UZALEŻNIENIA WŚRÓD MŁODZIEŻY

1. UZALEŻNIENIA WŚRÓD MŁODZIEŻY ALKOHOLIZM

2. Etymologia terminu Alkoholizm jest pojęciem znanym i używanym od dawna, mającym różne konotacje. Jako termin został wprowadzony po raz pierwszy w 1849 r. przez Magnusa  Hussa dla nazwania zmian zdrowotnych (fizycznych i psychicznych) powstałych u osób przewlekle i intensywnie pijących alkohol. Zamiennie używano takich określeń jak choroba alkoholowa, nałóg alkoholowy, etylizm. Obecnie zgodnie z sugestiami Światowej Organizacji Zdrowia, stosowane jest określenie zespół  uzależnienie od alkoholu (B. Woronowicz, 2009). Motywem sięgania po alkohol jest działanie euforyzujące, rozluźniające, rozhamowujące  upojenie alkoholowe (Encyklopedia PWN, 1995). Samo słowo alkohol pochodzi najprawdopodobniej od któregoś z dwóch słów arabskich: al-kuhl (antymon, delikatny, drobny proszek) lub al.-ghoul (zły duch). Nazwa „alkohol” dla określenia napoju, jest używana dopiero od XVI wieku – alcohol vini. Późniejsze nazwy to aqua vitae („woda życia”), spiritus vivus oraz spiritus vini. Skład chemiczny alkoholu opisał po raz pierwszy w 1808 roku de Sausure (1767-1845), a proces fermentacji – Gay-Lussac (1778-1850) (B. Woronowicz, 2009).

3. Skala zjawiska BADANIA MIĘDZYNARODOWE W POLSCE Nadużywanie alkoholu przez młodzież stało się jednym z głównych problemów społecznych Europy pod koniec XX wieku. W latach 90. zaobserwowano utrwalenie się niekorzystnych trendów tego zjawiska w skali całego kontynentu jak i innych regionów świata, co pociągnęło za sobą serię podejmowanych badań nad rozwojem i skalą zjawiska. Projektami badawczymi realizowanymi w naszym kraju w ramach międzynarodowych projektów badawczych są: 1)Międzynarodowe Badania Zachowań Zdrowotnych wśród młodzieży Szkolnej – badania HBSC 2) Europejskie Badania Młodzieży Szkolnej dotyczące Alkoholu i Narkotyków – badania ESPAD

4. Badania HBSC W Polsce badania przeprowadzono w latach: 1990, 1994, 1998, 2002 i 2006. Zarówno w badaniach przeprowadzonych w 2002 oraz na przełomie 2005/2006 roku uczestniczyła młodzież szkolna w takich samych kategoriach wiekowych – 11, 13 i 15 lat. Przedmiotem badań był stan zdrowia i zachowania zdrowotne młodzieży oraz zachowania ryzykowne związane m. in. ze spożyciem alkoholu. Badania prowadzone były pod kierownictwem B. Woynarowskiej oraz dr J. Mazura. Wnioski wyłaniające się z badań są następujące: 1) w latach 1990-2002 odsetek młodzieży, która przeszła inicjację alkoholową obniżył się z 78 do 64% 2) nieznacznie wzrósł odsetek młodzieży, która upiła się alkoholem cztery lub więcej razy w życiu 3) znacznie wzrósł odsetek dziewcząt w wieku 11-15 lat, które upiły się alkoholem cztery lub więcej razy w życiu 4) najczęściej spożywanym alkoholem wśród młodzieży jest piwo. Odsetek modzieży pijącej często piwo zwiększył się w latach 1990-1994, a jego niewielki spadek odnotowano w latach 1994-2002. Spadła również częstość picia wina na rzecz wódki 5) wzrósł odsetek dziewcząt pijących piwo, wino i wódkę 6) do czynników zwiększających ryzyko picia alkoholu zaliczono: palenie papierosów, negatywny stosunek do szkoły i wiążące się z tym problemy z nauką, złe kontakty z rodzicami, ogólne niezadowolenie z życia i ze swojego wyglądu

