بسمه تعالی

1. بسمه تعالی مبانی حسابداری مدیریت فصل ششم: هزینه یابی و مدیریت برمبنای فعالیت استاد: آقای دکتر علی اسماعیل زاده دانشگاه آزاد اسلامی اسلامشهر مقطع کارشناسی ارشد پاییز1392

2. ارائه دهندگان: • وحید حنیفی • منصور چوپانی • مرتضي احمدی • فاطمه فراهانی • سهیلا یگانه

3. فعالیت ها: • 1- مجموعه اقدامات تعریف شده در کسب و کار می باشند که با انجام هر کاری ، منابعی هم مصرف می شوند • 2- فعالیت یک حرکت خاص، اقدام و انجام کاری در سازمان است . • بنابر این وقتی منابع مصرف می شوند، هزینه ایجاد می شود و بهای تمام شده محصولات یا خدمات را تحت تاثیر قرار می دهد چون هزینه ها به عنوان منبع اصلی خروج منابع می باشند. • نیاز مدیر : • 1- چه فعالیت هایی هستند که منابع را مصرف می کنند. شناخت رابطه علت و معلولی مصرف منابع • 2- چگونگی مصرف منابع به چه صورتی است . و وقوع هزینه و تغییرات بهای تمام شده

4. حسابداری مبتنی بر فعالیت Activity based accounting • یک نظام اطلاعاتی است که فعالیت ها، هزینه ها، ویژگی های فعالیت و درآمد واحد هر مرکز هزینه یا گروهی از کارکنان را دریک سازمان تعیین و گزارش می کند. • این نظام باید اطلاعاتی را تهیه کند تا بهبود و تخصیص هزینه ها و برنامه ریزی بر اساس فعالیت بتواند بسیاری از نیاز های سازمان به شرح زیر را پوشش دهد: • قیمت گذاری بر اساس فهرست بها • اندازه گیری عملکرد • الگوبرداری • بهبود و هزینه یابی فرآیند • تجزیه و تحلیل ارزش اقتصادی • هزینه یابی خدمات مشترک و ...

5. مشتریان کالا/خدمات و اطلاعات سودآوری بازار تصمیمات سرمایه گذاری فرضیه بازار کارا فعالیت بازرگانی تکنیک ABC سودوجریان نقد ارزش بازار معیار عملکردهای مالی وغیر مالی تصمیمات عملیاتی اهداف موسسه ویژگیها: 1- سازگار بیشتر با تخصیص سربار 2- توانایی در انطباق با معیار مبتنی با هزینه پیچیده 3- توانایی در انطباق با رویکردهای غیر حسابداری یکپارچه 4- ابزار کنترل

6. سیستم های هزینه یابی سنتی و نارسائیهای آن: • این روش تا اواخر دهه 80 در بسیاری از سازمان ها انجام می شد ولی چون اطلاعات دقیقی را در مورد بهای تمام شده خدمات و محصولات به تصمیم گیرند گان نمی داد و بلکه باارائه اطلاعات نادرست باعث گمراهی مدیران می شد ، منسوخ گردید که عمده نارسایی های این روش عبارتند از: • 1- عدم توانایی در ارائه اطلاعات بهای تمام شده خصوصا سازمان هایی که خدمات متنوع و گوناگونی به مشتریان ارائه می کنند. • 2- عدم تفکیک حوزه (مراکز) هزینه های غیر مشابه • 3- استفاده از مبنای مشترک برای تخصیص هزینه ها • 4- عدم ارائه اطلاعات دقیق در رابطه با بهای تمام شده و دیگر اطلاعات تصمیم گیری مدیران • 5- عدم ارائه اطلاعات واقعی از فرایند عملیات و هزینه ها • 6- عدم ارائه بهبود عملکرد و روش ها در فرایند های عملیاتی

7. سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت • عوامل پیدایش این روش عبارتنداز: • 1- ایجاد تغییرات نوین در دنیا، تکنولوژی های مدرن و سیستم های اطلاعاتی هوشمند و مکانیزم های عملیاتی • 2- تحول بنیادی فکری مدیران سازمان های بزرگ --- > سودآوری ---> رقابت --- > رضایت • 3- فضای ایجاد شده علمی و دیدگاه های جدید استفاده کنندگان • رشد و توسعه دیدگاه های جدید در زمینه حسابداری مدیریت • دسترسی به اطلاعات سریع و دقیق که لازمه رقابت جهانی است • استفاده از مبناهای متفاوت جهت بررسی و محاسبه اثرات تکنولوژی های حاکم بر وضعیت موجود • انتخاب بهترین روش هزینه یابی درسیستم های پیچیده و غیر معمول خدماتی و تولیدی • از بین بردن و کاهش انحرافات هزینه که درسیستم های سنتی رخ می داد

8. جدول 1-6 خلاصه هزینه که در سیستم های سنتی رخ می دهند.

