BSN - Financieel Management Executive 2008 2A 8 april 2009

1. BSN - Financieel ManagementExecutive 2008 2A8 april 2009

2. Vragen • Graag ingaan op het onderwerp belonen. Wat zijn de effecten van prestatie beloning binnen het financieel management, wanneer is/zijn prestatiebeloningen haalbaar, etc. • Hoe bepaal je bij de verkoop en/of aankoop van een bedrijf van de verkoop/aankoop waarde van een bedrijf is. Hoe ga je daarnaast om met eventuele aandeelhouders (rechten/plichten) • Wat houdt IFRS in, waarvoor is het bedoeld en wat zijn de voor en nadelen van een dergelijk instrument binnen een 100% projecten organisatie

3. Jaarrekening Activa / Bezit (+) Passiva / Financiering (-) Balans Gebouwen Machines Immat Vaste Activa (Goodwill) Grondstoffen Producten Debiteuren Bank Aandelenkapitaal Reserves Voorzieningen Langl.leningen Kortl. leningen Crediteuren Winst afgelopen jr + Toelichtingen Resultaatrekening Omzet (-) Kosten (+) kortere termijn opeisbaar kortere termijn / meer liquide =Winst afgelopen jr

4. Opzet W&V-rekening • Netto Omzet (ofwel incl. korting) • -/- kosten van de verkopen • = contributie marge • -/- verkoop en beheerskosten • -/- afschr. vaste activa totale bedrijfskosten • -/- afschr. immateriële activa • -/- overige kosten • = bedrijfsresultaat • -/- interest • -/- overige baten en lasten • = winst voor belastingen • -/- belastingen • = netto winst

5. Financiële Verslag van een Onderneming • Jaarrekening (Balans, V&W, toelichtingen) • (denk aan deelnemingen, waarderingsgrondslagen (going concern), off-balance sheet) • Jaarverslag v/h Bestuur, daarin moet: • onderzoek en ontwikkeling • betekenisvolle zaken na jaareinde • toekomstparagraaf • Overige gegevens • winstbestemming • bijzondere statutaire zeggenschapsrechten • gebeurtenissen na balansdatum • accountantsverklaring

6. Ratio’s • omloopsnelheid van • omzet of vermogen (omzet/gem. vermogen) • voorraad (omzet/voorraad), crediteuren, debiteuren, etc • gem. termijn • debiteuren (360/omloopsnelheid), crediteuren, voorraad etc. • solvabiliteit (bijv.: debt ratio: vreemd/totaal vermogen activa) • liquiditeit (current ratio: vlottende activa / korte schulden, quick- of -ratio is excl. voorraden) • maar ook: • kort/lang vermogen; cash-flow/investeringen, vlottend bezit/vlottende financiering, rente dekking, hefboom • arbeidsproductiviteit…….. Speel/Werk met wat achter de cijfers zit; beoordeel geen ratio’s

7. grondstof verbruik Dupont schema netto omzet + lonen en salarissen bedrijfs- resultaat _ = Bruto marge + : Efficiëntie afschrij- vingen kostprijs omzet netto omzet + overige kosten excl. rente ROI x duurzame activa voorraden = Rentabiliteit v/h vermogen netto omzet + + producti- viteit : debiteuren totaal vermogen vlottende activa + = Omloopsnelheid v/h vermogen liquide middelen

8. deb <30 >30 >60 >120 OHW x x x deb 1 deb 2 . . deb n rest €…... €…... €…... totaal Debiteurenpositie - vanaf ‘leverings’- of factuurmoment - deb’s <5% saldo als één post vermelden - OHW = onderhanden werk (werkkapitaal)