5. Zestawienie danych dotyczących używania i nadużywania alkoholu przez młodzież w wieku 11, 13, 15 lat wg. płci.Wyniki badań HBSC wykonanych w latach 1990, 1994, 1998, 2002, 2006 (% badanych)

6. Badania ESPAD W roku 2003 zrealizowana została w Polsce kolejna edycja badań ankietowych w ramach Europejskiego Programu Badań Młodzieży Szkolnej dotyczące Alkoholu i Narkotyków – ESPAD, w trzecich klasach szkół gimnazjalnych oraz drugich klasach szkół ponadpodstawowych (grupa 15/16–latków oraz 17/18–latków) koordynowanych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie pod kierownictwem J. Sierosławskiego w latach 1995, 1999, 2003 i 2007. Wnioski z badań używania i nadużywania alkoholu przez młodzież szkolna są następujące: 1)Napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną używaną przez młodzież. Do picia napojów alkoholowych przyznaje się ponad 92% uczniów III klas gimnazjalnych i ponad 96% uczniów II klas szkół średnich. Najczęściej spożywanym napojem alkoholowym jest piwo. 2) Wraz ze spadkiem liczby abstynentów wzrasta częstość picia oraz ilość jednorazowo wypijanego alkoholu przez młodzież. Jako wskaźnik częstej konsumpcji traktowane jest picie alkoholu w ciągu ostatniego miesiąca poprzedzającego badanie. Ponad 2/3 chłopców (76%) oraz ponad połowa dziewcząt (62%) uczących się w III klasach gimnazjalnych (15/16–latków) piła alkohol w tym okresie. 3)do upicia się w czasie ostatniego roku przyznało się niemal 50% piętnastolatków (58% chłopców i 40% dziewcząt) i ponad 65% siedemnastolatków (74% chłopców i 54% dziewcząt). Na miesiąc przed badaniami upił się co trzeci 15/16–letni chłopiec (38,1%) i co piąta 15/16–letnia dziewczynka(26,5%) 4) większość uczniów trzecich klas gimnazjów przyznaje się do podejmowania prób zakupów alkoholu (np. piwa 64%), zdecydowana większość takich prób kończy się powodzeniem. Odmową sprzedaży ze względu na zbyt młody wiek kończy się tylko 10% prób zakupu (dwukrotny wzrost w porównaniu z rokiem 1999).

7. Badania ESPAD Badania ESPAD z roku 2003 prowadzone w Polsce w ramach Europejskiego Programu Badań Ankietowych wskazują, że większość nieletnich spożywających alkohol doświadczyła 5 najczęściej występujących problemów: 1) co 8 piętnastolatek (13,0%) oraz co 13 piętnastolatka uczestniczyli w kłótni lub sprzeczce z powodu alkoholu; 2) 13,2% 15–letnich chłopców oraz ponad 20% siedemnastolatków brało udział w bójce w związku z alkoholem i miało zniszczone rzeczy lub ubrania (12,3%); 3) 12,6% chłopców oraz 6,3% dziewcząt przyznaje, iż w związku z piciem alkoholu miało problemy z rodzicami. W przypadku 17–latków przyznaje się do tego co piąty młody człowiek; 4) co dziesiąty 17–latek przyznaje, iż z powodu picia alkoholu miał wypadek lub doznał uszkodzeń ciała (11,3%); 5) niemal 6% 17–letnich dziewcząt z powodu picia alkoholu miało niechciane stosunki seksualne (badania ESPAD 2003). W przypadku młodych ludzi pijących duże ilości alkoholu istnieje ryzyko uzależnienia, co w znaczący sposób doprowadzić może do ich patologizacji oraz wykluczenia społecznego. Dane pochodzące z Wydziału Prasowego Komendy Głównej Policji wskazują, iż spada liczba nieletnich podejrzanych o popełnienie przestępstwa. Alkohol pozostaje jednak jako jeden z głównych czynników wpływających na popełnianie wykroczeń i przestępstw. W roku 2004 odnotowano 2658 zatrzymanych nieletnich osób będących pod wpływem alkoholu.

