2.16k likes | 2.64k Views
پرورش مرکبات. Hortilover.net. تاريخچه و سير تکاملی مرکبات. منشاء مرکبات بنظر بسياري از محققين گياهشناسی و باغبانی جنوب شرقي آسيا است. اين مناطق شامل: فيليپين ، از جنوب هيماليا تا اندونزي و احتمالاً شمال شرقي هند و شمال برمه است.
E N D
پرورش مرکبات Hortilover.net www.Hortilover.net
تاريخچه و سير تکاملی مرکبات • منشاء مرکبات بنظر بسياري از محققين گياهشناسی و باغبانی جنوب شرقي آسيا است. اين مناطق شامل: فيليپين، از جنوب هيماليا تا اندونزي و احتمالاً شمال شرقي هند و شمال برمه است. • مرکبات قبل از مسيحيت در غرب آسيا شاملايران، عمان و فلسطين گسترش يافته است • بنا به گزارش مورخين ، اسكندر مقدوني 330 سال قبل از ميلاد مسيح ازبالنگ و بادرنگ درايران منطقه شوش،نام برده است • از برخی گونه ها در ايتاليا حدود 27 سال قبل از ميلاد تا سنه 248 بعد از ميلاد ( در اوايل امپراطوري روم )، نام برده شده است. www.Hortilover.net
تاناكاگزارش کرده است که اگر يک خط فرضي از جنوب شرقي آسيا به شمال شرقي آسيا فرض شود، در روی آن در ناحيه جنوبی ارقامترش و شيرين بودهو نارنگي ها در شمال آن رشد می کرد. همچنين روی يك سوم خطي فرضی كه از جنوب مركزي چين عبور مي کرد پونسيروسدر امتداد خط غربي شرقي قرار داشت. • سوئينگل :موطن لايم را جزاير شرق هند می داند که سپس از درياي عمان بوسيله سربازان عرب به مصر و بعد به اروپا رفته است • بالنگ و لايم (ليمو شيرين) هر دو از گونه هاي اوليه هستند. منشاء ليموها نامشخص است احتمالاً دورگ بالنگ × لايم است www.Hortilover.net
از لحاظ تكاملي و از نظر زمان پيدايش ليموها به دو گونه قبلي (بالنگ و بادرنگ) نزديك است • به گزارش کيلرمن : بذور بالنگ و بادرنگ مربوط به 4000 سال قبل از ميلاد از حفاريهای مناطق بابل بدست آمده است. • موطن نارنج احتمالاً جنوب شرقي هندبوده که در قرنهاي اوليه ميلادي به شمال آفريقا و اروپا انتقال داده شده است • بنا به گزارشها در روم قديم (79 سال بعد از ميلاد ) ارقام شيرين نارنج وجود داشت. • پرتقال از مناطق جنوبي چين به اروپا انتقال يافت. در آن ايام گلخانه برای حفاظت از سرما داير بود و پرتقال در گلخانه پرورش داده می شد. • اغلب گزارشها تاييد می کند که مرکبات قبل ازآنکه در اروپا گسترش يابد در چين کشت می شده است • سال1178 ميلادی، با 27 رقم از گونه های پرتقال، نارنگي، نارنج اروپاييان آشنايی داشتند و از كامكواتهاتوصيف شده است .بعلاوه اروپا با خزانه داري و بيماريهاي مركبات در اين زمان آشنا بود. • پوملو نوعی از مرکبات با پوست کلفت و گوشت کم از جزاير هند و مالزي منشاء گرفته است اولين موطن فيجي دانسته شده و سپس در حدود 900 ميلادي به فلسطين سپس اروپا انتقال يافت. • اولين باركاپيتان شدوك (کاپيتان كشتي هند شرقي) آنرا شناسايی کرد و شدوک نامگذاري نمود. www.Hortilover.net