9. جدول 2-6 مقایسه روش سنتی با روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت

10. ادامه جدول 2-6

11. مراحل هزینه یابی بر مبنای فعالیت: • تعریف فعالیت ها و هزینه های آنان • تعیین عوامل به وجود آورنده هزینه ها (محرک هزینه ها) • محاسبه نرخ عامل به وجود آورنده هزینه ها • فراهم نمودن نرخ عامل هزینه برای محاسبه هزینه محصولات یا خدمات

12. تعریف فعالیت ها و هزینه های آن • هر عملی که به منظور تولید، توزیع و ارائه خدمات انجام شود همان فعالیت نامیده می شود که درشناسایی و طبقه بندی فعالیتها باید نمودار سازمانی و نمودار فرآیند ها و همچنین همگن بودن آنها توجه داشت و سلسله مراتب هزینه های زیر را در نظر گرفت : • هزینه مربوط به سطح واحد محصول • هزینه مربوط به گروه محصولات • هزینه پشتیبانی محصولات • هزینه های امکانات پشتیبانی • محرک های هزینه : در واقع راه انداز های هزینه می باشند و مشخصه یک رویداد یا فعالیتی اند که منجر به وقوع هزینه می شوند. در هزینه یابی بر مبنای فعالیت بر عکس روش سنتی ، محرک های هزینه دیگرمرتبط با حجم درنظر گرفته نمی شوندبلکهفعالیت ها به عنوان منابع هزینه و هزینه های سربار به عنوان محرک های هزینه و هزینه های تخصیص یافته به محصولات به عنوان موضوعات نهایی هزینه می باشند. • نکته قابل توجه این است که برای انتخاب هزینه باید به میزان همبستگی و هزینه اندازه گیری وآثار رفتاری توجه اساسی داشت.

14. ABC و تخصیص منابع: • هزینه ها ناشی از مصرف منابع اند ، با تخصیص و مصرف منابع هزینه وقوع و عینیت پیدا میکند ، به شکل های مختلفی فرآیند تخصیص منابع قابل ا عمال است و • برای رسیدن به 3هدف عمده زیر تخصیص صورت می گیرد: • 1- کسب انگیزش بیشتر • 2- محاسبه سود و ارزیابی دارایی ها 3- تعیین بها و تنظیم صورت وضعیت (علی الخصوص در قراردادهای دولتی) برای تخصیص درست منابع وجود برنامه ریزی و کنترل دقیق ضروری است . شکل های مختلف فرایند تخصیص منابع: • 1- تخصیص هزینه های مشترک بین مراکز مسئولیت تعریف شده • 2- تخصیص مجدد هزینه ها از یک مرکز مسئولت به مرکز مسئولیت دیگر • 3- تخصیص هزینه ها از یک واحد سازمانی خاص به محصولات و خدمات تولیدی

15. فرآیند انواع تخصیص منابع(هزینه) هزینه های انباشته سیستم حسابداری بهای تمام شده تخصیص نوع اول: هزینه های تخصیص یافته مراکز مسئولیت اهداف هزینه نوع اول مراکز مسئولیت اهداف هزینه نوع دوم: مراکز مسئولیت دریافت کننده کالاها وخدمات تخصیص نوع دوم : هزینه های تخصیص یافته از یک مرکز مسئولیت به مرکز مسئولیت دیگر تخصیص نوع سوم: هزینه های تخصیص یافته به محصولات ، مشاغل یا پروژه ها اهداف هزینه نوع سوم: محصولات ، مشاغل یا پروژه ها

