Komórka – podstawowy element życia

1. Komórka – podstawowy element życia

2. Rodzaje komórek KOMÓRKI bezjądrowe prokarionty sinicearcheany bakterie właściwe jądrowe eukarionty grzybów roślinna zwierzęca

3. Komórka prokariotyczna

4. Do organizmów prokariotycznych zaliczamy bakterie i sinice. Są to organizmy jednokomórkowe, niekiedy tworzące układy zbudowane z kilku luźno związanych ze sobą komórek; budują wówczas kolonie. • Komórki te nie posiadają typowych dla komórek eukariotycznych organelli komórkowych. • Charakterystyczną cechą prokariontów jest brak jądra komórkowego. • Bakterie są heterotroficzne – cudzożywne, chemosyntetyzujące – pozyskują pokarm przez chemosyntezę lub autotroficzne- wytwarzające związki w procesie fotosyntezy. • Komórki te nie mogą się dzielić mitotycznie ani mejotycznie. Rozmnażają się przez prosty podział komórki - amitozę. Komórka prokariotyczna

5. 1. Zewnętrzne części komórki: • ściana komórkowa – zbudowana z mureiny • błona białkowo- lipidowa • zewnętrzna osłonka śluzowa 2.Wewnętrzne części komórki: • Materiał genetyczny występuje w postaci długiej, kolistej, podwójnej nici – DNA prokariontów • jedyne struktury to rybosomy (bakteryjne) – mniejsze – ich symbol 70s • chromatofory (charakterystyczne dla sinic) wpuklenia błony komórkowej– prowadzona jest tam fotosynteza • mezosomy- wypuklenia błony do środka komórki – odpowiedzialne za oddychanie wewnątrzkomórkowe • nie zawierają chloroplastów, mitochondriów ani wielu innych organelli występujących w komórkach eukariotycznych. • cytoplazma prokariontów jest gęsta i nie ma cytoszkieletu. • w cytoplazmie występują liczne ziarna materiału zapasowego np: węglowodanów • u bakterii fotosyntetyzujących w cytoplazmie obecne są spłaszczone pęcherzyki tylakoidów z wbudowanymi w błonę barwnikami fotosyntetycznymi. Budowa komórki prokariotycznej

6. Schemat budowy komórki prokariotycznej

7. Komórka eukariotyczna

8. Powstawanie komórki eukariotycznej

9. Budowa komórki eukariotycznej

11. Komórka zwierzęca

12. Komórka zwierzęca – (razem z komórką roślinną i grzybów) należy do grupy komórek eukariotycznych

15. 1. Błona komórkowa * 2. Cytoszkielet 3. Jądro komórkowe * 4. Rybosomy * 5. Retikulum endoplazmatyczne * 6. Aparat Golgiego * 7. Lizosom * 8. Wodniczki 9. Mitochondrium * 10. Peroksysomy 11. Cytoplazma * W komórce zwierzęcej znajdują się: * należą do protoplastu, czyli są żywymi składnikami komórki

16. Komórka eukariotyczna powstała później niż prokariotyczna. Jedna z teorii powstania komórki eukariotycznej mówi, że komórka prokariotyczna wchłonęła i nie strawiła innego prokariota. Kluczowym procesem powstania prostych, jednokomórkowych Eucaryota była endosymbioza bakterii cudzo-, jak i samożywnych, które później przekształciły się, zgodnie z tą teorią, w mitochondria i plastydy (np. chloroplasty). Geneza

17. Komórki zwierzęce (eukariotyczne) mają bardzo różne kształty – np. od maleńkich erytrocytów do olbrzymich jaj emu. Budowa komórki zwierzęcej

18. Przeprowadzanie skomplikowanych reakcji chemicznych, związanych z trawieniem pokarmu i odzyskiwaniem składników odżywczych. Podstawowe zadania

19. Cienki skrawek komórki trzustki ZDJĘCIA KOMÓREK ZWIERZĘCYCH Rzęsata komórka zmysłowa w uchu wewnętrznym Mały obszar komórki w skrawku jądra