گريپ فروت از گونه های جديد تری نسبت به ساير گونه محسوب می شودکه از جهش يك دورگ شدوك منشاء گرفته است.اين گونه در غرب هند اول بار مشاهده شد و بعد ها در فلوريدای امريکاگسترش يافت. شايد احتمالاً از بذور كاشته شده دن فيليپ در جامائيكادر سال 1809 منشاء گرفته باشد.بنابراين در سير تکاملی مرکبات بايد نتيجه گيری کرد کهمركبات از آسيا به اروپا و سپس به آمريكا رفته است.ورود مركبات به ايرانايران دروازه خروج مركبات از جنوب شرقي آسيا به كشورهاي عربي،سپس جنوب اروپا و بعد آمريكا بوده است.از طريق كشتيهاي پرتغالي که در جنوبتردد داشتند اول بار حدود 300 سال قبل وارد ايران شد.سپس در شمال ايران در ناحيه تنكابن(خرم آباد)بدوا کشت شد.لکن ارقام تجارتی مرکبات از حدودسال 1300 به ايران وارد شد و در باغهاي شخصي و سلطنتي رامسر کشت شدند. www.Hortilover.net
اهميت اقتصادی مرکبات: • در نيمكره شمالي آمريكا-مناطق مديترانه اي-يونان-ايتاليا-اسپانيا-اسراييل-مراكش-الجزاير- مصر- لبنان-تركيه-چين-ژاپن-فيليپين و ايران از مناطق مهم توليد مرکبات محسوب می شوند. • در نيمكره جنوبياز مناطق مهم توليد برزيل-استراليا-آفريقاي جنوبي را بايد نام برد. • 80 درصد درختان مربوط به آمريكا و 20 درصد مربوط به بقيه كشورها است اما آمريكا فقط حدود 10 درصد مرکبات خود را صادر مي كند ولي ساير كشورها نزديك به 80 درصد راصادر مي كنند. توليد جهانی مرکبات FAO (2005) www.Hortilover.net
از نظرسطح زیرکشت به ترتیب کشورهای چین، برزیل، نیجریه، مکزیک وآمریکا مقام های اول تا پنجم را به خود اختصاص داده اند. • این درحالی است که براساس میزان تولید مرکبات کشورهای برزیل (بیش از 8/17 میلیون تن)، آمریکا، چین، مکزیک و اسپانیا در رده های اول تا پنجم قرارگرفتهاند. • از لحاظ عملکرد مرکبات نیز به ترتیب آمریکا، ترکیه، آفریقای جنوبی ، ژاپن و آرژانتین مقام های اول تا پنجم را دارا هستند (از نسبت تولید به سطح زیر کشت محاسبه میشود). • کشور آمریکا با اینکه از نظر سطح زیرکشت مقام پنجم و تولید مقام دوم جهانی را داراست ولی از نظر تولید در واحد سطح در ردیف اول جهان قرار دارد که بیانگر رعایت اصول باغداری نوین در این کشور است. www.Hortilover.net
میزان کل تولید پرتقال در جهان 59904874 است که از سطحی معادل 3598639 هکتار حاصل شده است. با بررسی برخی از کشورهای عمده تولیدکننده پرتقال، مشخص شده است که کشورهای برزیل، مکزیک، چین، آمریکا و هند مقامهای اول تا پنجم را در سال 2005 میلادی دارا بودهاند. ایران با سطح زیر کشت 125000 هکتار مقام ششم جهانی را داراست. از نظر میزان تولید پرتقال نیز به ترتیب کشورهای برزیل (17804600 تن)، آمریکا، مکزیک، هند، ایتالیا و چین قرار دارند. ایران با تولید 1900000 تن پرتقال مقام هفتم جهانی را در این زمینه دارد • در بخش تولید نارنگی میزان کل تولید در جهان23314139 تن است. کشورهای چین، اسپانیا، برزیل، ژاپن و پاکستان با داشتن بالاترین میزان سطح زیر کشت، به ترتیب مقامهای اول تا پنجم را دارند. در حالیکه از نظر میزان تولید نارنگی کشورهای چین، اسپانیا، برزیل، ایران و تایلند رتبههای اول تا پنجم جهانی را در سال 2005 میلادی از آن خود نمودهاند. ایران با 45000 هکتار کشت انواع نارنگی و تولید 720000 تن نارنگی دارای عملکرد 16 تن در هکتار است و در جایگاه چهارم جهان قرار میگیرد. www.Hortilover.net
مقایسه 15 ساله سطح زیر کشت و تولید مرکبات در ایران • سطح زیر کشتتولید مرکبات نرخ رشدرتبه جهانی مرکباتمقدار (هکنار) • ایران • (1370) • 214000 243800 --- ---- • ایران • 1384 325000 3825000 % 56 هشتم www.Hortilover.net