16. شناسایی ارتباط بین فعالیت ها ،منابع،هزینه ها و محرک هزینه که جملگی در هزینه یابی بر مبنای فعالیت با اهمیت و لاینفک هستند با فرآیند تخصیص منابع بسیار ضروری است بنابرین در گام اول دلیل هزینه تخصیص منابع و در گام دوم هزینه های تخصیص یافته به محصولات و خدمات در فرایند بعدی در تخصیص منابع موثر خواهد بود0 • از آنجا که هزینه ها براساس فعالیتها که منابع را مصرف میکنند وقوع پیدا می کند در نتیجه رابطه تعاملی بین هزینه یابی بر مبنای فعالیت(ABC) و تخصیص هزینه وجود داشته و ارتباط مذکور به شرح زیر قابل تبیین است: • مرحله اول:تعیین اهداف هزینه؛مراکز فعالیت کلیدی و محرک های هزینه مرتبط. • مرحله دوم:توسعه نقشه مبتنی بر فرآیند و ارائه جریان فعالیت ، منابع و روابط بین آنها. • مرحله سوم:جمع آوری داده های مرتبط با هزینه های وقوع یافته و جریان فیزیکی محرک هزینه در بین فعالیتها. • مرحله چهارم:محاسبه و معرفی اطلاعات مبتنی بر فعالیت جدید.

17. کارکردهای ABC • بطور کلی عبارتند از • 1-فراهم نمودن اطلاعات لازم جهت اتخاذ تصمیمات ایجاد ارزش برای مدیران • 2-فراهم نمودن اطلاعات لازم برای هزینه یابی و قیمت گذاری. • 3-هزینه یابی بر مبنای فعالیت به بیان ناکارآمدیهای سیستم های حسابداری هزینه سنتی می پردازد.(این سیستم های موروثی بر مبنای تعدادی عوامل هزینه زا از جمله نیروی کار مستقیم با ساعات کارماشین آلات قرار دارند و تغییرات اخیردر محیط تجارت را لحاظ نمی کنند؛علی الخصوص در مواردی که هر چه آمیخته محصولی و مشتری یک سازمان متنوع تر باشد ،تعیین هزینه های سربار گمراه کننده شده و هزینه های محصولات یا خدمات را منحرف می کند) • 4-تخصیص بهینه منابع را فراهم می کند. • 5-هزینه خدمات یا قیمت تمام شده یک واحد محصول را از طریق تحلیل هر فعالیتی که جهت تولید آن نیاز است،فراهم می کند. • 6-اعمال مدیریت هزینه مبتنی براطلاعات مربوط،دقیق و قابل اعتماد را فراهم می نماید. • 7-جهت تعیین تمامی فعالیتها(مستقیم یا غیر مستقیم)و تخصیص دقیق تر هزینه های مرتبط با آن فعالیت به کار برده می شود.(در هر نوع سازمانی کاربرد دارد)

18. محدودیت های روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت • محدودیت اول:در بکار گیری این روش فرض بر این است که رابطه یک طرفه بین حجم فعالیت وهزینه ها وجود دارد در حالی که در عمل ممکن است این ارتباط یک طرفه بین میزان هزینه و عوامل محرکه آن وجود نداشته باشد. • محدودیت دوم:چشم پوشی از امکان وجود هزینه ها و تولیدات مشترک است؛که درصورت وجود هزینه های مشترک امکان تهیه صورت سود و زیان در سطح واحد محصول وجود ندارد. • محدودیت سوم:نادیده گرفتن ظرفیت و میزان سودمندی منابع است؛ در حالیکه باید بین محصولی که از منابع کمیاب و محصولی که با استفاده از ظرفیت اضافی سازمان تولید می شود،تفکیک قائل شد.

19. مزایای سیستم ABC • 1-بهبود سیستم هزینه یابی و تخصیص هزینه های شرکت بطور مطلوب تر. • 2-تعیین بهای تمام شده و قیمت گذاری محصولات بصورت منطقی تر و دقیق تر. • 3-کنترل عملیات شرکت و برنامه ریزی کارا در آینده • 4-کمک به تصمیم گیریهای کاراتر،صحیح تر و دقیق تر مدیریتی. • 5-ارزیابی صحیح تری از عملیات مالی مدیران و بهبود عملکرد را به همراه دارد. • 6-فعالیتهای هزینه زا و فاقد ارزش را شناسائی می کند. • 7-امکان کنترل هزینه ها را به گونه های مطلوب فراهم می آورد. • 8-موجب تغییر نگرش مدیران نسبت به بسیاری از هزینه های سربار می شود. • 9-شرایط لازم جهت مدیران فروش و بازاریابی جهت افزایش سهم بازار را فراهم می کند. • 10-حاشیه فروش را توجیه می کند و رقابت را تسهیل می بخشد. • 11-تصمیم گیری در خصوص تولید یا توقف محصول را فراهم می سازد. • 12-مفهوم بازاریابی مبتنی بر مشتری را عملی می سازد. • 13-تعیین هزینه خدمات مشتریان را عملی می سازد. • 14-کارکرد اصول و مفروضات حسابداری را منطقی تر می نماید. • 15-فرآیند کسب سود بیشتر را،تسهیل می بخشد.

