości i rozpoznawania nowych źródeł ewentualnych zagrożeń dla zdrowia publicznego.

14. Główny Inspektorat Sanitarny • Główny Inspektorat Sanitarny ustala ogólne kierunki działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Inspektoratem kieruje Główny Inspektor Sanitarny, który jest centralnym organem administracji rządowej podległym Ministrowi Zdrowia.

15. Rada Sanitarno-Epidemiologiczna • Organem doradczym i opiniodawczym Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakresem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rada Sanitarno-Epidemiologiczna. • Powołuje się ją na okres trzech lat (art. 9 ust. 1). • Składa się ona z przewodniczącego, sekretarza i 15 członków, których powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw zdrowia na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego. • Jej członkami mogą być pracownicy nauki oraz osoby posiadające wybitne przygotowanie praktyczne z dziedziny sanitarno-epidemiologicznej. • W pracach Rady, na zaproszenie Głównego Inspektora Sanitarnego, mogą uczestniczyć przedstawiciele centralnych organów administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego oraz związków zawodowych, organizacji pracodawców i organizacji społecznych statutowo zajmujących się problemami sanitarno-epidemiologicznymi.

16. Resortowe inspekcje sanitarne • Dwa ministerstwa (MON oraz MSWiA) posiadają własne inspekcje sanitarne – odpowiednio: • Wojskową Inspekcję Sanitarną oraz • Państwową Inspekcję Sanitarną MSWiA.

35. WYKAZ SYTUACJI STANOWIĄCYCH EPIDEMIOLOGICZNE OZNAKI UKRYTEGO ATAKU BIOTERRORYSTYCZNEGO(według CDC po przystosowaniu do aktualnej sytuacji w Polsce) 1. Duża liczba niewyjaśnionych zachorowań, zespołów chorobowych lub zgonów w zbliżonym czasie o podobnym obrazie klinicznym, dotyczących w szczególności występowania zmian na skórze i/lub błonach śluzowych, objawów uszkodzenia układu nerwowego, układu oddechowego; przewodu pokarmowego lub uszkodzeń wieloukładowych; 2. Pojawienie się niezwykłych chorób wśród ludności; 3. Nagły, nieoczekiwany wzrost zachorowalności i umieralności z powodu znanych chorób lub zespołów; 4. Zaobserwowanie nieskuteczności leczenia w rutynowej terapii występujących powszechnie chorób; 5. Nawet pojedynczy przypadek choroby spowodowany egzotycznym czynnikiem, u osoby, która nie opuszczała Polski w ostatnim okresie;

36. WYKAZ SYTUACJI STANOWIĄCYCH EPIDEMIOLOGICZNE OZNAKI UKRYTEGO ATAKU BIOTERRORYSTYCZNEGO(według CDC po przystosowaniu do aktualnej sytuacji w Polsce) 6. Wystąpienie zachorowań w nietypowym dla nich sezonie i terenie geograficznym; 7. Wystąpienie licznych nietypowych dla danego czynnika zakaźnego objawów chorobowych; 8. Podobne genetycznie typy czynników etiologicznych wyizolowanych z różnych odległych w czasie i terenie źródeł; 9. Niezwykły, atypowy czynnik zakaźny genetycznie zmodyfikowany lub uzyskany z nieczynnych źródeł; 10. Niewyjaśniony wzrost zachorowań na chorobę endemiczną; 11. Wystąpienie jednoczesne zachorowań na podobne choroby w ogniskach niepołączonych terytorialnie w kraju lub zagranicą; 12. Nietypowy sposób transmisji chorób (aerozol, woda, żywność);

37. Działania, jakie należy podjąć w przypadku zagrożenia: I. Etap – działania zapobiegawcze: - opracowanie procedur postępowania (np. plan postępowania na wypadek ataku bioterrorystycznego), - zorganizowanie systemu wczesnego ostrzegania (telefony alarmowe), - określenie potencjalnych zagrożeń biologicznych, - wytypowanie zakładów opieki zdrowotnej do hospitalizowania przypadków podejrzanych o kontakt z czynnikiem biologicznym, - wytypowanie budynków przewidzianych na izolatoria dla osób z kontaktu z zakażonym,

38. I. Etap – działania zapobiegawcze, cd. - określenie grup pracowników medycznych i niemedycznych do podejmowania działań przeciwepidemicznych i ewentualnego zaszczepienia, - wytypowanie punktów szczepień, - wstępne określenie niezbędnej ilości szczepionek - przygotowanie ochron osobistych (kombinezon, maska, rękawice, buty) dla ekip medycznych (lekarzy, pielęgniarek, sanitariuszy, mikrobiologów, laborantów), - określenie odpowiedniej bazy laboratoryjnej do wykonywania badań, - przygotowanie rezerwy podstawowych środków dezynfekcyjnych, - przeprowadzenie szkoleń personelu przewidzianego do udziału w działaniach przeciwepidemicznych, - przeprowadzenie akcji informacyjnej dla ludności.

