Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów

1. Szkolenie dla nauczycielii dyrektorów

2. Szkoła Współpracy – uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły Okres trwania projektu: marzec 2013 – luty 2015 Cel ogólny projektu: wzmocnienie współpracy pomiędzy uczniami, rodzicami i nauczycielami oraz przedstawicielami innych środowisk na terenie szkół i przedszkoli w Polsce, poprzez opracowanie, upowszechnienie i wdrożenie modelowych rozwiązań. Cele Szczegółowe: • Diagnoza obecnego stanu współpracy w szkole oraz oczekiwań wobec niej wśród rodziców, uczniów i nauczycieli • Wypracowanie modelowych, adekwatnych do polskich warunków rozwiązań wzmacniających współpracę na wszystkich poziomach edukacyjnych • Przegląd prawnych i organizacyjnych uwarunkowań dla współpracy oraz wypracowanie rekomendacji zmian legislacyjnych i organizacyjnych • Wzmocnienie współpracy w 1034 szkołach i przedszkolach dzięki wsparciu szkoleniowo-warsztatowemu • Stworzenie i udostępnienie wiedzy : - w zakresie możliwości aktywnego udziału rodziców w życiu szkół i przedszkoli - dotyczącej aktywnego uczestnictwa uczniów i uczennic w życiu szkół 0303.20104-02.2015 2

3. Dzięki udziałowi w szkoleniach i warsztatach uczestnicy projektu dowiedzą się m.in.: • Jakie są warunki skutecznej i satysfakcjonującej współpracy • Jakie są obecnie ramy prawne i organizacyjne współpracy pomiędzy nauczycielami, uczniami i rodzicami • W jaki sposób wzmocnić już istniejące formy współpracy, a szczególnie samorząd uczniowski i rady rodziców • W jakich sprawach w szkole i przedszkolu warto współpracować (organizacja życia szkolnego /przedszkolnego, oferta zajęć pozalekcyjnych, realizacja programu wychowawczego, rozwiązywanie problemów) • W jaki sposób na co dzień skutecznie się komunikować, aby współpraca była konstruktywna i przyjazna 3

4. Najważniejsze działania w projekcie: BADANIA: - sondaż wśród rodziców dzieci w wieku szkolnym - ogólnopolskie badanie internetowe adresowane do dyrektorów szkół - analiza rozwiązań prawnych - konsultacje społeczne WSPARCIE DLA SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI: - rekrutacja 1034 szkół i przedszkoli w całej Polsce - szkolenia : jednodniowe dla rodziców i dla uczniów oraz dwudniowe dla dyrektorów i nauczycieli - debaty - organizowane w szkołach i przedszkolach, osobno przez uczniów, przez rodziców i przez nauczycieli - dwa rozdzielone w czasie, jednodniowe warsztaty w gronie nauczycieli, uczniów i rodziców - mające na celu opracowanie i pilotażowe wdrożenie programu współpracy w szkole i przedszkolu STRONA INTERNETOWA : www.szkolawspolpracy.pl PORTALE: - dla rodziców - dla uczniów 4

5. Projekt Szkoła Współpracy a inne działania systemowe PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty – realizacja projektów systemowych, m.in. w zakresie wzmocnienia systemu nadzoru pedagogicznego: „Szkoła Współpracy. Uczniowie i rodzice kapitałem społecznym nowoczesnej szkoły” – zmiana systemowa, w celu wzmocnienia demokratycznej kultury szkoły, poprzez zwiększenie udziału uczniów i rodziców w życiu placówek edukacyjnych. Wprowadzona nowa podstawa programowa uwzględnia m.in.: • - rozwijanie umiejętności współpracy, • - udział uczniów w procesach decyzyjnych, • - realny wpływ uczniów na życie szkoły, Rozporządzenie MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego określa wymagania państwa wobec szkół i przedszkoli: m.in.: „uczniowie są aktywni” i „rodzice są partnerami szkoły”. Co to oznacza? 5

