Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. STRUKTURA I ROZMIESZCZENIE PRODUKCJI ROLNEJ Justyna Drop

3. Produkcja rolnicza w Polsce

4. Struktura zasiewów Struktura zasiewów - procentowy udział każdej z grup czy gatunków roślin uprawianych na całkowitej powierzchni gruntów ornych (poza ugorami). W gospodarstwie odnosi się do każdego płodozmianu, ale może dotyczyć także kraju. Struktura zasiewów w Polsce. Porównanie roku 2002 i 2008.

5. Zboża • W strukturze zasiewów przeważają zdecydowanie zboża około 70% wszystkich upraw. • Zboża są wykorzystywane do celów spożywczych, przemysłowych i pastewnych. • Pszenica zajmuje około 20% powierzchni gruntów ornych, jest uprawiana w pasie, ciągnącym się od Żuław Wiślanych przez Kujawy, Nizinę Wielkopolską, aż do Niziny Śląskiej, a także na Wyżynie Sandomierskiej i Wyżynie Lubelskiej.Pszenica jest wymagającym zbożem pod względem warunków glebowych i wilgotnościowych. • Żyto jest tradycyjnym polskim zbożem, uprawianym na słabych glebach w Polsce środkowej i wschodniej.Coraz bardziej popularne jest pszenżyto, ponieważ ma małe wymagania glebowo - klimatyczne, a daje wysokie plony z hektara. • Jęczmień jest uprawiany do celów przemysłowych lub do produkcji pasz. • Owies jest coraz mniej popularny, ponieważ stanowił paszę dla koni, a tych pogłowie maleje. żyto Jęczmień zwyczajny

6. Uprawa wybranych zbóż Pszenica Żyto Powyżej 40 % 30 -40 20-30 10-20 5-10 Poniżej 5 Powyżej 40 % 30 -40 20-30 10-20 5-10 Poniżej 5

7. Powierzchnia zasiewów zbóż według województw

8. Ziemniaki Drugie pod względem udziału w strukturze zasiewów są ziemniaki. Są one podstawą wyżywienia w naszym kraju, są bardzo rozpowszechnione ze względu na małe wymagania glebowo - klimatyczne. Poza funkcją żywieniową ziemniaki wykorzystywane są jako pasza dla zwierząt oraz jako surowiec w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Największą powierzchnię upraw ziemniaków odnotowano w województwie Mazowieckim 82,1 tyś ha, najmniej w wojew. Lubuskim 11,8 tyś ha, Ogólna powierzchnia upraw ziemniaków w Polsce w 2008 roku wyniosła 549 tyś ha. W porównaniu z rokiem 2000 powierzchnia upraw zmalała ponad dwukrotnie (1250,6 tyś. ha). Zbiory ziemniaków w 2008 r : 10462,1 tyś ton. Pole z ziemniakami

9. Rośliny przemysłowe • Rośliny przemysłowe zajmują kolejne miejsce w strukturze zasiewów około 6%. • W 2008 roku powierzchnia zasiewów wyniosła 1003 tyś. ha, w tym w gospodarstwach indywidualnych: 722 tyś. ha. Należą do nich: • rośliny cukrodajne - buraki cukrowe (187 tyś. ha), • rośliny oleiste - rzepak i rzepik (791 tyś. ha), • rośliny włókniste -( 3,4 tyś ha, w tym len 2,4 tyś ha ) • Używki - tytoń ( 17 tyś ha) i chmiel (2,3 tyś ha). • Spośród wyżej wymienionych najbardziej wymagające pod względem glebowym i klimatycznym są buraki cukrowe. • Warunki uprawy: Buraki cukrowe udają się najlepiej po zbożach – zwłaszcza w płodozmianie z pszenicą – na żyznych, średnio żyznych i próchniczych glebach, zasobnych w wilgoć i niezakwaszonych. Ich uprawy są kapitałochłonne i pracochłonne, wymagają bowiem stosowania dużych ilości obornika i nawozów mineralnych oraz częstych zabiegów pielęgnacyjnych. Potrzebują one stosunkowo długiego okresu wegetacyjnego i dużego nasłonecznienia w fazie dojrzewania, co zwiększa zawartość cukru w korzeniu. Jednocześnie rośliny te źle znoszą transport i składowanie, dlatego cukrownie buduje się w sąsiedztwie ich upraw.

