1 / 31

Podstawy programowania II

Zachodniopomorska Szkoła Biznesu. Podstawy programowania II. Wykład 6: Programowanie obiektowe - Klasy i obiekty. Programowanie obiektowe. Podstawowymi elementami języka obiektowego są:

buthainah
Download Presentation

Podstawy programowania II

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Zachodniopomorska Szkoła Biznesu Podstawy programowania II Wykład 6: Programowanie obiektowe - Klasy i obiekty

  2. Programowanie obiektowe • Podstawowymi elementami języka obiektowego są: • KlasaOpis formalny zestawu danych oraz operacji, jakie można wykonać na tych danych.Klasa definiuje więc sposób obsługi danych w niej zawartych. • Obiektkonkretny egzemplarz danej klasy Obiekt: v1 Dane: x=10 y=-3 Klasa: wektor Dane:- x- y Działania: - Wypisz współrzędne- Oblicz długość Obiekt: v2 Dane: x=0 y=5 Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  3. Cechy programowania obiektowego • EnkapsulacjaUkrywanie wewnątrz klasy mechanizmów jej działania, pozostawienie dostępu jedynie do tych składników, które pozwalają z niej korzystać • Zawieranie się klas wewnątrz innych • Dziedziczenie Tworzenie klas na bazie innych klas, można je rozumieć jako utworzenie podklasy • PolimorfizmIstota "orientowania obiektowego", związana ściśle z dziedziczeniem. Automatyczny wybór działania klasy w zależności od podklasy, do której należy dany obiekt • Podobieństwo do ludzkiego postrzegania rzeczywistości • Duża efektywność tworzenia złożonych systemów • Specyficzne podejście przy projektowaniu Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  4. Języki obiektowe • SmallTALK (pierwowzór) • C++, C# • Obiektowe wersje języków proceduralnych: • Pascal (później Delphi) • Ada • BASIC • LISP • Python, Perl • Java Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  5. Klasy • Klasa jest abstrakcją, która pozwala na zdefiniowanie struktury i zachowania danego obiektu. W związku z tym zawiera: • Właściwości (dane składowe) • prywatne (dostępne tylko dla tej klasy) • publiczne (dostępne z zewnątrz) • Metody (funkcje składowe) • prywatne • publiczne • Użycie klasy polega na utworzeniu obiektu (obiektów) o typie określonym nazwą klasy, a następnie korzystaniu z tych jego właściwości i metod, które są dostępne na zewnątrz (publiczne). • Klasy są bardzo podobne do rekordów (struktur), różnią się tylko tym, że obok danych definiują również metody Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  6. Klasy w C++: typ class • Składnia: class NazwaKlasy { [ public: lub protected: lub private:] deklaracje zmiennych - właściwości deklaracje/definicje funkcji - metod }; • Kolejność deklaracji nie ma znaczenia • Tryb dostępu można zmieniać wielokrotnie • Podany tryb dostępu dotyczy wszystkich kolejnych deklaracji aż do zdefiniowania innego trybu • Domyślny tryb dostępu to private! Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  7. Przykłady deklaracji klasy class osoba // klasa bez metod{ public: char nazwisko[30]; char telefon[20];}; class wektor{ float x,y; // x i y są private! public: float dlugosc() // metoda { return sqrt(x*x+y*y); } }; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  8. Utworzenie obiektu danej klasy • Nazwę klasy można rozumieć jako nazwę nowego typu danych. Utworzenie obiektu odbywa się jako utworzenie zmiennej o tym typie, czyli: NazwaKlasy NazwaZmiennej; NazwaKlasy *Wskaznik = new NazwaKlasy; • Dostęp do składników klasy odbywa się poprzez operatory. lub -> NazwaZmiennej.DanaSkładowa NazwaZmiennej.FunkcjaSkładowa(parametry) Wskaznik->DanaSkładowa Wskaznik->FunkcjaSkładowa(parametry) Przykład: CLASS.