TÜBİTAK’DA PROJE DEĞERLENDİRME SÜRECİ Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK

1. TÜBİTAK’DA PROJE DEĞERLENDİRME SÜRECİ Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK

2. Tübitak Kurum Yapısı BAŞKANLIK (TÜBİTAK BAŞKANI ) ARDEB (BAŞKAN YARD.) Araştırma Destek Programları Başkanlığı TEYDEB (BAŞKAN YARD.) Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı GENEL SEKR. (BAŞKAN YARD.) Kurumsal, Mali ve Özlük İşleri vb. İdari TOVAG Tarım, Ormancılık ve Veterinerlik Araştırma Destek Grubu

3. Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) ARDEB Başkan Yrd.

4. TÜBİTAK ARDEB Destek Programları

5. TÜBİTAK ARDEB Destek Programları

6. TÜBİTAK ARDEB Destek Programları

7. 1001 - Araştırma Projelerini Destekleme Programı Kimler Başvurabilir Destek Özellikleri Başvuru Dönem ve Tarihleri 1500 TL/ay Proje Teşvik İkramiyesi 4 ay Değerlendirme Süresi Detaylı bilgi için:http://www.tubitak.gov.tr/ardeb

8. 1002 - Hızlı Destek Programı Kimler Başvurabilir Destek Özellikleri Başvuru Dönem ve Tarihleri 2-3 ay Değerlendirme Süresi Detaylı bilgi için:http://www.tubitak.gov.tr/ardeb

9. 1003 - Öncelikli Alanlar Destek Programı Kimler Başvurabilir Destek Özellikleri Başvuru Dönem ve Tarihleri 2500 TL’ye kadar Proje Teşvik İkramiyesi Üniversite – Sanayi İşbirliği Detaylı bilgi için:http://www.tubitak.gov.tr/ardeb

10. 1505 - Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı Amacı Üniversite/kamu araştırma enstitülerindeki bilgi birikiminin, KOBİ ve büyük her ölçekteki kuruluştarafındanürüne/sürece dönüştürülerek ticarileştirilmesini sağlamak. Destek Miktarı Proje bütçe üst sınırı 1.000.000 TL*, %75’i TÜBİTAK, %25’i KOBİ, %60’ı TÜBİTAK, % 40’ı Büyük, Proje Bütçesine ek olarak; Proje Teşvik İkramiyesi 180.000 TL* Proje Kurum Hissesi 50.000 TLTÜBİTAK tarafından karşılanacak* 3 ay süreli TÜBİTAK tarafından karşılanacak 10.000 TL’lik fizibilite desteği Destek Süresi Proje bazında en çok 24 ay Kimler Başvurabilir? Proje sonuçlarını Türkiye’de uygulamayı taahhüt eden KOBİ’ler ve büyük ölçekli firmalar ile üniversite ya da kamu araştırma kurumları (yürütücü kuruluş) ortak olarak başvurabilmektedir. * Üst sınırlardır.

11. ARDEB Projeleri Desteklenme Oranları ARDEB’den 30 Bin TL’den 2,5 Milyon TL’ye kadar destek almak mümkün. Desteklenme Oranları 1003 1001 3501 1002 %33 %28 %10-20 %46

12. TÜBİTAK ARDEB 2000-2012 Proje Dağılımı 2000-05 ve 2006-12 karşılaştırıldığında; önerilen proje sayısı3,5 kat, desteklenen proje sayısı 2,5 kat arttı. 2000 yılında yürürlükte olan 843 proje varken, bu sayı 2012’de 2.725oldu.

13. 2003: İllere Göre Projelerin Bütçe Dağılımı

14. 2012: İllere Göre Projelerin Bütçe Dağılımı

15. 2012’de En Çok Proje Önerisi Sunan/Destek Alan Öneri Bazında İlk 10: Destek Bazında İlk 10:

16. Panel - Panelist Sayıları (2004 - 2012) 54 Farklı Üniversite • 423 Panelist 147 Farklı Üniversite • 3580 Panelist

17. Proje Değerlendirme Süreci Nasıl İşliyor? ARDEB İade ARDEB Ön İnceleme (Biçimsel) Araştırma Grubu İnceleme (Biçimsel+Bilimsel) Online Başvuru Panel Süreci Biçimsel Eksiklik Grup İade Ret • Etik/Yasal izin • Yetersiz içerik vb. Kabul

18. Panel Süreci ARAŞTIRMA DESTEK PROGRAMLARI BAŞKANLIĞI (ARDEB)

19. Panel Nedir? Panel:Proje önerilerinin değerlendirilmesi amacıyla, proje konularındauzman kişilerden oluşturulan kuruldur.