ايران هفتمين کشور توليد کننده مرکبات جهان است و سطح زير كشت مركبات كشور ما حدود 230 هزار هكتار است. در حاليکه سطح زير كشت جهان حدود 7 ميليون هكتار است و • 50 كشور توليد كننده اقتصادي مركبات هستند. • متوسط عملكرد مرکبات ايران در هکتار، حدود17 تن برآورد می شود. اگر چه • محصول باغات از 10-30 تن متغير است. ولی باغات خوب تا 70 تن توليد دارند. • ميزان محصول ايران در سال 2005 حدود7/3 ميليون تن گزارش شده است. از اين مقدار بخش ناچيزی صادر می شود و قسمت اعظم آن در داخل کشور مصرف می شود. قابل اشاره است که صادرات مرکبات ايران از سال 1369 شروع شده و در سال 1379حدود 60 هزار تن بود. • در حال حاضرکشور های وارد کننده عمده مرکبات عبارت از کشور های آلمان، فرانسه، روسيه، انگلستان،هلند، بلژيک،لهستان، کانادا، کشورهای اسيای ميانه و کشورهای جنوبی خليج فارسو دريای عمان می باشند. www.Hortilover.net
مناطق توليد اقتصادي مركبات دنيا در بين 20-40 درجه نيمكره شمالي و جنوبي است www.Hortilover.net
مركبات ايران در سه منطقه مهم توليد می شود. اين مناطق شامل سواحل بحر خزر-نواحي مركزي و غربي-نواحي ساحلي جنوب می باشند. • در شمال عمده مرکبات ارقام مختلف پرتقال و نارنگي است ولی • در ساير مناطقلايم-گريپ فروت-ليمو بيشتر توليد می شود. • ميزان محصول مركبات باغات وابسته به رقم-آب و هوا-نوع خاك و حاصلخيزي- مراقبتهاي زراعي-استفادهاز پايه هاي سالم و عاري از ويروس- انتخاب پايه و پيوندك مناسب و سازگار می باشد. www.Hortilover.net
از مركبات در بيش از 100 صنعت استفاده می شود. www.Hortilover.net
نمودار درصد ميزان توليد مرکبات استانها نسبت به کل کشور در 1383 www.Hortilover.net
نمودار درصد سطح بارور مرکبات استانها نسبت به کل www.Hortilover.net
صادرات مرکبات ایران در مقایسه با جهان www.Hortilover.net
مزیت نسبی مرکبات • شاخص اندازه گیری قدرت رقابتی محصولات تولیدی کشور در بازار جهانی • برای تصمیم گیری های تجاری و منطقه ای کردن تولید کاربرد دارد • مثلا (DRC)Domestic Resource Cost هزینه منابع داخلی برای پرنقال با توجه به روشهای مرسوم تولید و صادرات و قیمتها و ارز آوری، همچنان مزیت نسبی حقیقی بالاتری نسبت به بالفعل دارد www.Hortilover.net
در اين بخش در باره مشخصات مورفولوژيکی مرکبات، تشکيل گل، گرده افشانی و عوامل مؤثر آن به اجمال بحث می شود. • ادامه اين درس مربوط به طبقه بندی مرکبات و معرفی اسامی علمی جنسها و گونه ها خواهد بود. • در آخرين قسمت به نژادی مرکبات به روش جنسی وغير جنسی مورد بحث و بررسی قرار می گيرد. www.Hortilover.net
گياهشناسي مركبات • مورفولوژي • بوته اي، درختچه اي با شاخ و برگ متراكم يا درختي • رنگ گلها : سفيد، سفيد مايل به ارغواني، قرمز • اجزاء گلگلبرگ 8-4 كاسبرگ 5-4 پرچم 32-16 مادگي داراي تخمدان 14-6 برچه اي برچه ها متصل به خامه باريك، كلاله كروي و متورم و پوشيده • وضعيت گل و لقاح • برحسب گونه ها و ارقام سه نوع گل: نر، ماده، كامل www.Hortilover.net
طبقه بندي • اولين سيستم 1896-1875، Hocker و Engler بر اساس مشخصات مورفولوژيكي و منشاء فرضي گونه ها • سوئينگل 1940: مرکبات به سه گروه: • مركبات اوليه • حقيقي Citrus 16 گونه • نزديك به مركبات اوليه • تاناكا 1977 • اختلاف گياهان را بيشتر موردتوجه قرار داد • دورگها را بعنوان گونه • جنس سيتروس 162 گونه • هوگسن 1967 • سيتروس 36 گونه • در اين درس مبنا طبقه بندي سوئينگل است www.Hortilover.net
