ชาดก

1. ชาดก นาย ปริญญา สุขคง เลขที่1 ม.4/10 นายสุทธิพร กานต์ฉลองชัย เลขที่21 ม.4/10 นาย ประกาศิต บุญถือ เลขที่24 ม.4/10 นางสาว ศุภนิดา คุ้มยิ้ม เลขที่ 37 ม.4/10 นางสาว อมลวรรณ บุญมี เลขที่ 38 ม.4/10 นางสาว ชนิกานต์ ชุ่มสูงเนิน เลขที่ 39 ม.4/10 นางสาว เมธาวี ผึ้งปฐมภรณ์ เลขที่ 42 ม.4/10

2. เวสสันดรชาดก • กัณฑ์ที่ 1 ทศพร 19 พระคาถา • พระเจ้ากรุงสญชัย (แคว้นสีพีราษฏร์) ทรงอภิเษกกับนางผุสดี ผู้ได้รับพร 10 ประการ จากพระอินทร์ • กัณฑ์ที่ 2 หิมพานต์ 134 พระคาถา • พระนางผุสดีให้กำเนิดพระเวสสันดร วันเดียวกับที่ช้างปัจจัยนาเคนทร์ (ถือเป็นช้างคู่บารมี) ได้ถือกำเนิดขึ้น พระเวสสันดรได้อภิเษกกับนางมัทรี มีโอรสนาม "ชาลี" มีพระธิดานาม "กัณหา" • กัณฑ์ที่ 3 ทานกัณฑ์ 209 พระคาถา • พราหมณ์เมืองกลิงคราษฏร์ ขอช้างปัจจัยนาค ไปแก้ปัญหาภัยแล้ง พระเวสสันดรประทานให้ ชาวเมืองโกรธ จึงเนรเทศไปในป่า ก่อนออกเดินทางทรงทำ "สัตตสดก-มหาทาน" คือ ทาน 7 สิ่ง สิ่งละ 700 • กัณฑ์ที่ 4 วนปเวสน์ 57 พระคาถา • พระเวสสันดร พระนางมัทรี พระกัณหา พระชาลี เดินทางเข้าป่าถือเพศพรหมจรรย์ ประทับ • ที่เขาวงกต • กัณฑ์ที่ 5 ชูชก 79 พระคาถา • ชูชกขอทานเอาเงินไปฝากเพื่อนแล้วก็หายไปนาน เพื่อนจึงคิดว่าตายแล้วเลยเอาเงินไปใช้ • เมื่อชูชกมา ขอคืน จึงยกลูกสาวคือ นางอมิตดามาแทน นางคอยดูแลชูชกอย่างดี ชาวบ้านจึงมา ต่อว่าจึงขอชูชก ไปขอเด็กเป็นทาสรับใช้

3. เวสสันดรขาดก กัณฑ์ที่ 6 จุลพน 35 พระคาถา • ชูชกเดินทางผ่านป่าละเมาะไปพบพรานเจตบุตร กัณฑ์ที่ 7 มหาพน 80 พระคาถา • ชูชกลวงให้อัตจุตฤาษีบอกทางไปเขาวงกต กัณฑ์ที่ 8 กุมาร 101 พระคาถา • ชูชกเดินทางถึงเขาวงกตเวลาเย็น ไม่เข้าไปขอสองกุมารกลัวว่าพระนางมัทรีจะคัดค้าน กลางคืน พระนางมัทรีฝันว่ามีชายมาฟันแขนขา ควักเอาดวงตา แหวะเอาดวงใจไป เมื่อขอให้พระเวสสันดรทำนายฝัน พระองค์ทรงทราบด้วยอนุมานญาณบารมีว่า จะมีคนมาขอสองกุมาร แต่ไม่บอกความจริง เมื่อพระนางมัทรี ออกไปหาผลไม้ ชูชกเข้าไปขอสองกุมาร พระเวสสันดรประทานให้และทรงกำหนดค่าตัวสองกุมารดังนี้ 1.ชาลี ค่าตัว 1,000 ตำลึงทอง 2.กัณหา ค่าตัว 100 ตำลึงทอง และสวิญญาณกทรัพย์ (ทรัพย์ที่มีชีวิต) สิ่งละ 100 ได้แก่ ช้าง ม้า โคผู้โคเมีย ทาสชาย ทาสหญิง ชูชกเมื่อได้รับสองกุมารก็ฉุดกระชากเฆี่ยนตีไปต่อหน้าพระเวสสันดร กัณฑ์ที่ 9 มัทรี 90 พระคาถา • พระนางมัทรีกลับจากป่าไม่พบสองกุมารก็เที่ยวตามหาจนสลบไป พระเวสสันดรแก้ไขจนฟื้น แล้วเล่าความจริงให้ฟัง พระนางก็อนุโมทนาให้ กัณฑ์ที่ 10 สักกบรรพ 43 พระคาถา • พระอินทร์แปลงกายเป็นพราหมณ์มาขอพระนางมัทรีแล้วถวายคืน และ ประทานพร 8 ประการ