8. Skala zjawiska - Europa Z badań ESPAD przeprowadzonych w krajach członkowskich UE w 2003 roku wynika:  najwyższy poziom celowego upijania się i nietrzeźwości wśród młodzieży odnotowuje się w : Irlandii, krajach Skandynawskich, na Łotwie i w Wielkiej Brytanii  najniższy poziom odnotowano we Francji, na Litwie, w Polsce, Rumunii i we Włoszech. Porównując w ciągu jednego miesiąca aż trzy razy upiło 31% chłopców i 33% dziewczynek w Irlandii, a tylko 12-13% chłopców i 5-7% dziewczynek we Francji i na Węgrzech.  w całej UE ponad jeden na ośmiu uczniów (13%) w wieku 15-16 lat zdążył się upić ponad 20 razy w życiu Można powiedzieć, ze w ostatnich dziesięciu latach na terenie większości krajów UE zwiększyła się wśród młodzieży częstotliwość celowego upijania się alkoholem. Wskaźniki brane pod uwagę w badaniach nie są jednak takie same dla wszystkich krajów członkowskich i nie dają całkowitego poglądu na zjawisko. Zarysowanie kształtu występowania nadużywania alkoholu w Europie nie jest proste, jednak istnieją pewne ramy dzięki którym jest szansa prognozowania „co dalej”. Należą do nich m. in.: - warunki życia - zmiany gospodarcze - globalizacja - współzawodnictwo kulturowe i polityka w sektorze zdrowia publicznego

9. Skala zjawiska - Europa Czynniki ryzyka związane ze spożywaniem przez młodzież alkoholu: 1)Palenie papierosów: to czynność najczęściej kojarzona z piciem alkoholu. W całej Europie młodzież między 11-15 rokiem życia zdecydowanie kojarzy częste picie z paleniem papierosów 2)Poszukiwanie wrażeń: jako jeden z czynników zapowiadających ryzykowne zachowania związane z piciem alkoholu 3)Potrzeba niezależności i kształtowania indywidualnej tożsamości – dla wielu młodych ludzie picie alkoholu staje się symbolicznym przejściem w dorosłość i odcięcia się od etapu dzieciństwa 4)Oczekiwania związane ze spożyciem alkoholu: około 25% europejskiej młodzieży w wieku 15-16 lat spodziewa się pozytywnych skutków spożywania alkoholu (np. będę szczęśliwszy) aniżeli skutków negatywnych (np. zrobię coś ,czego potem mogę żałować). W skali poszczególnych krajów najbardziej pozytywna ocena skutków picia alkoholu występuje u 40% młodzieży Danii i Irlandii, nieco mniej u młodzieży Europy Północnej i Wschodniej, najmniej zaś u młodzieży Francuskiej i Włoskiej – 10% 5)Wpływ rodziny: pozytywne kontakty występujące w rodzinie – więź porozumienia na linii rodzic-dziecko, rozwinięta świadomość rodzicielska oraz wzory związane ze spożywaniem alkoholu zmniejszają stopień (nad)używania alkoholu. Rodzice krajów Europy Południowej i Środkowej znacznie częściej wykazują się wiedzą na temat tego, gdzie ich dziecko aktualnie przebywa w przysłowiową sobotnią noc. Najmniej świadomi bywają rodzice skandynawscy – po za duńskimi oraz rodzice krajów nadbałtyckich 6)Wpływ grupy rówieśniczej: nie jest całkowicie oderwany od sytuacji stosunków panujących w rodzinie (rodzina niepełna z macochą lub ojczymem zasadniczo rzutuje na poziom spożywania alkoholu). Sposoby manifestowania solidarności z rówieśnikami, poczucie przynależności do określonej grupy czy identyfikacja się z grupą młodzieżową mogą znacząco wpływać na poziom spożywania alkoholu przez młodych ludzi. 75% młodzieży niemieckiej i 80% młodzieży irlandzkiej uważa, że ich znajomi regularnie piją alkohol. W Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii 27-36% młodzieży twierdzi, że ich znajomi upijają się co tydzień. Natomiast w Europie Środkowej i Południowej wskaźnik ten jest najniższy.

