Wybory prezydenckie

2. Wybory prezydenckie • * 9 XII 1922 r. prezydentem został Gabriel Narutowicz (kandydat PSL„Wyzwolenie") • sprzeciwiła mu się endecja • Narutowicz został zamordowany 16 XII 1922 r. • nowym prezydentem został 20 XII 1922 r. Stanisław Wojciechowski(kandydat PSL ,,Piast") poparty przez PSL „Wyzwolenie" i PPS

3. Gabriel Narutowicz …

4. …i jego zabójca: Eligiusz Niewiadomski

5. Słabość systemu demokracji parlamentarnej II Rzeczypospolitej (1921-1926): • przewaga sejmu w stosunku do osłabionej władzy wykonawczej • niestałość rządów wynikająca z politycznej odpowiedzialności rządów przedparlamentem, w którym ścierały się interesy wielu partii politycznych » duża ilość partii w sejmie - słabość sejmu, rywalizacja stronnictw, brak większości parlamentarnej, stąd częste zmiany rządów

6. Pakt lanckoroński (17 V 1923 r.) endecji, ChD, PSL „Piast" - rząd Chjeno-Piasta na czele z Wincentym Witosem • ograniczenie ustawodawstwa społecznego • XI 1923 r. strajk w Krakowie krwawo stłumiony przez rząd Witosa Wincenty Witos

7. » brak ostatecznych rozwiązań w sprawie chłopskiej • żądania autonomii przez mniejszości narodowe • konstytucja zapowiadała swobody, ale jednocześnie dala katolikomuprzywilejowaną pozycję • » próbą stabilizacji było tworzenie rządów pozaparlamentarnych (np.. 19 XII 1923 r rząd Władysława Grabskiego) niezależnych od składu parlamentu, ale mających jego zaufanie

8. Przyczyny kryzysu politycznego * klęska polityki zagranicznej • 1925 r. - Locarno • Niemcy zagwarantowały nienaruszalność granic Francji i Belgii • uznano to za zgodę na rewizję granicy polskiej • Niemcy zaproszono uroczyście do napaści na wschód, żeby za tę cenękupić sobie pokój na zachodzie. (Józef Beck)

9. * kryzys gospodarczy • wojna celna z Niemcami • ujemny bilans handlowy • bezrobocie, „druga inflacja" • nie rozwiązano problemu małorolnych i bezrolnych chłopów

10. * trudna sytuacja na Kresach • akcje terrorystyczne wymierzone w polskich urzędników • w 1924 r. powołano Korpus Ochrony Pogranicza

11. * kryzys polityczny • „rządy sejmokracji" • upadek rządu Władysława Grabskiego • skandale polityczne • korupcja • domagano się zmian w konstytucji

12. * powołanie rządu Chjeno-Piasta z Wincentym Witosem (5 V 1926 r.) • oburzenie społeczeństwa, pamiętającego rządy prawicy w 1923 r. (krwawarozprawa z robotnikami w Krakowie)

13. Rząd Chjeno-Piasta powołany 10 maja 1926 roku

14. * opozycja pozaparlamentarna z Józefem Piłsudskim na czele • poparcie środowisk kombatanckich wywodzących się z POW i Legionów • część armii publicznie podporządkowała się Marszałkowi

16. Przewrót majowy - 12 V 1926 r.

17. Około godziny 17. na moście Poniatowskiego doszło do spotkania Piłsudskiego z prezydentem Stanisławem Wojciechowskim. Mjr Porwit, po przybyciu na wiadukt mostu, złożył meldunek prezydentowi Stanisławowi Wojciechowskiemu, a następnie zameldował się Józefowi Piłsudskiemu i był świadkiem rozmowy obu dygnitarzy. Marszałek chciał ustąpienia gabinetu Witosa, prezydent żądał natomiast kapitulacji przeciwnika. Po załamaniu się pertraktacji i odjeździe prezydenta mjr Porwit odmówił marszałkowi Piłsudskiemu przepuszczenia go przez most i zajął most. Natomiast nie udało się obsadzić, lojalnym wobec rządu 30 Pułkiem Piechoty, mostu Kierbedzia. Przez ten most przechodziły do Warszawy wojska współdziałające z Piłsudskim.