20. معایب سیستمABC • 1-هزینه های گزاف ناشی از تعداد مراکز فعالیت و عوامل هزینه زا. • 2-استمرار ضرورت تخصیص برخی هزینه ها بر اساس معیارهای قراردادی مبتنی بر حجم. • پیش فرض های اجرای سیستمABC • 1-محصولات از لحاظ فضای مورد نیاز، پیچیدگی فرآیند و میزان تولید تفاوت زیادی با هم داشته باشند. • 2- محصولات از نظر فعالیتهایی از قبیل تنظیم ماشین آلات،بازرسی و غیره با یکدیگر تفاوت داشته باشد. • 3-از زمان برقراری سیستمABC ،تنوع محصولات تولید شده به میزان قابل ملاحظه ای افزایش یابد. • 4-هزینه های سربار،مبالغ قابل توجهی را تشکیل دهد و این مبالغ سیر صعودی داشته باشد. • 5-قیمت فروش بر اساس بازار تعیین می شود. • 6-از زمان برقراری سیستمABC ،دانش فنی تولید به میزان چشم گیری متحول شده باشد.

21. محاسباتABC • محاسبات ABC می تواند بر پایه هزینه فعالیت سالانه باشد که از ثبت بدست می آید یا براساس تخمین بودجه که برای دوره بعدی در نظر گرفته می شود ، در هر صورت شامل سه مرحله می باشد: • مرحله اول:نرخ سربار هر فعالیت را جداگانه محاسبه می کنیم به این ترتیب که : • تعداد سالانه فعالیت/jهزینه سالانه فعالیتj =(Rj) نرخ سربار برای فعالیتj • تعداد فعالیت=j • مرحله دوم:برای محاسبه هزینه های سالانه هر محصول نرخ سربار هرفعالیت را در تعداد فعالیتهای مرتبط هر محصول ضرب می کنیم: • Ci=Di+G(Rj)(AJi) • جمع هزینه سالانه محصولCi=i • هزینه مستقیم محصولDi=i • تعداد فعالیت انجام شده برای محصولAJi= • نرخ سربار برای فعالیتRj=j • مبلغG= • مرحله سوم:جمع هزینه سالانه هرمحصول را بر تعداد واحدهای تولید شده هر محصول تقسیم می کنیم.

22. مثالی برای نشان دادن تاثیر تفاوت های حجم تولید ، فرض می کنیم شرکت A دو محصول V1 وV2 در یک بخش تولیدی ارائه می کند که جهت محاسبه ABC فعالیت های خود را به چهار بخش هزینه ای عمده که در جدول زیر آمده تقسیم می کند.

23. ترکیب هزینه های مشابهچهار هزینه عمده به دو هزینه مشابه ساده می کنیم یکی برای حجم تولید غیر مرتبط با هزینه ها و یکی برای حجم تولید مناسب با هزینه • Rjمرحله اول : محاسبه نرخ های سربار فعالیت برایV2 2بار سفارش خرید و V1 1بار سفارش خرید براي هر دستور خريد22200=3/66600=حجم توليد غير مرتبط(1 ساعات کار مستقیم بر V2 1000 ساعت و برای V1 100 ساعت براي هر ساعت كار مستقيم30=1100/33000=حجم توليد مرتبط (2

24. تعیین کل هزینه سالانه (مرحله دوم و سوم)محاسبات مرحله دوم وسوم در جدول زیر نشان داده شده C1=6000+((22200)(1P0)+(30)(100DLH))=31200 C2=60000+((22200)(2P0)+(30)(100DLH))=134400 ABC V1=31200/100=312 ABC V2=134400/1000=134.4

25. محاسبه قيمت تمام شده به روش سنتي مبتني بر حجم توليد60.5455=66600/1100=نرخ فعاليت (هر ساعت كار)30=33000/1100=نرخ فعاليت (هر ساعت كار) PVB V1=15054.55/100=150.55 PVB V2=150545.45/1000=150.55

26. نتايج مقايسه اي دو روش ABC وPVB : V1=31200-15054.55-16145.45 V2=150545.45-134400=16145.45

