KUŞ GRİBİ PSİKOSOSYAL DESTEK MEB - UNICEF 2006

1. KUŞ GRİBİ PSİKOSOSYAL DESTEKMEB - UNICEF2006

2. KUŞ GRİBİNDE NEDEN PSİKOSOSYAL ÖNLEME? • Kuş gribi kendimizin ve yakınlarımızın sağlığını doğrudan tehdit ettiği için zorlu bir yaşam olayı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm dünyada kuş gribinin insandan insana yayılmasına ilişkin riskin oluşturduğu korku, çocuk ve gençlerin bu olaydan uzun dönemde nasıl etkileneceklerine ilişkin endişeler, duyarlılığımızı artırmaktadır. • Tıpkı bizi zorlayan diğer yaşantılar da olduğu gibi, kuş gribi tehdidi karşısında da uzun dönemde fiziksel ve psikolojik tepkiler ortaya çıkabilir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

3. ELE ALACAĞIMIZ KONULAR • Kuş gribine ilişkin basit bilgiler, • Kuş gribinin ortaya çıkarabileceği psikolojik sonuçlar, • Çocuklar, aileler, öğretmenler ve hastalık kapsamında çalışanlar (sağlık çalışanları, veterinerler ve itlaf ekipleri) için etkinlikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

4. KUŞ GRİBİ NEDİR?

5. KUŞ GRİBİ İnsanlar gibi diğer canlılar ve kanatlılar da gribe yakalanabiliyor. Kuş gribinin 15 ayrı çeşidinin olduğu ve bunlardan 3 tanesinin insanlarda hastalık yaptığı biliniyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

6. Türkiye’de de tespit edilmiş olan kuş gribi (Avian İnfluenza) virüsü H5N1 ailesinden gelen bir virüs türüdür.Virüsün doğal taşıyıcıları göçmen kuşları ve özellikle yaban ördekleridir. Bu hayvanlar hasta olmadan virüsü çok uzaklara dışkılarıyla taşıyabiliyorlar. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

7. İNSANLARA NASIL GEÇİYOR? Kuş gribi, hasta ve hastalıktan ölmüş hayvanlara yakın temas halindeki insanlara bulaşabilir. Bu hayvanların; göz yaşı, burun ve boğaz akıntısı veya dışkılarıyla temas edenler bu hastalığa yakalanabiliyor. Virüs insana geçtikten 2-4 gün sonra hastalık ortaya çıkıyor. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

8. Virüsün insandan insana geçmesiyle ilgili bilimsel bir veri yok. Ancak virüsün değişim geçirerek salgına yol açmasından korkulmaktadır. KORKULAN NOKTA İSE ŞU: Gribe yakalanan bir kişi aynı zamanda kuş gribi mikrobunu da alırsa virüs değişim göstererek diğer insanlara da bulaşır mı? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

9. Virüsün İnsanlardaki Belirtileri Normal gripten farklı bulguları yok. Ateş, halsizlik, baş ağrısı, zatürre gibi solunum sistemine ait belirtiler görülüyor. Teşhis konulurken ayırıcı nokta, hastanın öyküsüdür. Yani yakın zamanda kanatlı hayvanlarla yakın temasının olup olmaması teşhisin konulmasında etkili olur. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

10. Virüs Ne Kadar Öldürücü? • Zamanında teşhis edilip tedaviye başlansa bile, araştırmalara göre ölüm riski %58’i buluyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

11. Bu Tehlike Ne Zaman Bitecek • Bunu kesin olarak söylemek zor olsa da virüsün 20 derece sıcaklıkta öldüğü biliniyor. Havaların ısınmasıyla birlikte de virüsün etkisini kaybetmesi bekleniyor. Ancak sonbaharda yeniden göçmen kuşlar kanalıyla yeni bir tehlikenin gelmesi de mümkün. Bu nedenle kanatlı hayvanlara yönelik alınacak tedbirlerin uzun yıllar sürdürülmesi gerekiyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

12. Büyük Bir Salgın Olabilir mi? Salgın olabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerekiyor 1- Yeni bir influenza virüsünün ortaya çıkması 2- İnsanlara bulaşıp ciddi hastalıklara neden olması. 3- İnsandan insana bulaşması HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