10. Rzepak i rzepik oraz Len oleisty Len oleisty - roślinę tę uprawia się na małych powierzchniach. Są to przede wszystkim formy przejściowe: włóknisto-oleiste. Nasiona lnu zawierają w suchej masie ok. 40 proc. tłuszczu i 25 proc. białka. Len oleisty nie ma dużych wymagań siedliskowych i łatwo można go włączyć do płodozmianu. Najlepiej plonuje na glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego, a także żytniego dobrego. Dobrze rośnie na rędzinach, średnich i mocnych glebach czarnoziemnych oraz na średnich i mocnych glebach brunatnych i madach. Najodpowiedniejszy odczyn to obojętny. Roślina ze względu na dobrze rozwinięty i głęboko wnikający w glebę system korzeniowy znosi okresowe niedobory wody. Wrażliwa jest jednak na częste niedobory wilgoci. Rzepak i rzepik - zbiory rzepaku i rzepiku wyniosły w 2009 roku blisko 2,5 mln t, tj. o prawie 400 tys. ton, (o 17,8%) więcej od uzyskanych w roku 2008, orazo 1,3 mln t, tj. o 110,5% więcej od średniej z lat 2001-2005. Powierzchnia uprawy rzepaku i rzepiku (ozimego i jarego łącznie) wyniosła w 2009 roku 810 tys. ha i była większa od tej w 2008, o około 38,9 tys. ha (wzrost o 5%) oraz większa o 330,6 tys. ha (wzrost o 69%) od średniej z lat 2001-2005. Największe zbiory rzepaku i rzepiku, powyżej 300 tys. ton, uzyskano w województwach: wielkopolskim (413,5 tys. t), kujawsko-pomorskim (368,2 tys. t), zachodnio-pomorskim (336,3 tys. t) i dolnośląskim (333,9 tys. t), natomiast najmniejsze, poniżej 15 tys. ton odnotowano w małopolskim (14,7 tys. t) i podlaskim (14,9 tys. t). Len oleisty rzepak

11. Używki - tytoń i chmiel Powierzchnia upraw tytoniu w 2007 r. wzrosła o 3 tys. ha w porównaniu do roku poprzedniego i wyniosła ok. 21 tys. Tytoń najlepiej rozwija się w temperaturze 18–25 st.C, niebezpieczne są przymrozki. Dla rozwoju tytoniu ważne okazuje się również nasłonecznienie. Wzrasta wtedy zawartość olejków eterycznych, które decydują o właściwościach aromatycznych surowca, a  roślina jest mniej narażona na choroby grzybowe. Pod uprawę tej rośliny najlepsze są gleby próchniczne. Jednak dobre wyniki w uprawie uzyskuje się na glebach niezbyt żyznych, ale przewiewnych, piaszczystych i piaszczysto—gliniastych. W 2008 roku zebrano 41,2 tyś ton tytoniu. Chmiel Miejsce pod plantację powinno być nasłonecznione i osłonięte od wiatrów. Gleba żyzna, o odczynie obojętnym do lekko zasadowego. Przed założeniem plantacji prowadzi się staranne zabiegi pielęgnacyjne ziemi, nawożenie i odchwaszczanie. Następnie co roku nawozi się i wykonuje zabiegi niszczące chwasty, szkodniki i choroby. Chmiel wykorzystywany jest m.in. w piwowarstwie oraz w przemyśle kosmetycznym. W 2008 roku zebrano 3,5 tys. ton chmielu w Polsce. tytoń Szyszki chmielu

12. Rośliny pastewne • Rośliny pastewne - rośliny uprawiane w czystym siewie lub mieszankach na paszę, odznaczające się stosunkowo dużą masą otrzymywaną z jednostki powierzchni oraz korzystnym ze względów odżywczych składem chemicznym. • Wszystkie typowe rośliny pastewne dzieli się na dwie duże grupy: – motylkowe drobnonasienne (koniczyny, lucerny, komonica, esparceta, inkarnatka), – rośliny niemotylkowe (kukurydza, słonecznik, kapusta pastewna), Do roślin pastewnych rocznych należą m.in.: owies, jęczmień, kukurydza, proso, słonecznik pastewny i niektóre strączkowe, jak np.: bobik, roczne gatunki łubinu, seradela, peluszka, wyka. Do roślin pastewnych dwuletnich należą: kapusta pastewna i rośliny pastewne korzeniowe, jak: burak pastewny, marchew pastewna, brukiew, rzepa. Do roślin pastewnych wieloletnich do najważniejszych należą gatunki z rodziny motylkowatych, np.: koniczyna, lucerna, komonica, łubin trwały, a także trawy pastewne (np. tymotka łąkowa, kupkówka pospolita, życica trwała), ziemniak i słonecznik bulwiasty. • Rośliny pastewne zapewniają całoroczną paszę dla zwierząt inwentarskich, są czynnikiem decydującym o ekonomicznej opłacalności całej produkcji zwierzęcej. Największe znaczenie w tej grupie mają rośliny motylkowe drobnonasienne, które są podstawowym źródłem wartościowego i taniego białka dla zwierząt. • Zajmują większą od roślin przemysłowych powierzchnię, gdyż około 8% powierzchni zasiewów. • W 2008 roku powierzchnia zasiewów roślin pastewnych wynosiła 929 tyś hektarów, natomiast zbiory 1307,8 tyś ton.