6. Wymagania państwa na poziomie „B”: (wysokie, ale jeszcze nie najwyższe) w zakresie współpracy organów szkoły są następujące: • rodzice współdziałają ze szkołą w realizacji koncepcji pracy; • uczniowie inicjują i realizują różnorodne działania na rzecz własnego rozwoju, rozwoju szkoły, społeczności lokalnej i angażują w nie innych; • uczniowie mają wpływ na kształtowanie szkolnej rzeczywistości; • uczniowie i rodzice mają wpływ na to, jakie wartości i normy obowiązują w szkole; • w szkole realizowane są inicjatywy rodziców na rzecz rozwoju uczniów i szkoły; • zarządzanie szkołą sprzyja udziałowi nauczycieli, uczniów, rodziców i innych pracowników w procesie decyzyjnym; • działania dyrektora umożliwiają budowanie sieci wsparcia dla szkoły (adekwatnie do koncepcji pracy, potrzeb i możliwości szkoły oraz środowiska). 6

7. Cele szkolenia • Prezentacja najważniejszych informacji o projekcie. • Poznanie podstawowych treści na temat współpracy w szkole/przedszkolu. • Poznanie i omówienie najważniejszych form i obszarów udziału rodziców w życiu szkoły/przedszkola. • Analiza korzyści, jakie może przynieść dobra współpraca w szkole/ przedszkolu – czynniki budowania kapitału społecznego w systemie edukacji. • Sformułowanie warunków dobrej i efektywnej współpracy uczniów, rodziców z dyrekcją, radą pedagogiczną i otoczeniem szkoły. 7

8. Kontrakt • Angażujemy się, zadajemy pytania • Dzielimy się własnymi doświadczeniami • Wyrażamy własne opinie • Zachowujemy poufność • Nie przerywamy innym wypowiedzi • Mówi tylko jedna osoba, słuchamy siebie nawzajem • Pamiętamy o wyciszeniu swojego telefonu • Szanujemy czas swój i innych, jesteśmy punktualni • Prawo STOP, prawo własnego określenia granic 8

9. Szkoła Współpracy • Szkoła Współpracy to przestrzeń, w której każde dziecko i młody człowiek, każdy rodzic i nauczyciel zaproszeni są do wspólnej rozmowy, pracy, uczenia się i zabawy. • W Szkole Współpracy uczniowie i uczennice m.in. poprzez: • metody dydaktyczne (praca w grupach, projekty, debaty itp.); • zajęcia pozalekcyjne sprzyjające współpracy; • codzienną aktywność i współdecydowanie o sprawach szkoły • poznają czym jest współpraca i jak wpływa • na uczenie się, rozwijanie kompetencji kluczowych i realizację podstawy programowej. 9

10. Jak rozumiemy współpracę w naszym projekcie? Prowadzona w różnorodnych formach. Doświadczenie współpracy powinno być atrakcyjne i zrozumiałe – dlatego oprócz spotkań, opiniowania dokumentów warto ją prowadzić w postaci gier, zabaw, warsztatów, symulacji i innych metod aktywizujących. Oparta na jasnych regułach - pozwalających uczestnikom rozumieć cel, zasady, formy współpracy. Wewnątrz szkoły oraz wykraczająca poza nią. W projekcie będziemy zachęcać szkoły i przedszkola, by rozwijały współpracę z otoczeniem oraz podmiotami zewnętrznymi, szczególnie lokalnymi, takimi jak biblioteki, domy kultury, organizacje pozarządowe, urzędy gminy, ośrodki pomocy społecznej. 10

