KYOTO PROTOKOL

1. KYOTO PROTOKOL�

2. KYOTO PROTOKOL� NEDIR? Kyoto Protokol�, gelismis �lkelerin 2000 yilindaki sera gazi emisyonlarini 1990 yili seviyesinde tutmak i�in Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmesi (BMID�S) b�nyesinde y�k�ml�l�klerin daha siki hale getirilmesi ve baglayici bir belge olmasi amaciyla 1997 yilinda hazirlanmis ve imzaya sunulmustur.

3. KYOTO PROTOKOLܒN�N AMACI NEDIR? Kyoto Protokol��n�n amaci, Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmenin EK-1�inde yer alan �lkelerin sera gazi salinimlarini,2012 yilina kadar 1990 seviyesinin % 5.2 altina d�s�rmektir.

4. Kyoto Protokol�, 1990 yilinda hesaplanan toplam CO2 emisyon miktarinin en az %55�inden sorumlu EK-1 �lkelerinin protokol�n i�inde yer almasi ve 55 �lke tarafindan onaylanmasinin gerekliligi ile 1997 yilinda olusturulmasina ragmen uzun s�re y�r�rl�ge girememistir. Rusya Federasyonunun,55.�lke olarak 2004 yilinda Protokol� onaylamasiyla birlikte Kyoto Protokol� 16 Subat 2005 yilinda resmen y�r�rl�ge girmistir.

5. BMID�S KAPSAMINDAKI �LKELERIN G�REV KLASMANLARI ve G�REVLERI Ek-1; OECD+AB+pazar ekonomisine ge�is s�resindeki �lkeler, sera gazi salinimi azaltma sorumluluguna sahipler. Ek-2; OECD+AB-15, teknoloji transferi ve mali destek saglama sorumluluguna sahipler. Ek-1 Disi; diger �lkeler: �in, Hindistan, Meksika, Brezilya, sera gazi salinimla ilgili hi�bir y�k�ml�l�kleri yok.

6. EK-1 �LKELERI -ABD -AVUSTURYA -�EK CUMHURIYETI -FRANSA -IRLANDA -ITALYA -LITVANYA -POLONYA -SLOVENYA -YUNANISTAN -ALMANYA -BEL�IKA -DANIMARKA -HOLLANDA -ISPANYA -IZLANDA -L�KSEMBURG -PORTEKIZ -SLOVAKYA -T�RKIYE -AVRUPA BIRLIGI -BEYAZ RUSYA -ESTONYA -HIRVATISTAN -ISVE� -JAPONYA -KANADA -ROMANYA -UKRAYNA -LIECHTENSTEIN -AVUSTRALYA -BULGARISTAN -FINLANDIYA -INGILTERE -ISVI�RE -LETONYA -NORVE� -RUSYA FEDERASYONU -YENI ZELANDA -MONAKO

7. EK-2 �LKELERI -ABD -AVUSTURYA -FRANSA -ISPANYA -IZLANDA -NORVE� -ALMANYA -BEL�IKA -HOLLANDA -ISVE� -JAPONYA -PORTEKIZ -AVRUPA BIRLIGI -DANIMARKA -INGILTERE -ISVI�RE -L�KSEMBURG -YENI ZELANDA -AVUSTRALYA -FINLANDIYA -IRLANDA -ITALYA -KANADA -YUNANISTAN

10. KYOTO PROTOKOL� ESNEKLIK MEKANIZMALARI

11. ESNEKLIK MEKANIZMALARI Iklim degisikligine neden olan sera gazi emisyonlarinin nereden ve nasil meydana geldiginin k�resel etkiler a�isindan hi�bir �nemi bulunmamaktadir. Zira, emisyon kaynaklarina iliskin alinacak tedbirlerin mekansal bir �nemi yoktur. Nihai hedef, insan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazi emisyon indirimin en az maliyetle ger�eklestirilmesidir.

13. EMISYON TICARETI(EMISSION TRADING-ET) Kyoto Protokol��n�n 17. Maddesi ile d�zenlenmis olan bu mekanizma, Ek-1 �lkeleri arasinda emisyon ticaretini m�mk�n kilmaktadir. Ek-1 listesinde yer alan herhangi bir taraf �lke, Ek-B�de belirlenmis olan emisyon azaltim miktarinin bir b�l�m�n�n ticaretini yapabilir. Diger bir ifadeyle taahh�t edilen emisyon miktarindan daha fazla azaltim yapan taraf �lke, emisyonundaki bu ilave azaltimi bir baska Ek-1 �lkesine satabilir.