20. Panellerin Oluşturulması Grup Yürütme Komitesi (GYK); Danışma Kurulunun da görüşünü alarak, proje önerilerinin konularına göre, panel ve panelistleri belirler. Bazı durumlarda (proje önerisinin özel uzmanlık gerektiren hususları için) panel dışı danışman görüşü alınmasına ihtiyaç duyulabilir. Bu tür projeler panelde değerlendirilirken, panel dışı danışman raporu panelistlerin bilgisine sunulur.

21. Panelistlerin Belirlenmesi Panelistlerin proje konularında uzman olmaları yanında; Panelistler ile panelde görüşülecek proje öneri sahipleri arasında çıkar çakışması veya çatışması olmamasına, Proje önerilerinin verildiği kurumlardan panelist seçilmemesine, Panelistlerin aynı panelde görüşülecek proje önerilerinde yer almıyor olmalarına, (proje yürütücüsü, araştırmacı, danışman) Daha önce çağırılan panelistlere ait istatistiki bilgiler dikkate alınarak, kurumlar arası yaygın dağılımın korunmasına özen gösterilir. Panele çağrılmış olmak TÜBİTAK tarafından çıkar çatışması / çakışması olmadığına karar verildiği anlamına gelmez, her bir panelist kendi durumunu değerlendirmelidir.

22. Moderatörün Görev ve Sorumlulukları Paneli TÜBİTAK adına yönetmek ve sonuçlandırmak, Tartışmalarda bilimsel görüş belirtmemek, Panelistlerin görüşleri doğrultusunda veya tersine yönlendirme yapmamak, Oylamaya katılmamak, Panelle ilgili evrak ve dokümanı düzenli bir şekilde panel görevlisine teslim etmek.

23. Panelistlerin Görev ve Sorumlulukları Bilimsel kural ve kriterlere uymak, Değerlendirmelerini objektif olarakyapmak, Panelde görüşülecek tüm projelere ilişkin bilgi sahibi olarak panele katılmak, Bireysel hazırlık raporlarını panel öncesi hazırlamak,görüş ve değerlendirmelerini gerekçelendirmek, Yapılan yazışma ve görüşmelerin gizli olduğunu bilerek bu gizliliğe uygun davranmak,

24. Panelistlerin Görev ve Sorumlulukları (devam) Proje içeriklerini ve panel tartışmalarını üçüncü kişilere aktarmamak, Proje içeriklerini şahsi amaçları doğrultusunda kullanmamak, Proje yürütücüsü ve ekibi ile proje önerisi hakkında herhangi bir şekilde iletişime geçmemek, Proje önerisinde bilimsel etik kurallara aykırı bir durumun tespiti halinde, ilgili Araştırma Grubunupanel toplantısı öncesi yazılı olarak bilgilendirmek.

25. Panel Görevlisinin Görev ve Sorumlulukları Panel Görevlisi:Panelin TÜBİTAK mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilmesinden sorumlu olan Araştırma Destek Grubu çalışanıdır. Panel Görevlisinin Görev ve Sorumlulukları • Panel sürecinin işleyişiyle ilgili usul ve esaslar hakkında moderatör ve panelistleri bilgilendirmek, • Gerekli durumlarda proje destekleriyle ilgili TÜBİTAK mevzuatı konusunda bilgi vermek, • Panel esnasında panel mevzuatına aykırı durumlar söz konusu olduğunda gereken uyarı ve açıklamaları yapmak, • Panel Raporunun ve Panel Puan Tablosunun kurallara uygun şekilde düzenlenmesi konusunda moderatöre yardımcı olmak, • Panel sonunda panele ait belgeleri eksiksiz ve imzalanmış olarak moderatörden teslim almak.

26. Panel Süreci • Panel süreci: • Bilimsel değerlendirme aşaması, • Puanlama aşaması ve • Panel raporu yazımı aşaması şeklinde 3 aşamadan oluşmaktadır. • Panelde, proje ekibi ile çıkar çatışması / çakışması söz konusu olan panelist varsa, ilgili önerinin görüşülmesi süresince panel toplantı salonunun dışında bulunur, değerlendirmeye katılamaz ve oy kullanamaz.