وجود گل نر و فراواني آن بستگي دارد به رقم كمی برگ دماي پايين در موقع تشكيل گل كمبود مواد غذايي(روي در شاموتي) گلهاي آخر فصل • دوام و مقاومت گل نر بيش از ماده • پرچم سالم و رسيده زرد روشن نارس سفيد يا كرم • كلاله مادگي هنگام لقاح دارای مواد چسبنده، موجب اتصال دانه گرده www.Hortilover.net
گل انگيزينيمه گرمسيري : دماي پايين، اواخر دي ماه و يك نوبتگرمسيري :در تمام طول سال، دماي بالا و خشكي • نوع گرده افشاني • نارنگي دگرگشن • پرتقال دگرگشن+پارتنوكارپ • ليموشيرين خودگشن+پارتنوكارپ • ليموترش خودگشن • گلدهي بي موقع • بيماري • بارندگي • آبياري سنگين بعد خشكي www.Hortilover.net
علل پارتنوكارپي • در پرتقال واشنگتن ناول : نرسيدن لوله گرده به تخمدان • علل ديگر نداشتن پولن دهندهرقم و ژنتيكيشرايط محيطي • عوامل مؤثر در نسبت دگرگشني • زنبور و سرما • ژنتيكي • ارقام گرده دهندهPolynizer www.Hortilover.net
پارتنوکارپی و دگرگشنی • Matou wentan بدون بذربرحسب وضعيت آن نسبت به ارقام گرده افشان قوي، در صد تشکيل بذر متفاوت است • Robinson, Nova, Page, Leeخودنابارور، درون تاج بي بذر، ميوه هاي بيروني بذر دار براي خودنابارور ولي براي ديگري بسيار قوي • Lee براي Page يا Temple ، يا Dancy براي Orlando • ارقام Pumelo قابليت گرده افشاني با خود ندارد و بينساير ارقام كشت مي شود www.Hortilover.net
تاثير پولن دهنده های Paiya و Hwangyu نسبت به گريپ فروت Matou Wentan www.Hortilover.net
ضرورت وجود زنبوراشاره به آزمايش نارنگي(گلها در قفس و بيرون قفس، ويزيت زنبور) در والنسيا تا 4/54% و در ليموترش 5/42% ، عدم حضور زنبور در كاهش محصول مؤثر است.ساعت 16-9 صبح بهترين ساعات لقاح و گرده افشانيگلها پس از بازشدن بسته نمي شونديك زنبور براي 100 شكوفه فاصله درخت تا كندو : آزمايش روي Tangelo و Minneola ، برای هر 300-200 متر يك كندو، در 2000 متر يک کندومطلوبستهمه گلها تبديل به ميوه نمي شوندواشنگتن ناول از 102350 419 4/0%والنسيا 47112 708 5/1%ليموترش 4440 294 3/6% • لقاح مصنوعيگلهاي بزرگتر عقيمپرچم نارس 24-12 ساعت در دماي اطاق شكوفانگهداري طولاني پرچم www.Hortilover.net
طبقه بندي بتانيكي مركبات Rutaceae Aurantioideae Clauseneae Citreae Citrinae Primitive Citrus Near Citrus True Citrus www.Hortilover.net
Citrus Poncirus Furtunella Citrus. Sinensis پرتقال C.medica بادرنگ C. reticulata نارنگي C. paradisi گريپ فروت C. limon ليموترش C. aurantifolia لايم C. aurantium نارنج C. indica Microcitrus Eremocitrus Clymenia C. grandisسلطان مركبات C. hindisi C. macroptera C. micrantha C. latipes C. celebica C. ichangensis C. tachibana جنس های مرکبات حقيقی و گونه های جنس سيتروس www.Hortilover.net
معرفي ساير جنسهاي True Citrus • Poncirus trifoliate • Fortunella polyandra • F. margarita • F. japonica • F. hindisi • Microcitrus inodora • M. maideniana • M. warburgiana • M. australis • M. garrowayi • M. australasica • Eremocitrus glavca • Clymenia polyandra www.Hortilover.net
