PROSEMINARIUM jak pisać pracę dyplomową?

PROSEMINARIUMjak pisać pracę dyplomową? Prowadzący: dr inż. Maciej MILCZANOWSKI

Warunki zaliczenia • Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: • przygotowanie karty pracy licencjackiej zawierającej: • dokładnie sprecyzowany temat, • plan pracy • wstęp, w którym zarysowane zostały: • problem badawczy, • cel (cele pracy), • opis struktury pracy, • zakres, • wkład własny, • proponowane metody badawcze, • bazowa literatura.

Program zajęć • Jak pisać pracę dyplomową – informacje ogólne? • Jak pisać pracę dyplomową – na WSIiZ? • Przygotowanie karty pracy licencjackiej – praca w grupach. • Prezentacja kart pracy.

Literatura: • Jak napisać dobrą pracę magisterską / Stanisław Urban, Wiesław Ładoński. - Wyd. 5 uzup.. - Wrocław : Wydaw. Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, 2003 • Jak pisać pracę magisterską? : poradnik dla studentów / Maria Węglińska. - Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 1997 • Piszę pracę magisterską : poradnik dla autorów akademickich prac promocyjnych (licencjackich, magisterskich, doktorskich) / Krystyna Wojcik. - Wyd. 5 zm. - Warszawa : Szkoła Główna Handlowa, 2000

Cele prac dyplomowych: • Poznanie literatury przedmiotu; • Opanowanie fachowej terminologii; • Poznanie podstawowych cech i metod pracy naukowej; • Poznanie zasad sprawnego postępowania przy tworzeniu pracy i metod gromadzenia materiałów źródłowych do pracy; • Poznania zasad pisarstwa naukowego i ich praktyczne zastosowanie w toku tworzenia pracy.

Prace dyplomowe powinny stwierdzać: • czy dyplomant ma pewien minimalny zasób wiedzy z danego zakresu, czy potrafi to wykorzystać do przygotowania większego opracowania; • czy jest przygotowany do podjęcia pracy zawodowej zgodnie z kierunkiem studiów; • czy potrafi rozwiązać problem o pewnej wartości/użyteczności dla innych. Te zagadnienia wyczerpują trzy główne składniki metody naukowej, dotyczą bowiem: • umiejętności postawienia problemu do zbadania, • umiejętności doboru i zastosowania metod badawczych, • umiejętności zaprezentowania wyników badań na piśmie.

Tworzenie pracy naukowej ma kształtować lub pogłębiać umiejętności studenta w zakresie: • Pisania większych opracowań noszących znamiona prac naukowych, • Formułowania, a następnie uzasadniania problemów naukowych, tj. określania, co nowego można powiedzieć o przedmiocie badania i jakie miejsce zajmuje podejmowane badanie wśród dotychczasowych, • Postrzegania prawidłowości występujących w praktyce życia gospodarczego i społecznego, • Właściwego stosowania terminologii fachowej, • Posługiwania się literaturą przedmiotu i materiałami źródłowymi w toku dowodzenia, argumentowania, wypowiadania odmiennych poglądów i racji, • Posługiwania się naukowymi metodami badań (w zakresie objętym programem studiów i wynikającym z tematu pracy), • Praktycznego spożytkowania wiedzy o zasadach pisarstwa naukowego-logika poglądów, udowadnianie tez.

Umiejscowienie prac dyplomowych w hierarchii prac Referat Praca dyplomowa Praca doktorska Praca habilitacyjna

Rola promotora (dyrygent vs liberał) • Promotor pełni role nawigatora, • Nadaje pracy kierunek – rola kompasu, • Pomaga sformułować temat pracy, cel, pytania badawcze –określa merytoryczny zakres pracy, • Chroni studenta przed wyborem tematów nierealnych (brak literatury, błędnych merytorycznie), • Jest doradcą przy doborze metod i technik badawczych, • Może być przewodnikiem po piśmiennictwie fachowym i innych źródłach, • Etapowo kontroluje postępy w przygotowaniu pracy co ogranicza możliwość popełnienia błędu, • Ostatecznie akceptuje pracę co uruchamia procedurę przygotowania do obrony.