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  9. Utworzenie tablicy obiektów • Tablica obiektów działa tak samo, jak tablica rekordów: NazwaKlasy NazwaTablicy[LiczbaObiektów]; • Dostęp do konkretnych danych lub funkcji składowych: NazwaTablicy[IndeksObiektu].DanaNazwaTablicy[IndeksObiektu].Funkcja(parametry) • Przykład class Wektor { // deklaracja klasy public: float x, y; // dane void wypisz() { // metoda { cout << "[ " << x << ", " << y << "]"; }};... Wektor tab[10]; // utworzenie tablicy tab[0].x=2; // dostęp do danych tab[0].y=5; tab[0].wypisz(); // dostęp do metody Przykład: TABCLASS.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  10. Obiekt będący składnikiem klasy Lampa Zarowka: zarowka kolor jasnosc kolor_klosza • Zawieranie klas wewnątrz innych:Składnikiem klasy może być obiekt innej klasy . Tego typu sytuacja zachodzi, gdy coś jest częścią czegoś innego. Pozwala to opisać bardzo złożone obiekty poprzez ich części składowe class Zarowka{ int kolor, jasnosc;}; class Lampa{ Zarowka zarowka; int kolor_klosza}; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  11. Obiekt będący składnikiem klasy Samochod Lampa: PrzedniaP Lampa: PrzedniaL Zarowka: zarowka Zarowka: zarowka kolor jasnosc kolor jasnosc kolor_klosza kolor_klosza Lampa: TylnaP Lampa: TylnaL Zarowka: zarowka Zarowka: zarowka kolor jasnosc kolor jasnosc kolor_klosza kolor_klosza • Zawieranie się obiektów może być wielopoziomowe: class Zarowka { int kolor, jasnosc;}; class Lampa { Zarowka zarowka; int kolor_klosza}; class Samochod { // między innymi: Lampa PrzedniaP;Lampa PrzedniaL;Lampa TylnaP, TylnaL; };Przykład: LAMPY.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  12. Dostęp do składników klasy • Dostęp do składników klasy może zostać ograniczony w celu ukrycia części danych lub metod. Kontrolę dostępu zapewniają etykiety: • Public: - dla wszystkich • Private: - wyłącznie dla metod tej klasy • Protected: - dla metod tej klasy oraz klas od niej dziedziczących (wyjaśnienie w następnym wykładzie) • Próba dostępu do niedostępnego składnika powoduje błąd kompilacji • Domyślnym trybem dostępu jest Private !!! • Enkapsulacja - zamknięcie wewnątrz obiektu elementów i mechanizmów, do których dostęp z zewnątrz byłby niepotrzebny lub niebezpieczny Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  13. Dostęp do składników klasy (2) • Jeżeli chcemy pozwolić na dostęp do prywatnego składnika, można utworzyć w tym celu funkcje publiczne, np. class plotkarz { int sekret; // ukryta dana składowa (private) public: int powiedz_prosze() // funkcja odczytująca ... { return sekret; } void powiem_ci_sekret(int wiadomosc) // i zapisująca { sekret=wiadomosc; } }; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  14. Typ struct • Typ ten pozostał w C++ z języka C, gdzie służył do definiowania struktury danych zwanej rekordem • Dzięki istnieniu typu struct programy napisane w C z użyciem rekordów kompilują się w C++ • W C++ poszerzono jednak możliwości tego typu, zrównując go prawie całkowicie z typem class • Jedyna różnica polega na tym, że dane i funkcje składowe w typie structsą domyślnie klasypublic • Przykład struct punkt3D{ float x, y, z; // dane publiczne// publiczna metoda: void ustaw(float xx, float yy, float zz) { x=xx; y=yy; z=zz; }}; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  15. Deklaracje i definicje funkcji • Deklaracja - opis typu pewnego symbolu niezbędny kompilatorowi do kontroli jego użycia, np. nagłówek funkcji: int funkcja(float a, float b); • Definicja - pełny opis struktury i funkcjonowania tego symbolu, np. „ciało” funkcji int funkcja(float a, float b) { return a>b; } Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  16. Deklaracje i definicje metod w klasie • W deklaracji klasy nie musimy podawać pełnej definicji funkcji (metody), wystarczy podać jej prototyp - nagłówek, np.: class Prostokat{ float a,b; // dane float pole() // pełna definicja metody{ return a*b; } float obwod(); // tylko deklaracja metody }; • Definicja (ciało) funkcji musi się wtedy znaleźć w innym miejscu programu, konieczne jest jednak wtedy podanie nazwy klasy, do której funkcja należy i użycie operatora zakresu (::)float Prostokat::obwod() // definicja metody{ return 2*a + 2*b; } Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  17. Deklaracje i definicje metod (2) • Dobrą praktyką jest umieszczanie w opisie klasy tylko nagłówków funkcji za wyjątkiem bardzo krótkich (kilka linijek) funkcji, co zwiększa czytelność opisu klasy. Uwaga! Funkcje umieszczone w deklaracji klasy zostaną skompilowane jako inline! • W większych programach często definicja każdej klasy(np. MojaKlasa), zawierająca jedynie deklaracje funkcji składowych umieszczana jest w pliku nagłówkowym .H(np. MOJAKLASA.H), natomiast rozwinięcia funkcji składowych umieszczane są w odpowiadającym mu nazwą pliku .CPP(np. MOJAKLASA.CPP) Przykład: STRING100.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  18. Konstruktor • Funkcja uruchamiana w chwili powoływania obiektu do życia • Zazwyczaj ma na celu inicjalizację danych składowych(nie jest to możliwe w definicji klasy) • Nazwa konstruktora musi być identyczna z nazwą klasy • Konstruktor zawsze jest typu void • Konstruktor bez parametrów nazywa się domniemanym lub domyślnym • Jeżeli konstruktor posiada parametry wywołania - muszą być one przekazane podczas tworzenia obiektu Przykład: KONSTRUKTORY.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  19. Przeciążanie nazw funkcji • Własność wprowadzona w C++ (nie było jej w C) • Wolno zdefiniować w obrębie tego samego zakresu kilka funkcji o jednakowych nazwach pod warunkiem, że różnią się zestawem parametrów, np.: int a();int a(float x, float y);int a(int n); • Wybór właściwej funkcji do wykonania odbywa się na podstawie typów podanych parametrów,np. x = 2 * a(2); // trzecia z deklaracjix= a(); // pierwsza z deklaracjix = a(1,2.0); // druga z deklaracji Przykład: PRZECIAZANIE.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  20. Przeciążanie nazw funkcji składowych • Funkcje składowe klasy mogą być przeciążane tak samo jak zwykłe funkcje • Najczęściej przeciążaną funkcją jest konstruktor • Klasa może więc mieć kilka konstruktorów, ale podczas tworzenia obiektu użyć można tylko jednego z nich.O wyborze decydujemy poprzez zestaw parametrów podanych przy definicji obiektu. Przykład: ZESPOLONA.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  21. Destruktor • Funkcja uruchamiana w chwili zakończenia czasu życia obiektu (koniec programu lub funkcji albo zwolnienie pamięci pobranej dynamicznie na obiekt) • Nazwa destruktora to nazwa klasy poprzedzona znakiem ~ • Destruktor jest zawsze bezparametrową funkcją typu void, może być tylko jeden w klasie • Celem destruktora jest zwykle „posprzątanie” po obiekcie, w szczególności: • Zwolnienie pamięci pobranej dynamicznie przez obiekt • Zamknięcie plików otwartych przez obiekt Przykłady: DESTRUKTORY.CPP KONST-DEST.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  22. Składnik statyczny • Składnik o wartości wspólnej dla wszystkich obiektów klasy. Każdy obiekt tej klasy ma do niego dostęp. • Tworzony jest i inicjalizowany podobnie jak typowa zmienna globalna class Klasa { static int licznik; // liczba obiektów klasy Klasa() { licznik++; } int ile_obiektow() { return licznik; } }; int Klasa::licznik=0; Przykład: STATYCZNY.