Podstawy ekonomii

1. Podstawy ekonomii Podstawowe pojęcia mikro i makroekonomiczne

2. Zagadnienia tematu • Ekonomia i jej podstawowe pojęcia • Krzywa możliwości produkcyjnych • Popyt, podaż, rynek • Równowaga rynkowa • Interpretacja makroekonomii • Problemy makroekonomiczne • Ruch okrężny płatności w gospodarce

3. www.japanproject.pl Ekonomia i jej podstawowe pojęcia Ekonomia jest to nauka, która bada jak ludzie radzą sobie z ograniczonością zasobów tzn. jak dzielą środki na różne cele, gdy ich zasób okazuje się zbyt skąpy. Jest to zatem nauka o gospodarowaniu. Postępować gospodarnie tzn. zgodnie z zaleceniami ekonomii, czyli racjonalnie, oszczędnie. Można to robić w dwojaki sposób: • Uzyskiwać z posiadanego zasobu jak największe korzyści lub • Postępować tak aby zużyć jak najmniej zasobów do osiągnięcia danego celu

4. www.japanproject.pl Podstawowe pojęcia Wyborów dokonuje się w różnych procesach: produkcji: co i jak produkować; podziału: jak dzielić rezultaty produkcji pomiędzy członków społeczeństwa; wymiany: od kogo kupować, komu sprzedawać, po jakiej cenie; konsumpcji: jakie potrzeby zaspokajać i w jakiej kolejności.

5. www.japanproject.pl Podział nauki ekonomii Problemy ekonomiczne można rozpatrywać z różnych punktów widzenia: z poziomu całego społeczeństwa, gospodarki – makroekonomia, z poziomu pojedynczych podmiotów gospodarczych - mikroekonomia

6. www.japanproject.pl Pozytywizm i normatywizm w ekonomii Zasadniczo w badaniach ekonomicznych posługujemy się dwoma podejściami: pozytywnym i normatywnym. Podejście pozytywne odpowiada na pytania jak jest, jaki jest stan rzeczy? Podejście normatywne zawiera w sobie ocenę: jak być powinno, jak mogłoby być lepiej?

7. www.japanproject.pl Podstawowe pojęcia Model ekonomiczny, rzadkość , potrzeby , użyteczność, koszt alternatywny

8. www.japanproject.pl Podstawowe pojęcia EKONOMIA jest nauką o ... potrzeby są nieograniczone zaspokajaniu potrzeb oznacza to, że wszystkim wyborom towarzyszą koszty alternatywne konieczne jest dokonywanie wyboru które dotyczą konsumpcji dóbr i usług które są produkowane z rzadkich zasobów podaż surowców jest ograniczona

9. www.japanproject.pl Podstawowe pojęcia OGRANICZONY DOCHÓD zmusza Cię do zakupu kilku płyt biletu na koncert TWOIM WYBOREM JEST bilet na koncert KOSZTEM ALTERNATYWNYM SĄ płyty z których zrezygnowałeś Koszt alternatywny = koszt utraconych możliwości

10. www.japanproject.pl Krzywa możliwości produkcyjnych Dobra konsumpcyjne A C max E B D C Dobra inwestycyjne Jest graficzną prezentacją różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone, gdyby wszystkie zasoby były efektywnie wykorzystywane. I max

11. www.japanproject.pl Krzywa możliwości produkcyjnych • Krzywa możliwości produkcyjnych oddziela zbiór kombinacji nieefektywnych (D) od zbioru kombinacji nieosiągalnych (E). • Kombinacje nieefektywne to takie, przy których wytwarzaniu zasoby gospodarcze nie są w pełni wykorzystywane (marnotrawstwo części zasobów) • Kombinacje nieosiągalne to takie zestawy dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych, których wytworzenie przy zasobach , jakimi w danej chwili dysponuje gospodarka jest niemożliwe. • Dobra konsumpcyjne zaspokajają konkretne potrzeby społeczeństwa w danej chwili, na bieżąco • Dobra inwestycyjne, to środki produkcji wykorzystywane przez przedsiębiorstwa do produkcji dóbr i usług