11. Jak rozumiemy współpracę w naszym projekcie? Włączająca wszystkich zainteresowanych: nauczycieli, uczniów, rodziców. Systematyczna, czyli podejmowana z pewną regularnością, zapisana w dokumentach szkoły/przedszkola, zawierających pewne stałe formy współpracy (np. regularne spotkania). Ucząca zarówno dla uczniów, jak i rodziców. Uczące uczestnictwo to takie, w wyniku którego uczniowie i ich rodzice są bardziej świadomi reguł (praw i obowiązków), swoich własnych potrzeb i interesów oraz rozumieją kontekst i uwarunkowania działania szkoły/ przedszkola. Wielotematyczna. Współpraca powinna dotyczyć organizacji pracy szkoły, sposobów uczenia, finansów szkolnych, oferty obowiązkowej, jak i ponadobowiązkowej, celu i form współpracy z partnerami pozaszkolnymi itp. 11

12. Nowoczesna szkoła to: Nowoczesne metody: tu szczególnie związane ze współpracą, zabawą, nowymi technologiami, o ile te ostatnie dają nowe możliwości dydaktyczne. Aktualne treści: zajęcia szkolne realizując podstawę programową są reakcją na aktualne problemy i wydarzenia istotne dla społeczności lokalnej, a także szerszych społeczności. Otwartość na współpracę z podmiotami zewnętrznymi – wzbogacanie nauczania dzięki zasobom zewnętrznym. Relacja nauczyciel – uczeń ma charakter podmiotowego traktowania. Nauczyciel jest przewodnikiem, osobą wspierającą uczniów w procesie poznawania i rozwoju. 12

13. KAPITAŁ SPOŁECZNY 13

14. Kapitał ludzki a kapitał społeczny Rola kapitału ludzkiego – rozwijać się indywidualnie, dzięki osobistym kompetencjom, wiedzy, doświadczeniu, znajomości języków, zdrowiu, etc. Rola kapitału społecznego – rozwijać się we współpracy zespołowej, dzięki właściwym relacjom społecznym, zaufaniu, optymalnemu przepływowi wiedzy i doświadczenia, docenianiu różnorodności. 14

15. Kapitał społeczny Kapitał społeczny to „relacje, które budowane są na zaufaniu, sprzyjają współpracy, komunikacji i kreatywności oraz wiążą jednostkę ze społeczeństwem w sposób umożliwiający jej współdziałanie z innymi i realizowanie wspólnych celów”. Zależy nam na wzmacnianiu pomostowego kapitału społecznego. Kapitał budujący pomosty odnosi się do sieci, związków, które łączą zupełnie różnych ludzi, reprezentujących różne grupy. 15

16. Kapitał społeczny – kluczowym czynnikiem rozwoju kraju Strategia Rozwoju Kraju do roku 2020: • wzmacnianie postaw aktywnego, świadomego obywatelstwa, postaw pro-przedsiębiorczych i proinnowacyjnych; • zwiększenie aktywności społeczeństwa obywatelskiego; • wprowadzenie zmian w programach nauczania, polegających na włączeniu lub zwiększeniu zakresu zagadnień obejmujących edukację obywatelską, kulturalną i medialną oraz wzmocnieniu elementów rozwijających kreatywne myślenie i umiejętność kooperacji. 16

17. Budowanie kapitału społecznego w szkole Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego, (rządowy dokument opublikowany 16 maja 2013 roku w Monitorze Polskim) wskazuje na szkołę, jako ważne miejsce budowania kapitału społecznego. Jednym z celów szczegółowych SRKS jest: „Kształtowanie postaw sprzyjających kooperacji, kreatywności oraz komunikacji” - co wprost odnosi się do szkół i przedszkoli, a szczególnie priorytet 1.1: „Wspieranie edukacji formalnej w zakresie metod nauczania sprzyjających kooperacji, kreatywności i komunikacji oraz rozwijanie demokratycznej kultury szkoły”. 17