13. Bu şartlardan ilk ikisi gerçekleşti. İnsanlardaki vak’alar devam ettiği sürece virüsün insandan insana bulaşma yeteneği kazanabileceğinden korkuluyor. Bu sebeplerle H5N1 insanlara kolay bulaşabildiği takdirde kıtalararası salgın yapabilme potansiyeli olan bir türdür. Bu adaptasyon gerçekleştiğinde; o artık bir KUŞ GRİBİ VİRÜSÜ değil, İNSAN GRİBİ VİRÜSÜ olacaktır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

14. Kuş Gribinin Aşısı Var mı? • Gribin kesin sonuç veren bir aşısı yok. Ancak piyasada normal gribe karşı kullanılan TAMİFLU ve RELENZA isimli ilaçların ilk 24 saat ile 36 saat arasında alındığında virüse karşı etkili olduğu fakat iyileştirme sağlamadığı tespit edilmiş. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

15. Hastalığın Teşhisi • Hastalığın teşhisi her hastanede yapılamıyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından Türkiye’de iki tane referans laboratuar belirlenmiştir. • Bu laboratuarlar İstanbul Tıp Fakültesinde ve Ankara Hıfzısıhha Enstitüsündedir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

16. Hastalık Hızla Nasıl Yayılıyor? • Virüsün hava yolu ile taşınması birkaç kilometre ile sınırlı olmakla birlikte; böcekler, sinekler ve kemiriciler ile çevreye yayılabiliyor. • Evcil kanatlı hayvanlardan tavuklar ve hindiler bu virüse oldukça duyarlı olduklarından bu hayvanlarda hastalık hızla ilerliyor. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

17. Dikey bulaşma denen; tavuktan yumurta yoluyla civcive geçme olmuyor. Çünkü, hastalıklı hayvanın yumurtasından civciv çıkmıyor.Bunun yanında, enfekte hayvanlardan elde edilen yumurtaların kabuklarında da virüsün varlığı belirlenmiş. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

18. Kuş gribinin görülme riskini artıran en önemli etkenlerden biri de, açıkta yapılan kanatlı hayvan yetiştiriciliğidir. Göçmen kuşların yolları üzerinde bulunan ülkemizde de bu şekilde yapılan yetiştiriciliğin bu hastalığın yayılmasına davetiye çıkardığı aşikârdır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

19. Hangi Hayvanları Etkiliyor? • Hastalık daha çok; ördek, hindi, tavuk, sülün, evcil kaz, bıldırcın, tavus kuşu, muhabbet kuşu, martı, bataklık kuşları, keklik, deniz kuşları, beç tavuğu, deve kuşu ve papağan cinslerinde görülmekte. • Görüldüğü diğer hayvanlar ise; domuz, kaplan ve leopardır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

20. Hasta Kuşlar İçin Ne Yapılmalı? • En önemli kontrol önlemi, hastalıklı ya da virüse maruz kalmış / kalma ihtimali olan hayvanları hızla itlaf etmektir. • Ayrıca itlaf edilmiş hayvanların mutlaka uygun şekilde gömülmesi gerekiyor (kireçlenerek ve yeterli derinliğe gömülerek). HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

21. KUŞ GRİBİNİN PSİKOLOJİK SONUÇLARI

22. Kuş gribi, kendimizin ve yakınlarımızın sağlığını doğrudan tehdit ettiği için zorlu bir yaşam olayı (yangın, sel, deprem, istismar, ölümlü ya da yaralanmalı kazalar) olarak karşımıza çıkmaktadır. Bizi zorlayan diğer yaşantılarda olduğu gibi kuş gribi tehdidi karşısında da uzun dönemde fiziksel ve psikolojik tepkiler ortaya çıkabilmektedir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

23. Bu tepkiler çeşitlilik gösterse de 3 genel tepki altında toplanabilir. • Her an kötü bir şey olacakmış gibi tetikte olma. • Yaşanan olaya ilişkin anı ve görüntülerin istenmeden zihne geri gelmesi. • Kişinin yaşadıklarını hatırlatan olay, anı ve yerlerden kaçınması, uzak durması. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

24. Tüm bu tepkiler yaşantımızı sekteye uğratan ve doğal olmayan bir olaya verilen normal tepkilerdir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