10. Celowe opijanie się wśród 15-16 letnich uczniów w Europie definiowane jako pięć lub więcej drinków przy jednej okazji (źródło ESPAD 2003)

11. Reakcja fizjologiczna Zagrożenia zdrowotne

12. Zagrożenia zdrowotne Problemy zdrowotne związane z ciągłym czasem spożywania alkoholu: a)Układ nerwowy: zapalenie wielonerwowe, bóle i kurcze łydek, pieczenie stóp i zaburzenia czucia głębokiego – w skrajnych przypadkach może wystąpić niedowład, a nawet porażenie zmiany mięśniowe, obrzęki podskórne, uszkodzenia gałki ocznej; wahania ciśnienia krwi, zaburzenia przepływu krwi przez mózg oraz okresy bezdechu w stanach upicia, niedobory żywieniowe, otępienie, upośledzenie funkcji poznawczych i pamięci, może wystąpić padaczka alkoholowa b)Układ pokarmowy: zaburzenia działania wątroby – w skrajnych przypadkach marskość; zapalenie trzustki; stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, wybroczyny, nadżerki oraz krwawienia spowodowane pęknięciami błony śluzowej c)Układ krążenia: nadciśnienie, zaburzenia rytmu pracy serca, choroba wieńcowa, zaburzenia hematologiczne – zmiany morfologiczne w szpiku kostnym; choroby naczyń mózgowych m. in. udar i krwotok, wzrost ciśnienia krwi, zwiększenie częstotliwości skurczu naczyń krwionośnych d)Układ oddechowy: zwiększona podatność na choroby układu oddechowego, rak jamy ustnej, tchawicy i krtani, ostra niewydolność oddechowa e)Układ odpornościowy: zwiększona podatność na choroby zakaźne, zapalenie płuc, gruźlicę i raka f)Ciąża i płód: samoistne poronienie, FAS – Alkoholowy Zespół Płodowy charakteryzujący się: niską wagą noworodka, opóźnieniem rozwoju psychosomatycznego i obecnością licznych wad rozwojowych

13. Szkody i zagrożenia Spożywanie alkoholu przez nieletnich, nawet w ilościach nieszkodliwych dla dorosłych może wywołać poważne zmiany w funkcjonowaniu młodego organizmu: 1) Następuje zaburzenie zdolności uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania, a co za tym idzie trudności w nauce oraz rzutuje to na dalszą edukację i karierę zawodową 2) Zostaje zahamowany rozwój emocjonalny i opóźnia się rozpoczęcie etapu dojrzewania - młody człowiek nadużywający alkoholu nastawiony jest tylko na doraźne i natychmiastowe przyjemności; nie uczy się sposobów radzenia ze stresem i rozwiązywania problemów 3) wczesne picie obniża motywację do osiągania celów życiowych, dążenia do realizacji wartości oraz własnych celów i pragnień 4) Z uzależnieniem od alkoholu wiąże się ryzyko wpadnięcia w nałóg nikotynowy oraz chęć sięgnięcia po narkotyki. Badania przeprowadzone przez amerykańskich badaczy pokazały, że dzieci, które miały kontakt z alkoholem przed 15 rokiem życia czterokrotnie częściej niż osoby, które zaczęły pić po 20 roku życia, uzależniały się od alkoholu.

14. Skutki społeczne Do najczęściej wymienianych skutków picia alkoholu wśród nieletnich można zaliczyć: a) konflikty z rodzicami i przyjaciółmi b) jazda po pijanemu c) krytyczne uwagi ze strony płci odmiennej d) złodziejstwo, wandalizm, agresja i zachowania przestępcze Młodzież pijąca nałogowo alkohol jest niezdolna do przyjęcia odpowiedzialności za swoje zachowanie. Często korzysta z pomocy społecznej, przebywa na zamkniętych oddziałach szpitali i w więzieniach. Zdarza się, że mieszka na ulicy powiększając rzesze bezdomnych lub całkowicie żyje na koszt rodziców. Przyzwolenie i tolerancja społeczna są zarówno przyczynami jak i skutkami tragicznych zdarzeń w niejednym przypadku młodego człowieka!