18. Poziom zaufania w krajach europejskich Poziom zaufania w krajach europejskich 18

19. Czy inni ludzie są pomocni? Czy inni ludzie są pomocni? 19

20. Zaufanie w Polsce a zaufanie w UE 20

21. „Cebula współpracy” Cebula współpracy 21

22. Czego potrzebujemy, by budować KS w szkole? Komunikacja - nastawienie na słuchanie drugiej strony oraz jasne komunikowanie swoich potrzeb i wątpliwości. Proaktywność - branie odpowiedzialności za swoje życie poprzez dokonywanie wyborów; gotowość i wola do działania, również na rzecz dobra wspólnego. Sieci społeczne- kontakty i relacje międzyludzkie, znajomości (szczególnie nieformalne). Zaufanie- dawanie przestrzeni innym osobom na realizację ich pomysłów, wiara w to, że mogą być pomocni. Wzajemność- inwestycja na przyszłość, a nie wymiana „1 za 1”. 22

23. Uczniowie 23

24. SAMORZĄD Samorząd to niezależneod nadrzędnej władzy decydowanieo własnych sprawach, wykonywanie funkcji uzupełniających w stosunku do władz np. szkoły, zakładu produkcyjnego, władz państwowych.. 24

25. Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? Z badań prof. Marty Zahorskiej wynika, że samorządy uczniowskie działały, jednak nigdzie, nawet w szkołach, gdzie były one najbardziej aktywne, nie pełniły funkcji reprezentacji interesów uczniowskich, nie występowały też jako strona w sporach z nauczycielami. W szkołach bardziej nowoczesnych uczniowie przynajmniej uczyli się samodzielnego organizowania imprez, w bardziej tradycyjnych służyli przede wszystkim jako pomoc dla nauczycieli w utrzymaniu dyscypliny.* * Zahorska M. (2002) Szkoła. Między państwem, społeczeństwem a rynkiem, Warszawa: Wyd. Akademickie Żak�s. 189 25

26. Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? Źródło: Raport Roczny Programu Społecznego „Szkoła bez przemocy”, Warszawa 2009, s. 98. 26

27. Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? Źródło: Opinie i Diagnozy 19, Centrum Badania Opinii Społecznej i Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii 2011, s. 33. 27

28. Jak wg badań funkcjonują samorządy uczniowskie? Samorządy uczniowskie są w ocenie nauczycieli aktywne. Jedna piąta badanych (21%) przyznała, że są one bardzo aktywne, a dalszych 54% - że są aktywne. Jednocześnie nauczyciele zauważają, że aktywność ta odnosi się głownie do działalności rozrywkowej. W roku 2009 odsetek nauczycieli negatywnie oceniających aktywność samorządu uczniowskiego wzrósł do 31%. W szkołach ponadgimnazjalnych aktywność samorządów szkolnych źle oceniło 46% nauczycieli, a w gimnazjach 26%. Najlepsza sytuacja była w szkołach podstawowych, w których działania samorządu pozytywnie oceniło 77% nauczycieli. Raport Roczny Programu Społecznego „Szkoła bez Przemocy”, Warszawa, 2009 28

29. KOMPETENCJE KLUCZOWE UCZNIÓW Uczniowie poprzez naukę w szkole mają rozwijaćswoje kluczowe kompetencje. Samorządność – jako jedną z kompetencji obywatelskich mają szansę nabyć tylko wtedy, gdy my − dorośli stworzymy do tego warunki i odpowiednio będziemy ich wspierać. 29

30. Podstawa programowa Wymagania na koniec I etapu Uczeń zna prawa ucznia i jego obowiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą), respektuje je, uczestniczy w szkolnych wydarzeniach. 30

31. Podstawa programowa Cele kształcenia - II etap ,,V. Współdziałanie w sprawach publicznych. Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich’’. 31

32. Podstawa programowa Zalecane warunki i sposób realizacji (II etap) Szkoła powinna zapewnić takie warunki, by uczniowie: 3. mieli realny wpływ na wybrane obszary życia szkoły, m.in. w ramach samorządu uczniowskiego; budowali swoje poczucie wartości i sprawstwa w życiu społecznym oraz zaufanie do innych’’. 32