4. เวสสันดรชาดก • กัณฑ์ที่ 11 มหาราช 69 พระคาถา • ชูชกพาสองกุมารเดินทางมา 15 วัน เทวดาและนางฟ้ามาคอยดูแลสองกุมาร เทวดาดลใจให้ชูชกหลงเข้าไปในเมืองสีพีราษฏร์ พระเจ้าสญชัยทรงพระสุบินว่ามีชายนำดอกบัวมาถวายคู่หนึ่ง โหรทำนายว่าจะได้พบประยูรญาติ ชูชกพาสองกุมารผ่านหน้าที่ประทับ พระเจ้าสญชับจำหลานได้ จึงขอไถ่ตัวสองกุมารและทำพิธีรับขวัญ ชูชกกินอาหารเกินขนาด จนท้องแตกตาย พระเจ้าสญชัยให้ชาลีนำทางไปรับพระเวสสันดรและนางมัทรี กลับเมือง และไปนำช้างปัจจัยนาคมาคืน • กัณฑ์ที่ 12 ฉกษัตริย์ 36 พระคาถา • หกกษัตริย์ได้พลกันดีใจจนสลบไป พระอินทร์บันดาลให้ฝนโบกขรพรรษตกมาเป็นครั้งแรก • กัณฑ์ที่ 13 นครกัณฑ์ 48 พระคาถา • หกกษัตริย์กลับเข้าเมือง พระเวสสันดรขึ้นครองราชย์ และ จัดพิธีสมโภชพระนคร

5. มโหสถชาดก • ชาดก คือ เรื่องราวในอดีตชาติของพระพุทธเจ้าที่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฏก โดยแสดงเกี่ยวกับชาติกำเนิดของพระพุทธเจ้าในอดีตชาติปางก่อน • มโหสถ เป็นเรื่องราวของพระโพธิสัตว์ ชาติที่ ๕ ในทศชาติ มีเรื่องราวโดยย่อดังนี้ •  ชาดกเรื่องนี้แสดงถึงการบำเพ็ญปัญญาบารมี คือความทั่วถึงสิ่งที่ควรรู้.   มีเรื่องเล่าว่า มโหสถบัณฑิตเป็นที่ปรึกษาหนุ่มของพระเจ้าวิเทหะแห่งกรุงมิถิลา ท่านมีความฉลาดรู้ สามารถแนะนำในปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้องรอบคอบ เอาชนะที่ปรึกษาอื่น ๆ ที่ริษยาใส่ความ ด้วยความดีไม่พยาบาทอาฆาต ครั้งหลังใช้อุบายป้องกันพระราชาจากราชศัตรู และจับราชศัตรูซึ่งเป็นกษัตริย์พระนครอื่นได้.