روشهاي اصلاح مركبات • روش جنسي براي تهيه F1 • Inter varietal -1 (نارنگي انشو× نارنگي محلي) • Inter specific -2 (نارنگي× پرتقال)Tangor • 1- Tangelo (گريپ فروت× نارنگي) (اورلاندو، ميني اولا، تامسون) Tangelo = گريپ فروت Duncan × نارنگي Dancy • 2- Tangor (نارنگي× پرتقال) Murcat, Temple, King • Inter generic -3 (پرتقال× پونسيروس) Citrange (Troyer, Savage, Morton, Rusk, Carriza)Citrange www.Hortilover.net
Complex -4: I.g ×I.V. يا I.S×I.V • (Lee, Oseolla, Page, Nova)هيبريد كمپلكس • 5- Citrangor : × پرتقال Citrange • 6- Citrangequat: • Fortunella ×Citrange • Citrandarins= C. reticulata × P. • Citrange = C. sinensis × P. • Citremons = C. limon × P. • Citrumelo = C. paradisi × P. • Citradias = C. aurantium × P. • Citrumquat = F. japonica × P. • Limequat = C. aurantifolia × F. • orangequat = C. reticulata × F. • Citrumquat = P. trifoliata × F. www.Hortilover.net
نقش دورگها • از دورگهاي جنسي گروه Citrange و Citrumelo حائز اهميت بسيارند • انواع دورگهاي تجارتي به عنوان پايه مقاوم به شوري، سرما و غيره معرفی شده است ولي ميوه خوراكي ندارند. • درارتباط با قدرت دورگ و اينبريدينگ F1تلاقيهاي نزديك بهم قدرت ضعيفتري نسبت به والدين مثلاً پرتقالهاي Ruby × Valencia ضعيفتلاقيهاي دور دورگ قويتر از والدين مثلاًPoncirus × Pumelo www.Hortilover.net
علاوه بر قدرت دورگ بهنژادگر توجه دارد به :ناسازگاري گامتوفيتيپلي پلوئيديتريپلوئيدها و بي بذری محصول بالاقدرت نسبتاً زيادتتراپلوئيدهاتهيه لاينهاي مقاوم به استرسها وامراض كاهش درصد چندجنيني بذور • تلاقي بين چندجنيني × تك جنيني (گرده افشان) www.Hortilover.net
ويژگيها گياهان چند جنينی : بالا بودن قدرت عمومي مقاومت به سرما عاري از ويروس مشابه پايه مادري داراي تيغ هستند شناسايي : روشهاي مختلف آزمايشگاهي روش مزرعه اي www.Hortilover.net
روشهاي غير جنسي وکلونال • تهيه نهالهاي نوسلار و پديده آپوميكسيسجنين غير جنسي از سلولهاي سوماتيك نوسلوس • جنينهاي اضافي هميشه منشاء نوسلار ندارند. • در تكجنينها زيگوت دوقلو، سه قلو خصوصيات پايه هاي حاصل از ياخته تخم را دارند • روشهاي مختلف كشت بافت www.Hortilover.net
درصد چندجنيني بذور در گونه ها و ارقام مختلفمتفاوت هستند • ليمو اوركا 33% • رافلمون 98% • مكزيكن لايم 78% • نارنگي دنسي 100% • انشو 90% • والنسيا 85% • واشنگتن ناول 97% • پونسيروس 73% • نارنگي King 21% www.Hortilover.net
روش های کشت بافت مقدمه : • از 1950 توجه به تحقيقات آزمايشگاهي و كشت بافت • ريزازديادي مركبات از مريستم و تخمك مورد توجه قرار گرفت. • 1972، Kochba و همكاران او پرتقال شاموتي، از تخمك سلولامبريوژنيك توليد کردند. • در 1980 رقم مقاوم به شوري معرفي • 1984، 1985، 1988 Ohgawara و Kabayashi و همكاران،امبريوژنسيس و پروتوپلاست کار کردند. www.Hortilover.net
تهيه كالوس امبريوژنيك : • با كاشت تخمك معمولاً روي محيط كشت MT+ عصاره جو با بهره گيري از گلوتامين و يا BA • جنين زايي از كالوس امبريوژنيك: • در محيط كشت MT محتوي GA3 • توليد شاخه از ساقه : بهره گيري از MS + BA • سوسپانسيون سلولي500 گرم كالوس امبريوژنيك در 50 سي سي محيط كشت مايعMT + گلوتامين + ME در نور 2000 لوكس در دور شيكرrpm 140 هر 14 روز بازكشت( Subculture)امكان جهش، امكان بهره گيري از گاما • تهيه پروتوپلاست:از محيط كشتهاي محتوي آنزيم سپس ايجاد تلاقي و تهيهSomatic hybrid www.Hortilover.net
