Rachunkowość w małych firmach

1. Rachunkowość w małych firmach Dorota Kuchta Instytut Organizacji i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej

2. Rachunkowość nie jest trudna • Ale • Szczegóły, zmieniające się przepisy • Przepisy podatkowe a rachunkowość „handlowa”

3. Rachunkowość małych firm – co jest ważne • Ewidencja (na ile skomplikowana) • Podatki (zgodnie z prawem, ale jak zapłacić jak najmniej)

4. Co płacimy urzędom? • Podatek „dochodowy” • Podatek VAT • Składki do ZUS

5. Podatek „dochodowy” • W małych firmach zależy od wybranej formy opodatkowania • Może być: • Funkcją dochodu (podatek dochodowy) • Funkcją przychodu (ryczałt od przychodów) • Funkcją wielkości firmy i siedziby (ryczałt)

6. Podatek dochodowy • Dochód: Przychody – Koszty • Przychody: wartość (w cenie sprzedaży) sprzedaży zrealizowanej w danym okresie (bez VAT-u) • Koszty: wartość zasobów zużytych w danym okresie do wygenerowania przychodów

7. Przychód • Datą powstania przychodu jest dzień wystawienia faktury • Nie jest przychodem • Zaliczka, przedpłata • Otrzymane pożyczki, kredyty • Są przychodem (tzw. inne przychody) np.: • Odsetki dopisane przez bank na rachunku firmy

8. Koszt • Uwaga problem: • Metoda memoriałowa, podstawowa – koszty to wartość zasobów zużytych w danym okresie (bez VAT-u), niezależnie od terminów płatności • Metoda kasowa – koszty to wydatki poniesione w danym okresie • Są mieszane!!!

9. Koszty • Niektóre koszty są uznawane zgodnie z zasadą memoriałową, niektóre zgodnie z zasadą kasową • Zużycie materiałów (zakupy) – zasada memoriałowa • Wynagrodzenia i ZUS - od 1 I 2005 zasada kasowa, wcześniej memoriałowa.

10. Koszty • Jednak najważniejszą ideą leżącą u podstaw pojęcia koszty jest zużycie, a nie ruch gotówki. • Dlatego kosztem jest zużycie maszyny (stopniowe), a nie wydatek poniesiony na jej zakup. • Zużycie środków trwałych w danym okresie to amortyzacja

11. Amortyzacja • Metoda liniowa (co roku tyle samo, aż cały wydatek poniesiony na zakup zostanie zużyty; ile – Wykaz Rocznych Stawek Amortyzacyjnych, zał. do ustawy) Maszyny zakupione w XII 2002 po 120 tys., 10%: przez 10 lat amortyzacja 12 tys. rocznie, 1 tys. miesięcznie

12. Amortyzacja • Można inaczej amortyzować (szybciej – maszyny produkcyjne, środki transportu poza sam. osobowymi) • Ze zwiększonym współczynnikiem (trudne warunki użytkowania, szybki postęp techniczny) • Amortyzacja nie oznacza wydatku, lecz oszczędności podatkowe!!!

13. 1. rok – 1000 1. rok – 1000 1. rok – 1000 1. rok – 1000 1. rok – 1000 1. rok – 1000 1. rok – 2000 1. rok – 2000 1. rok – 2000 Amortyzacja – wybór metody

14. Amortyzacja rzeczy tanich • Przy cenie poniżej 3500 można dokonać amortyzacji jednorazowej – od razu całość jest uznawana za koszty • Wyposażenie (cena 1500-3500 lub okres użytkowania do 1 roku) i rzeczy jeszcze tańsze – też jednorazowo w koszty (to się już nie nazywa amortyzacją).

15. Koszty – komplikacje • Koszty reprezentacji i reklamy: to jest zużycie zasobów, ale nie jest w całości uznawane za koszty: tylko do 0,25% rocznego przychodu • Koperty na ulotki, przewóz – to wszystko zalicza się do tej kategorii. Błędne uznanie ich za „zwykłe” zakupy może oznaczać nierzetelne prowadzenie ksiąg

16. Koszty - komplikacje • Użytkowanie samochodu: • Jeśli na firmę: amortyzacja + eksploatacja • Samochód prywatny: nie ma amortyzacji, eksploatacja tak, ale tylko do wysokości określonej z ewidencji przebiegu;

17. Miesiąc Koszty wg rachunków Ilość km x x stawka Koszty uznane za koszty narastająco Koszty uznane za koszty w danym miesiącu I 200 320 Narastająco 200 320 200 200 II 200 384 Narastająco 400 704 400 400-200=200 III 400 66 Narastająco 800 770 770 770-400=370

18. Koszty - komplikacje • Nie uważa się za koszty: • Amortyzacji samochodu osobowego w części jego wartości przewyższającej 20 000 Euro • Wydatków na spłatę pożyczek (kredytów) • Wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci • Strat powstałych w wyniku likwidacji środków trwałych na skutek zmiany rodzaju działalności • i innych 60 punktów!

