ADOLESANIN FİZİKSEL VE CİNSEL GELİŞİMİ

1. ADOLESANIN FİZİKSEL VE CİNSEL GELİŞİMİ

2. Adolesanın tanımı • Çocukluktan erişkin hayata geçiş dönemidir. • Dünya Sağlık Örgütü’ne göre: Adolesan: 10-19 yaş Genç: 15-24 yaş Gençlik: 10-24 yaş olarak tanımlanır.

3. Adolesan 0 19 10 Yaş 15 24 Genç Gençlik dönemi

4. Terimler • Puberte: Adolesan dönemdeki fiziksel ve nöroendokrin değişiklikler. • Menarş: İlk adet yaşı. Kız çocuklarının cinsel gelişimi sırasında üreme çağına geçişin işareti. • Telarş: Meme bezlerinin gelişmesi ve şişkinliklerin ortaya çıkması. • Pubarş: Pubik ve aksiller kılların gelişimi.

5. Adolesan dönemi • Erken adolesan:12-14 yaşlar arasıdır. Puberteyle birlikte ortaya çıkan değişikliklere karşı uyum dönemidir. • Orta adolesan: 15-18 yaşlar arasıdır. Hızlı pubertal gelişmenin yavaşlaması, gencin bedenine alışma dönemidir. • Geç adolesan: 18-20 yaşlar arasıdır. Fiziksel ve cinsel gelişme tamamlanır.

6. Adolesanın fiziksel gelişimi • Büyüme: - Boyda uzama - Vücut kısımlarında büyüme • Ağırlık artımı • Vücut kompozisyonundaki değişiklikler

7. Kemik İç organ Salgı Bezleri Yağ Kas Kitlesi Lenfoid Organlar Timus Tonsiller Adenoidler Hızlı fiziksel büyüme

9. Büyüme • Büyüme ve gelişme, adolesanda belirgin bir hızlanma gösterir. • 11-16 yaşları arasında herhangi bir yaş diliminde başlayan ve genellikle 2-3 yıl süren büyüme hızlanmasına “ Büyümeatağı ” (pubertal growth spurt) denir.

10. Büyüme atağı • Erkeklerde pubik kıllanma evre 3-4 • Kızlarda meme gelişimi evre 2-3’ de gözlenir.

11. Boy uzama hızı doruğu (Peak height velocity-PHV) • Büyüme atağı sırasında boy artışının maksimuma ulaşmasıdır. • Kızlarda ortalama 12 yaş, 9.0cm/yıl • Erkeklerde ortalama 14 yaş, 10.3 cm/yıldır.

12. Büyüme • Erişkin erkekler ile kadınlar arasında ortalama 12-13 cm boy farkı vardır. Bunun nedenleri ; - Erkek adolesanların cinsel gelişmesinin kızlardan geç başlaması, - Büyüme hızı doruğuna erkeklerde geç ulaşılması, - Büyüme atağı sürecindeki boy artımının erkeklerde daha fazla oluşudur.

13. Vücut kısımlarında büyüme • Adolesanlarda büyümesi ilk hızlanan vücut kısmı bacaklardır. • Gövde uzamasındaki hızlanma, bacaklardan bir yıl sonradır. • Erkeklerde omuzların kalçaya oranla daha fazla genişlemesine karşın, kızlarda kalçalar, omuz ve bele oranla daha fazla genişler.

14. Ağırlık artımı • Adolesandaki büyüme atağı süresinde erişkin hayattaki ağırlığın yaklaşık yarısı kazanılır. • Erkeklerde boy ve ağırlık artım hızı doruğu birliktedir. • Kızlarda ağırlık artım doruğu boydan yaklaşık 6 ay sonra olur. • Yaşa göre boy ve ağırlık persentilleri arasındaki fark %15’den fazla olmamalıdır.

15. Vücut kompozisyonundaki değişiklikler • Kas dokusu, kızlarda menarş, erkeklerde ise boyca uzama hızı doruğu ile eş zamanlı olarak en yüksek değere ulaşır. • Deri altı yağ dokusu iki cinste de adolesanın ilk yıllarında azalır. • Yağ dokusundaki azalma hızı boyca uzama hızı doruğunda en yüksek değere ulaşır.