27. محاسبه به روش :ABC(تاثیر تفاوت اندازه تولید) • مرحله اول-تعداد فعالیت / هزینه فعالیت (سالانه) = (Rj) نرخ سربار • 1. Non-production volume related = 88800/(4 x 22200) = per purchase order • * Total purchase order = 2 for V2 and 2 for V • 2. Production volume related = 330000/11000 x = 30 per direct labor hour • * Total direct labor hours = 1000 for V2 and 10000 for V3

28. تسهیم هزینه های تولید محصول V2 و محصول V3 بر اساس ABC *C2 = 60000 + (22200)(2POs)+(30)(1000 DLHs ) = 134400 ABC unit cost for V2 = 134400 / 1000 units *C3 = 600000 + (22200)(2POs)+(30)(10000DLHs) = 944400 ABC unit cost for V3 = 944400 / 1000

29. تسهیم هزینه های تولید محصول V2 و V3 به روش سنتی *PVB unit cost for V2 = 98072.70 / 1000 units **PVB unit cost for V3 = 980727 / 1000 units

30. جدول مقایسه هزینه ها به روش ABC و PVB

31. هزینه های تسهیم شده محصول V2 در دو شرکت

32. نسل دوم هزینه یابی بر مبنای فعالیت: • عليرغم که این سیستم در حال حاضر در شرکتها و موسسات گوناگون در جهان و ایران به کار گرفته میشود،اخيرا کپلن و اندرسون (درسالهاي 2004و2007) اقدام به ذکرمشکلات سیستم متداول هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC)کرده و نسل دوم آن را تحت عنوان سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت زمان گرا ((TDABC معرفی کردند.

33. )ABCنمایشگر1- مراحل تخصیص هزینه ها درسیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت( موضوع هزینه (محصول ، خدمت ، (مشتری و... تعیین محرکهای اهداف هزینه ها تخصیص هزینه ها شناسایی فعالیتها هزینه فعالیتها منابع محرک هزینه فعالیت محرک هزینه منبع تخصیص اولیه تخصیص ثانویه

34. الف- مرحله تخصیص اولیه:مثال 1.تعیین موضوع هزینه ( دایره ،محصول،خدمت ،مشتری و ...)دايره انبارداري 2.شناسایی فعالیتهای اصلی مربوط به موضوع هزینهورود مواد اوليه –ثبت اقلام در دفتر انبار-استقرارمواد-خروج مواد 3.جمع آوری هزینه های مربوط به موضوع هزینهتعيين هزينه کل دايره (هزينه دستمزد +استهلاک ساختمان واثاثيه +...) 4.تخصیص هزینه های مربوط به هر فعالیتتخصيص هزينه کل دايره به نسبت درصد زمان صرف شده براي هريک ازفعاليتها ب-مرحله تخصیص ثانویه: 1.گزینش محرک هزینه های مربوط به هر فعالیتتعيين محرک هزينه هرفعاليت برحسب مقدار (وزن مواد اوليه ،تعدادحواله هاي ورودي ،تعداددرخواستهاي خروج و...) 2. محاسبه نرخ هزینه های هر فعالیتهزينه تخصيص يافته اوليه به هرفعاليت برحسب زمان صرف شده مقدارمحرک هزينه هرفعاليت 3.تخصیص هزینه های هر فعالیت به موضوع هزینهتخصيص هزينه هاي هرفعاليت دايره انبارداري به موضوع هزينه هايمرتبط(انبار، محصول ، مشتري و...) 4.تعیین بهای تمام شده موضوع هزینهبهاي تمام شده دايره انبار(شامل سهم تخصيص يافته ازسايردواير)

