topzorg in de GGZ verpleegkunde

1. topzorgin de GGZ verpleegkunde Waarpraktijk en kennis elkaarvinden 26 mei 2008

2. Presentatieseksualiteit en intimiteit bijmensen met chronischpsychiatrischeproblematiek Drs. Louisanne Gemen

3. Let’s talk about sex(uality) • Centralevragenonderzoek • Methode van onderzoek • Resultaten • Watneem je meenaar de praktijk?

4. Centralevragen • Welkeproblemen en zorgbehoeftenhebbenchronischpsychiatrischecliënten op het gebied van seksualiteit en intimiteit? • Welkeinterventieszijn op ditgebiedbeschikbaar en welkeaanbevelingenwordengedaan? • Wat is bekend over de effectiviteit van de interventies?

5. Methode van onderzoek Literatuurstudie Zoeken met trefwoorden in databanken Pubmed PubmedMeSH CINAHL PsycINFO COCHRANE

6. Zoektermen (schizofren* OR psychos*) AND (sexual* OR intimacy) gebruikt in Pubmed

7. Literatuursearch Gevondenresultaten PUBMED 1988 PUBMED MeSH 152 CINAHL 40 PsycINFO 41 Cochrane 7 Geselecteerd 74 50 20 12 0 Na ontdubbeling: 99 artikelen

8. Inclusie engelstalig, doelgroepvolwassenen met schizofrenie of eenverwantepsychotische Stoornis, 1990-2006 Centraal in artikel: seksuele (dis)functioneren van mensen met ernstigpsychiatrischeziekte

9. Watwordtverstaanonderseksualiteit en intimiteit? Beidenzijneenbelangrijkdeel van sociaal functioneren en zijnmedebepalendvoor kwaliteit van leven.

10. WHO-definitieseksualiteit “Sexuality is an integral part of the personality of everyone: man, woman and child. It is a basic need and aspect of being human that cannot be separated from other aspects of life.”

11. De WHO zegt (1975) “Sexuality influences thoughts, feelings, actions and interactions and thereby our mental and physical health. Since health is a fundamental right, so must sexual health also be a basic human right.”

12. INTIMITEIT BijintimititeitonderscheidtVennix (1989) fysiekecomponenten (zoalsknuffelen, bij iemandwegkruipen, elkaarvasthouden, stoeien, ravotten) en psychischecomponenten (zoalslievedingen zeggen, zichgeestelijk tot de anderaangetrokken voelen, acceptatie, je éénvoelen met de ander, vertrouwdheid).

13. Opbrengst 13 reviews 4 RCT’s Overigeartikelen: beschrijvende studies, case-studies, niet-gecontroleerde studies

14. Resultaten • Problemen • Behoeften • Interventies • Effectiviteit

15. Doelgroep en seksualiteit? ?

16. Velenzijnseksueelactief, uit studies blijktdat 33% tot 75% aangeeftseksueelactieftezijn • De meestendoennietaanveiligeseks, uit studies blijktdat 66% tot 75% geencondoomgebruikt • Studies gevenaandanveelcliëntenmoeitehebben met het gebruik van anticonceptie (economische, persoonlijke en situatiegebondenmotieven) • Zegenieten van seks, maarsommige studies gevenaandatditiets minder danmensen die geenpsychiatrischeaandoeninghebben • Zezienintimiteit en seksualiteitalseenbelangrijkonderdeel van kwaliteit van leven en alsmensenrecht • Veel van hen onderdrukkenhunseksualiteit, makenzichzorgen over of hunbeleving van seksualiteit “normaal” is en internaliseren de maatschappelijkeafwijzing van hunseksualiteit (Cook, 2000)

17. Problemenmbtseksualiteit en intimiteit Seksuelegezondheid Medicatie Seksespecifiekeproblemen Problementgv de aandoening Risicogedrag op HIV/AIDS (veelalvanuit hulpverlening aangegeven)

18. Behoeften Weinigbeschreven in de literatuur! Vanuitcliënten: • Informatie over bijwerkingen van medicatie, met name de seksuelebijwerkingen • Seksuelegezondheid: anatomie, fysiologie van de seksuelerespons, contact leggen, relatiesaangaan, gevoelensonderwoordenbrengen, anticonceptie, voorkomen van SOA’s • Informatie over HIV/aids en potentiëlerisico’s van seksueleactiviteit • Aandachtvoor en spreken over het onderwerp, cliëntenervareneen “taboe” en beginnenerzelfvaakniet over, inititatiefligtbij de hulpverlening • Privacy binnen de instelling

19. Interventies • Programma’smbtrisicogedragingen HIV/AIDS • Standaardafnemen van seksueleanamnese • Integrerenseksueleeducatie in rehabilitatietrajectw.o. ook ouderschap • Afnemen HIV-risico assessment en adequaatvervolg • Verstrekkencondooms • Complete SOA-screen • Aanlerencommunicatievevaardigheden op gebiedvan intimiteit en seksualiteit • Autonomie versterkenbijvrouwenvoorkeuzeanticonceptie, zwangerschap

20. Interventiesgericht op hulpverlening • Aandachtvoor attitude ten aanzien van seksualiteit en intimiteit van verpleegkundige in opleiding • Scholing/training van verpleegkundigen op gebied van seksualiteit en intimiteit

21. Effectiviteit • HIV/AIDS interventies: effectiviteit op kortetermijnbewezen, probleem is de follow-up en blijvendeherhaling is noodzakelijk • Overigeinterventies: effectiviteitwordtaangenomen, is echter (nog) nietwetenschappelijkbewezen!

22. Hoe kunnenverpleegkundigenhunmogelijkhedenom met seksualiteit-onderwerpenomtegaanverbeteren? • Bewust zijn van eigen vooroordelen • Tekorten in hun kennis en vaardigheden herkennen en oplossen • Start met zelf-bewustzijn • Identificeer gebieden die verder onderzocht moeten worden • Identificeer manieren om om te gaan met remmingen, vooroordelen • Verwerf nieuwe kennis • Bespreek professionele waarden, normen en ethiek die ten grondslag liggen aan een persoonlijke kijk op mensen en hun omgeving

23. Watneem je meenaar de praktijk?

24. PLISSIT-model (Annon, 1974) P Permission (toestemming) LI Limited Information (beperkte informatie) SS Specific Suggestions (specifieke suggesties) IT Intensive Therapy (intensieve therapie)

25. Permission Toestemming geven aan cliënten staat voor twee handelingen: • toestemming geven is “luisteren” • toestemming geven is “geruststellen” en “aanmoedigen” Dit vraagt van de vpk dat seksualiteit een legitieme component van zorg is. Vpk stelt open vragen, via het geven van toestemming kan angst en onrust worden weggenomen.

26. Limited Information Educatie-element Vpk geeft cliënt specifieke, feitelijke informatie over zijn probleem met seksualiteit Gaat over BEPERKTE info, die moet aansluiten bij probleem van de cliënt BV video, schriftelijke info, info over bijwerkingen van medicijnen

27. Specific Suggestions Strategieën die de vpk kan aanreiken om de cliënt te helpen bij seksuele problemen door gedragsverandering (vpk moeten beeld krijgen van geschiedenis of ontwikkeling van het seksuele probleem) BV gebruik van glijmiddel bij vaginale droogte, gebruik van verschillende seksuele posities, promoten van veilige seks en aangeven hoe dit te doen

28. Intensive Therapie Alsverpleegkundigeonderkennendater sprake is van seksueeldisfunctionerenbij ziektes en adequaatdoorverwijzen

29. Let’s do it!