15. PARPA jako przykład działalności profilaktycznej w Polsce Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych powstała w 1993 roku, podlega Ministerstwu Zdrowia i działa na mocy art. 3 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Jej głównym celem jest profilaktyka i przeciwdziałanie alkoholizmowi. W swojej działalności m. in.: współpracuje z organami samorządów gmin i województw w zakresie profilaktyki alkoholowej, wspiera i koordynuje działania zwiększające skuteczność lecznictwa odwykowego, inicjuje różnego rodzaju projekty przeciwdziałające rozszerzaniu się zjawiska alkoholizmu, współpracuje z międzynarodowymi organizacjami i instytucjami przeciwdziałającymi zjawisku alkoholizmu oraz przygotowuje projekt Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

16. PARPA jako przykład działalności profilaktycznej w Polsce Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmuje szereg inicjatyw mających na celu zmniejszenie rozmiarów zjawiska sprzedaży alkoholu osobom nieletnim na terenie całego kraju. Przykładem jej działań może być opracowany przez nią szereg specjalnych procedur profilaktyczno-edukacyjnych mających za zadanie uświadomienie i wyczulenie sprzedawców na problem sprzedaży i spożycia alkoholu przez dzieci i młodzież. Do tej pory PARPA zainicjowała szereg kampanii ogólnopolskich wśród, których można wyróżnić: „Chrońmy Młodość”, „Radość bez alkoholu, Wakacje bez ryzyka” czy ostatnia kampania prowadzona wspólnie ze Związkiem Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego w Polsce zatytułowana „Alkohol nieletnim wstęp wzbroniony”. Dotychczasowe obserwacje i badania pokazują, że sprzedaż alkoholu osobom poniżej 18 roku życia wciąż jest zjawiskiem nagminnie łamanym. Badania ESPAD przeprowadzone na grupie 15 i 17-latków wskazują, iż ponad 90% z nich ocenia dostępność alkoholu jako łatwą.

17. Przykłady ulotek i informatorów akcji PARPA na terenie Polski

18. Przykłady ulotek i informatorów akcji PARPA na terenie Polski

19. PARPA jako przykład działalności profilaktycznej w Polsce W latach 90. jednym z zadań jakie postawiła sobie PARPA było zapoczątkowanie nowoczesnych akcji profilaktycznych na temat alkoholu, które miały stanowić przeciwwagę dla ówczesnych, tradycyjnych pogadanek i konkursów trzeźwości prowadzonych na terenach szkół w całym kraju. Bazując na amerykańskich badaniach mówiących, że jednym z ważniejszych czynników chroniących dzieci i młodzież przed sięganiem po alkohol jest silna i stabilna więź emocjonalna z rodzicami stworzono szereg programów profilaktycznych. Adresowane były nie tylko do młodzieży szkolnej lecz również do rodziców tzw. profilaktyki domowe - przygotowujące dorosłych do podejmowanie tematów związanych z alkoholem oraz interwencji w sytuacjach kryzysowych. Przykładami programów profilaktycznych realizowanych w szkołach są:  „Drugi elementarz czyli program siedmiu kroków” adresowany do młodzieży w wieku 12-17 lat  Program „Domowych detektywów” adresowany do gr. wiekowej 10-11 lat  Program „Tak czy Nie”, którego odbiorcami są uczniowie gimnazjum i szkół ponadpodstawowych

