8.2 het socialisme

1. 8.2 het socialisme Ontstaan en ontwikkeling van een politieke stroming

2. Grondleggers • Karl Marx & Friedrich Engels: Communistisch Manifest (1848), Das Kapital (1867). • Ideologie: politieke ideeën of filosofie, vastgelegd in geschriften • Verbeteren van de positie van de arbeidersklasse door een revolutie te beginnen

3. Karl Marx en Friedrich Engels

4. Socialisme (marxisme) in theorie • Tegenstelling • proletariaat: arbeidersklasse, arm en zonder bezit • Bourgeoisie: rijke bezittende klasse

5. Doel Ideale, klasseloze samenleving waarin particulier bezit is afgeschaft en de productiemiddelen gedeeld worden. • Productiemiddelen grond & kapitaal in bezit van de bourgeoisie, factor arbeid wordt uitgebuit

6. Middel Marx voorspelt dat het proletariaat uit armoede en ellende in opstand zal komen tegen de bourgeoisie: • Omverwerping kapitalisme, proletariërs grijpen de macht • Bezit afgeschaft, productiemiddelen in handen van de staat • Klassenloze maatschappij

7. Opkomst socialisme in Nederland • 1870: economische crisis treft voornamelijk de arbeidersklasse • Sociale kwestie: slechte leef- en werkomstandigheden + achtergestelde positie van de arbeiders • Liberalen: overheid mag de economische vrijheid niet beperken (laissez-faire) • Socialisme komt op voor belangen van de arbeidersklasse

8. Socialisme in praktijk • Sociaal Democratische Bond (SDB): opgericht in 1881 o.l.v. Ferdinand Domela Nieuwenhuis • 1e Marxistische partij in de Tweede Kamer • Radicalisering na 1892: anarchistisch, anti-democratisch • Acties en stakingen om revolutie te ontketenen

9. Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP): opgericht in 1894 door Troelstra • gematigd marxistisch: reformisme • Doel: geleidelijke verbetering van positie van de arbeiders via het parlement

10. Ontwikkeling van het socialisme