Bireyi Tanıma Teknikleri

1. Bireyi Tanıma Teknikleri

2. Psikolojik danışma ve rehberlikte bireylere yardım ederken onları çeşitli yönleri ile tanımak ve onların temel gereksinimlerini ortaya çıkarmak esastır.

3. Ancak henüz ihtiyaç duyulan tüm bilgileri sağlayacak veri toplama tekniği bulunamamıştır. Bu sebeple bireylerin çeşitli yönleriyle tanınabilmesi için çeşitli ölçme ve veri toplama araçlarının kullanılması gerekmektedir.

4. Bireyi tanımada kullanılan araçların test biçiminde olması bir zorunluluk değildir. Dolayısı ile bu araçlardan bazıları testlere dayanmakta bazıları ise test dışı olabilmektedir.

5. Teste dayalı olan bireyi tanıma teknikleri şunlardır: • Başarı testleri • Standart • Öğretmen yapımı • Yetenek testleri • Genel • Özel • Farklı • Kişilik Testleri • İlgi envanterleri • Kişilik envanterleri • Uyum envanterleri • Projektif kişilik testleri

6. Başarı Testleri Başarı testleri belirli bir ünite ya da derse yönelik başarı ve düzeyin ortaya konulması amacıyla hazırlanmış testleridir. Başarı testleri standart başarı testleri ve öğretmen yapımı testler olmak üzere ikiye ayrılır.

7. Standart başarı testleri belirli bir konu ya da ünite temel alınarak hazırlanmış, bireyin öğrenme çevresini ve içinde bulunduğu özel koşulları dikkate almayan standart testlerdir. • Öğretmen yapımı başarı testleri ise öğrenme çevresini, öğrencileri ve öğrencilerin öğrendiği kadarını ölçme amacıyla öğretmenler tarafından hazırlanmış testlerdir.

8. Başarı Testleri

9. Yetenek Testleri Yetenek testleri bireylerin akademik yetenekleri ile ilgili bilgi toplamak amacıyla hazırlanmıştır. Yetenek testlerinin genel, özel ve farklı yeteneklere yönelik türleri bulunmaktadır.

10. Genel Yetenek Testleri: Genel yetenek testleri bireyin genel bilişsel yeteneklerine yöneliktir.

11. Genel Yetenek Testleri

12. Özel Yetenek Testleri: Özel yetenek testleri bireyin belirli bir alanda (resim, müzik gibi) sahip olduğu yeteneklere yöneliktir.

13. Özel Yetenek Testleri

14. Farklı Yetenek Testleri: Farklı yetenek testleri dil, soyut düşünme, mekanik kavrama gibi faklı bilişsel yetenekleri ölçmeye yönelik geliştirilmiş testlerdir.

15. Farklı Yetenek Testi

16. Kişilik Testleri Bireyin kişilik özelliklerini farklı yönleriyle ortaya koymak amacıyla geliştirilmiş olan bu araçların ilgi envanteri, kişilik envanteri, uyum envanteri ve projektif kişilik testleri olmak üzere 4 türü bulunmaktadır.

17. İlgi Envanterleri İlgi envanterleri bireylerin ilgilerini ortaya çıkarma amaçlı hazırlanmış araçlardır. Okullarda ve sanayide kullanılan, bireylerin isabetli seçimler yapmalarına yardımcı araçlardır. Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde daha çok eğitsel ve mesleki yöneltmelerde kullanılmaktadır. Çünkü bireylerin ilgi alanlarına uygun bir mesleği seçtikleri zaman, meslekte başarılı ve işlerinde memnun olacaklarına, böylece de işlerinde ve yaşamlarında mutlu ve uyumlu kişiler olacaklarına inanılmaktadır.

18. İlgi Envanteri

19. Kişilik Envanterleri Kişilik envanterleri bireylerin kişilikleriyle ilgili bilgi vermektedir. Psikolojik danışmada ortaya çıkan iki soruya cevap vermek için kişilik testlerinden yararlanılabilir. Bunlardan birincisi, danışanın, psikolojik danışma yardımı almasını gerektirecek bir kişilik bozukluğu olup olmadığı, ikincisi ise, danışanın girmek istediği mesleğe uygun kişilik örüntüsüne sahip olup olmadığıdır. Bu tür testleri yeterli deneyimleri olan psikolojik danışmanların uygulaması, öğretmenlerin bu tür uygulamalar yapmaması gerekmektedir.