14. EMISYON TICARET SISTEMININ AMACI Emisyon Ticareti Sistemi (ETS), AB�nin Kyoto Protokol�ne iliskin hedeflerinin daha etkin bir bi�imde ger�eklestirilmesine yardimci olabilmek amaciyla hayata ge�irildiginden, Kyoto Protokol�ne tam olarak uyumlu bir uygulamadir. Bu kapsamda, AB- ETS�ye tabi olan �lkelerin firmalari, AB i�inden veya disindan elde ettikleri, Emisyon Azaltim Uniteleri (Emissions Reduction Units-ERUs) ve Emisyon Azaltim Sertifikasi (Certified Emissions Reduction-CERs)�leri Kyoto protokol�n�n birinci taahh�t d�neminin baslangici olan 2008 yilindan itibaren kendi hedeflerinin tutturulmasinda kullanabilmektedirler. CERs ve ERUs, karbon piyasalarinda islem g�rebilirler. (1 CERs=1 metric ton CO2)

15. ETS�NIN ISLEYIS MEKANIZMASININ TEMELI ETS�nin isleyis mekanizmasi temelinde emisyon ticaretinin birimi olan tahsisatlar yatmaktadir.Bir tahsisat birimi, bir ton CO2 salinim hakki anlamina gelmektedir. �ye �lkeler 2005-2007 d�nemi i�in �Ulusal Tahsisat Planlari� (National Allocation Plans, NAPs) ile kapsam dahilindeki tesislerine belirli miktarlardaki tahsisatlari (kota) �cretsiz olarak dagitmakta, yani bu tahsisat miktarina karsilik gelen karbondioksitin herhangi bir �cret talep etmeden salinmasina izin vermektedirler. ETS �er�evesinde NAPs ile dagitilan Avrupa Birligi Tahsisat ( European Union Allowance-EUA)�lari karbon piyasalarinda alim satima, �zerinde opsiyon yazmaya ve vadeli islem yapmaya konu olan �r�nler olmaktadir.

16. DAGITILAN KOTANIN �NEMI Dagitilan kotalarin miktarinin sinirli olmasi, bir ticaret piyasasi olusumu i�in gerekli olan kitligi yaratmaktadir. Emisyonlarini kendi kotalarinin altinda tutabilen tesisler kotalarinin kullanmadiklari kisimlari o zamanki arz ve talep durumuna bagli olarak ortaya �ikan fiyattan satabilmektedirler.Emisyon kotalarinin i�inde kalmakta zorlanan tesisler ise,enerji etkin teknolojilere yatirim yapmak,daha az karbon yogun enerji kaynaklarina y�nelmek gibi emisyon azaltici tedbirleri uygulamak,piyasadan ekstra kota satin almak,veya bu ikisinin belirli bir karisiminin uygulanmasi se�eneklerinden en ucuz maliyetli olanini se�mek durumunda kalacaktir. B�ylelikle emisyonlarini en etkin maliyet yolla azaltilmasi garanti altina alinmis olacaktir.

17.  KOTANIN DAGITIMI ETS�nin 2005-2007 d�nemini kapsayan ilk asamasinda kotalarin en azindan %95�i tesislere �cretsiz dagitilirken, 2008-2012 d�nemini kapsayan ikinci asamada �cretsiz dagitilan kisim kotalarin en az 90�i olacaktir. Kotalarin yalnizca ETS ile kapsanan �retim tesislerine dagitilabilmesine karsin, t�m �zel ve t�zel kisilerin piyasadan kota alim satimi yapabilmesine izin verilmektedir.

18. NAP�LARIN HAZIRLANMASI NAP�lar, ETS�yi olusturan yasal �er�eveye g�re hazirlanmaktadir. NAP�larin hazirlanmasi kapsaminda bir �ye �lkenin NAP�i o �lkenin Kyoto hedefini yansitmalidir. Kotalarin gereginden fazla dagitilmasi durumunda emisyonlarin azaltilmasi i�in ETS ile kapsanmayan sekt�rlerde daha fazla �aba g�sterilmesi gerekecektir. Bu ise ticaret mekanizmasina nazaran daha az maliyet yaratacaktir.