Stopień zaangażowania studentów i kadry dydaktycznej w procesie studiów Wykłady Ćwiczenia Proseminaria Seminaria Seminaria dyplomowe Kadra dydaktyczna Upływające semestry Studenci

Etapy przygotowania pracy 1 etap (wyjściowy) Głównym merytorycznym zadaniem pierwszego etapu jest sformułowanie pytań, na które autor pracy ma odpowiedzieć ( po wyborze tematu pracy), • wybór zagadnień do zbadania, pytań badawczych, celu pracy, • przygotowanie wstępnego planu pracy, dokonuje się podziału treści, • do konkretnych zadań tego etapu należy zdefiniowanie pojęć, którymi będzie się posługiwał autor pracy

Etapy … c.d 2 etap – (zasadniczy) pisanie pracy Drugi etap przygotowania pracy promocyjnej polega na tym, że za pomocą właściwych metod autor ma odpowiedzieć na postawione pytania lub inaczej mówiąc rozwiązać problem naukowy. -Wybór metod poprzedza wyraźne sformułowanie założeń badawczych, np. ustalenie co jest możliwe do zbadania w drodze bezpośredniej obserwacji rzeczywistości lub dokumentacji przedsiębiorstwa, a co o tej rzeczywistości można się dowiedzieć wyłącznie na podstawie pytania konkretnych osób. Możliwe pułapki: • nieproporcjonalne rozbudowanie mniej istotnych części pracy, • odejście od odpowiedzi na zasadnicze pytania pracy, • luki w argumentacji,pozostawianie pytań bez odpowiedzi.

Etapy … c.d 3 etap – „dopinanie, wygładzanie pracy” Student ostatecznie ustala rezultaty badań przyporządkowuje je poszczególnym pytaniom badawczym i opracowuje pod względem redakcyjnym. Tu ostatecznie tworzony jest wstęp do pracy, spis treści, spis wykorzystanych źródeł, Możliwe pułapki: koncentrowanie się na tym co zostało zawarte w pracy zamiast wytłumaczyć, na które z postawionych pytań uzyskano odpowiedzi.

Wybór i ustawienie tematu Jakie interesy autora powinien uwzględnić promotor: • Zainteresowania ( w oparciu o dotychczasowe egzaminy, przeczytaną literaturę, udziały w kołach naukowych, konferencjach, odbyte praktyki, wykonywany zawód); • Dostępność fizyczna źródeł, które uznać trzeba jako niezbędne do opracowania konkretnego tematu; • Intelektualna dostępność źródeł dla konkretnego studenta; • Przygotowanie studenta do przeprowadzenia badań, które byłyby niezbędne do przygotowania konkretnego tematu.

Jak wybierać temat pracy? Tematy ogólne i szczegółowe - Tematy ogólne: zawierają więcej problemów badawczych, są trudniejsze. • Tematy wąskie/szczegółowe/praktyczne: łatwiejsze do opracowania, stwarzają szanse bardziej pogłębionego ujęcia mniejszym nakładem pracy (niewiele problemów, ale dużo o jednym problemie). „Non multa sed multum – niewiele problemów, lecz dużo o jednym problemie!!!”

Wybór tematu ...c.d. • Nie należy doradzać wyboru tematów, wokół których toczą się spory w naukach ekonomicznych, chyba że celem pracy uczyniona zostanie krytyczna analiza tych sporów; • Aktualność tematu; • Praca licencjacka powinna mieć aspekt praktyczny (nie powinno się dopuszczać prac kompilacyjnych);

Temat pracy a problem naukowy • Praca powinna zawierać problem naukowy, co oznacza że jest to problem niezbadany, istnieje niewiedza co do określonej problematyki (niewiedza obiektywna a niewiedza subiektywna-dydaktyczna)

Skutki niewyznaczenia w temacie pytań określających rozmiary niewiedzy: • Praca bez problemu badawczego jest pozorowaną praca naukową (chyba, że cel zastępuje problem); • Praca bez problemu badawczego oznaczałaby przypadkowe gromadzenie materiałów i informacji, przypadkowość metod; • Praca bez wyznaczonego kierunku słabo motywuje do badań, autor nie ma perspektywy wniesienia czegoś nowego do poznania rzeczywistości/zjawisk.

„Szybka praca magisterska” • Temat powinien być wąski; • Powinien być aktualny, współczesny nie „obudowany” liczną literaturą ; • Materiał dowodowy, źródła pierwotne oraz wtórne musza być na tyle pełne i wartościowe aby nie wymuszały własnych badań empirycznych; • Łatwy dostęp do źródeł.

Poprawność tytułów prac akademickich: Tytuły prac jak i rozdziałów (podrozdziałów) powinny: • Brzmieć komunikatywnie, • Umożliwiać szybką orientację o co chodzi w pracy, • Być możliwie krótki. • „Podstawowym kryterium merytorycznej poprawności tytułu jest zawarcie w tytule istoty bez uciekania się do pełnego zdania” (przykłady)

Materiały źródłowe • Liczba pozycji literatury, • Literatura obcojęzyczna, Rodzaje źródeł: A) Pozycje gromadzone w bibliotekach: podręczniki, skrypty, encyklopedie, artykuły w czasopismach fachowych, państwowa sprawozdawczość statystyczna, prace na stopnie naukowe, opracowania uczelniane, materiały z konferencji, akty normatywne, wartościowe dzienniki czy tygodniki.