20. Kişilik Envanteri

21. Uyum Envanterleri Uyum envanterleri, bireyin bir duruma göstermiş olduğu uyum davranışlarını belirlemeye yönelik olarak hazırlanmaktadır.

22. Uyum Envanteri • Gündüzleri sık sık hayal kurar mısınız ? • Başkalarından kolayca hastalık kapar mısınız ? • Sırf insanlar arasında bulunmak için toplantılara katılmaktan hoşlanır mısınız ? • Hastalandığınızda doktora gitmekten çekinir misiniz ? • Bir toplantıda ortamda bulunan önemli kişilerle görüşmek için çaba harcar mısınız ?

23. Projektif Kişilik Testleri Projektif testler cümle tamamlama, resim yorumlama gibi teknikleri içeren ölçme araçlarıdır.

24. Projektif Testler

25. Test Dışı Teknikler Test dışı teknikler diğer insanların birey hakkındaki düşünceleri ile bireyin kendisi hakkındaki düşüncelerinin tasviri olarak ortaya çıkan teknikleridir.

26. Test dışı kişiyi tanıma teknikleri şunlardır: • Gözlem • Sistemli • Sistemsiz • Katılımlı • Katılımsız • Anket • Sosyometrik teknikler • Sosyometri • Kimdir bu • Kime göre ben neyim • Kendini ifade etmeye dayalı teknikler • Görüşme • Otobiyografi • Problem tarama envanteri • Arzu listesi • Zaman çizelgesi • Günlük • Drama ve oyuna dayalı teknikler • Oyun terapisi • Psikodrama • Sosyodrama • Olay incelemesi • Olay konferansı • Veli konferansı • Ev ziyareti

27. Gözlem: Gözlem genel olarak bireylerin değişik ortamlarda çeşitli davranışları hakkında onları gözetleme yoluyla bilgi toplama tekniğidir.

28. Gözlem

29. Gözlem tekniğinin çeşitli türleri bulunmaktadır. • Sistemli Gözlem: Belirli bireylerin belirli davranışlarını gözlemlemek amacıyla planlı olarak yapılan gözlem türüdür. • Sistemsiz Gözlem: Bireyin her ortamda her davranışını gözlemlemek amacıyla yapılan gözlem türüdür. • Katılımlı Gözlem: Gözlem yapan kişinin gözlemin yapıldığı ortamda bulunarak, etkinliklere katılarak yaptığı gözlem türüdür. • Katılımsız Gözlem: Gözlem yapan kişinin gözlemin yapıldığı ortamda doğrudan bulunmadan (örneğin uzaktan izleyerek) yaptığı gözlemdir.

30. Gözlem verilerinin kayıt altına alınmasında kullanılan araçlar ise şunlardır: • Anekdot kayıtları • Gözlem formları • Dereceleme ölçekleri

31. Anekdot (Olay Kaydı) Anekdot gözlem sonuçlarının kayıt edilmesi amacı ile geliştirilmiş özel bir formdur. Herhangi bir öğrencinin belli bir ortamda, özgül bir davranışının ayrıntılı olarak betimlenmesidir.

32. Anektod

33. Gözlem Formu Gözlem formu, gözlemcinin dikkatini gözlenebilir, davranışlara yöneltmek amacıyla hazırlanan ve gözlemlerin kaydedilmesine olanak veren araçlardır.

34. Gözlem Formu

35. Derecelendirme Ölçekleri Dereceleme ölçekleri gözlem sonuçlarının kayıt edilmesi için kullanılan diğer bir araçtır. Dereceleme ölçekleri ile bireylerin çeşitli davranış özellikleri hakkında bazen, her zaman gibi seçeneklerin yer aldığı sonuçlarının sayısal verilere dönüştürülebilir.