12. www.japanproject.pl Krańcowa stopa substytucji • Krańcowa stopa substytucji to relacja przyrostu jednych dóbr w stosunku do drugich • W omawianym przypadku to stosunek przyrostu dóbr inwestycyjnych do przyrostu dóbr konsumpcyjnych. • KSS podaje informację z jakiej ilości dóbr inwestycyjnych należy zrezygnować chcąc zwiększyć produkcje dóbr konsumpcyjnych o jedna jednostkę

13. www.japanproject.pl Charakterystyka rynku Rynek to: • Obszar, miejsce, w którym kupujący i sprzedawcy dokonują wymiany określonych towarów • Instytucja, przez którą działają siły popytu i podaży • Układ, przez który kupujący i sprzedający oddziałują na siebie wzajemnie dla określania cen i ilości towarów będących przedmiotem transakcji • Ogół stosunków pomiędzy sprzedającymi a kupującymi kształtujących ceny, popyt i podaż. • Grupa firm i jednostek kontaktujących się wzajemnie ze sobą w celu zakupu lub sprzedaży określonego dobra. Podstawowymi elementami rynku niezależnie od przyjętej definicji są: popyt, podaż, ceny

14. www.japanproject.pl Charakterystyka rynku. Popyt Popyt to: ilość dobra jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie ceny. Rozróżniamy: popyt potencjalny i popyt efektywny

15. www.japanproject.pl Determinanty popytu • Cena danego dobra • Ceny innych dóbr • Dochody konsumentów • Oczekiwania dotyczące przyszłych dochodów i przyszłych cen • Gusty konsumentów • Moda, reklama • Jakość produktów i usług • Sezonowość

16. www.japanproject.pl Relacja pomiędzy popytem a ceną • Generalna prawidłowość: jeżeli rośnie cena dobra, najprawdopodobniej zmniejszy się popyt na to dobro. • Bywają również produkty na które popyt rośnie wraz ze wzrostem ceny i spada wraz ze spadkiem ceny. • Są to produkty zaspokajające podstawowe potrzeby np. żywnościowe, a zjawisko to występuje w grupie konsumentów o najniższych dochodach. • Zjawisko to nosi nazwę paradoksu Giffena.

17. www.japanproject.pl Dobra normalne i podrzędne • Jeśli rosną dochody gospodarstw domowych, to pojawi się możliwość zakupu dóbr, które do tej pory były nieosiągalne. • Jeżeli wzrost dochodów prowadzi do wzrostu popytu na dotychczasowe dobra, to dobra należą do grupy dóbr normalnych • Niekiedy przy wzrastających dochodach konsumenci ograniczają spożycie pewnych dóbr. Są to tzw. Dobra podrzędne.

18. www.japanproject.pl CeterisParibus • W określonym czasie mogą zmieniać się wszystkie determinanty popytu. Uwzględnienie ich wszystkich definiowałoby bardzo złożoną funkcję. • W celu uproszczenia analizy przy badaniu współzależności pomiędzy popytem a jednym z jego determinantów stosuje się formułę ceterisparibus, tzn. zakłada się, że pozostałe czynniki są niezmienne.

19. www.japanproject.pl 6 5 4 3 2 1 10 20 30 40 Cena a wielkość popytu cena Prawo popytu: Ilość dóbr i usług jaką konsumenci chcą i są w stanie nabyć przy różnych poziomach cen (popyt) maleje wraz ze wzrostem ich ceny na rynku, przy założeniu, że wszystkie pozostałe czynniki są niezmienne (ceterisparibus)

20. www.japanproject.pl Charakterystyka rynku: podaż Podaż: to ilość dobra, jaką producenci zamierzają sprzedać w danym czasie, przy danej cenie. Produkty możemy podzielić na dwie zasadnicze kategorie: dobra konsumpcyjne, dobra produkcyjne

21. www.japanproject.pl Determinanty podaży • Cena danego dobra • Ceny czynników produkcji • Stosowane technologie • Oczekiwania producentów dotyczące przyszłych cen • Moda • Sezonowość