27. Bilimsel Değerlendirme Aşaması • Moderatör tarafından, sırasıyla her bir proje önerisi için panelistlerden birinden; projenin kısaca tanıtılması ve bilimsel değerlendirme kriterlerine göre projeyi değerlendirmesi istenir. • Daha sonra diğer panelistlerinde katılımıyla öneri ilgili bilimsel değerlendirme kriterlerine göre tartışılarak değerlendirilir. • Proje önerisi yeterince tartışıldıktan sonra puanlama aşamasına geçilir.

28. Bilimsel Değerlendirme Kriterleri • Proje önerileri, genel olarak; • Özgün Değer • Yöntem • Yapılabilirlik (Ekip, Ekipman) • Yaygın Etki kriterlerine göre değerlendirilir. • Bütçe ve süre ile ilgili hususlar değerlendirme kriteri olarak ele alınmaz. Panelin bu konularla ilgili görüşleri değerlendirme bittikten sonra Panel Raporunda ilgili bölümde belirtilir.

29. Bilimsel Değerlendirme Kriterleri (Destek Programlarına göre)

30. Tekrar Sunulan Önerilerin Değerlendirilmesi • Tekrar sunulan proje önerileri değerlendirilirken Önceki Panel Raporu ve tekrar sunulan öneride bu raporda belirtilen hususlar doğrultusunda ne tür değişikliklerin yapıldığını özetleyen “Proje Önerisi Değişiklik Bildirim Formu” panele sunulur. • Bu tür proje önerileri değerlendirilirken önceki panel raporunda belirtilen hususlar (gerekçe/açıklamalar) ile tekrar sunulan öneride bu hususlarla ilgili olarak yapılan değişiklik ve düzenlemeler de dikkate alınır.

31. Puanlama Aşaması • Puanlamagizli oy – gizli kimlik – açık sayımprensibine göre yapılır. Buna göre, panelistler, diğer panelistlerin verdikleri puanları bilmemekte, fakat ortalama alındıktan sonra projenin aldığı toplam puan panelistlere bildirilmektedir. • Her bir panelist aşağıda bir örneği görülen oy pusulasını doldurmak suretiyle o proje önerisiyle ilgili puanlamasını yapmış olur.

32. Puanlama Aşaması (devam) • Puanlama; 5 seviyeli bir ölçek ile aracılığı ile yapılmaktadır. Bu ölçekte, her bir seviyenin açıklaması bulunmaktadır.

33. Puanlama Aşaması (devam) • Panelistler doldurdukları oy pusulalarını moderatöre teslim ederler. • Panelistlerin kimliği gizli tutularak puanlar okunur ve Panel Puan Tablosuna işlenir. • Panel Puanı Ortalaması hesaplanırken tüm panelistlerin verdiği puanların aritmetik ortalaması alınır.

34. Panel Raporu Yazımı Aşaması • Panelistlerin ortak görüşleri doğrultusunda Panel Puanını yansıtacak şekilde, her bir kriter için ayrıntılı açıklamaların yer aldığı Panel Raporu düzenlenir. • Raporda her bir kriter için eksik görülen ya da yeterli bulunmayan hususların neler olduğunun gerekçeli olarak belirtilmesine dikkat edilir. • Panel Raporunun “bütçe”, “süre” ve “diğer görüşler” ile ilgili bölümlerine de, bu hususların tartışılmış olması durumunda, panelistlerin ortak görüşleri yansıtılarak raporun yazımı tamamlanır.

35. Özgün Değer’in Yetersiz Olması Durumu Oylama sonucunda panel puanı Özgün Değer <2şeklinde gerçekleşen proje önerilerinin raporunun yazımında sadece “Özgün Değer” kriteriyle ilgili bölümün gerekçe ve açıklamaları ayrıntılı olarak belirtilir. Diğer kriterlerin yer aldığı bölümlere ise “Projenin özgün değerinin yetersiz bulunması nedeniyle, bu kriterle ilgili değerlendirme rapora yansıtılmamıştır.” ifadesi yazılarak rapor tamamlanır.

36. Destek Kararının Verilmesi • Panellerin tamamlanmasından sonra,puanlarına göre sıralanan proje önerileri Başkanlığın onayına sunulur. • Başkanlıkça desteklenmesi onaylanan projeler Araştırma Destek Gruplarına bildirilir. • Moderatör ve panelist isimleri ile başvurunun aldığı puan gizli tutularak, Panel Raporu başvuru sahibine iletilir.