19. Zbrojny zamach stanu walki w Warszawie (379 zabitych, 900 rannych)

25. Pogrzeb ofiar bratobójczych walk …

26. Poparcie dla Józefa Piłsudskiego: • PPS • Stronnictwo Chłopskie • PSL „Wyzwolenie" • KPP („błąd majowy") Ugrupowania lewicowe zorganizowały strajki kolejarzy, które uniemożliwiły dotarcie wojsk wiernych rządowi do stolicy. • ziemiaństwo: • X 1926 r. spotkanie Piłsudskiego z arystokracją w Nieświeżu

27. dymisja premiera Wincentego Witosa i prezydenta Stanisława Wojciechowskiego • marszałek sejmu Maciej Rataj powierzył tekę premiera Kazimierzowi Bartlowi,prezydentem został Ignacy Mościcki (reelekcja w 1933 r.)

28. Prezydent Ignacy Mościcki Premier Kazimierz Bartel

29. Nowela sierpniowa (2 VIII 1926 r.) * prezydent mógł rozwiązać parlament • miał prawo wydawania dekretów z mocą ustawy • wzmocniono pozycję rządu w sprawach budżetowych • sejm nie mógł rozpatrywać wniosku o wotum nieufności dla rządu na tymsamym posiedzeniu, na którym został zgłoszony

30. * Rządy sanacji - „sanacja", czyli uzdrowienie systemu władzy * ograniczenie roli partii • endecja utraciła pozycję, więc nasiliła pracę z młodzieżą o nastawieniunacjonalistycznym • partie, które poparły przewrót majowy, przeszły do opozycji, ponieważ nieuzyskały spodziewanej pozycji i wpływu na władzę

31. * Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (1928 r.) z Walerym Sławkiem • komitet wyborczy zwolenników Józefa Piłsudskiego, do któregoprzystąpiły różne organizacje i grupy polityczne • w wyborach w 1928 r. BBWR uzyskał 27 % mandatów • w 1929 r. lewica wystąpiła z wnioskiem o postawienie ministra skarbuGabriela Czechowicza przed Trybunałem Stanu za finansowanie kampaniiBBWR z budżetu państwa

33. Walery Sławek

34. Ulotka wyborcza BBWR

35. * rządy „pułkowników" z płk Kazimierzem Świtalskim (1929 r.) i WalerymSławkiem (1930 r.) • tłumienie opozycji • wprowadzenie do sejmu w czasie debaty budżetowej w 1929 r. wojska • ograniczenie swobód obywatelskich

36. Wzrost zaufania do Polski ze strony obcego kapitału • pożyczki stabilizacyjne USA i Wielkiej Brytanii • układy gospodarcze z Niemcami • lata 1926-1929 były najlepszym okresem w dziejach gospodarczych IIRP • * Polska podpisała pakt Brianda-Kellogga o wyrzeczeniu się wojny (1928 r. la w 1929 r. protokół Litwinowa o niestosowaniu przemocy w dochodzeniupretensji terytorialnych

37. Opozycja wobec sanacji * stronnictwa centrum i lewicy sejmowej utworzyły 9 IX 1929 r. Centrolew(PSL „Piast", ChD, Narodowa Partia Robotnicza, Stronnictwo Chłopskie, PSL„Wyzwolenie", PPS) • Centrolew zorganizował Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu i wszedłna drogę działalności pozaparlamentarnej

38. w VI 1930 r. odbył się kongres w Krakowie – zakończony zamieszkami • w VIII 1930 r. Józef Piłsudski został premierem • prezydent Mościcki rozwiązał parlament • na polecenie Józefa Piłsudskiego aresztowano przywódców Centrolewui uwięziono ich w Brześciu nad Bugiem

39. w latach 1931-1933 przeprowadzono proces działaczy Centrolewu • 16 XI 1930 r. odbyły się wybory do sejmu zwane „brzeskimi", w których BBWR uzyskał 55% głosów • fałszowanie wyników • unieważniono listy Centrolewu

40. Brama twierdzy w Brzesciu n/Bugiem

41. Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej – obóz dla więźniów politycznych działający w latach 1934-1939 w Berezie Kartuskiej

42. w III 1931 r. powstało Stronnictwo Ludowe na czele z Wincentym Witosem przebywającym na emigracji i Maciejem Ratajem w kraju • postulowało przeprowadzenie radykalnej reformy rolnej i powrót dorządów demokracji parlamentarnej • z inicjatywy endecji w 1926 r. powstał Obóz Wielkiej Polski z Romanem Dmowskim • organizacja typu faszystowskiego, którą władze rozwiązały w 1933 r. • członkowie utworzyli Obóz Narodowo-Radykalny z hasłamifaszystowskimi • ONR „Falanga" z Bolesławem Piaseckim na czele - program radykalny,antysemicki i nacjonalistyczny • ONR „ABC" - dążący do ugody ze „starymi" z endecji