35. مزایا سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت: 1.روش مناسبی جهت تخصیص منابع محدود سازمان به هزینه مورد نظر محسوب میشود . 2.از محرکهای هزینه مناسب تر،کامل تر و چند گانه ای استفاده میکند که رابطه علیت و معلول را بهتر نمایان میسازد.محرک های هزینه میتوانند کمی یا کیفی (رضایت مشتریان) باشند. 3.قیمت تمام شده محصولات و خدمات را دقیق تر از سیستمهای سنتی حسابداری بهای تمام شده نشان می دهد. 4.به وسیله تعیین رابطه علی بین هزینه-سود، شناسایی فعالیت های فاقد ارزش افزوده، حذف محصولات غیر سودآور، اصلاح فرآیندهای تولید، طراحی محصول، بررسی رفتار هزینه ها در بلند مدت و منظور کردن هزینه های دوره ای درست مانند هزینه های محصول، سودآوری را دقیق تر تعیین کرده و در نتیجه شرکت ها را از ورشکستگی و نابسامانی مالی نجات می دهد. 5.کاربرد وسیعی نه تنها در صنایع سبک و سنگین تولید پیدا کرده، بلکه به گونه چشمگیری در واحدهای خدماتی نیز به کاربرده می شود. 6.یکی از جدیدترین و قوی ترین سیستمهای هزینه یابی برای حسابداران و مدیران بوده که کاربرد آن در سطح جهانی مورد استفاده قرار گرفته است.

36. مشکلات و نواقص روش متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت : الف ) مشکلات اجرایی ب ) مشکلات نگاهداری سیستم الف ) مشکلات اجرایی : در عمل هنگام اجرای سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت ممکن است در هر یک از هشت گام پیشگفته مشکلاتی به وجود آید . مهمترین مشکلات روش فوق به شرح زیر می باشد : 1 - شناسایی کلیه فعالیتهای سازمان و انتخاب مهمترین آنها عملی دشوار می باشد . 2 - تعیین هزینه ها و رفتار واقعی آنها دشوار می باشد . 3 - تخصیص هزینه های اولیه دشوار می باشد . 4 - هزینه اجرای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت بالا است .

37. ب ) مشکلات نگاهداری سیستم : 1 - هزینه آموزش و نگاهداری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت بالا است . 2 - خطرکهنگی و نادقیق شدن اطلاعات بر مبنای فعالیت وجود دارد . 3 - سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت ماهیت بعضی از فعالیتها را به روشنی تعیین و محاسبه نمی کند . 4 - دیدگاه منفی نسبت به هزینه یابی بر مبنای فعالیت وجود دارد .

38. سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا (TDABS ) : کپلن و اندرسون در سال 2004 ‏‏ٌٌ‏‏‏‏سیستم جدیدی بنام هزینه یابی برمبنای فعالیت زمان گرا (TDABC) را معرفی نموده و در کتاب اخیر خود ( 2007 ) با جزئیات بیشتر تشریح کردند . این سیستم درمرحله اول فعالیتها را شناسایی نمی کند و هزینه های مربوط را به فعالیتها تخصیص نمی دهد . بلکه مدیران در ابتدا به طور مستقیم منابع مورد نیاز را برای هر موضوع هزینه (محصولات ‏‏‏‏ٌ، خدمات ، مشتریان) پیش بینی می کنند در این روش به جای مصاحبه از کارکنان و پرسشنامه بر اساس معادله زمانی تعیین و بطور مستقیم به فعالیتها و عملیات انجام شده تخصیص می دهند. . در این راستا فقط دو عامل پیش بینی می شوند : 1 - نرخ هزینه ظرفیت دایره ( سازمان ) مورد مطالعه 2 - مصرف ظرفیت در هر پراکنش پردازش شده در دایره ( سازمان )

39. تعیین نرخ هزینه ظرفیت : نرخ هزینه ظرفیت از رابطه زیر بدست می آید : هزینه ظرفیت عرضه شده= نرخ هزینه ظرفیت ظرفیت عملی منابع عرضه شده جهت محاسبه مخرج کسر بالا از دو روش امکان پذیر می باشد : 1 - به عنوان یک قاعده می توان 80 تا 85 درصد « ظرفیت نظری » را معادل « ظرفیت عملی » قرار داد . به طور مثال اگر کارمندی یا ماشین آلات هر ماه 166 ساعت می تواند کار کند ظرفیت عملی آن حدود 133 تا 141 ساعت خواهد بود . 2 - روش دقیق تر، روش تحلیلی است . دراین روش سطح فعالیتهای گذشته سازمان(دایره) مورد بررسی قرار میگیرد و آن دوره زمانی که دارای بیشترین فعالیت بوده و با کیفیت استاندارد و بدون تاخیر و فشار کارکنان و ماشین آلات باشد به عنوان ظرفیت عملی در نظر گرفته می شود در این روش ظرفیت نظری (مطلوب ) در نظر گرفته می شود و زمانهای که کارکنان و ماشین آلات برای انجام کارهای سازنده در دسترس نیستند از آن کسر می گردد .