20. Normy prawne 1) Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 lutego 2000 r. "Polska Deklaracja w Sprawie Młodzieży i Alkoholu” Określająca kierunki działania w sprawie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych młodzieży 1. Promowanie trzeźwości oraz wspieranie środowisk i postaw abstynenckich, szczególnie poprzez zaangażowanie się w tym kierunku mediów publicznych. 2. Tworzenie dzieciom i młodzieży warunków do trzeźwego i zdrowego stylu życia (miejsca do uprawiania sportu, zabawy i wypoczynku). 3. Zapewnienie dzieciom i młodzieży dostępu do programów edukacyjnych i profilaktycznych, promujących wartościowy i zdrowy styl życia oraz uczących umiejętności potrzebnych do życia bez alkoholu. 4. Konsekwentne egzekwowanie zakazu podawania i sprzedaży alkoholu nieletnim oraz reklamy napojów alkoholowych. 5. Rozwijanie profilaktyki rodzinnej - uczenie rodziców umiejętności wspierania abstynencji dzieci oraz udzielanie pomocy profesjonalnej rodzicom, których dzieci się upijają. 6. Zwiększenie dostępności pomocy socjalnej, psychologicznej i socjoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży z rodzin z problemami alkoholowymi. 7. Pomoc dla organizacji pozarządowych oraz inicjatyw obywatelskich dostarczających opieki dzieciom i wspierających proces zdrowienia rodzin z problemami alkoholowymi. 8. Rozwijanie edukacji publicznej i szkolenie przedstawicieli różnych zawodów w zakresie problemów alkoholowych. 9. Zapewnienie pomocy wychowawczej i terapeutycznej młodzieży z problemami alkoholowymi. 10. Zwiększenie dostępności i skuteczności profesjonalnej terapii osób uzależnionych i współuzależnionych członków rodzin.

21. 2) USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Art. 131. 1. Zabrania się na obszarze kraju reklamy i promocji napojów alkoholowych, z wyjątkiem piwa, którego reklama i promocja jest dozwolona, pod warunkiem że: 1)   nie jest kierowana do małoletnich, 2)   nie przedstawia osób małoletnich, 3)   nie łączy spożywania alkoholu ze sprawnością fizyczną bądź kierowaniem pojazdami, 4)   nie zawiera stwierdzeń, że alkohol posiada właściwości lecznicze, jest środkiem stymulującym, uspakajającym lub sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych, 5)   nie zachęca do nadmiernego spożycia alkoholu, 6)   nie przedstawia abstynencji lub umiarkowanego spożycia alkoholu w negatywny sposób, 7)   nie podkreśla wysokiej zawartości alkoholu w napojach alkoholowych jako cechy wpływającej pozytywnie na jakość napoju alkoholowego, 8)   nie wywołuje skojarzeń z: a) atrakcyjnością seksualną, b) relaksem lub wypoczynkiem, c) nauką lub pracą, d) sukcesem zawodowym lub życiowym. Art. 14.  1. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych: 1)   na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich; 2)   na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników; 3)   w miejscach i czasie masowych zgromadzeń

22. 3) DEKLARACJA W SPRAWIE MŁODZIEŻY I ALKOHOLU przyjęta w Sztokholmie dnia 21 lutego 2001 roku (...) Celem deklaracji jest ochrona dzieci i młodzieży przed presją skłaniającą do picia alkoholu oraz zmniejszanie szkód, jakie może bezpośrednio lub pośrednio wyrządzić im alkohol. (...) Uzasadnienie (...) Ochrona i promocja zdrowia oraz dobrobytu dzieci i młodzieży są przedmiotem "Konwencji o prawach dziecka", przyjętej przez Walne Zgromadzenie Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także kluczowym elementem strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pod nazwą Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku (Zdrowie 21) oraz misji organizacji UNICEF. (...) DEKLARACJA Przyjmując Deklarację, my, uczestnicy Europejskiej Konferencji WHO Szczebla Ministerialnego w Sprawie Młodzieży i Alkoholu, wzywamy Kraje Członkowskie, organizacje międzyrządowe i pozarządowe oraz inne zainteresowane strony do poparcia niniejszego dokumentu i inwestowania w zdrowie i dobrobyt młodzieży, celem zapewnienia jej dobrej jakości życia i dynamicznych perspektyw życiowych w kategoriach pracy, wypoczynku oraz życia rodzinnego i społecznego.Polityka dotycząca alkoholu skoncentrowana na młodzieży powinna być elementem szerszego porozumienia społecznego, ponieważ picie alkoholu przez ludzi młodych jest w dużej mierze odzwierciedleniem postaw i obyczajów powszechnie występujących wśród ludzi dorosłych. Młodzież jest w stanie wnieść pozytywny wkład w proces rozwiązywania problemów alkoholowych.