25. ZORLU BİR YAŞAM OLAYI OLARAK KUŞ GRİBİ HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

26. Bu hastalığa yakalanan ya da risk grubunda bulunan tüm bireylerin vereceği genel tepkiler • Toplumsal panik • Korku ve kaygı • Üzüntü çaresizlik hissi • Kayıplar karşısında yaşanan yas • Gelecek konusunda belirsizlik • Yaşam üzerindeki kontrolü yitirme • Etiketlenme, damgalanma HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

27. Virüsü taşımaktan, hastalanmaktan, karantinaya alınmaktan ve şüpheli görülmekten utanma, • Dışlanma • Bedensel ağrı ve şikayetler • Güvensizlik • Akıl karışıklığı • Uyumakta zorluk • Kızgınlık,öfke • Suçluluk • Huzursuzluk ve gerginlik • Depresyon HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

28. Bu tepkiler doğru ya da yanlış olarak nitelendirilmemeli, kritik ve zorlu bir yaşamın arkasından ortaya çıkan tepkiler normal ve doğal olarak kabul edilmelidir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

29. Çocuklarda Görülebilecek Tepkiler • Oynama ve dışarı çıkma isteksizliği, • Kayıpların arkasından içine kapanma, • Karamsarlık, mizaç değişikliği • Küçük çocuklarda parmak emme, altını ıslatma, • Küçük çocuklarda anneden ayrılamama • Küçük şeylerden huzursuz olma HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

30. Okula gitmek istememe, okul başarısında düşme, dikkati toplamada zorluk • Uyku bozuklukları • Virüsü almaktan ve hastalanmaktan korkma • Damgalanmaktan, dışlanmaktan korkma, • Aile bireylerinin öleceği korkusu, • Korku, panik, • Yiyeceklere karşı kaygı, güvensizlik • İlgi azalması HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

31. Sevdiği hayvanların yol açtığı tehlike karşısında hayal kırıklığı, öfke • Hayvanların itlafını gören çocuklarda şok, duyarsızlık, üzüntü, öfke • Uzun dönemde hayvanlara karşı kin, korku ve nefret geliştirme HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

32. Hastalıkla Mücadele Edenlerde Görülebilecek Tepkiler • İtlaf çalışmalarından doğan üzüntü, çaresizlik, umutsuzluk hissi, • Hastalığa yakalanma ve ailelerine bulaştırma kaygısı • Hastalığa yakalanmamak için sürekli ve olağan dışı tedbirler alma, • Uzun ve stresli çalışmadan kaynaklanan öfke, gerginlik, iştah kaybı, HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

33. Yemek düzenlerinin bozulması, aç kalma ve bunun yarattığı fiziksel şikayetler • Hayvan sahiplerinin öfke ve dirençleriyle baş etmek zorunda kalma, • Mesleğe karşı öfke ve inancını yitirme • Günlük yaşamın sekteye uğraması • Hastalığı yayabilecek biri olarak görülme riski ve kendilerinden sakınılması, uzak durulması. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

34. Bu tepkiler normal olmayan duruma karşı gösterilen normal tepkilerdir. Ancak Psikososyal destek almak yaşananların etkisini azaltmaya yardımcı olacaktır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

35. OKULDA YÜRÜTÜLECEK PSİKOSOSYAL ETKİNLİKLER HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

36. Kuş Gribine ilişkin okulda yürütülecek Psikososyal etkinlikler okulun rehber öğretmeni tarafından öğretmenlere aktarılacaktır Etkinlikleri • Kademede : Sınıf Öğretmenleri • Kademede : Sınıf Rehber Öğretmenleri HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

37. Etkinlikler yaş ve anlama düzeyleri göz önünde bulundurularak 1 - 3. sınıflar ve 4 - 8. sınıflar olmak üzere iki ayrı program halinde hazırlanmıştır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

38. Etkinlikler tüm sınıflarda 3 hafta süresince 5 oturum yapılarak yürütülecektir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

39. 1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler I.OTURUM Amaç: Öğrencileri kuş gribine ve koruma yollarına ilişkin bilgilendirme Süre : 40 Dk. Malzemeler : Tahta tebeşir ETKİNLİKLER • Kuralların belirlenmesi, • Bu hastalıktan nasıl korunabiliriz? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