33. Podstawa programowa Cele kształcenia - III etap ,,(…) III. Współdziałanie w sprawach publicznych. Uczeń współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich. 33

34. Podstawa programowa Cele kształcenia - III etap cd. IV. Znajomość zasad i procedur demokracji Uczeń rozumie demokratyczne zasady i procedury i stosuje je w życiu szkoły oraz innych społeczności; rozpoznaje przypadki łamania norm demokratycznych i ocenia ich konsekwencje; wyjaśnia znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywności obywateli’’. 34

35. Podstawa programowa Zalecane warunki i sposób realizacji (III etap) Szkoła powinna zapewnić takie warunki, by uczniowie: brali udział w dyskusjach i debatach na forum klasy, szkoły i w innych sytuacjach społecznych; pracowali nad rozwiązywaniem wybranych problemów swego otoczenia i szerszych społeczności; mieli realny wpływ na wybrane obszary życia szkoły, m.in. w ramach samorządu uczniowskiego. 35

36. Podstawa programowa Zajęcia z wiedzy o społeczeństwie kształtują u uczniów następujące postawy (IV etap): zaangażowanie w działania obywatelskie – uczeń angażuje się w działania społeczne i obywatelskie; wrażliwość społeczna – uczeń dostrzega przejawy niesprawiedliwości i reaguje na nie; odpowiedzialność – uczeń podejmuje odpowiedzialne działania w swojej społeczności, konstruktywnie zachowuje się w sytuacjach konfliktowych. 36

37. Podstawa programowa Zalecane warunki i sposób realizacji (IV etap) Szkoła powinna zapewnić takie warunki, aby uczniowie: 4. brali udział w dyskusjach i debatach na forum klasy, szkoły i w innych sytuacjach społecznych; 5. pracowali nad rozwiązywaniem wybranych problemów swego otoczenia i szerszych społeczności; 6. mieli realny wpływ na wybrane obszary życia szkoły, m.in. w ramach samorządu uczniowskiego. 37

38. Podstawa programowa Art. 55 ustawy o systemie oświaty • W szkole działa samorząd uczniowski. • Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły. • Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. 38

39. Podstawa programowa Art. 55 • Organy samorządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów. • Regulamin samorządu nie może być sprzeczny ze statutem szkoły. 39

40. Podstawa programowa SU może przedstawiać radzie szkoły, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: • prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami; • prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu; • prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań. 40

41. Jak powinna być wyłaniana reprezentacja samorządu uczniowskiego? Ustalanie regulaminu wybierania i działania organów SU • Najpierw nauczyciele - grono pedagogiczne powinno rozumieć edukacyjną wagę uchwalania regulaminu. • Namysł w klasach - na początku roku szkolnego każda klasa powinna przemyśleć w jaki sposób mają działać organy samorządu uczniowskiego w szkole. • Praca grupy roboczej opracowującej projektu regulaminu - proponujemy, by zaprosić dzieci do dalszej pracy nad konkretnymi zapisami regulaminu. • Przedstawienie projektu regulaminu - zanim uczniowie będą głosować nad przyjęciem regulaminu, powinni moc się z nim zapoznać. • Głosowanie nad spisanym projektem - uczniowie wypowiadają się za przyjęciem lub odrzuceniem projektu regulaminu w równym, tajnym i powszechnym głosowaniu. Dopiero po przyjęciu tego regulaminu organizowane są wybory do organów samorządowych. 41

