DERİNİN YÜZEYSEL MANTAR ENFEKSİYONLARI

1. DERİNİN YÜZEYSEL MANTARENFEKSİYONLARI Dr Öznur ALTUNTAŞ Aile Hekimliği AD

2. Mantar enfeksiyonları, önemli bir toplumsal sağlık sorunudur. • Yüzeysel mantar enfeksiyonları; deri, mukoza, kıl ve tırnakta görülür. • Dermatofit enfeksiyonları (dermotofitozlar), pitriyazis versikolor ve kandidiyazis sık rastlananlardır.

3. Risk Etmenleri • Sıcak ve nemli ortam • Hamam, sauna, plaj ve havuz gibi ortak kullanım alanları • Kapalı ve havalanması iyi olmayan ayakkabı kullanımı (örneğin; asker, mahkum ve işçilerde) • Sentetik çamaşır kullanımı • Bağışıklık sistemini baskılayan durumlar

4. DERMATOFİT ENFEKSİYONLARI 1.Tinea Capitis (Saçkıran): • Saçlı derinin mantar enfeksiyonudur. • Genellikle 3-5 yaş grubu çocuklarda görülür. • Pubertede kendiliğinden iyileşir.

5. Kırık ve cansız kıllar, ince kepeklenme, lokal alopesi temel bulgularıdır. 1.Tinea Kapitis (Saçkıran)

6. 1.Tinea Kapitis (saçkıran) • Bu bulgulara iltihabi değişiklikler eklenirse püstüler, nodüler lezyonlar (kerion) ortaya çıkar ve kalıcı alopesi ile sonuçlanır.

7. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)-Tanı • Klinik görünüm önemlidir. • Kepeklerden alınan kazıntı ve bir pens ile çekilen kıl örneğine %10-20'lik KOH damlatılır.

8. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)-Ayırıcı Tanı • Favus • Seboreik dermatit (Saçlarda dökülme yok) • Sifiliz ikinci dönem lezyonları (Kepek yok) • Alopesi areata (Saçsız deri normal) • Psöriyazis (Sedef rengi, saç dökülmesi yok) • Trikotillomani (Kırık ama sağlıklı saç var)

9. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)- Tedavi Sistemik antifungal ilaçlar: • 4-6 hafta süreyle kullanılır. • Antifungal ilaçlar karaciğer işlevleri bozuk olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.

10. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)- Tedavi

11. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)- Tedavi Lokal antifungal ilaçlar: • Sistemik tedavilere ek olarak kullanılmalıdır. • Saçlı deride özellikle sprey formundaki antifungaller tercih edilmelidir. • Antifungal şampuanların da kullanılması önerilmelidir.

12. 1.Tinea Kapitis (saçkıran)- Tedavi Lokal antifungal ilaçlar: • Topikal antifungaller günde 2 kez, 4-6 hafta süreyle kullanılır. • Kerion oluşmuşsa ek olarak kısa süreli (7-10 gün) 1 mg/kg/gün prednizolon verilebilir. • Lezyon üstündeki kıllar cımbızla temizlenebilir.

13. 2.Favus • Saçlı deride görülür. • Çocuklarda görülür. • Tedavi edilmezse yaşam boyu sürer.

14. 2.Favus Temel bulgular; • Çanak biçimli sarı-yeşil krut • Atrofik skatris • Cılız, gri-beyaz normal uzunlukta saçlar • Kötü koku

15. 3. Tinea Pedis • Ayaklarda görülen yüzeysel mantar enfeksiyonudur. • En sık ayak parmakları arasında (3.-4. aralık) görülür. • Klinik olarak parmak aralarında kaşıntı, soyulma ve yumuşamayla karakterizedir.

16. 3. Tinea Pedis • Ayak tabanlarında ve ayak kenarında ince beyaz kuru skuamlarla (kuru skuamlı tip) ya da veziküllerle (vezikülobüllöz tip) seyreden tipleri de vardır.

17. 3. Tinea Pedis- Ayırıcı Tanı • Psöriyazis (bilateral tutulum, ayak tabanının orta ve iç yüzünde deskuamasyon) • Kontakt dermatit (Ayak üstleri ve tabanları,ayrımı zor) • Hiperhidrozis (Ayak nemli ve masere görünümde) • Sifiliz ikinci dönem lezyonları (Lezyonlar halka şeklinde, bakır kırmızısı)

18. 3. Tinea Pedis- Tedavi • Bölgenin kuru tutulması en önemli tedavi yaklaşımıdır. • Topikal antifungal ilaçlar, 4-6 hafta süreyle günde iki kez kullanılır. Kuru skuamlı tipte mutlaka 4-6 hafta süreyle sistemik tedavi uygulanmalıdır.

19. Topikal Antifungaller: • Bifanozol (Mycospor) • izokonazol (Travozol) • klotrimazol (Canesten) • ketokonazol (Ketoral) • mikonazol (Fungucit) • naftidin (Exoderil) • oksikonazol (Oceral) • sulkonazol (Exelderm) • sikloproksolamin(Canolen) • terbinafın (Terbisil) • tiyokonazol (Tiocan) • tolnaftat (Mikoderm) • undesilenik asit (Undo-pate) 3. Tinea Pedis- Tedavi

20. 3. Tinea Pedis- Tedavi • Dirençli olgularda veya kuru skuamlı tipte lokal antifungallere sistemik tedavi de eklenmelidir.