40. 1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler II.OTURUM Amaç: Öğrencilerin kuş gribine ilişkin duygu, düşünce ve izlenimlerini çizerek ifade etmeleri Süre : 40 Dk. Malzemeler : Boya, resim kağıdı ETKİNLİKLER • Duygu ve düşüncelerin resim yoluyla ifade edilmesi, • Duyguların ifade edilmesinin yolları. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

41. 1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler III.OTURUM Amaç:Öğrencilerin duygularının farkına varmalarının ve zor duygularıyla baş etme yollarının vurgulanması Süre : 40 Dk. Malzemeler : Boya, resim kağıdı ETKİNLİKLER • Duygu ve düşüncelerin ifade edilmesinin önemi, • Gemi ve kaptanı. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

42. 1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler IV.OTURUM Amaç:Kuş gribi ve korunma yollarının yeniden gözden geçirilmesi ve Kuş Gribi Afişi yapılması Süre : 40 Dk. Malzemeler : Üzerinde kuş gribinden korunma yolları yazan afişler ETKİNLİKLER • Süre bitti! Resim ya da sessiz hareketler, • Dostlarımız ve biz afişi. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

43. 1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler V.OTURUM Amaç:Öğrencilerin etkinlikler boyunca neler öğrendiklerinin ve etkinliklere ilişkin düşünce ve duygularının öğrenilmesi Süre : 40 Dk. Malzemeler : Öğretmen değerlendirme formu ETKİNLİKLER • Neler öğrendik? Nelerden hoşlandık?, • Duygu ve düşüncelerdeki değişikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

44. 4 – 8. SINIFLAR 1. OTURUM AMAÇ: Öğrencileri kuş gribine ve korunma yollarına ilişkin bilgilendirme ETKİNLİKLER • Kuralların belirlenmesi, • Cümle tamamlama. • Kuş gribi hakkında bilgilendirme ve korunma yolları. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

45. CÜMLE TAMAMLAMA HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

46. 4 – 8. SINIFLAR 2. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin zorlu yaşam olayları hakkında bilgilendirilmesi ve onların bu olaylarla başetme yollarının vurgulanması ETKİNLİKLER • Ortaya çıkabilecek tepkiler, • Normalleştirme ve baş etme yöntemleri. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

47. 4 – 8. SINIFLAR 3. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin kuş gribine ilişkin sorun çözme ve çevreye yardım etme becerilerinin güçlendirilmesi ETKİNLİKLER • Hikayeler ve paylaşımlar, • Duygu ve düşüncelerdeki değişikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

48. Hikâye 1:Pınar hastalandığı için bir süre hastanede tedavi gördü. Tümüyle iyileştikten sonra sınıfına geri döndü. Arkadaşlarını ve öğretmenlerini çok özlemişti. O gün heyecanla sınıfına geldi. “Günaydın” dedi. Arkadaşları ona cevap bile vermediler ve eskisi gibi aralarına almak istemediler. • Pınar ne hissetmiş olabilir? • Size hiç böyle davranan oldu mu? Siz ne hissettiniz? • Pınar sizin arkadaşınız olsaydı ona ne yapmasını önerirdiniz? Bunun için kimlerden yardım isterdiniz? • Pınar sizin sınıfınızda olsaydı, ona nasıl davranırdınız? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

49. Hikâye 2: Zeynep 11 yaşında bir kız çocuğudur ve okula gitmediği için okuma yazma bilmemektedir. • Zeynep sizin arkadaşınız olsaydı kuş gribinden korunması için ona nasıl yardım ederdiniz? • Eğer Zeynep okula gitseydi kendisini kuş gribinden nasıl korurdu? • Böyle bir arkadaşınız var mı? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

50. Hikâye 3: Ahmet amcanın çocukları hasta bir tavuk yedikten sonra hastalanmıştır. Ahmet amca onların soğuk aldığını düşündüğü için doktora götürmemektedir. • Ahmet amcaya çocuklarını doktora götürmesi kuş gribi hakkında neler anlatırdınız? • Ahmet amcayı ikna etmek için kimlerden yardım alırdınız? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI