Naar één wet op (dwang)behandeling van ziektes

1. Discussie VJC NVvP 2007 Ine Klijn, UMCUtrecht Naar één wet op (dwang)behandeling van ziektes

2. Nu: (dwang)behandeling verstopt in twee verschillende wetten: WGBO voor (dwang)behandeling van ziekten bij patienten zonder BOPZ-maatregel BOPZ voor (dwang)behandeling van psychiatrische ziekten bij patienten met een BOPZ-maatregel Ergo: toepassing van dwang voor psychiatrische ziekten leidt tot BOPZ-maatregel.

3. Dwangbehandeling: wanneer is daar sprake van? • Behandeling die plaats vindt terwijl de patient: • niet instemt met de behandeling c.q. de behandeling verbaal weigert èn • zich daadwerkelijk tegen de uitvoer van de behandeling verzet

4. Dwangbehandeling: ingrediënten: • behandeling waartegen verzet • middelen en maatregelen teneinde verzet te “breken”

6. Dwangbehandeling: Mag dat zomaar? Nee, niet zomaar, want in strijd met zelfbeschikkingsrecht patiënt, dat ten aanzien van behandeling is vastgelegd in WGBO en wet BOPZ Aantal vereisten, afhankelijk van plaats van behandeling(somatische of psychiatrische afdeling) en aard van de te behandelen aandoening(somatisch dan wel psychiatrisch)

7. WGBO: • Behandelingswet • Bescherming zelfbeschikkingsrecht bij wilsbekwaamheid: wilsbekwame weigering: geen behandeling, ook al is ernadeel c.q.gevaar(mensen hebben recht onverstandige beslissingen te nemen) • Bescherming tegen onverstandige beslissingen in geval van wilsonbekwaamheid

8. Wet BOPZ: • Opnemingswet • Vereist gevaar(voor patient zelf, derden of openbare orde) voortvloeiend uit geestesstoornis, dat niet anders is af te wenden dan door opname in een BOPZ-aangewezen instelling, terwijl patiënt die opneming weigert • Indien patiënt volgens BOPZ opgenomen: BOPZ geldt ook als behandelingswet, voor zover het behandeling van de geestesstoornis betreft. WGBO overruled. • Dwangbehandeling in wet BOPZ vergt slechts nadeel, geen wilsonbekwaamheid

9. Gevolgen duale wetgeving: • Absurditeiten(locatie en niet aandoening bepaalt juridisch beleid) • Handhaving/versterking obsoleet onderscheid “lichamelijk òf psychisch” • Toepassing BOPZ leidt tot discriminatie patient, psychiatrische behandellocatie en psychiatrische behandelaar • In WGBO geen enkele controle op dwangmiddelen vervat, in BOPZ juist een overdaad • Rechtsongelijkheid: wilsbekwame psychiatrische patient geen zelfbeschikkingsrecht?

10. CASUS 1 Patiënte A is een 74-jarige vrouw, opgenomen met een dubbele pneumonie, waardoor zij verward, angstig en onrustig is in het kader van een delirium en zich verzet tegen iedere interventie. Na overleg met patiënte’s echtgenoot wordt behandeling van de pneumonie met intraveneuze antibiotica gestart, waarbij het nodig is patiënte’s handen te fixeren, omdat zij anders het infuus verwijdert. De psychiater wordt in consult gevraagd ter behandeling van de onrust en verwardheid en deze adviseert intraveneuze toediening van haloperidol. Noch de somatische noch de psychiatrische dwangbehandeling vormen punt van discussie want ”patiënte is ernstig ziek en moet gewoon goed behandeld worden”.

11. CASUS 2 Patiënte B is een 36-jarige vrouw, die door haar buurvrouw thuis comateus is aangetroffen, met een leeg buisje amitryptiline naast zich. Patiënte wordt naar de SEH gebracht, waar zij uit haar coma ontwaakt. Patiënte is verward, angstig en onrustig in het kader van een anticholinerg delirium en verzet zich tegen iedere interventie terwijl behandeling van de intoxicatie middels maagspoeling noodzakelijk wordt geacht, evenals voortgezette observatie in verband met de kans op hartritmestoornissen. De psychiater wordt in consult gevraagd ter beoordeling van de noodzaak van een Inbewaringstelling, die men meent nodig te hebben om patiënte onder dwang somatisch te kunnen behandelen, “want het betreft hier toch een psychiatrische patiënt”.

12. Pleidooi voor aparte dwangbehandelingswet voor psychiatrische ziekten is pleidooi voor: Handhaving dualisme Handhaving discriminatie patienten Handhaving discriminatie van behandelaars Handhaving rechtsongelijkheid patienten Handhaving stigmatisering

13. Derhalve één (dwang) behandelingswet voor ziekten met ingredienten: • Wilsonbekwaam t.a.v. behandelbeslissing • Vervangende toestemming vertegenwoordiger • Doelmatig, proportioneel, subsidiair • Regelmatige herbeoordeling wilsbekwaamheid • Geen dwang bij wilsbekwaamheid • Redelijke controle op toepassing dwang

15. BO WGBO BOPZ Algemene wet Bijzondere wet Alle behandelingen, ongeacht setting of soort, m.u.v. psych. behandelingen in kader BOPZ Uitsluitend behandeling psych. ziekte bij gedwongen opgenomen patient Zorg van een goed hulpverlener: respect voor zelfbeschikkingsrecht bij wilsbekwaamheid, bescherming tegen ondoordachte beslissingen bij wilsonbekwaamheid Bij wilsonbekwaamheid: zelfbeschikkingsrecht overgedragen aan (goede) vertegenwoordiger Geen dwang bij wilsbekwaamheid Eventueel dwang bij wilsbekwaamheid Dwang bij wilsonbekwaamheid: ja, mits Dwang bij wilsonbekwaamheid: nee, tenzij Geen lijst met toepasbare M&M’s, geen registratie-of meldingsplicht Beperkte lijst met toelaatbare M&M’s., registratie- en meldingsplicht Geen rechterlijke machtiging tot “dwang”opneming Rechterlijke machtiging tot dwangopneming