42. Namysł w klasach Proponujemy, by na początku roku szkolnego każda klasa na godzinie wychowawczej przemyślała w jaki sposób mają działać organy samorządu uczniowskiego w waszej szkole. • W tym celu w czasie lekcji uczniowie muszą zrozumieć czym jest ten samorząd (definicja pojęcia) i jakie ma uprawnienia (nadane przez ustawę). • Następnie można zadać pytania. Czym mają zajmować się reprezentanci? Jakie zadania mają wypełniać? Tu możemy zacząć od otwartego pytania lub/ i gotowych odpowiedzi, z których uczniowie wybiorą najbardziej wlaściwe. • Następnie należy omówić profil kandydata, uczniowie powinni zastanowić się, jakie powinien spełniać kryteria. • Kolejną kwestią, która powinni omówić uczniowie, to pytania, w jaki sposób chcą wybierać reprezentantów. Można z uczniami na ten temat podyskutować i wnioski zapisać. 42

43. Co to znaczy reprezentować uczniów? Samorząd uczniowski reprezentuje uczniów poprzez: • Konsultowanie, czyli włączenie w proces podejmowania ważnych decyzji z życia szkoły • Realizowanie oddolnych projektów • Organizowanie debat • Udział w regularnych, cyklicznych spotkaniach z dyrekcją • Udział w radach pedagogicznych (rozpoczynających i kończących) • Udział w radach rodziców 43

44. Jakie decyzje warto skonsultować z uczniami? Oto kilka przykładów z polskich szkół: • udział szkoły w ogólnopolskich programach i akcjach, organizowanychprzez zewnętrznych partnerów szkoły, m.in. organizacje pozarządowe • lista i tematyka zajęć pozalekcyjnych • tematyka apeli szkolnych • zmiany w systemie oceniania • wybór nagród dla najlepszych uczniów • zmiany w statucie szkoły • zmiany związane z aranżacją wnętrz, wystrojem szkoły • zasady zmiany obuwia • długość przerw 44

45. Rodzice 45

46. Reprezentacją ogółu rodziców jest rada rodziców. Rady rodziców działają w szkołach i placówkach - art. 53 ustawy o systemie oświaty. W artykule tym określone też zostały sposób wyborui skład rady rodziców. W skład rad rodziców wchodzą w szkołach - po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału. 46

47. Kompetencje stanowiące RR wynikające z ustawy: • uchwala regulamin własnej działalności, w którym określa wewnętrzną strukturę, tryb pracy rady oraz szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów; • uchwala w porozumieniu z radą pedagogiczną program wychowawczy szkoły obejmujący treści i działania o charakterze wychowawczym, skierowany do uczniów i realizowany przez nauczycieli; • uchwala w porozumieniu z radą pedagogiczną program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów i środowiska. 47

48. Kompetencje stanowiące RR wynikające z ustawy: • deleguje jednego przedstawiciela do komisji konkursowej wyłaniającej kandydata na stanowisko dyrektora szkoły; • występuje do dyrektora szkoły i innych organów szkoły, organu prowadzącego, organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły; • wyraża zgodę na wniosek innych organów szkoły lub sama wnioskuje o wprowadzenie obowiązku noszenia jednolitego stroju przez uczniów na terenie szkoły. 48

49. Kompetencje opiniodawcze RR wynikające z ustawy: • opiniuje projekt planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły; • opiniuje program i harmonogram poprawy efektywności szkoły w kształceniu lub wychowaniu; • opiniuje podjęcie działalności w szkole organizacji lub stowarzyszeń (opinia rady rodziców musi być pozytywna). 49

50. Z rozporządzeń wykonawczych do ustawy o SO wynika, że rada rodziców : • opiniuje nadanie imienia szkole (we współpracy z SU i RP) – rozporządzenie o ramowych statutach szkół; • opiniuje wprowadzenie dodatkowych zajęć edukacyjnych do szkolnego planu nauczania; • opiniuje propozycje form realizacji czwartej godziny wychowania fizycznego; • wybiera przedstawiciela rodziców wchodzącego w skład rady szkoły, a jeżeli nie powołano rady szkoły wybiera przedstawiciela rady rodziców do zespołu rozpatrującego odwołanie nauczyciela od oceny pracy; • opiniuje ustalenie dodatkowych dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych. 50