20. [FILM] Krótki filmik o komórce i jej elementach

21. Budowa komórki grzybów

22. Komórka roślinna

23. Budowa komórki roślinnej

24. Komórka roślinna jest rodzajem komórki eukariotycznej charakteryzującej się obecnością plastydów, silnym rozwojem wakuoli, celulozową ścianą komórkową oraz specyficznymi połączeniami, tzw. plazmodesmami – utworzonymi z pasm cytoplazmy i łączącymi wnętrza sąsiadujących ze sobą komórek. • Komórki roślinne dzielą się przez podział polegający na wytworzeniu – po podziale jądra komórkowego – ściany rozdzielającej komórkę macierzystą na dwie komórki potomne. Kształt większości komórek roślinnych, ze względu na istnienie sztywnej ściany komórkowej, jest stały i uzależniony od ich funkcji oraz mechanicznych oddziaływań między sąsiadującymi ze sobą komórkami w obrębie tkanki. • Komórki zbudowane są z mniejszych jednostek tzw. organelli, które pełnią różne funkcje, jednak nie mogą samodzielnie działać poza komórką. Składniki budujące komórkę możemy podzielić na plazmatyczne i nieplazmatyczne . Wszystkie żywe składniki znajdujące się w komórce nazywamy protoplastem. Do protoplastu należą: błona komórkowa, jądro kom., cytoplazma, mitochondria, plastydy, rybosomy, reticulum endoplazmatyczne oraz aparaty Golgiego, lizosomy, plazmodesmy. Do nieplazmatycznych części komórki należą wakuola i ściana komórkowa.  Budowa komórki roślinnej

25. Ściana komórkowa chroni przed niekorzystnym wpływem środowiska. W komórce roślinnej zbudowana jest głównie z włókien celulozy. • Błona komórkowa – nadaje kształt komórce oraz zabezpiecza ją przed utratą wody oraz - oddziela wnętrze komórki od otoczenia, zapewnia transport różnych substancji do wewnątrz i zewnątrz. • Mitochondrium - zachodzi w nim proces uwalniania energii niezbędnej do życia komórki, bierze udział w tlenowym oddychaniu komórkowym. • Jądro komórkowe - zawiera materiał genetyczny -DNA, który odpowiada za prawidłowe funkcje komórki. • Wodniczka (wakuola) – stanowi główny przedział komórkowy, zawierający niemal identyczne enzymy jak lizosomy w komórkach zwierzęcych. Uczestniczy w regulacji turgoru komórki – ciśnienia hydrostatycznego. • Chloroplast - zachodzi w nim proces fotosyntezy. Zawiera zielony barwnik – chlorofil. • Aparat Golgiego – zachodzą tu złożone procesy biochemiczne prowadzące do specjalizacji białek. • Siateczka śródplazmatyczna – gładka lub szorstka, umożliwia detoksytację oraz biosyntezę białek, zachodzą w niej reakcje chemiczne. • Cytozol (cytoplazma) – galaretowaty, wodnobiałkowy roztwór, w którym znajdują się organelle. • Rybosomy – uczestniczą w biosyntezie białka. Funkcje komórki roślinnej

26. Ściana komórkowa

27. Budowa ściany komórkowej roślin

28. Budowa ściany komórkowej roślin Rodzaje: pierwotna - w początkowej fazie rozwoju nowej komórki jest elastyczna i może się łatwo rozciągać. wtórna - sztywniejsza, gruba, nie rośnie, nie zmienia kształtu, zawiera więcej celulozy i hemicelulozy. • Składniki: • celuloza • hemicelulozy • pektyny • białka Schemat budowy

29. Funkcje ściany komórkowej • Ogranicza wzrost komórki • Chroni przed urazami mechanicznymi • Chroni przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi • Zabezpiecza przed nadmiernym parowaniem • Nadaje kształt i sztywność komórce • Chroni przed utratą wody • Przepuszcza różne substancje • Nazywana „matrix zewnętrzną”

30. Inkrustacja • Inkrustacja – to odkładanie się substancji mineralnych między elementami szkieletu celulozowego np.: • mineralizacja - inkrustowanie ścian komórkowych związkami • drewnienie - odkładanie się ligniny drzewnika • kutynizacja - proces odkładania kutyny między warstwami celulozy w obrębie ściany komórkowej