19. Zakupy materiałów • W rozliczeniu rocznym – które koryguje miesięczne zaliczki na podatek dochodowy – koryguje się między innymi zakupy. • Koszty to z definicji zużyte zasoby, a nie zakupione i złożone w magazynie • Dlatego w rozliczeniu rocznym: koszty zużytych materiałów= remanent początkowy + zakupy + koszty uboczne – remanent końcowy.

20. VAT • Value Added Tax – Podatek od wartości dodanej (na terytorium państwa członkowskiego Wspólnoty) • VAT krajowy – podatek od towarów i usług

21. Nazwa VAT • B kupuje od A za 3 zł + 20% VAT • C kupuje od B za 5 zł + 20% VAT • B dodał wartość 2 zł, dlatego przekaże do US 20% od tej wartości, czyli 40gr • B dostanie od C 6 zł (razem z VAT-em należnym,1 zł), zapłaci A 3,6 (razem z VAT-em naliczonym, 60gr), ale przekaże do US VAT należny – VAT naliczony=40gr

22. VAT • Kupujący płaci cenę brutto (z VAT-em) w momencie ustalonym przez strony • Sprzedający otrzymuje cenę brutto (z VAT-em) w momencie ustalonym przez strony • Przychód powstaje w momencie wystawienia faktury • VAT należy rozliczyć z US w miesiącu następującym po dacie faktury (UWAGA: są wyjątki)

23. VAT-komplikacje • Mały podatnik: krajowy podatnik VAT-u, u którego wartość sprzedaży brutto nie przekroczyła w ubiegłym roku 800 000 Euro – może wybrać metodę kasową: obowiązek podatkowy powstaje w chwili, gdy klient zapłaci, ale nie później niż 90 dni od daty wydania towary lub wykonania usługi.

24. VAT – niedawne komplikacje • Po wstąpieniu Polski do Unii rozliczenia VAT-owskie wyglądają inaczej przy transakcjach • Na terenie Polski • Między Polską a krajem spoza Unii (eksport, import) • Między Polską a krajem z Unii (sprzedaż wysyłkowa, wewnątrzwspólnotowa dostawa, wewnątrzwspólnotowe nabycie).

25. Stawki VAT • Podstawowa – 22% • Wybrane towary i usługi (odzież dziecięca, leki, usługi twórców) – 7% • Do 31 grudnia 2007 budownictwo, gastronomia – 7% • Do 30 kwietnia 2008 rolnictwo – 3% • W wewnątrzwspólnotowej dostawie – 0%

26. Urząd Skarbowy zwraca VAT • Jeśli VAT naliczony jest większy od należnego, podatnik otrzymuje zwrot różnicy, ale nie w następnym miesiącu po dacie wystawienia faktur, ale 60 dni, i to nie zawsze od razu w całości (jeśli VAT nie wynika z nabycia środków trwałych, to 180 dni). W bardzo wyjątkowych przypadkach wcześniej.

27. Zwolnienia z VAT • Zwalnia się z VAT podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku 10 000 Euro netto lub u rozp. działalność. • Taki podatnik może zrezygnować ze zwolnienia. Kiedy warto – dużo zakupów, wyższa stawka na zakupy niż na sprzedaż (np. zakupy w kraju 22%, wewnątrzwspólnowa dostawa 0%), wówczas, mały VAT należny, duży naliczony – zwrot! Często klient żąda faktur AT, by sobie odliczać VAT naliczony.

28. VAT a koszt • VAT jest kosztem u podatników zwolnionych z VAT – bo oni płacą dostawcom cenę brutto i nie dostają zwrotu • „normalnie” VAT nie jest kosztem – bo podatnik przekazuje różnicę między VAT-em, który dostał, a Vat-em, który zapłacił.