19. ORTAK UYGULAMA(JOINT IMPLEMENTATION) Protokol�n 6. Maddesi ile d�zenlenen bu mekanizma Ek-I �lkeleri arasinda gerekli sartlarin saglanmasi kosuluyla, insan kaynakli sera gazi emisyonlarinin azaltilmasini ama�layan projelerden �Emisyon Azaltma Kredisi� (Emission Reduction Unit) kazanir ve kazanilan bu krediler toplam emisyon azatlim hedeflerinden d�s�l�r.

20. ORTAK UYGULAMANIN FAYDALARI Ek-1 taraflarinin diger Ek-1 �lkelerinde emisyonlarinin azaltilmasina veya sera gazlarinin giderilmesine y�nelik faaliyetler y�r�tmesine olanak saglanmaktadir. Ortak Y�r�tme mekanizmasi yoluyla ger�eklestirilen projeler sayesinde emisyonlarda kaydedilen azalma miktari ERU (Emission Reduction Unit - Emisyon Azaltma Birimi) adi verilen bir birimle hesaplanir ve katkida bulunan Ek-1 �lkeleri ve bu �lkelerin firmalari bu tip projelerden kazandiklari ERU�lan kendi emisyon hedeflerinin tutturulmasinda kullanabilirler.

21. T�RKIYE VE ORTAK UYGULAMA SISTEMI T�rkiye�nin bir EK-1 �lkesi olmasi dolayisiyla, Kyoto Protokol�n� onayladiginda bu mekanizmadan yararlanmasi s�z konusu olabilecektir. Bu kapsamda sera gazi salinimindan sorumlu �lkeler ve sekt�r firmalari, enerji verimliligini artirmaya veya sera gazlarini azaltmaya y�nelik projelerin ger�eklestirilmesinde diger Ek-1 �lkelerinden destek saglayabilecek veya diger firmalara verdikleri destek karsiliginda kazandiklari ERU�lari emisyon hedeflerini tutturmak amaciyla kullanabileceklerdir.

22. KARBON AZALTIMINA Y�NELIK �EVRECI KURULUSLAR Kyoto Protokol�� ile sertifikalandirilmamis ancak karbon azaltimina y�nelik �evreci kuruluslar tarafindan verilen g�n�ll� emisyon sertifikalari �ikartilabilir. (1VER=1 metric ton CO2) -Tasdikli Emisyon Azaltimi (Verified Emission) Reductions-VER) -G�n�ll� Takas Standardi(Voluntary Offset Standard- VOS/VER) -Altin Standart (Gold Standard VER) -G�n�ll� Karbon Standarti (Voluntary Carbon Standard- VCS/VER)2 -Tasdikli Emisyon Azaltimi +( Verified Emission Reductions VER+) �lke ve firmalar karbon azaltimina y�nelik yukarida belirtilen sertifikalardan birine basvurarak g�n�ll� olarak karbon azalatimina gittiklerini belgeleyebilirler.

23. TEMIZ KALKINMA MEKANIZMASI(CLEAN DEVOPMENT MECHANISM �CDM) Ek-1 ve Ek-1 Disi �lkeler arasinda uygulanacak olan bu mekanizma, Protokol�n 12. Maddesi ile d�zenlenmistir. Bu mekanizma ile Ek-1 Disi �lkelerin s�rd�r�lebilir kalkinma ilkesi dogrultusunda sera gazi azaltimina katki saglamalari ama�lanmaktadir. Ek-1�de yer alan taraflarin emisyon azaltim taahh�d�n� ger�eklestirmek i�in Ek-1 Disi �lkelerde yapacaklari proje faaliyetleri sonucunda �Sertifikalandirilmis Emisyon Azaltimi� (Certified Emission Reductions-CER) elde edeceklerdir. Elde edilen �Sertifikalandirilmis Emisyon Azaltimi� (Certified Emission Reductions-CER) ile ilgili projeler daha sonra kendi projeleri i�in kredi temini firsati yaratmis olacaklardir.

24. TEMIZ KALKINMA PROJESI ILE ILGILI BAZI ISTATISTIKLER Temiz Kalkinma Mekanizmasi-CDM basvuru ve onay datalarina baktigimizda, Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi S�zlesmesi (BMID�S) �er�evesinde a�iklanan Mayis 2010 istatistiklerine g�re,toplamda 422.461.632 CERs talebinde bulunulmustur. Bu talep �zerinden 411.252.761 CERs ihra� edilmistir. Toplam 4200 adet CDM projesinden 2206 adedi kayda alinmis olup, halen 86 proje kayit i�in sirada beklemektedir.