39. Działania, jakie należy podjąć w przypadku zagrożenia: cd. II. Etap – detekcja – rozwinięcie działań przeciwepidemicznych - zgłoszenie podejrzanego przypadku choroby zakaźnej, - pełna izolacja tego przypadku w miejscu stwierdzenia (w izolatce szpitalnej lub w innym miejscu) - spowodowanie przebadania przez konsultanta ds. chorób zakaźnych, osoby (osób) podejrzanych o chorobę zakaźną szczególnie niebezpieczną, - w przypadku potwierdzenia podejrzenia wstępne określenie obszaru skażenia biologicznego, - przeprowadzenie dochodzeń epidemiologicznych w miejscu ustalenia osób z kontaktu i odizolowanie ich od otoczenia, - stałe monitorowanie zgłoszeń przypadków chorób zakaźnych i czynne wyszukiwanie nowych przypadków,

40. - rozpoczęcie szczepień ochronnych personelu, - przeprowadzenie zabiegów dezynfekcyjnych lub/i deratyzacyjnych, - przeprowadzenie akcji informacyjnych dla ludności, - powołanie wytypowanych pracowników do działań przeciwepidemicznych, • kierowanie do właściwego oddziału zakaźnego, hospitalizowanie chorych i izolowanie w izolatoriach osób z kontaktu, - składanie meldunków o podejmowanych działaniach do: • Wojewody Opolskiego i Głównego Inspektora Sanitarnego, - wnioskowanie do Wojewody Opolskiego o decyzje, w sprawach, w których Inspektor Sanitarny nie ma kompetencji.

41. Działania, jakie należy podjąć w przypadku zagrożenia: cd. III. Etap – działania po epidemii – zwiniecie działań przeciwepidemicznych - przeprowadzenie końcowych dezynfekcji miejsc hospitalizowania chorych lub izolacji osób, - ocena epidemiologiczna epidemii (zapadalność, śmiertelność, ...), - podsumowanie kosztów poniesionych w podejmowanych działaniach przeciwepidemicznych, • sporządzenie sprawozdania z przebiegu działań przeciwepidemicznych. • Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Opolu przekazuje Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu i Wojewodzie Opolskiemu meldunki o zachorowaniach na szczególnie niebezpieczne choroby. Meldunek (raport) powinien zawierać następujące dane: * czas, charakter i miejsce wydarzenia; * liczbę i stan chorych lub zagrożonych; * przedsięwzięte i planowane środki dla opanowania sytuacji.

42. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemicznego jednostki, które brały udział w akcji przeciwepidemicznej składają w ciągu 24 godzin sprawozdanie do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Opolu. Sprawozdanie powinno uwzględnić: * czasokres prowadzonej akcji; * udział personelu służby zdrowia; * liczbę i rodzaj wykonanych usług; * wyróżniające się w akcji zespoły pracowników; * ilość i rodzaj zużytego sprzętu i środków ddd; * ilość materiałów otrzymanych od wydzielonych służb zdrowia. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Opolu, opracowuje i przesyła do Głównego Inspektora Sanitarnego i Wojewody Opolskiego sprawozdanie opisowe obejmujące całokształt przeprowadzonej akcji przeciwepidemicznej.

44. SCHEMAT POSTĘPOWANIA I WSPÓŁPRACY W PRZYPADKU ZAGROŻENIA NIEBEZPIECZNĄ CHOROBĄ ZAKAŹNĄ ORAZ BIOTERRORYZMEM 1. Zgłoszenia przypadku zachorowania lub podejrzenia o zachorowanie dokonują: • - Lekarz pierwszego kontaktu • - Lekarz pogotowia ratunkowego • - Lekarz w szpitalu 2. Lekarz podejrzewający zakażenie niebezpieczną chorobą zakaźną powiadamia telefonicznie właściwego terenowo Powiatowego Inspektora Sanitarnego . 3. W przypadku np. otrzymania nieoznakowanej przesyłki zawierającej niezidentyfikowane materiały, jak: proszek, szmatka itp., co mogłoby wskazywać na atak bioterrorystyczny należy poinformować Policję. 4. Powiatowy Inspektor Sanitarny powiadamia telefonicznie Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, Policję, Państwową Straż Pożarną oraz dyrektora właściwego terenowo szpitala. • Służby te powiadamiają przedstawicieli kolejnych ogniw wg schematu.

45. SCHEMAT POSTĘPOWANIA I WSPÓŁPRACY W PRZYPADKU ZAGROŻENIA NIEBEZPIECZNĄ CHOROBĄ ZAKAŹNĄ ORAZ BIOTERRORYZMEM 5. Wojewódzki Inspektor Sanitarny powiadamia Głównego Inspektora Sanitarnego, Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody, Komendę Wojewódzką Policji i Państwową Straż Pożarną. 6. Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody powiadamia Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. 7. Główny Inspektor Sanitarny powiadamia Ministra Zdrowia oraz Państwowy Zakład Higieny lub inny instytut naukowo-badawczy i Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. 8. Minister Zdrowia i Szef Obrony Cywilnej Kraju (OCK) powiadamiają Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. 9. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji powiadamia Przewodniczącego Komitetu Rady Ministrów ds. Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych. 10. Postępowanie w szpitalu z chorym, podejrzanym o szczególnie niebezpieczną chorobę, osobami z kontaktu regulują wytyczne konsultanta krajowego w zakresie chorób zakaźnych (załącznik). 11. Postępowanie ze zwłokami regulują odpowiednie przepisy sanitarne.

47. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!!!