23. Fragment przyjętej deklaracji Promować będą zintegrowane zastosowanie skutecznych instrumentów polityki, w następujących czterech dziedzinach: 1) Zapewnienie ochrony: Wzmocnienie środków ochrony dzieci i nastolatków przed narażeniem na promocję i sponsoring alkoholu. Niedopuszczenie do tego, by producenci napojów alkoholowych kierowali je do dzieci i nastolatków. Kontrola dostępności alkoholu, z uwzględnieniem limitowania dostępu, ograniczeń wiekowych i instrumentów ekonomicznych, takich jak np. polityka cenowa, mających wpływ na spożycie alkoholu przez niepełnoletnich. Zapewnienie ochrony i wsparcia dzieciom i nastolatkom, których rodzice lub inni członkowie rodzin są alkoholikami lub, które same mają problemy alkoholowe. 2) Promocja edukacji: Podnoszenie świadomości na temat skutków spożycia alkoholu, zwłaszcza wśród młodzieży. Opracowanie programów promocji zdrowia uwzględniających problematykę alkoholu, a nakierowanych na takie środowiska, jak instytucje oświatowe, zakłady pracy, organizacje młodzieżowe i społeczności lokalne. Programy te powinny wyposażyć rodziców, nauczycieli, rówieśników i liderów młodzieżowych w umiejętności, które mogą pomóc młodzieży w opanowywaniu praktycznych umiejętności życiowych oraz rozwiązywaniu problemów związanych z presją społeczną i zarządzaniem ryzykiem. Ponadto, należy stwarzać młodym ludziom, jako pełnoprawnym członkom społeczeństwa, możliwości przyjmowania odpowiedzialnych ról i zdobywania kompetencji. 3) Tworzenie wspierającego otoczenia: Promowanie i zachęcanie do rozwijania form aktywności alternatywnych w stosunku do kultury sprzyjającej spożywaniu alkoholu. Budowanie i wzmacnianie roli rodziny w procesie promocji zdrowia i dobrobytu młodzieży. Ochrona szkoły - oraz tam, gdzie to możliwe innych instytucji oświatowych - jako środowiska wolnego od alkoholu. 4) Ograniczanie szkód: Promocja głębszego zrozumienia negatywnego wpływu spożywania alkoholu na jednostkę, rodzinę i społeczeństwo. W odniesieniu do miejsc spożycia alkoholu, zapewnienie szkolenia osób odpowiedzialnych za serwowanie alkoholu oraz stanowienie i egzekwowanie prawa zabraniającego sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim oraz znajdującym się pod wpływem alkoholu. Egzekwowanie przepisów prawa i kar odnoszących się do prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwym. Zapewnienie odpowiednich usług zdrowotnych i socjalnych młodym ludziom borykającym się z problemami wynikającymi ze spożywania alkoholu przez nich samych lub inne osoby z ich otoczenia.

25. Uwagi końcowe ŻEBY UNIKNĄĆ POWYŻSZYCH PRZYKŁADÓW WYSTARCZY JEDNO ZDANIE

26. BIBLIOGRAFIA 1) Anderson P., Baumberg B., Alkohol w Europie. Raport z perspektywy zdrowia publicznego, Wydawnictwo Parpamedia, Warszawa 2007. 2) Jarczyńska J., Picie alkoholu przez młodzież w okresie dorastania a wybrane czynniki w środowisku rodzinnym, Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2009. 3) Encyklopedia PWN, Alkoholizm, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995 4) Woronowicz B., Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Media Rodzina oraz Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, Warszawa 2009. 5) Strona www.parpa.pl 6) Notatki własne z wykładów socjologia problemów społecznych