13. Sadownictwo • Udział sadów w powierzchni użytków rolnych jest niski (ok. 1%) z powodu braku sprzyjających warunków przyrodniczych oraz z powodu braku tradycji i doświadczenia w sadownictwie. • Wyróżnia się na terenie Polski trzy większe rejony sadownicze: • grójecko - skierniewicki : sady jabłoniowe ze znacznym udziałem wiśni, czereśni i śliw, • lubelski, • podkarpacki w rejonie Nowego Sącza Powierzchnia uprawy drzew owocowych

14. Zbiory owoców z drzew. Porównanie roku 2002 i 2008. Sady jabłoniowe Sady kwitnącej wiśni

15. Chów zwierząt i produkcja zwierzęca • Na chów zwierząt, w odróżnieniu od uprawy roślin, w znacznie mniejszym stopniu wpływają warunki przyrodnicze, duże znaczenie mają natomiast czynniki ekonomiczne. Tab. Produkcja ważniejszych produktów zwierzęcych na 1 ha użytków rolnych

16. Chów wybranych zwierząt Trzoda chlewna Bydło Trzoda chlewna w sztukach na 100 ha użytków rolnych, 2002 rok Bydło w sztukach na 100 ha użytków rolnych, 2002 rok Powyżej 300 200-300 100-200 50-100 25-50 Powyżej 70 50-70 30-50 10-30 Poniżej 10

17. Trzoda chlewna • Wśród hodowanych zwierząt w Polsce przeważa trzoda chlewna. • Główny obszar hodowli trzody rozciąga się od Niziny Południowo - wielkopolskiej po wschodnia część Pojezierza Pomorskiego, • W 2008 roku na 100 ha użytków rolnych w Polsce ogółem wyprodukowano 95,5 sztuk trzody chlewnej; • Województwo odznaczające się największym pogłowiem trzody chlewnej to: woj. Wielkopolskie - 4623,4 tyś sztuk, oraz 255,4 sztuk na 100 ha, • Województwa powyżej 100 sztuk na 100 ha użytków rolnych to: kujawsko-pomorskie ( 163,4), łódzkie (102,2) , opolskie (105) i pomorskie (117), • Na jednego mieszkańca Polski wyprodukowano 50,8 kg mięsa wieprzowego Bydło • Główny obszar hodowli bydła w 2008 roku to województwo mazowieckie – 1038,7 tyś sztuk, oraz ( na 100ha użytków rolnych w sztukach) 48,6 sztuk, • Duże znaczenie ma także województwo podlaskie – 835,1 tyś sztuk i wielkopolskie - 803,2 tyś sztuk, • Województwo odznaczające się najmniejszym pogłowiem bydła to woj. Lubuskie 72,0 tyś sztuk • Na jednego mieszkańca w 2008 roku wyprodukowano 9,9 kg mięsa wołowego i 1,0 kg cielęcego, a także 316 l mleka krowiego.

18. Owce, kozy oraz konie • W 2008 roku pogłowie wynosiło: • 324 tyś sztuk owiec, 2,0 sztuki na 100 ha użytków rolnych, • 136 tyś sztuk kóz, 0,8 sztuk na 100 ha użytków rolnych, • 325,3 tyś sztuk koni, 2,0 sztuki na 100 ha użytków rolnych, • Województwo dominujące w produkcji owiec to: województwo Małopolskie (107 tysięcy sztuk), • Najmniejszą produkcją odznacza się woj. Opolskie ( 2,5 tysięcy sztuk), • W produkcji kóz dominuje : • woj. Śląskie (18,2 tyś. Sztuk, podobnie woj. Małopolskie - 17,7 tyś sztuk), • Najmniejszą produkcją odznacza się województwo lubuskie – 2,7 tyś sztuk oraz opolskie 3 tyś sztuk.

19. Drób Największy udział w produkcji drobiu ma województwo wielkopolskie - 29098,5 tyś sztuk, Najmniejszy warmińsko-mazurskie - 2686,9 tyś sztuk. Ferma kurza

20. wybrane produkty rolne – miejsce Polski w świecie w 2007 roku