انتقال ژن : • با كمك اگروباكتريوم، صفاتي كه با يك ژن كنترل مي شود. • Shoot tip grafting بهره گيري از پايه هاي مقاوم حفظ صفات مادري پرهيز از Juvenility عاري از ويروس امكان بهره گيري از تكنيك براي گسترش ارقام • موانع اصلاح مركبات • چندجنيني خود مانع ايجاد تغييرات ژنتيكي مي شود بي بذري بالا بودن درصد هتروزيگوتي و تفرق طولاني بودن دوره Juvenility ناسازگاريهاي گامتوفيتي، نرعقيمي www.Hortilover.net
بر حسب نوع روش كشت بافت: • امكان تهيه انبوه گياهان عاري از ويروس(از تخمك و از مريستم) شبيه پايه مادري( • امكان ايجاد تنوع ژنتيكي و تهيه لاينهاي مقاوم به امراض، تنشها و .... • تاريخچه اصلاح مركبات : • در خارج • 1893 USDA توسط Swingle و Webber • 1924 دانشگاه فلوريدا، روي ار قام اسيدي • 1956همكاري مشترك بين فلوريدا و USDA براي تهيه ارقام كلونهاي نوسلار، مقاوم به نماتود • 1920 Toxopeus در جاوه ، فيتوفترا 1920 Torres در فيليپين 1930 محققين شوروي، ارقام مقاوم به سرما و زودرس www.Hortilover.net
ايران1297 با از بين رفتن بذري پيوند 1309 اصلاح شده خارجي در رامسر 1329 بذر پونسيروس وارد ايران 1339 پونسيروس در رامسر كشت 1342 بعلت از بين رفتن مركبات 21 رقم تجارتي وارد در شمال و جنوب سالهاي بعد هم وارد در كترا و در رامسر 1351 48 واريته مختلف از Willits New come آمريكايي 100 جوانه وارد سازمان عمران جيرفت ،1351 28 واريته سهيلا در مراكش و اميد در جيرفت از 1309 تا كنون 118 رقم وارد ايران شده است و با روش پيوند توسعه يافته است • ساير روشهاي اصلاح غير از پيوند نيز در كشور ما رايج بوده است. www.Hortilover.net
صفات كمي و كيفي در اصلاح مركبات • صفات كيفيپاكوتاهي : با دو ژن در Citron غالب سه برگي شدن : دو ژن غالبرقم قرمز : يك ژنچند جنيني : يك ژن غالب pp PPpp,PPPP ppppاسيديته : نيمه كمي ميزان اسيديته در مركبات جنبه ارثي دارد www.Hortilover.net
صفات كمي • پوسيدگي ريشه : • پونسيروس و نارنج مقاوم، در دورگ گيريها بعنوان يكوالد • نماتود : دورگهاي پونسيروس و پرتقال مقاوم هستند. آفت بزرگ ريشه • بيماريهاي ويروسي : استفاده از والد قوي، انواع بيماريها Tristeza, Ring patern, Stabborn, Exocortis, Vein enation, Impietratora , Cachexia, Psorosis www.Hortilover.net
مقاومت به سرما : Changsha, Satsuma, Poncirus مقاومت دارند.USDA در 1950 معرفي كرد. • مقاومت به كلر : هيبريد بهتر تحمل می کند، Cleopatra, Rangpurlime, مقاوم، Rangpurlime × Cleopatra خيلي خوب • دورگهاي ارقام فوق با پونسيروس و نارنج موجب افزايش مقاومت آنها بهكلر خاك مي شود. www.Hortilover.net
گونه ها و ارقام مركبات • پرتقالCitrus sinensis • مقدمهبعد از سيب مهمترين مصرف و توليدفرم درختان بزرگ، عمودي با شاخه هاي افقي از حيث مقاومت به سرما متوسط ارقام متنوع با خصوصيات متفاوت، در سراسر دنيا پراكنده • طبقه بنديبرحسب مشخصات ظاهري و تركيبات شيميايي پرتقالهاي گرد پرتقالهاي نافدار خوني غيراسيديبرحسب زمان رسيدن زودرس (مناطق نيمه گرمسير) 9-6 ماه ميان رس ( 12-9 ماه مي رسد) ديررس بيش از 12 ماه www.Hortilover.net