Rodzaje źródeł…c.d: B) Pozycje i materiały gromadzone poza bibliotekami ( np. w serwisach internetowych, materiały uzyskane samodzielnie lub przez innych badaczy- najczęściej niepublikowane: wyniki badań katedr i instytutów, sprawozdawczość firm i instytucji, sprawozdawczość z urzędowej kontroli gospodarki (NIK), wyniki własnych badań lub innych badaczy dostępne na prawach rękopisu/maszynopisu, materiały z prac komisji sejmowych i senackich (protokoły, analizy, ekspertyzy), materiały jednostek samorządowych, materiały organizacji konsumenckich, audycje radiowe i telewizyjne, konferencje prasowe, serwisy prasowe różnych organizacji, opisy firm, statuty, protokoły.

Ocena źródeł: • Podręczniki i encyklopedie – pomagają umiejscowić tytuł pracy w szerszym kontekście, są łatwo dostępne, nie gwarantują prezentacji najnowszych osiągnięć z danej dziedziny. • Czasopisma fachowe - dostarczają najszybciej najnowszej wiedzy z danego obszaru (krótki czas wydruku).

Ocena źródeł … c.d. • Odrzucić prasę „bulwarową”, • Unikać pozycji prezentujących wiedzę ekonomiczną w sposób plakatowy, z łatwymi populistycznymi zaleceniami dla praktyków gospodarczych, • Prasa codzienna w zasadzie nie figuruje w spisach bibliograficznych ale niekiedy może być wykorzystywana jako źródło (Rzeczpospolita, Gazeta Prawna). Niebezpieczeństwo korzystania z takiej „literatury” wynika z faktu, że często autorami tekstu są nie specjaliści lecz dziennikarze.

Źródła – uwagi praktyczne • Nie czytamy danej pozycji od razu od a do z ale oceniamy ja na podstawie spisu treści, pobieżnego przejrzenia, uważnego przeczytania niektórych fragmentów tych najbardziej powiązanych z tematem pracy, • Jeśli to możliwe zapoznać się z recenzjami dzieła jeśli takie były ogłoszone (wybór najwartościowszych pozycji), • Źródła powinny być wykorzystane rzetelnie i solidnie- słowom autorów nie przypisujemy innego sensu niż ten, który rzeczywiście zawarli oni w swych wypowiedziach – niebezpieczne korzystanie z pozycji opisujących poglądy innych autorów.

Źródła..c.d • Przy gromadzeniu materiałów robimy notatki, przy korzystaniu z własnych pozycji podkreślamy ( w podziale na „ważne” i „poboczne”), • Zamiast notatek można posługiwać się kserokopiami fragmentów książek, artykułów czy innych źródeł – dokładnie oznaczyć skąd pochodzi odbitka, • Wiedza z Internetu musi być starannie identyfikowana (nadawca, adres internetowy, data publikacji), • Źródłem informacji mogą być własne protokoły z konsultacji z promotorem (porady, uwagi, dyspozycje), • Każda myśl, pogląd, kwestia powinny być zanotowane na odrębnej kartce (zapisanej jednostronnie, kartki powinny być tej samej wielkości, można oznaczać kolorami rozdziały, do których zostanie włączone źródło).

Notka bibliograficzna książki 1- Imię i nazwisko autora; 2- Pełny tytuł książki wraz z podtytułami, jeśli one występują; 3- Nazwa serii lub cyklu jeśli dzieło jest częścią serii lub cyklu; nr serii ( czasem te dane zaleca się podawać dopiero po danych dotyczących miejsca i roku wydania); 4- Wydawca/wydawnictwo; 5- Miejsce i rok wydania; 6-Numer wydania jeśli dzieło ma więcej niż jedno wydanie i jest to zaznaczone; 7- Niekiedy wskazane jest podawanie numeru stron z którymi wiąże się dany fragment pracy.

Notka bibliograficzna książki… c.d. • W przypadku dzieła zbiorowego: jeśli liczba autorów nie przekracza trzech podajemy wszystkie nazwiska podane w książce w takiej samej kolejności, w przypadku gdy liczba autorów przekracza trzech zwykle występuje redaktor/kierownik naukowy, co zapisujemy „praca zbiorowa pod redakcją… . Informację tę zamieszczamy za tytułem książki. -Jeśli jednak poszczególne części książki są wyraźnie przyporządkowane poszczególnym autorom, to można zbudować notkę bibliograficzną tylko wykorzystanej części. Notka będzie zawierać wówczas; Imię i nazwisko autora wykorzystanej części, tytuł tej części po czym (w) lub ( in:) i dalej tytuł i dane bibliograficzne dzieła zbiorowego

Notka bibliograficzna artykułu - Imię i nazwisko autora (autorów) artykułu; - Pełny tytuł czasopisma; - Tytuł czasopisma w którym został wydrukowany; - Rok w którym artykuł zosta wydrukowany (nie zaś kolejny rocznik wydania danego czasopisma, co niekiedy jest uwidocznione obok roku bieżącego); -Numer czasopisma, zeszytu (nie zaś kolejny numer egzemplarza wynikający z ciągłości wydawniczej)

Notka bibliograficzna referatu z konferencji: • Imię i nazwisko autora referatu; • Tytuł referatu; • (in:) lub (w:) Materiały z konferencji pt.(tu ewentualnie tytuł w cudzysłowie); • Odbytej (tu data); • Wydawca materiałów; • Ewentualnie numer tomu.