6. มโหสถชาดก • ในอดีตกาลมีพระราชานามว่า พระเจ้าวิเทหราช ซึ่งปกครองกรุงมิถิลาทรงมีบัณฑิตคู่พระทัยอยู่ 4 คนคือ เสณกะ, ปุกกุสะ, กามินทะ และเทวินทะ ในคืนหนึ่งพระเจ้าวิเทหราชทรงพระสุบินประหลาดจึงโปรดให้ เสณกะ หัวหน้าบัณฑิตทำนายพระสุบิน ก็ทรงทราบว่าจะมีบัณฑิตคนที่ 5 ที่มีสติปัญญาล่วงเลยบัณฑิตทั้ง 4 ถือกำเนิดในมิถิลา • ขณะเดียวกันใน หมู่บ้านปาจีนยวมัชฌคาม พระโพธิสัตว์ได้ทรงถือปฏิสนธิในครรภ์ของนางสุมนา ภรรยาของสิริวัฒกเศรษฐี เมื่อผ่านไป 10 เดือนนางสุมนาก็ให้กำเนิดบุตรชายที่ได้ถือแท่งยาออกมา ทันทีที่คลอดเสร็จสิริวัฒกเศรษฐีก็ได้นำแท่งยาไปฝนกับหินบดยาแล้วนำมาทาที่หน้าผาก ปรากฏว่าอาการปวดหัวของท่านเศรษฐีก็หายเป็นปลิดทิ้ง ท่านเศรษฐีจึงตั้งชื่อบุตรชายว่า มโหสถกุมาร แปลว่า กุมารผู้มียาอันมีอานุภาพมาก • 7 ปีผ่านไปพระเจ้าวิเทหราชทรงรำลึกได้ว่าเมื่อ 7 ปีก่อนทรงพระสุบินว่าจะมีบัณฑิตคนที่ 5 มาเกิดในยุคของพระองค์จึงโปรดให้มหาอำมาตย์ออกไปสังเกตการณ์ในทิศทั้ง 4 ของมิถิลาซึ่งในที่สุดก็มีมหาอำมาตย์ท่านหนึ่งมาถึงหมู่บ้านที่มโหสถกุมารอาศัยอยู่ก็ได้ยินกิตติศัพท์และชื่อเสียงของมโหสถจึงกลับไปทูลรายงานว่าพบบัณฑิตคนที่ 5 แล้วพระเจ้าวิเทหราชดีพระทัยหมายจะเรียกมโหสถเข้ามาเป็นบัณฑิตในราชสำนัก แต่ทรงถูกเสณกะบัณฑิตยับยั้งไว้โดยอ้างว่าต้องการพิสูจน์ปัญญาของมโหสถกุมาร • ในการพิสูจน์ปัญญาของมโหสถกุมารว่าเหมาะสมจะเป็นบัณฑิตคนที่ 5 หรือไม่นั้นมีปัญหาทดสอบเชาวน์ปัญญาของมโหสถกุมารถึง 19 ข้อแต่มโหสถกุมารก็สามารถวิสัชนาปัญหาได้หมด พระเจ้าวิเทหราชจึงรับมโหสถเป็นพระราชโอรสบุญธรรม พร้อมทั้งสถาปนาให้เป็นมหาบัณฑิต ซึ่งชื่อเสียงของมโหสถบัณฑิตก็ไปเข้าพระกรรณของ พระเจ้าจุลนีพรหมทัต ราชาแห่งกรุงพาราณสีที่หมายจะตีกรุงมิถิลา แต่ก็ถูกมโหสถบัณฑิตยับยั้งไว้ได้สำเร็จ จนพระเจ้าจุลนีพรหมทัตต้องขอร้องให้มโหสถมารับราชการที่ราชสำนักของพระองค์แต่มโหสถบัณฑิตได้ปฏิเสธไป แต่ได้ให้สัญญากับพระเจ้าจุลนีพรหมทัตว่าถ้าพระเจ้าวิเทหราชสวรรคตเมื่อไหร่จะไปรับใช้ทันที • หลังจากพระเจ้าวิเทหราชสวรรคตมโหสถได้ไปรับใช้พระเจ้าจุลนีพรหมทัตตามสัญญาตราบจนสิ้นอายุขัย

7. มหาชนกชาดก • ชาดกเรื่องนี้แสดงถึงการบำเพ็ญวิริยบารมี    คือความพากเพียร ใจความสำคัญ คือพระมหาชนกราชกุมารเดินทางไปทางทะเล เรือแตก คนทั้งหลายจมน้ำตายบ้าง เป็นเหยี่อของสัตว์น้ำบ้าง แต่ไม่ทรงละความอุตสาหะ ทรงว่ายน้ำโดยกำหนดทิศทางแห่งกรุงมิถิลา ในที่สุดก็ได้รอดชีวิตกลับไปถึงกรุงมิถิลาได้ครองราชสมบัติ. ชาดกเรื่องนี้เป็นที่มาแห่งภาษิตที่ว่า เป็นชายควรเพียรร่ำไป อย่างเบื่อหน่าย ( ความเพียร ) เสีย, เราเห็นตัวเองเป็นได้อย่างที่ปรารถนา, ขึ้นจากน้ำมาสู่บกได้.

