CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN ( TỔN THƯƠNG TẠNG ĐẶC )

1. CHẤN THƯƠNG BỤNG KÍN (TỔN THƯƠNG TẠNG ĐẶC) BS TRƯƠNG THỊ THANH THỦY

2. NỘI DUNG • 1.TỔNG QUÁT • 2.VAI TRÒ CỦA CĐHA • 3.TRÀN MÁU PHÚC MẠC • 4.CHẤN THƯƠNG GAN • 5.CHẤN THƯƠNG LÁCH • 6.CHẤN THƯƠNG TỤY • 7.CHẤN THƯƠNG THẬN

3. TỔNG QUÁT - Là nguyên nhân thứ tư gây chết người - Nguyên nhân chết hàng đầu dưới 45 tuổi - Cơ chế : đè ép ,thắng gấp - Khám LS khó khăn : - 30% có tổn thương nhiều tạng - 85% có kết hợp tổn thương vùng khác(LN ,SN) - 66% có vỡ lách

4. VAI TRÒ CỦA CĐHA 1. Siêu âm bụng : - Tìm tràn dịch: quanh gan, quanh lách, rãnh cạnh đại tràng, Douglas. - Độ nhạy 94%, độ đặc hiệu 98%. - Khó khăn: béo, bụng chướng hơi, tràn khí dưới da. -Tùy thuộc ổn định huyết động :tìm tổn thương tạng

5. 2.Cắt lớp vi tính CLVT đa lát: - Bệnh nhân ổn định về mặt huyết động - Tiêm 120ml (Omnipaque 300mg ) 2.5 –3ml/sec - Từ cơ hoành đến chậu - Thời điểm ĐM : 30s ,thời điểm nhu mô :70 –80s sau IV

6. TRÀN MÁU PHÚC MẠC - Tỉ trọng 30/40 UH ,giảm sau 48h - Máu cục quanh cơ quan - Số lượng . Ít (10-200ml ) ,một khoang . Vừa (250-500ml), hai khoang . Nhiều trên 500ml, từ ba khoang - Xuất huyết chủ động : thoát mạch

12. CHẤN THƯƠNG LÁCH - 66% - Gãy xương sườn trái kết hợp (45%) - Máu tụ (dưới bao ,trong nhu mô lách ) - Rách : .Vỡ bao . Đụng dập . Mảnh vỡ nhu mô . Tổn thương mạch máu rốn lách

13. 1.Siêu âm : -Tràn máu 73% -Tổn thương lách .Nhu mô không đồng âm +đụng dập tăng âm .Máu tụ (rỗng âm ,giới hạn không rõ ) .Máu tụ dưới bao (thấu kính giảm âm ) 2.CLVT : -Rách , đường nứt ,vỡ ,giảm tỉ trọng -Máu tụ : trước IV :tăng tỉ trọng ,sau IV :đồng ,giảm tỉ trọng

14. PHÂN ĐỘ : I : Máu tụ dưới bao hoặc trong lách II : Vỡ bao hay vết rạn nhu mô <1cm III :Vết rạn sâu (>1cm) không đến rốn IV :Vết rạn tổn thương rốn lách V :Vỡ nhiều mảnh

15. PHÂN ĐỘ II I .Khối máu tụ dưới bao <10% hoặc đường rách trong nhu mô <1cm độ sâu II .Khối máu tụ dưới bao 10-50% ,trong nhu mô đk <5cm hoặc đường rách từ 1-3cm độ sâu không ngang qua cuống mạch III .Khối máu tụ trong nhu mô đk >5cm hoặc đường rách sâu >3cm và tổn thương mạch IV . Đường rách đến rốn lách V .Vỡ lách thành nhiều mảnh