31. Adkrustacja • Adkrustacja – jest to odkładanie się substancji mineralnych na powierzchni pierwotnej ściany komórkowej. Związane z następującymi procesami np.: • kutykularyzacja - odkładanie na zewnętrznej powierzchni ścian komórek skórki kutyny tworzącej kutykulę, • korkowacenie (suberynizacja) - adkrustowanie ścian suberyną, kutyną i woskiem,

32. Ściana komórkowa bakterii jest mechaniczną podporą zapobiegającą pękaniu bakterii spowodowanemu przez wysokie ciśnienie osmotyczne cytoplazmy. Ścianę komórkową bakterii stanowi ogromna makrocząsteczka - peptydoglikan układający sie w kształt worka na powierzchni bakterii. Ściana komórkowa bakterii

33. Ściana komórkowa grzybów zbudowana jest głównie z chityny, która jest pochodną polisacharydów (glukozoamina). Ściana komórkowa grzybów

34. Błony biologiczne

35. Podstawowe struktury wszystkich komórek żywych organizmów. Ma zaledwie kilka nanometrów grubości i oddziela komórkę od środowiska zewnętrznego, zapewniając z nim kontakt. Błony biologiczne

36. Budowa błony biologicznej

37. Mają budowę lipidowo-białkową (podwójna warstwa lipidowa, w której tkwią białka integralne, głównie enzymy, oraz białka peryferyjne). Fosfolipidy stanowią istotny składnik budowy błony komórkowej. Warstwy lipidowe wykazują płynność błony. Budowa błony biologicznej

38. Cholesterol umiejscawia się w organizmie np. w błonach biologicznych – w środowisku hydrofobowym. W tych rejonach, gdzie występuje cholesterol płynność błony jest mniejsza. • Glikolipidy — zlokalizowane w zewnętrznej warstwie błony. Domeny polarne glikolipidów wystają ponad powierzchnię błony komórkowej, prezentując swoje grupy polarne do środowiska. Warstwa glikolipidów pokrywa większość komórek zwierzęcych tworząc tzw. glikokaliks.

39. Białka w błonie biologicznej

40. Błona półprzepuszczalna jest to rodzaj membrany, która przepuszcza niektóre rodzaje cząsteczek a zatrzymuje inne Błona półprzepuszczalna

41. Receptory – przekazywanie sygnałów • Wzmacnianie – spektryna • Transport: • egzocytoza i endocytoza • kanały błonowe i przenośniki Funkcje błon biologicznych

42. Cytoplazma

43. Cytoplazma to przedział komórkowy nie należący do żadnej organelli. Znajdują się w niej – w postaci roztworów – liczne białka i metabolity komórkowe • Dwa pojęcia ściśle związane z cytoplazmą to cytoszkielet i siateczka śródplazmatyczna. Co to jest cytoplazma ?

44. zapewnia komórkom określoną wytrzymałość mechaniczną, elastyczność, pewną sztywność i kurczliwość; • umożliwia transport substancji pokarmowych wewnątrz komórki, • umożliwia wykonywanie ruchów ameboidalnych niektórym organizmom, • umożliwia ruchy chromosomów w czasie mitozy i mejozy, • stanowi środowisko dla organelli komórkowych, • umożliwia przebieg reakcji chemicznych. Funkcje cytoplazmy

45. Ruchy cytoplazmy • Rotacyjny – cytoplazma płynie w jednym kierunku wokół wakuoli, inaczej nazywany cyklozą. • Pulsacyjny – cytoplazma płynie raz w jednym, raz w drugim kierunku. • Cyrkulacyjny – cytoplazma płynie w różnych kierunkach w pomostach cytoplazmatycznych.

46. Plazmoliza to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komórkowej. Występuje w roztworze hipertonicznym. Umieszczenie splazmolizowanej komórki w roztworze hipotonicznym spowoduje napływ wody do komórki i odzyskanie turgoru - deplazmolizę.

47. Cytoszkielet

48. Cytoszkielet jest dynamiczną siecią białkowych filamentów: • Mikrofilamenty • Filamenty pośrednie • Mikrotubule - tubulina Cytoszkielet - budowa

49. Mikrofilamenty – zmiana kształtu i umożliwienie ruchu komórki • Filamenty pośrednie- chronią komórkę przed stresem mechanicznym • Mikrotubule- odpowiadają za organizację wnętrza komórki i transport Funkcje cytoszkieletu

50. Jądro komórkowe