8. มหาชนกชาดก • พระเจ้ามหาชนกกษัตริย์แห่งกรุงมิถิลา มีพระราชโอรสสองพระองค์ พระนามว่า อริฏฐชนก และ โปลชนก เมื่อสวรรคตแล้ว พระอริฏชนกได้ครองราชสมบัติและทรงตั้งพระโปลชนกเป็นอุปราช อมาตย์ผู้ใกล้ชิดได้กราบทูลใส่ร้ายว่า พระอุปราชโปลชนกคิดไม่ซื่อ พระอริฏฐชนกก็หลงเชื่อ สั่งจองจำพระโปลชนก แต่พระโปลชนกตั้งจิตอธิษฐานและหลบหนีไปได้ ภายหลังได้รวบรวมพลมาท้ารบและเอาชนะได้ในที่สุด พระอริฏฐชนกสิ้นพระชนม์ในที่รบ พระเทวีที่กำลังทรงครรถ์จึงปลอมตัวหนีออกนอกเมือง ด้วยความช่วยเหลือของท้าวสักกเทวราชจึงเสด็จหนีไปจนถึง เมืองกาลจัมปากะ ได้พราหมณ์ผู้หนึ่งอุปการะไว้ในฐานะน้องสาว ต่อมาทรงมีพระประสูติกาล ตั้งพระนามพระโอรสตามพระอัยยิกาว่า "มหาชนก" จวบจนกระทั่งมหาชนกเติบใหญ่ และได้ทราบความจริง ก็คิดจะไปค้าขายตั้งตัว แล้วจะไปเอาราชสมบัติคืน จึงนำสมบัติกึ่งหนึ่งของพระมารดาไปขาย แลกเป็นสินค้าออกเรือไปยังสุวรรณภูมิ ระหว่างทางในมหาสมุทร เรือต้องพายุล่มลง ลูกเรือตายหมดยังแต่พระมหาชนกรอดผู้เดียว ทรงอดทนว่ายน้ำในมหาสมุทรด้วยความเพียร 7 วัน 7 คืน จนได้พบนางมณีเมขลาในที่สุดนางมณีเมขลาได้อุ้มพระมหาชนกไปส่งยังมิถิลานคร ฝ่ายมิถิลานคร พระโปลชนกได้สวรรคตเหลือเพียงพระราชธิดานาม "สีวลีเทวี" ก่อนสวรรคตทรงตั้งปริศนาเรื่องขุมทรัพย์ทั้งสิบหกไว้สำหรับผู้จะขึ้นครองราชย์ต่อไป แต่ไม่มีผู้ใดไขปริศนาได้ เหล่าอมาตย์จึงได้ประชุมกันแล้วปล่อยราชรถ ราชรถก็แล่นไปยังที่มหาชนกบรรทมอยู่ เหล่าอมาตย์จึงเชิญเสด็จขึ้นครองราชย์และอภิเษกกับสีวลีเทวี ทรงไขปริศนาต่างๆ ได้ และทรงครองราชย์สมบัติโดยธรรมวันหนึ่ง พระมหาชนก ทรงประทับบนคอช้างเพื่อทอดพระเนตรอุทยาน ใกล้ประตูอุทยานมีมะม่วง 2 ต้น ต้นหนึ่งมีผล ต้นหนึ่งไม่มีผล ผลนั้นมีรสหวานเหลือเกิน พระมหาชนกทรงเก็บมาเสวยผลหนึ่ง แล้วเสด็จเข้าอุทยาน คนอื่นๆ ตั้งแต่พระอุปราชลงมาต่างก็แย่งเก็บผลมะม่วง จนมะม่วงต้นนั้นโค่นลง พระมหาชนกทอดพระเนตรเห็นดังนั้น ก็เกิดความสังเวชที่คนทั้งหลายหวังแต่ประโยชน์อย่างขาดปัญญา รำลึกได้ว่านางมณีเมขลาเคยสั่งให้พระองค์ตั้งมหาวิทยาลัย จึงได้ปรึกษากับพราหมณ์ ในที่สุดได้ตั้งมหาวิทยาลัยปูทะเลย์ขึ้น โดยรำลึกว่าขณะที่ทรงว่ายน้ำในมหาสมุทรทั้ง 7 วัน 7 คืน

9. สรุปความรู้ เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับพระเวสสันดร เป็นชาดกเรื่องสุดท้าย ในทศชาติชาดก ซึ่งเป็นอดีตชาติของพระพุทธเจ้าที่เสวยพระชาติเป็นมนุษย์ 10 พระชาติสุดท้ายก่อนที่จะอุบัติเป็น มนุษย์ แล้วตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ได้บำเพ็ญบารีที่ทำได้ยากยิ่ง นั่นคือ ทานบารมี ปรากฏอยู่ในพระสุตตันตปิฏิก เล่มที่ ๒๘ คุณธรรม นอกจากการเป็นผู้พำเพ็ญทาน แล้ว พระองค์ยังมีปัญญาเป็นเลิศรวมถึง คุณธรรมในด้านอื่นๆอีก เช่น ความเสียสละ ความเมตตากรุณา ความเพียร ความอดทนซึ่งเป็นตัวอย่าง ในการปฏิบัติแก่มวลมนุษย์ เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับมโหสถชาดก เป็นชาดกเรื่องที่ 5 ในทศชาติ ชาดก ซึ่งได้บำเพ็ญปัญญาบารมี (บารมีจากการมีปัญญา) ข้อคิด ความรู้มีดีกว่าทรัพย์สินต่างๆ อยากฉลาดต้องหาความรู้เองเงินไม่สามารถมาแทนที่ได้ เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับมหาชนกชาดก เป็นชาดกเรื่องที่ 2 ในทศชาติชาดก ซึ่งได้บำเพ็ญวิริยะบารมี (บารมีจากความเพียร) ข้อคิด สร้างเศรษฐกิจด้วยการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