9. Deponeringsplicht (per 13 mei 2003)(2 jaar achtereen 2 van de 3 voorwaarden) (indien Beursgenoteerd dan IFRS volgen)

10. Boekhoud principestrue / fair / volledig / begrijpelijk / voorzichtig / vergelijkbaar • voorzichtingheids/realisatie-beginsel (boek verlies zodra verwacht; winst pas als gerealiseerd (=gefactureerd)) • materialiteit : bijv. 5% van balans of 10% van balanspost • volledigheid / juistheid (door positieve en negatieve controle) • vergelijkbaarheid in tijd en tussen gelijke zaken • matching principle - toerekenen aan periode (accrual accounting i.t.t. kasstelsel) kosten/baten ≠ uitgaven/inkomsten • continuïteit (of liquidatiewaarden) • bestendige gedragslijn (als veranderingen, dan vergelijkende cijfers ook aanpassen) • historische kostprijs (i.t.t. vervangingswaarde) - ooit opgeofferde waarde leidt • IFRS: meer transparantie en meer marktwaarde

11. Tijdswaarde • één gulden op de bank tegen 10% • waarde nu van 1,61 inkomsten over 5 jaar Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,10 1,21 1,33 1,46 1,61 Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,61

12. En wat zijn 5 inkomsten nu waard? Jaar 0 1 2 3 4 5 Euro 1 1,10 1,21 1,33 1,46 1,61 ?

13. - Investeringsanalyse -de financiële paragraaf • Base case en de Netto Contante Waarde • Verder: • risico’s • down/up-ward scenario’s(sensitivities: markt, technologie, milieu…)alleen verschillen t.o.v. base case • flexibiliteit en robuustheid • onderbouwing • Niet financiële aspecten zijn de hoofdmoot

14. Details in de berekening • WACC (Weighted Average Cost of Capital)=solv x EV% + (1-solv) x (1-tax%) x VV% • IRR en pay-back • NCW = Σ ∞ t=0 CFt (1+WACC)t

15. Flexibel en Robuust • Interne beïnvloedbaarheid: • uitgaven resultaatafhankelijk • inkomsten vervroegen • delen van kosten • ga slechts korte termijn verplichtingen aan • Externe exposure: • verzekeringen

16. Beheersing projecten Kwaliteit werk Doorlooptijd Kritisch pad Functie eisen Budget De bedreigingen Kosten De beperkingen

17. Voorbeeldrapportage investeringsproject Work Done

18. Operating Decisions Drive Future Cashflows from Operations Discounted @ Weighted Average Cost of Capital (WACC) Total Corporate Value (+) Shareholder Value (SHV) Value of Marketable Securities (-) Market Value of Debt Financing Decisions Drive Shareholder Value (SHV)

19. D Residual Cashflow Beyond Forecast Period D Sales (x) Future Operating Margin (+) (+) Old Sales (x) D Operating Margin (-) D Future Cashflows from Operations Discounted @ WACC D Income Tax D Cashflow during Forecast Period D SHV (+) D Depreciation (-) D Capital Expenditures (-) D Working Capital1 (discounted for) % financed by Debt Weighted Cost of Debt (x) Weighted Average Cost of Capital (WACC) (+) cost of Debt % financed by Equity Weighted Cost of Equity (x) cost of Equity Verandering in SHV uit Operatie

20. EVA (Economic Value Added)

21. EVA2 • kern is toerekenen van geëist rendement op EV • (lijkt daarin sterk op Residual Income uit ’50) • heeft betrekking op één jaar AHW op vele jaren • Philips, Siemens, Heijmans en Vendex/KBB gebruiken het voor managementbeloning en maandrapportages

22. EVA3 • ‘gerealiseerde AHW’ i.t.t. gecreëerde AHW genoemd • bekende correcties (van beschreven 164 stuks) zijn: • uitsnijden van niet operationeel werkzaam vermogen • feitelijke vermogenskosten eruit, branchegemiddelde WACC erin • werkelijk betaalde belasting opnemen (correctie tax op rente) • operational leases als investeringen opnemen • feitelijke historische kosten opnemen (goodwill volledig activeren; herwaarderingen uitsnijden) • R&D lasten als investering opnemen • Siemens in 2005 WACC 6,5-8,5% per divisie, waarbij REV 23% (licht divisie) tot 30% (netwerk divisie)