21. 4.Tinea Korporis • Saçlı deri, el ayak, tırnak ve kasık dışındaki bölgelerde yerleşen yüzeysel mantar enfeksiyonudur. • Her yaşta görülebilir. • Hayvan ile temas öyküsü sorulmalıdır.

22. 4.Tinea Korporis • Çevreye doğru genişleyen, ortadan iyileşen, keskin sınırlı, eritemli-skuamlı lezyonlar

23. 4.Tinea Korporis • Topikal antifungal ilaçlar 3-4 hafta süreyle, günde iki kez kullanılır.

24. 5.Onikomikoz • Tüm tırnak hastalıklarının %20’sini oluşturur. • Erişkinlerde görülür. • Ayak tırnaklarında sıklıkla birinci tırnaktan başlar. • Genellikle sonrasında tinea pedis gelişir.

25. 5.Onikomikoz • Tırnakta sarı-kahverengi renk değişikliği, subungual hiperkeratoz, tırnakta kolay kırılma temel belirtilerdir. • Tırnak çevresi normaldir.

26. 5.Onikomikoz-Ayırıcı Tanı • Psöriyazis (Çukurlaşma dışındaki tırnak değişiklikleri klinik olarak ayırt edilemez.) • Liken planus (Çukurlaşma, tırnak kıvrımının tırnağın üstüne uzanması veya boyuna çizgilenme) • Kronik egzamaya bağlı tırnak değişiklikleri (Periungual bölge derisinde egzamatöz değişiklikler)

27. 5.Onikomikoz-Tedavi • Tedaviye en dirençli yüzeyel mantar enfeksiyonudur. • Tedavide lokal ve sistemik antifungaller birlikte kullanılır. • Hastalıklı tırnakların törpülenmesi tedavi etkinliğini arttırır. • Sistemik antifungaller 3-12 ay süreyle kullanılır.

29. ITRAKONAZOL

30. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR • Etken Malassezia furfur’dur. • Bulaşıcı değildir. • Nemli ve sıcak iklimlerde görülme sıklığı artabilir.

31. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR • Gövde, boyun, ekstremitelerin üst kısımlarında sütlü kahverengi, düzensiz ve keskin sınırlı, üzeri ince skuamlı maküller şeklindedir. • Güneşle karşılaşma sonucu veya esmer tenlilerde lezyonlar hipopigmente olarak da görülebilir.

32. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR

33. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR-Tedavi • Selenyum sülfit (Selsun), çinko pirition (Pirdolin) veya ketokonazol (Ketoral) içeren şampuanlar • Bir ay süreyle gün aşırı • Lezyonlu vücut bölgesine • Banyo sırasında uygulanıp beş dakika bekletilerek yıkanır. • Sonrasında haftada iki kez en az üç ay süreyle kullanılmalıdır.

34. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR-Tedavi • Bunun yanı sıra lezyonlu bölgelerde azol türevi (izokonazol, ketokonazol, klotrimazol, oksikonazol, sulkonazol, tiyokonazol) antifungal krem veya losyonlar günde 1-2 kez, iki hafta süreyle uygulanır.

35. PİTRİYAZİS VERSİKOLOR-Tedavi • Lezyonlar çok yaygınsa veya çok sık tekrarlayan olgularda ağız yolundan antifungal tedavi önerilebilir.

37. Mantar Enfeksiyonlarında Tedavi İlkeleri • Geniş alan ve kıllı bölgelerdeki uygulama için losyon ya da spreyler tercih edilir. • Merhemler, örtücü özelliklerinden dolayı kıvrım bölgelerinde (nemli yüzeylerde) kullanılmamalıdır. • Tırnak cilaları formundaki antimikotik preparatlar, tırnakların proksimalinde tutulum yoksa etkilidir ve az sayıda (1-3) tırnak tutulumunda kullanılmalıdır.

38. Mantar Enfeksiyonlarında Tedavi İlkeleri • Mantar enfeksiyonlarının tedavisinde ilaçsız pudraların yeri ve tedavi edici etkisi yoktur. Deride tahrişe ya da gözeneklerde tıkanmaya neden olabilir. Ancak antifungal içeren pudralar özellikle tinea pediste lezyonların yinelemesini önlemek amacıyla uygulanabilir.

39. Korunma • Havlu, şapka, tarak, fırça, ayakkabı, terlik, çorap, giysi gibi kişisel eşyaların ortak kullanımından kaçınma önemlidir. • Mantar enfeksiyonu oluşturan ve bulaşmasını kolaylaştıran etmenler hastaya anlatılmalıdır.

40. Sevk Ölçütleri • Karaciğer bozukluğu, böbrek bozukluğu, gebelik, emzirme dönemi ve diyabet varlığında sistemik tedavinin uzman denetiminde yapılması önerilir. • Tedaviye dirençli onikomikoziste ve cerrahi tedavi gerektiren durumlarda hasta üst merkeze sevk edilmelidir.

41. Kaynaklar • Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2012 • Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2003

42. Teşekkürler..