29. Ubezpieczenia społeczne • Ubezpieczenie emerytalne 19,52%, płacone po połowie przez pracodawcę i pracownika, przekazywane przez pracodawcę • Ubezpieczenie rentowe 13%, płacone po połowie przez pracodawcę i pracownika, przekazywane przez pracodawcę • Ubezpieczenie chorobowe 2,45%, płacone przez pracownika, przekazywane przez pracodawcę • Ubezpieczenie wypadkowe 0,4-8,12%, płacone przez pracodawcę

30. Ubezpieczenie zdrowotne • W 2005 roku 8,5%, będzie wzrastać o 0,25% rocznie, aż do 9% 2007 roku, ale 7,75% jest odliczane od podatku pracownika (i tak byśmy płacili, tylko kwota ta zmienia adresata – zamiast do US idzie do ZUS-u). Pozostała część jest rzeczywiście płacona przez ubezpieczonego, ale przekazywana przez pracodawcę.

31. Podatek dochodowy • Podatek dochodowy jako funkcja dochodu (zasady ogólne) • 19-30-40% (kwota wolna od podatku, ulgi, wspólne rozliczanie się z małżonkiem) • Podatek liniowy 19% (bez kwoty wolnej od podatku, ulg, wspólnego rozliczania się z małżonkiem)

32. 19-30-40% Dochód 1000, kwota wolna od podatku 2790, podatek 0 Dochód 20 000, podatek 19% z (20 000 – 2790)= 3 268 Dochód 50 000, podatek 6 504,48 +30%(50 000-37 024) = 10 397 19% Dochód 100, podatek 190 zł Dochód 20 000, podatek 19%, 3 800 Dochód 50 000, podatek 19%, 9 500 Podatek dochodowy

33. Przychody 20000,00 30000,00 35000,00 50000,00 Koszty 19000,00 21000,00 25000,00 30000,00 Dochód miesięczny 1000,00 9000,00 10000,00 20000,00 Dochód narastająco 1000,00 10000,00 20000,00 40000,00 Podatek należny do początku roku 0,00 1369,90 3269,90 7397,28 Podatek do zapłacenia 0,00 1369,90 1900,00 5497,28 Obliczenia zaliczek na rzecz podatku dochodowego 19-30-40

34. Inne możliwości zaliczkowania • Uproszczona forma rozliczania zaliczek – w każdym miesiącu 1/12 należnego podatku za poprzedni rok, potem roczne rozliczenie • Kredyt podatkowy: w drugim lub trzecim roku kalendarzowym działalności można odroczyć płatność podatku – dużo warunków do spełnienia (mały podatnik, przychód miesięczny co najmniej 1000 Euro, zatrudnienie na umowę o pracę przynajmniej 5 pracowników..........), pułapki zastawione na okres 5 lat.

35. Strata • Strata w danym roku jest wtedy, kiedy przychody były mniejsze od kosztów • Przy stracie nie płaci się podatku dochodowego • Przez 5 dochodowych lat można stratę odliczać od dochodu (do 50% rocznie), jeśli powstała ona w tym samym źródle co dochód.

36. Zasady ogólne • Podatek jest funkcją dochodu • Ewidencję można prowadzić w formie uproszczonej (księga przychodów i rozchodów), jeśli rozpoczyna się działalność lub w poprzednim roku przychód netto nie przekroczył 800 000 Euro • Każdy może prowadzić księgi rachunkowe (pełna księgowość)

37. Inne formy opodatkowania • Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (podatek zależy wyłącznie od przychodów) • Karta podatkowa (podatek zależy od miejscowości, typu działalności, liczby pracowników)

38. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych • Można wybrać na początku działalności lub jeśli przychód w poprzednim roku nie przekroczył 250 000 Euro • 20% wolne zawody. 17% i 8,5 % usługi, 5,5% działalność wytwórcza, 3% działalność handlowa. • Od przychodów ze sprzedaży odlicza się tylko niektóre kwoty: składki na ubezpieczenia społeczne, wydatki na domowy internet, darowizny...

39. Być albo nie być ryczałtowcem • Ryczałtowcem opłaca się być, kiedy znaczny procent zasobów to wkład intelektualny, jeśli jest dużo zakupów – lepiej zasady ogólne • Np. przy rocznym dochodzie 120 000 zł z działalności handlowej lepiej być na ryczałcie, jeśli koszty są niższe od 82% przychodów.

40. Karta podatkowa • Stała kwota podatku (niezależna od przychodów i kosztów), • B. prosta ewidencja, • Możliwa tylko dla niektórych typów działalności • Nie można korzystać z usług innych firm (oprócz specjalistycznych) • Można zatrudniać ograniczoną liczbę pracowników i to tylko a umowę o pracę)