90 likes | 501 Views
URA. Biosferako substantziarik ugariena da, zeinetan 3 egoera fisikotan aurkitzen den Izaki bizidunen %70 eta %95 arteko portzentaian aurkitzen da. Ur portzentaian hainbat faktorek eragiten dute: Espeziea Adina Ehun edota organoen jardueraren arabera
E N D
URA • Biosferako substantziarik ugariena da, zeinetan 3 egoera fisikotan aurkitzen den • Izaki bizidunen %70 eta %95 arteko portzentaian aurkitzen da. • Ur portzentaian hainbat faktorek eragiten dute: • Espeziea • Adina • Ehun edota organoen jardueraren arabera • Banaketa gizakietan, bataz besteko %65, honela banaturik: • Zelula barruan: %40 • Zelulen artean: % 16 • Zirkulatzen: % 9 %98 ur bolumena izan dezake %98 ur bolumena izan dezake %98 ur bolumena izan dezake %98 ur bolumena izan dezake %97
URA EGITURA MOLEKULARRA ETA POLARITATEA • Oxigeno atomo bati loturiko bi hidrogeno atomoz osaturik: H2O • Atomoak ez dira linealki paratzen, 104,5º-ko angelua osatzen dute. • Oxigeno atomoa oso elektronegatiboa denez, lotura kobalenteko elektroiak erakartzen ditu, ondorioz karga partzialki negatiboa agertzen du bere inguruan eta karga partzialki positiboa hidrogeno atomoen inguruan, ondorioz ur molekula bakoitzak dipolo elektrikoa eratzen du, molekula neutroa izanik ere.
URA: Polaritatea eta H zubiak • Ur molekularen polaritatearen ondorioz molekula baten H-aren eta beste baten O-aren artean Hidrogeno zubiak eratzen dira. • H zubiak ez dira kobalenteak bezain sendoak, lotura ahulak dira. • Lotura hauek izaera eta egitura berezia ematen diete urari, kohesio handia ematen dio eta inguruneko tenperaturan likido izatea eta ez gas antzeko beste zenbait konposatuk ez bezala (H2S, H2 Se...)
URA: Propietate eta funtzio biologikoak 1) DISOLBATZAILEA: Substantzia polarren eta ionikoen disolbatzaile ona da, hauek substantzia hidrofilikoak dira. Molekula apolarrak ez dituzte disolbatzen, baina inguratzen ohi dituzte, eta beraien arteko elkarrekintza hidrofoboak eragin, uraren egitura gutxiago oztopatzeko Erreakzio metabolikoen ingurune egokia Substantzien garraioa eta difusioa ahalbideratu Ura gatza (NaCl) disolbatzen. Arrosa:Cl Horia: Na
URA: Propietate eta funtzio biologikoak 2)Bero espezifiko handia: Ur gramo bati eman behar zaion beroa, bere tenperatura 1ºC igo dadin. Berotzean energiaren parte bat ur-molekulen bibrazioa handitzeko erabiltzen da horrela tenperatura igoz, baina beste parte bat H-zubiak apurtzen eman behar da, beraz bero kantitate handia hartu dezake bere tenperatura igo gabe eta alderantziz, beroa ingurunera igorri H-zubiak berriz eratzean tenperatura jeitsi gabe. • Organismoen tenperatura erregulatzailea, bero-energia aldaketak izan arren tenperatura aldaketa handirik ez dutelako izango 3)Konduktibitate termiko handia: Aurrekoaren ondorioz beroa banatzeko gaitasun handia du
URA: Propietate eta funtzio biologikoak 4) Lurrunketa-bero eta urtze bero handiak: likido ur-lurruna : H-zubiak apurtzeko behar den energia ingurunetik hartzen da bertako tenperatura jeitsiz • Izerdia tenperatura erregulatzaile ur-lurruna likido: H-zubiak berreratzean energia askatzen denez Izoztearen aurreko babesa
Uraren beste propietate batzuk... 5) KOHESIOA ETA ATXIKIDURA (KAPILARITATEA): Beste gainazaletan atxikitzeko gaitasun handia Landareen izendiaren garraioa Xurgapena
Uraren beste propietate batzuk... 6) Ura likido egoeran dago inguneko tenperaturan (0-100ºC), likido egoeranKonprimaezina izanik Zelularen forma mantentzen du Landare zelulen “eskeleto” gisa funtzionatzen du Mugimendua duten egituretan lubrifikatzailearena egiten du Substantzia asko disolbaturik garraiatzen ditu 7) Gainazal tentsio handia: Ur gainazalak mintz elastiko baten ezaugarriak hartzen ditu, ondorioz: Mugimendu zitoplasmatikoak ahalbideratzen ditu Hainbat izakik ur gainean bizitzea ahalbideratzen du
URA: Propietate eta funtzio biologikoak 8) Uraren dentsitate berezia: Ur likidoaren dentsitatea, ur solidoarena baino txikiagoa denez, izotzak flotatu egiten du uraren gainean Ingurune hotzetan izotzak isolatzaile termikoarena egiten du eta bere azpian organismo urtarrak bizi daitezke kanpoko tenperatuan ezinezkoa izango balitzaieke ere.