22. www.japanproject.pl 6 5 4 3 2 1 10 20 30 40 Cena a rozmiar podaży cena Prawo podaży: Ilość dóbr i usług oferowana na rynek (podaż) wzrasta wraz ze wzrostem ich ceny na rynku, przy założeniu, że wszystkie pozostałe czynniki są niezmienne (ceterisparibus)

23. www.japanproject.pl Równowaga rynkowa cena podaż (S) A P1 P4 D E P* C P2 B popyt (D) Będzie zatem istniała jedna szczególna cena, przy której nastąpi zrównoważenie się ilości popytu i podaży. Q2 Q* Q1 ilość

24. www.japanproject.pl Niedobór rynkowy Niedoborem rynkowym określamy sytuację, w której istnieje nadwyżka zapotrzebowania zgłaszanego przez konsumentów nad produkcja dostarczaną na rynek przez producentów. Może być spowodowany ingerencją rządu wprowadzającego górny pułap cen (ceny maksymalne) w imię ochrony interesów konsumentów.

25. www.japanproject.pl Nadwyżka rynkowa Nadwyżka rynkowa to nadwyżka produktów nad ich zapotrzebowaniem na rynku. Może być konsekwencją ingerencji rządu na rynek wprowadzającego ceny minimalne, mogące zagwarantować producentowi opłacalność produkcji.

26. www.japanproject.pl Przyczyny zmian popytu • Zmiana ceny dobra powoduje ruch po krzywej popytu lub podaży. • Przyczyny przesuwania się krzywej popytu mogą być: • Zmiany dochodu • Zmiany cen innych dóbr (substytucyjnych, komplementarnych) • Zmiany gustów i mody • Reklama • Sprzedaż ratalna • Przewidywania przyszłych zmian cen i dochodów

27. www.japanproject.pl Przyczyny zmian podaży • Przyczyny przesuwania się krzywej podaży mogą być: • Zmiany cen czynników wytwórczych • Postęp techniczny i wydajność • Warunki pogodowe (sezonowość) • Podatki, subsydia

28. www.japanproject.pl Równowaga długookresowa • W ekonomii długi okres to taki okres, który jest wystarczający, aby przedsiębiorstwo mogło powiększyć swoje moce wytwórcze drogą inwestycyjną. • Okres krótki, to taki okres w którym przedsiębiorstwo może zwiększyć produkcję tylko i wyłącznie poprzez pełniejsze (efektywniejsze, sprawniejsze) wykorzystanie istniejącego potencjału wytwórczego.

29. cena podaż (S) E1 podaż (S2) P1 E2 P2 popyt (D2) popyt (D) ilość Q2 Q1 Równowaga rynkowa długookresowa Jest to sytuacja najbardziej typowa. W długim okresie zostanie sprzedana znacznie większa ilość produktów przy niższej cenie.

30. cena podaż (S) podaż (S2) E2 P2 E1 P1 popyt (D2) popyt (D) ilość Q2 Q1 Równowaga rynkowa długookresowa Inwestycja jaka miała miejsce w długim okresie w tym przypadku mogła mieć na celu poprawę warunków pracy pracowników lub ograniczenie do minimum zanieczyszczeń ochrony środowiska. Konsekwencją w tym przypadku jest wzrost zarówno ceny równowagi rynkowej jak i ilości równowagi.

31. www.japanproject.pl cena podaż (S) podaż (S2) E2 E1 P1=P2 popyt (D2) popyt (D) ilość Q2 Q1 Równowaga rynkowa długookresowa Stałej cenie towarzyszy w tym przypadku wzrost wielkości produkcji zapewniający równowagę na rynku.

32. Definicja makroekonomii. Różnica między mikro i makroekonomią. Cel analiz ekonomicznych • Makroekonomia jest nauką o gospodarce jako całości. • Różnica mikro i makroekonomii polega nie tylko na skali przeprowadzanej analizy ale również na odrębności celu analizy. • W mikroekonomii najważniejsze jest szczegółowe zrozumienie zasad działania konkretnych rynków. Pomija się zatem wiele powiązań pomiędzy tymi rynkami, które w konsekwencji wpływają na charakter i sposób ich funkcjonowania • Makroekonomia bada duże agregaty takie jak: popyt globalny, inwestycje sektora przedsiębiorstw itp. Przy takim sposobie analizy percepcja szczegółów jest zamazana, natomiast uwaga koncentruje się na obrazie ogólnym.