25. TEMIZ KALKINMA PORJESI ILE ILGILI BAZI GRAFIKLER Asagidaki grafikte g�r�lecegi �zere % 49 oran ile �in en �ok CERs ihra� eden �lkedir. BMID�S datalarina bakildiginda da �in�e ait bir �ok proje onay asamasinda beklemektedir.

28. CDM I�IN YATIRIMLAR 2010-2012 yillari arasinda gelismis �lkeler, gelismekte olan �lkelere 30 milyar USD fon saglanmasi hedeflenmektedir. AB 10,6 milyar USD, Japonya 11 milyar USD ve ABD 3,6 milyar USD vaat etmektedir. Gelismekte olan �lkelerin ise 2020 yilina kadar sera gazi salinim azaltima y�nelik projeler i�in toplam 100 milyar USD fon destegi almasi hedeflenmektedir.

29. KYOTO PROTOKOL� KYOTO PROTOKOL� ve T�RKIYE

30. KYOTO PROTOKOL� ve T�RKIYE T�rkiye, 26 Agustos 2009 tarihi itibariyle Kyoto Protokol�ne resmen taraf olmustur. Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmesi (BMID�S) kapsaminda yer alan �� ana s�zlesme listesinden �zel sartlari taninarak Ek-1 listesinde yer almaktadir. �zel durumu nedeniyle gelismekte olan �lke stat�s�n� benimsetmis ve konumu geregi emisyon azaltim sorumlulugu yoktur. Ancak 2012 sonrasi yeni iklim rejimi T�rkiye�yi yakindan ilgilendirecektir. Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi �er�eve S�zlesmesi ve T�rkiye�nin katilimi asagidaki tabloda g�sterilmistir. 2012 yilindan sonra T�rkiye�nin �zel sart konumu tekrar g�zden ge�irilecektir.

31. PROTOKOL �ER�EVESINDE T�RKIYE�NIN �ALISMALARI Protokol �er�evesinde enerji verimliligini ilgilendiren politika ve tedbirler i�erisinde, T�rkiye asagidaki konular �zerinde girisim ve gayret i�erisindedir. -Ulusal ekonominin ilgili sekt�rlerinde enerji verimliliginin artirilmasi -Yeni ve yenilenebilir enerji �esitlerinin, karbondioksit tutma teknolojileri ile ileri ve yenilik�i �evre dostu teknolojilerin arastirilmasi, gelistirilmesi, tesvik edilmesi ve yayginlastirilmasi -Sera gazlari emisyonlari nedeniyle s�zlesmenin amacina ve piyasa ara�larinin aksine faaliyet g�steren sekt�rlerin tamamina y�nelik t�m mali tesviklerin, vergi ve g�mr�k muafiyetlerinin ve s�bvansiyonlarin asamali olarak azaltilmasi veya tamamen kaldirilmasi -Ilgili sekt�rlerde kapsami disindaki sera gazlari emisyonlarinin sinirlandirilmasi ve azaltilmasina y�nelik politika ve tedbirlerin tesvik edilmesini ama�layan reformlarin cesaretlendirilmesi T�rkiye�nin, yeni olusacak iklim rejiminde gelismekte olan �lkelere saglanmasi �ng�r�len teknoloji ve finansman fonlarindan faydalanmasi, rekabet g�c�n� korumasi ve d�s�k karbonlu ekonomiye ge�isi a�isindan b�y�k �nem arz etmektedir.

32. Kaynak�a: -United Nations Framework Convention on Climate Change-Fact Sheet -Europena Comission-Environment-Statistics -www.dpt.org.tr -www.ecosecurities.com -www.orbea.com -www.tradingmarkets.com -�evre ve Orman Bakanligi-Iklim Degisikligi Web Sitesi -�evre ve Orman Bakanligi-Iklim Degisikligi, T�rkiye ve Kopenhag 15.Taraflar Konferansi -T�SIAD-Kopenhag iklim Zirvesi Degerlendirmesi -T�rkiye �imento M�stahsiller Birligi -http://cdm.unfccc.int/Statistics/index.html