Struktura pracy -wstępna - Oficjalny i roboczy tytuł pracy, - Próbny wstęp pracy powinien zawierać informacje, o czym będzie praca, co chcemy zbadać, jakie mamy tezy wyjściowe (hipotezy), które chcemy udowodnić i w jaki sposób chcemy je udowodnić, - Próbny plan pracy,

Zasady tworzenia planu pracy: Plan pracy powinien spełniać kryteria poprawności: • Merytoryczne - oceniamy wg kryteriów rozłączności podziałów, adekwatności do celów, zadań oraz problemów badawczych. Ważnym kryterium jest dogłębność podziałów, odpowiadająca potrzebom pracy • Logiczne – ma obrazować przebieg badania naukowego stopniowo przybliżając autora do odpowiedzi na postawione pytania. W następnych rozdziałach można posiłkować się tym co już zostało napisane. • Redakcyjne – jasne, zwięzłe, komunikatywne tytuły rozdziałów i podrozdziałów. Unika się form publicystycznych

Błędy w podziale treści i w planie: • Wyróżnienie w rozdziale (podrozdziale) tylko jednej podczęści (paragrafu); • Niewłaściwa numeracja części planu, • Rażąca dysproporcja objętości rozdziałów / podrozdziałów, • „Nakładanie się” podrozdziałów na siebie. Sposoby oznaczania części pracy: • System numeryczny; • System mieszany (liczbowo – literowy);

Etap zasadniczy – Badania do pracy: Zadania etapu zasadniczego: - opracowanie zgromadzonych materiałów; - przeprowadzenie niezbędnych badań; • ustalenie rezultatów badań: na podstawie analizy literatury przedmiotu, roboczych metod badawczych, indukcyjnego lub dedukcyjnego rozumowania, powoływanie się na twierdzenia udowodnione; • zaprezentowanie wyników na piśmie.

Błędy popełniane na tym etapie: • Realizowanie innych zadań badawczych niż sformułowane na etapie wstępnym; • Zamiast właściwych rozważań prowadzenie rozważań pobocznych (ekskursy); • Niezgodność twierdzeń z założeniami wyjściowymi, koncepcją pojęć pracy; • Pozostawianie tez bez dowodów; • Nieuwzględnianie odmiennych poglądów; • Zlepianie prac z fragmentów cudzych opracowań -zakłócenie logicznego toku, powtórzenia myśli sprzeczne twierdzenia, brak spoistości języka i stylu.

Metody badań nad problemami naukowymi: • Obserwacyjne; • Eksperymentalne; • Statystyczne; • Konstrukcyjne; • Krytyki źródłowej; • Porównawcza; • Logicznej analizy.

Kiedy cytujemy? • Kiedy nie można własnymi słowami przekazać cudzych myśli/sposobu rozumowania bez ryzyka zmiany sensu. • Jeśli myśl/teza została przez autora przekazana w wyjątkowo trafny sposób, lub dla wykazania ewolucji poglądów danego autora. • Chcemy polemizować z cudzym poglądem. • Kiedy autorzy cytatów są autorytetami. W innych przypadkach cytowanie jest błędem.

Wstęp pracy Przygotowujemy po napisaniu pracy. Powinien zawierać: • Umiejscowienie badanego problemu w szerszym kontekście. Przedstawienie problemów i ich wzajemnych powiązań. • Uzasadnienie celowości podjęcia tematu. • Opis i uzasadnienie ważności problemów badawczych. • Metodyka badań. • Wytłumaczenie znaczenia niekonwencjonalnych pojęć.

Zakończenie pracy • Najczęściej w zakończeniu przepisywane jest to co zostało już zawarte w pracy – to błąd!!! • W zakończeniu trzeba podać czy został rozwiązany problem badawczy, czy został osiągnięty cel pracy. Zakończenie pracy ma być podsumowaniem wyników zaplanowanego badania.

Aneksy/załączniki To co z racji rozmiarów nie mieści się w przypisach czy samej pracy umieszczamy w załącznikach, np.: • Tabele, • Ankiety, • Wykresy, • Itd. itp.

PROSEMINARIUM jak pisać pracę dyplomową?