16. Adolesanın cinsel gelişimi

17. Erkeklerde cinsel gelişim • Testis ve penis büyümesi • Pubik kıllanma

18. Penis • Penis boyu, gevşek durumda iken çekilerek mons pubis ve penis tepesi arasında ölçülür. • Penis boyu: - Puberte öncesi ortalama 6.2 cm (4.8-7.5); - Erişkinde ise ortalama 13.2 cm (10.8-15.5) dir.

19. Testisler • Testis hacimleri Prader orşidometresi ile ölçülür (1-25 cm3). • Testislerin uzun çaplarının ortalaması 2.5 cm’den, hacmi ise 4 cm3’den büyük olması, gonadotropin stimülasyonu ile cinsel gelişiminin başladığının göstergesidir.

20. Sekonder seks değişiklikleri • Aksiller kıllanma, pubik kıllanmadan iki yıl sonra başlar. • Yüzdeki kıllanma, aksiller kıllanma ile eş zamanlı başlar. • Ses değişikliği, androjenlerin larinkse etkisi ile olur. • İlk bilinçli ejekülasyon, ortalama 14.3 yaşta olur.

21. Erkeklerde cinsel gelişim evreleri (Tanner sınıflaması)

22. Kızlarda cinsel gelişim • Over, uterus, vajen, labialar • Meme büyümesi • Pubik kıllanma

23. Kızlarda cinsel gelişim • Menarştan 1 yıl önce vajinal floraya laktobasiller egemen olur ve pH aside döner. • Deskuame epitel hücrelerinden oluşan fizyolojik bir lökore, servikal mukus gelişir.

24. Kızlarda cinsel gelişim • Ovulasyon, menarştan 1-1.5 yıl sonra başlar. • Menarştan sonraki 2 yıl boyunca adet düzensizliği olabilir.

25. Kızlarda cinsel gelişim evreleri (Tanner sınıflaması)

26. Kızlarda cinsel gelişim evreleri (Tanner sınıflaması)

27. Adolesan / Genç Sağlığı nedenönemli ?

28. Dünyada yaşayan her 5 kişiden 1’i adolesan Bunlara gençleri de katarsak sayı daha da  Türkiye’de nüfusun % 50’si 20 yaş ve altında

29. Puberte / menarş Cinsellik Cinsel aktivite Gebelik riski İstenmeyen gebelikler İsteyerek düşükler Kontraseptif kullanımı / kullanılmaması CYBE Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı Cinsel şiddet Sigara / alkol / madde kullanımı Adolesanların karşılaştıkları “Riskler”, “Yeni Durumlar”

30. Adolesan ve Üreme Sağlığı • Dünyada bir yılda doğan yaklaşık 15 milyon çocuğun annesi adolesan yaştadır. • Her yıl meydana gelen sağlıksız düşüklerin 4 milyonu (%25) adolesan yaş grubuna aittir. • Her 20 adolesandan birindeHIV/AIDS dışında bir CYBE görülmektedir.

31. Adolesanda sağlık sorunları • Adolesanlarda önlenebilir sağlık sorunları oldukça fazladır. • Riskli davranışlar (cinsel ilişki, alkol ve sigara, kavga, silah taşıma, kilo vermeye çalışma) sıktır.

32. Adolesanda en sık görülen sağlık sorunları • Kazalar • Sigara, alkol ve madde kullanımı • Yanlış, eksik beslenme, vejetaryen diyet, anoreksiya nervosa, bulimiya gibi beslenme sorunları • Cinsel yolla bulaşan hastalıklar • Riskli cinsel davranışlar, gebelik ve abortustur.

33. Adolesanın sağlık sorunları • Adolesanların ölümüne neden olan üç önemli sebep; Kazalar Özkıyım Cinayet

34. Adolesanlara verilmesi gereken koruyucu sağlık hizmetleri • Sağlık danışmanlığı • Sağlık taraması • Aşılama hizmetlerinden biri veya tüm hizmetlerin bir arada sunulması gerekebilir.

35. Teşekkürler