33. Ujęcie i cel analizy

34. Podstawowe zagadnienia makroekonomiczne • Stopa inflacji to procentowy przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w ciągu roku • Bezrobocie to liczba osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy i jednocześnie nie mające zatrudnienia. Podstawowym miernikiem bezrobocia jest stopa bezrobocia. Definiuje się ja jako odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy. Siła robocza to liczba osób pracujących lub poszukujących pracy. • Realny produkt narodowy brutto (PNB). Jest on miarą całkowitego dochodu osiągniętego przez daną gospodarkę narodową. Przyrost realnego PNB określa się mianem wzrostu gospodarczego. • Polityka makroekonomiczna to zespół narzędzi ekonomicznych takich jak: podatki, podaż pieniądza, stopa procentowa, wydatki rządowe wykorzystywanych w celu zaplanowanego oddziaływania na gospodarkę.

35. Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych

36. Wskaźniki cen

37. Inflacja

38. Dynamika PKB w Polsce w latach 2000 - 2006 roku

39. Stopa bezrobocia

40. Stopa bezrobocia 2004-2006

41. Podmioty gospodarcze i transakcje między nimi • Na rynku funkcjonują dwa podstawowe rodzaje podmiotów gospodarczych: gospodarstwa domowe przedsiębiorstwa • Transakcje zawierane przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa

42. Ruch okrężny w gospodarce schemat Wydatki na dobra i usługi Dobra i usługi Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Usługi czynników produkcji Dochody czynników produkcji przepływ zasobów rzeczowychprzepływy pieniężne

43. Rachunek dochodu narodowego: sposoby mierzenia • Trzy sposoby mierzenia skali działalności gospodarczej. • wartość wytworzonych dóbr • poziom dochodów czynników produkcji (czyli wartość dostarczonych przez nie usług) • wartość wydatków na dobra i usługi • Zakładając że wszystkie dochody są wydatkowaneoznacza to, że zawsze otrzymamy ten sam wynik szacunku rozmiarów działalności gospodarczej niezależnie od przyjętego sposobu mierzenia.

44. Produkt Krajowy Brutto: interpretacja • Produkt Krajowy Brutto (PKB) jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

45. Wartość dodana • Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji • Po co wprowadzamy pojęcie wartości dodanej? Aby uniknąć podwójnego liczenia w rachunku dochodu narodowego Koszty rzeczowe czynników wytwórczych zużytych do produkcji dóbr Wartość dóbr wyprodukowanych w przedsiębiorstwie - Wartość dodana =

46. Dobra finalne i pośrednie • Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to dobra konsumpcyjne lub dobra kapitałowe (inwestycyjne) • Dobra pośrednie to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach, gdzie są używane.

47. Rachunek dochodu narodowego - przykład Co się dzieje z różnicą pomiędzy dochodami gospodarstw domowych a ich wydatkami (2000) ?

48. Inwestycje i oszczędności • Inwestycje to zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa. • Oszczędności to ta część dochodu, która nie została wydana na zakup dóbr i usług..

49. Wydatki na dobra i usługi Dobra i usługi Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa Usługi czynników produkcji Dochody czynników produkcji Ruch okrężny płatności Oszczędności (2000) Inwestycje (2000) Dobra kapitałowe dla przedsiębiorstw

50. Oszczędności = inwestycje • Wprowadźmy następujące oznaczenia: • Y – to PKB, dochody gospodarstw domowych, jednocześnie wartość produkcji • C – wydatki konsumpcyjne, • S – oszczędności, natomiast I – inwestycje • Wykorzystując przyjęte oznaczenia możemy zapisać: S Ξ Y - C oraz Y Ξ C + S • Ponieważ PKB można wyrazić jako sumę wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych można więc zapisać Y Ξ I + C • Na mocy definicji, że wymienione wcześniej trzy sposoby mierzenia PKB dają ten sam wynik otrzymujemy: Y Ξ C + S Ξ C + I a zatem prawdziwe jest że: S Ξ I