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  23. Lista inicjalizacyjna konstruktora (1) • Typowym zadaniem konstruktora jest nadanie wartości początkowej danym składowym (inicjalizacja), np.:class Wektor{ public: float x,y, suma; Wektor() // Konstruktor domniemany { x=0; y=0; suma=0; } Wektor (float X, float Y) { x=X; y=Y; suma=X+Y; } }; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  24. Lista inicjalizacyjna konstruktora (1) • Istnieje uproszczona formuła dokonywania inicjalizacji, zwana listą inicjalizacyjną konstruktora, np.:class Wektor{ public: float x,y, suma; Wektor() // Konstruktor domniemany: x(0), y(0), suma(0) { } Wektor (float X, float Y): x(X), y(Y), suma(X+Y) { } }; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  25. Konstruktory składników klasy (1) • Jeżeli klasa posiada składniki, które są obiektami innych klas, podczas tworzenia obiektu może zaistnieć konieczność uruchomienia konstruktorów tych składników • Nie jest to konieczne jeżeli klasy składników nie posiadają konstruktorów lub posiadają konstruktory domniemane • W przeciwnym wypadku, klasa nadrzędna musi mieć konstruktor • Wywołanie konstruktorów obiektów składowych umieszcza się wtedy na liście inicjalizacyjnej konstruktora Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  26. Konstruktory składników klasy (2) • Przykład class Punkt{ public: float x,y; Punkt(float X, float Y) : x(X), y(Y) { } // konstruktor}; // brak konstruktora domniemanegoclass Wektor{ public: Punkt p1, p2; // składniki - obiekty// konstruktor jest konieczny! Wektor (Punkt P1, Punkt P2) : p1(P1.x, P1.y), p2(P2.x, P2.y)//musi być! { } }; Przykład: LISTA_INIT.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  27. Konstruktor kopiujący (1) • Jest to specjalny konstruktor, który rusza do pracy wtedy, gdy chcemy zainicjować nowy obiekt kopiując jego zawartość z innego obiektu, np.:Klasa wzorzec;Klasa kopia=wzorzec; // inicjalizacja • Druga sytuacja występuje, gdy podajemy obiekt jako parametr funkcji, np.:void funkcja (Klasa kopia) // funkcja{ ... } // wywołanie:Klasa wzorzec;funkcja (wzorzec); • Domyślnie kopiowane są zawsze wszystkie składniki, ale nie zawsze tak chcemy!Jeżeli trzeba to zmienić, potrzebny jest konstruktor kopiujący. Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  28. Konstruktor kopiujący (2) • Deklaracja:class Klasa{ ... Klasa (Klasa &wzorzec); // referencja do Klasy ...}; • Przykład:class Punkt{ public: float x, y, nr_kopii; Klasa (Klasa &wzorzec) { x=wzorzec.x; y=wzorzec.y; nr_kopii=wzorzec.nr_kopii+1; }};Przykład: KOPIUJACY.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  29. Wskaźnik na klasę, wskaźnik this • Wskaźnik na klasę tworzy się i wykorzystuje tak samo jak wskaźniki do innych typów danych, np.NazwaKlasy obiekt;NazwaKlasy *wsk; // deklaracja wskaźnikawsk=&obiekt; // pobranie adresu obiektuwsk->dana=wartość; // dostęp do danychwsk->funkcja(); // dostęp do funkcjiNazwaKlasy o2= *wsk; // "wyciągnięcie" obiektu • Wewnątrz funkcji składowych klasy możliwe jest odczytanie adresu obiektu, na rzecz którego wywołano daną funkcję.Zawarty jest on we wskaźniku this.class klasa{ void adres() { printf ("this=%p\n", this) }}; Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  30. Przeciążanie operatorów • Klasa może tworzyć specjalne funkcje, które zmieniają sens standardowych operatorów, jeżeli będą one odnosić się do obiektów tej klasy • Nie można: • Wymyślić własnego operatora • Zmienić argumentowości ani priorytetów operatorów • Przeciążać operatorów: . .* :: ?: • Wykorzystanie tego mechanizmu pozwala pisać kod bardziej zwięzły, a jednocześnie czytelny • Typowy przykład zastosowania to klasa Macierz lub Wektor, dla których przeciąża się operatory algebraiczne, co pozwala na zapisywanie w kodzie obliczeń zgodnie z algebrą macierzową. • Inny przykład znamy z obiektów cin i cout, dla których przeciążono operatory przesunięć bitowych >> i << przykład: OPERATORY.CPP Podstawy programowania - Programowanie obiektowe - klasy i obiekty

  31. Dziękuję za uwagę

More Related