16. I .Tổn thương dập trong nhu mô lách

17. II .Khối máu tụ trong nhu mô đk <5cm

18. II .Máu tụ trong nhu mô lách <5cm

19. II . Đường rách trong nhu mô lách sâu # 3cm

20. II .Máu tụ dưới bao tạo hình thấu kính chiếm <50% bề mặt

21. I I.Máu tụ trong nhu mô lách đk <5cm

22. II .Khối máu tụ trong nhu mô lách (đk<5cm)

24. III .Vết rạn sâu >3cm không đến rốn

25. IV –V .Vết rạn sâu >3cm gần đến rốn lách gây vỡ lách thành 2 mảnh

26. II-III Vỡ bao và vết rạn sâu >1cm không đến rốn

27. CHẤN THƯƠNG GAN -15-20% -85% không mổ (tiêu chuẩn LS ,thương tổn kết hợp ) -Cơ chế :thắng gấp , đụng dập do tì mạnh -3 loại thương tổn :nhu mô (rách ,vỡ bao ,dưới bao ) ,mạch máu , đường mật

28. 1.Siêu âm -mất liên tục :vỡ ,rách -Tăng âm :máu tụ (thay đổi hồi âm theo thời gian ) đụng dập -Ổ tụ dịch thấu kính :máu tụ dưới bao -Dịch túi mật tăng âm :chảy máu đường mật 2.CLVT ; -Rách ,vết rạn vỡ :giảm tỉ trọng -máu tụ :tăng tỉ trọng , đồng hay giảm tỉ trọng sau IV -Tràn máu phúc mạc

29. PHÂN ĐỘ I .Rách <1cm hoặc máu tụ dưới bao <1cm II .1cm<rách <3cm hoặc 1<máu tụ dưới bao hay rách nhu mô <3cm III .Rách >3cm hoặc máu tụ >3cm IV .Máu tụ dưới bao hay nhu mô >10cm hoặc mất cấp máu một thùy V .Mất tưới máu 2 thùy hay tổn thương các TM gan hoặc TM chủ

30. I. Đường rách trong nhu mô gan <1cm II . 1cm<Rách nhu mô <3cm

31. I I –III .Dập và máu tụ trong nhu mô gan >3cm kèm chấn thương lách

32. I .Dập nhu mô gan

33. II –III .Dập nhu mô gan >3cm

34. II .Máu tụ nhu mô gan 3cm

35. IV .Rách và dập nhu mô > 10cm

38. CHẤN THƯƠNG TỤY -3% -Tổn thương kết hợp gan ,tá tràng -Bình thường trong vòng 12h -Rách eo -Có thể vỡ ống Wirsung -CLVT vỡ .dấu hiệu viêm tụy .tràn dịch :HCMN ,cuống mạch mạc treo ,TM lách

41. KHỐI MÁU TỤ KÍCH THƯỚC LỚN Ở VÙNG ĐUÔI TỤY

42. CHẤN THƯƠNG THẬN -Hiếm (3-10% ) -8-90% thương tổn nhẹ (theo dõi đơn giản ) -CLVT /3pha ,phim UIV thời kỳ sau ,tìm thoát mạch -Điều trị bảo tồn mạch :tắt mạch -Thương tổn : . Đụng dập .Máu tụ dưới bao .Vỡ .Mạch :ĐM ,thuyên tắc TM

43. 1 .SÂ : -Bất thường bờ ,vùng không đồng âm ,máu tụ ,Doppler(ĐM –TM ),tràn dịch 2.CLVT (+ + + ) : -Đụng dập ,máu tụ ,vỡ , ổ tụ dịch nước thương tổn mm 3.UIV :Không 4.Chụp động mạch :Chẩn đoán , điều trị (tắc mạch )

44. PHÂN ĐỘ THƯƠNG TỔN NHẸ : -Type Ia và Ib :Đụng dập không tổn thương bao ,không hoặc có tụ máu dưới bao,không thương tổn đường bài xuất -Type IIa :đụng dập với rách nhu mô ,tổn thương một nhóm đài nhưng không tổn thương bao -Type IIb :rách nhu mô không thương tổn đường bài xuất nhưng với thương tổn bao

45. THƯƠNG TỔN NẶNG : -Type IIIa :rách nhu mô với thương tổn đường bài xuất và thương tổn bao -Type IIIb :rách thận nhiều vỡ toang -Type IV :tổn thương cuống mm

46. Ia .Máu tụ trong nhu mô thận

47. II . Đụng dập với rách nhu mô ,tổm thương nhóm đài dưới nhưng chưa rách bao

48. I .Máu tụ dưới bao thận

50. IIa . Đụng dập với tổn thương một nhóm đài nhưng chưa tổn thương bao