40. بابت پیش بینی صورت کسر موارد زیر باید در نظر گرفته شود : 1 - هزینه کارکنان : شامل هزینه های دستمزد مستقیم و هزینه های مربوط به حقوق و دستمزد از قبیل مالیات ، بیمه و.. 2 - هزینه های سرپرستان : حقوق و دستمزد مستقیم و مزایای مربوط به آن 3 - هزینه های غیر مستقیم : حقوق و دستمزد ، مزایای غیر مستقیم کارکنان و سرپرستان دوایر پشتیبانی از قبیل افراد در دوایر کنترل کیفیت و برنامه ریزی و ... 4 - هزینه های فضا : هزینه های عرضه محل به کارکنان و سرپرستان آنها و تجهیزات آنها ، مخابرات و رایانه 5 - سایر هزینه های غیرمستقیم و منابع پشتیبانی : سهم هزینه ها از دایره های پشتیبانی مثل هزینه دایره منابع انسانی ، مالی و .....

41. تعیین مصرف ظرفیت در هر پراکنش : در روش هزینه یابی برمبنای فعالیت ، هزینه های هرفعالیت براساس « محرکهای معاملات یا پراکنش » مانند تعداد تنظیم ماشین آلات ، سفارشهای مشتریان ، تعداد دفعات تولید ، به اهداف هزینه تخصیص می یابد .

42. دلایل استفاده از محرکهای معاملات : 1 - سیستم متداول هزینه یابی بر مبنای فعالیت در دهه 1980 معرفی و در آن زمان نظریه کامل هزینه یابی بر مبنای فعالیت به عنوان روشی برای جذب هزینه های استفاده از ظرفیتهای ایجاد شده بود ، نه روشی برای تقاضای ظرفیتها 2 - معاملات اولیه هزینه یابی بر مبنای فعالیت و کاربردهای آن نیز به جای استفاده از تخصیص محرکها بر مبنای « ظرفیت » از شیوه ساده هزینه های پشتیبانی ، غیر مستقیم به موضوعات هزینه ای استفاده می کردند . 3 - محرکهای معاملات نیز ساده بودند زیرا فرآیندهای عملیاتی و سیستمهای اطلاعاتی دهه 1980 نمی توانستند برآورد تقاضا برای ظرفیت را از معاملات و سفارشها مجزا انجام دهند . 4 - سیستمهای اطلاعاتی شرکتها پراکنده بودند و مدیریتها مجبور بودند برای شمارش معاملات از بانکها و سیستمهای اطلاعاتی چندگانه استفاده کنند .

43. سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا (TDABC) تحت سیستم برنامه ریزی منابع سازمان ، به مراتب بهتر از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت عمل می کند . دراین روش پس از تعیین نرخ هزینه ظرفیت ،مدیریت باید میزان مصرف ظرفیت در هر پراکنش را برای هر فعالیت تعیین کند و ظرفیت در این روش بر حسب زمانی تعیین می شود که کارمندان فعالیت مشخصی را تکمیل کنند . زمان به عنوان محرک اصلی هزینه در این روش دارای دو مزیتمی باشد : 1 - تخصیص هزینه های منابع به فعالیتها قبل از حرکت آنها به موضوع هزینه را حذف می کند . 2 - مزیت دیگراین روش ، اندازه گیری ظرفیت مورد نظررا تسهیل می کند و با ایجاد معادله ای برحسب زمان مي توان فعالیتها و زیر مجموعه های آن را دریک معادله خلاصه کرد .

44. برآورد زمان مصرف فرآیند ، از راه های زیر امکان پذیر می باشد : 1 - کار سنجی ، روش سنجی و تعیین زمانهای استاندارد – دقت بالا وامکان اجراي عملي مزاياي اين روش وهزينه بالاوصرف زمان فراوان معايب اين روش ميباشند. 2 - مشاهده مستقیم فعالیتهای مربوط توسط مدیران با استفاده از زمان سنج و سایر وسایل اندازه گیری زمان . 3 - مصاحبه شفاهی یا کتبی از کارکنان مربوط در راستای هر فعالیت . 4 - استفاده از نقشه های فرآیندهای موجود در دایره (سازمان ) مورد مطالعه . 5 - استفاده از برآوردهای زمان از سایر دایره های سازمان یا صنعت مربوط. درروش هزینه یابی برمبنای فعالیت ، مدیر پروژه از کارکنان درخواست می کند تا درصد زمان اختصاص یافته به هرفعالیت را اعلام کند ، درصورتیکه درروش (TDABC)مدیریت زمان لازم جهت اجرای هر فعالیت را پیش بینی می کند.