36. Derecelendirme Ölçekleri

37. Anket Anketler çeşitli yapı ve özellikle ilgili bilgi toplama amaçlı olarak geliştirilmiş veri toplama araçlarıdır. Bir anket formunda farklı yapıları belirlemeye yönelik çeşitli türde (açık uçlu, çoktan seçmeli, evet hayır vs.) maddeler olabilmektedir.

38. Anket

39. Grup içi etkileşim verilerine dayalı olarak bireyi tanımayı amaçlayan sosyometrik teknikler şunlardır: • Sosyometri • Kimdir bu • Kime göre ben neyim

40. Sosyometri Sosyometri, bir grubun üyeleri arasındaki etkileşim örüntüsünü saptamak amacıyla kullanılan tekniktir. Bu teknikle grup üyelerinin hangi durumlarda kimleri tercih ettiği saptanmaya çalışılmaktadır. Bu açılardan yararlı bir teknik olmakla birlikte, bu sosyal ilişkilerin arkasındaki nedenler, değerler ve tutumlar hakkında fazla bir ipucu vermemektedir.

41. Sosyometri

42. Kimdir Bu? Tekniği Öğrencilerin birbirleri hakkındaki kanaatlerini öğrenmekte kullanılabilecek bir tür test dışı tekniktir. Bu teknik her bir öğrencinin arkadaşları tarafından nasıl görüldüğünü anlamasına yardımcı olan bir tekniktir. bu yolla elde edilen bilgilerin öğrenciyle paylaşılması onun kendini daha doğru değerlendirmesine yardımcı olur. Bu tekniğe örnek olarak şu sorular sorulabilir: “Sınıfın en çalışkan öğrencisi kimdir? Sınıfta en yaramaz kimdir?”

43. Kimdir Bu Herkese yardım etmek ister ………………………………………… Şakacıdır ………………………………………… Yalnızlıktan hoşlanır ………………………………………...

44. Kime Göre Ben Neyim Bu teknikle birey hem başkalarının kendisi hakkındaki düşüncelerini öğrenmiş olur hem de kendisi hakkındaki kendi düşüncelerini sorgulamış olur.

45. Kime Göre Ben Neyim

46. Bireyi tanıma tekniklerinden diğer bir grup teknik ise kişinin kendini ifade etmesine dayanmaktadır. Bu teknikler şunlardır: • Görüşme • Otobiyografi • Problem tarama listesi • Arzu listesi • Zaman çizelgesi • Günlük

47. Görüşme İki veya daha fazla kişinin bir araya gelerek karşılıklı kurdukları sözlü veya sözsüz etkileşimdir. Bu teknik genel olarak bilgi toplama ya da bilgi verme, teşhis, psikolojik yardım sağlama gibi amaçlar için kullanılır.

48. Görüşme

49. Görüşmeler yapılandırılmış, yarı yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış olabilmektedir. • Yapılandırılmış Görüşme: Bu görüşme, önceden yapılan ve ne tür soruların ne şekilde sorulup, hangi verilerin toplanacağını en ayrıntılı biçimde saptayan, görüşme planının aynen uygulandığı görüşme türüdür. • Yapılandırılmamış Görüşme: Yapılandırılmamış görüşmeler esnektir. Görüşmeciye büyük hareket ve yargı serbestîsi verir, kişisel görüş ve yargıların kökenlerine inmeyi sağlayabilir. • Yarı Yapılandırılmış Görüşme: Görüşmenin yapılandırılmış ve yarı yapılandırılmış görüşme arasında kalan bir türüdür. Önceden belirlenmiş bazı görüşme sorularının bulunmasına karşın görüşmenin seyrine göre bu soruların dışına çıkılabilir.

50. Otobiyografi: Bireyin kendisi hakkındaki bilgileri yine kendisinin yazılı olarak serbestçe rapor etmesidir. Otobiyografi bireyin şimdiki nitelik ve davranışlarının geçmiş yaşantıları ile bağlantılı olduğu sayıtlısına dayanmaktadır. Kişinin duygularını, çatışmalarını, beklentilerini, davranışlarının arkasındaki temel gereksinimlerini, doyurulmamış isteklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Oldukça öznel bir bilgi toplama yoludur.