37. Proje Hazırlarken Dikkat Edilecek Noktalar

38. "Şans ancak hazırlanmış fikirlere güler." Louis Pasteur

39. Başlangıcı ve sonu belirli bir sürede,tanımlı amaç ve hedeflere sahip, değişimyaratan, planlanan uygulama adımlarıylaçeşitli çıktıların elde edildiği, belirlenmiş bir bütçeyle yürütülen bir çalışmasürecidir. Araştırma Projesi

40. Neden Proje Desteğine Başvurmalıyım? Çünkü proje desteği, Bilime, toplumsal refaha ve ekonomiye katkı, Bilimsel çalışmalarımızın belirli bir düzen içerisinde, sorumlulukların tanımlandığı bir ekip ile yürütülebilmesini ve çok ortakla çalışabilme düzenini, Bilimsel çalışmalarımız için gerekli maddi fonu, Yapılacak olan bilimsel değerlendirmenin, olası hata ve eksikliklerin bilimsel panel tarafından önceden ortaya çıkarılmasını, Bilimsel ve teknolojik (makale, ürün, patent) çıktıların oluşmasını, Ar-Ge personeli yetiştirilmesine katkı ve Kurumsal ve bireysel teşvik imkanlarından faydalanabilme olanağını sağlar.

41. Başvuru Aşamaları Online Başvuru Sisteminden başvuru yapılması Basılı gönderilmesi gereken evrakların gönderilmesi

42. Araştırmacı Bilgi Sistemi Araştırma projesine başvuru yapan ekibin ARBİS üyesi olması gerekmektedir. Panelistlerin seçiminde TÜBİTAK Araştırmacı Bilgi Sistemi (ARBİS) aktif olarak kullanılmaktadır. Her araştırmacı ARBİS’te kayıtlı olan bilgilerini düzenli olarak güncellemelidir.

43. Online Başvuru Sistemi

44. Hak Sahipliği Beyan Formu • Proje önerisini hazırlayan ve sunan kişilerin proje önerisi üzerindeki payları belirlenebiliyor mu? • Temel Seçenekler: • Paylı • Ortak

45. Kabul Taahhüt Beyanlarının İmzası

46. Proje Değişiklik Bildirim Formu • Panel tarafından önerilen değişikliklerin neler olduğunun belirtilmesi ve gerçekleştirilen değişikliklerin formda sayfa ve satır belirtilerek yazılması beklenmektedir • “Talep edilen değişiklikler yapılmıştır” ifadesi yanlıştır.

47. Basılı Olarak Gönderilmesi Gereken Belgeler Elektronik Başvuru Çıktısı Hak Sahipliği Beyan Formu Daha önce sunulmuş olan projeler için "Proje Önerisi Değişiklik Bildirim Formu " Daha önce sunulmuş olan projeler için "Feragat Formu« Türkiye’de İkamet Eden Yabancı Uyruklulara PTİ (Proje Teşvik İkramiyesi) Ödenebileceğine Dair Onay Belgesi Etik Kurul Onay Belgesi (Eğer gerekli ise) Yasal/Özel İzin Belgesi (Eğer gerekli ise) Destek Mektupları (Eğer gerekli ise) Not: İmza gerektirmeyen proje başvuru eklerinin (başvuru formu (1-13.maddeler) ve proforma faturalar) ayrıca basılı olarak gönderilmesine gerek yoktur.

48. Etik Kurul ve Yasal İzin Belgesi • Etik Kurul / Yasal İzin / Özel İzin Belgesinin Önemi: • Gerekli Olduğu Beyan Edildiği Halde Başvuruya Eklenmemiş Olması. • Gerekli Olduğunun İlgili Grup Tarafından Tespit Edilmesi / İstenilen Kriterlere Uygun Olmaması.

49. Proje Önerisi Bölümleri • Başlık, Özet, Abstract • Amaç • Konu kapsam • Literatür özeti • Özgün değer • Yöntem • Araştırma olanakları • Yaygın etki/katma değer • Çalışma takvimi • Başarı ölçütleri ve B planı • Bitirilmiş ve yürüyen diğer projeler • Bütçe ve gerekçesi • Ek Belgeler (izin belgeleri, destek mektupları, proforma fatura)

50. ProjeBaşlığı ve Özet Bölümü • Başlık projeyi yansıtmalı, anlaşılır ve kısa olmalıdır. • Özet konunun önemi, özgün değeri ve amacı yansıtmalıdır. Araştırma/deney düzeni, metodoloji, beklenen sonuç ve etkileri en fazla 1 sayfa hedefiyle yazılmalıdır. • İngilizce Özet; Türkçe özetin birebir karşılığı olmalı ve İngilizce dil kurallarına uygun yazılmalıdır.