45. نمایشگر 3 – لغت نامه هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای فرآیند سفارش مشتری • براي روشن شدن موضوع، فرآيند سفارش مشتري بعنوان زير فرآيند عمليات بازاريابي وفروش انتخاب شده است . براساس لغت نامه هزينه يابي برمبناي فعاليت بايد زمان هاي فرآيند سفارش مشتري وزير فرآيندهاي آن به شرح نمايشگر 3 تعيين گردد: 5 – عملیات بازاریابی و فروش 5-4- فرآوری سفارش مشتری 5-4-1- ایجاد پرونده مشتری 5-4-2- دریافت قیمت فروش 5-4-3- تاثیر هزینه ها و اعتبارات ویژه 5-4-4- تکمیل اسناد حمل 5-4-4-1- اسناد حمل داخلی 5-4-4-2- اسناد حمل خارجی 5-4-4-2-1- آماده سازی فرمهای گمرک 5-4-4-2-2- آماده سازی گواهی حمل برای حمل کننده 5-4-4-2-3- دریافت مجوز از کنسول خارج کشور 5-4-5- تنظیم اسناد ترخیص کالا 5-4-6- تهیه مجوزهای لازم برای ورود کالاهای ویژه

46. طبق جدول نمایشگر 3 هر یک از زیر فعالیتهای فرآیند سفارش مشتري، متفاوت از بقيه بوده و برای اجرای هریک از آنها ،به اطلاعات مربوط به مقادیر منابع نیاز است که می بایست زمان صرف شده جهت هریک از فرآیندها وزیرفرآیندها به وسیله مصاحبه یا پرسشنامه مشخص شود که این امر نه تنها نشدنی و دقیق نمی باشد بلکه مستلزم وقت وهزینه هنگفتی ميباشد . در حاليکه در روش هزینه یابی ( TDABC ) نیاز به لغت نامه فعالیتها نيست و تحلیلگر به طور ساده فقط تقاضاهای لازم برای منابع مصرفی هر یک از فعالیتها را پیش بینی می کند. به عبارت ديگرتحليلگر ،مدل خطي مربوط را براساس زمان فرآوري يک سفارش استاندارد ومشتري به اضافه زمان بيشتر مربوط به زير فرآيندها را پيش بيني مي کند.

47. مثال: مديريت ، ميانگين زمان لازم براي انجام فعاليتهاي دايره انبار رابراي يک فصل به شرح زير پيش بيني نموده است: دقيقه . ورود مواد اوليه به انبار: 12 . ثبت اقلام ورودي به انبار : 9 . استقرارمواد اوليه در جايگاه تعيين شده : 5 . خروج مواد اوليه از انبار : 4/5 درصورتيکه کل هزينه هاي دايره انبار 320 ميليون ريال وظرفيت عملي (منابع لازم بر حسب زمان) معادل 154440 دقيقه براي يک فصل باشد، در اين صورت براي محاسبه هزينه هرواحد فعاليت ، نرخ هزينه ظرفيت براي دايره انباربشرح زيرتعيين ميشود: 2,072 = 320,000,000 = هزينه هاي دايره انبار =نرخ هزينه ظرفيت 154440 منابع لازم برحسب زمان

48. نمایشگر 4 – محاسبه هزینه هر واحد فعالیت به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا ( TDABC )

49. مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا را می توان جایگزین مدل سنتی هزینه یابی بر مبنای فعالیت نمود . در این صورت معادله زیر را خواهیم داشت : + β4 X4T = β1 X1 + β2 X2 + β3 X3 β = مقدار محرک هزينه ها ( مثلا تعداد قبضهاي ورودي به انبار=4800) X= زمان انجام فعاليت(مثلا زمان ثبت اقلام ورودي در انبار=9 دقيقه) T= زمان کل مربوط به دايره انبار(ظرفيت استفاده شده) با توجه به معادله فوق ، می توان ظرفیت استفاده شده ، ظرفیت بلا استفاده و هزینه های آنها ، همراه با جمع هزینه های هرفعالیت را بشرح نمایشگر 5 محاسبه کرد :

50. نمایشگر 5 – محاسبه هزینه کل هر فعالیت ، ظرفیت استفاده شده و ظرفیت بلا استفاده به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا (TDABC )